പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ശാംതി പര്വ
രാജധര്മ പര്വ
അധ്യായ 108
സാര
ഗണതംത്രദ വര്ണനെ മത്തു അദര രീതി-നീതിഗളു (1-31).
12108001 യുധിഷ്ഠിര ഉവാച।
12108001a ബ്രാഹ്മണക്ഷത്രിയവിശാം ശൂദ്രാണാം ച പരംതപ।
12108001c ധര്മോ വൃത്തം ച വൃത്തിശ്ച വൃത്ത്യുപായഫലാനി ച।।
12108002a രാജ്ഞാം വൃത്തം ച കോശശ്ച കോശസംജനനം മഹത്।
12108002c അമാത്യഗുണവൃദ്ധിശ്ച പ്രകൃതീനാം ച വര്ധനമ്।।
12108003a ഷാഡ്ഗുണ്യഗുണകല്പശ്ച സേനാനീതിസ്തഥൈവ ച।
12108003c ദുഷ്ടസ്യ ച പരിജ്ഞാനമദുഷ്ടസ്യ ച ലക്ഷണമ്।।
12108004a സമഹീനാധികാനാം ച യഥാവല്ലക്ഷണോച്ചയഃ।
12108004c മധ്യമസ്യ ച തുഷ്ട്യര്ഥം യഥാ സ്ഥേയം വിവര്ധതാ।।
12108005a ക്ഷീണസംഗ്രഹവൃത്തിശ്ച യഥാവത്സംപ്രകീര്തിതാ।
12108005c ലഘുനാദേശരൂപേണ ഗ്രംഥയോഗേന ഭാരത।।
യുധിഷ്ഠിരനു ഹേളിദനു: “പരംതപ! ഭാരത! ഇദൂവരെഗെ നീനു ബ്രാഹ്മണ-ക്ഷത്രിയ-വൈശ്യ-ശൂദ്രര ധര്മ, ആചരണെ, വൃത്തി, അവര വൃത്തി ഉപായ-ഫലഗള കുരിതു, രാജര ആചരണെ, കോശ, കോശവന്നു ഹെച്ചിസുവുദര കുരിതു, അമാത്യഗുണഗള വൃദ്ധി, പ്രകൃതിഗള വൃദ്ധി, ഷഡ്ഗുണഗള അര്ഥ, സേനാനീതി, ദുഷ്ടര പരിജ്ഞാന, ദുഷ്ടര ലക്ഷണ, സമാനരു-ഹീനരു-അധികര ലക്ഷണഗളു, മധ്യമരന്നു തൃപ്തിഗൊളിസുവ ബഗെ, ദുര്ബലരന്നു രക്ഷിസുവ ബഗെ, ഇവുഗള കുരിതു ലഘുവാഗി ദേശ-ഗ്രംഥഗള അനുസാരവാഗി ഹേളിരുവെ.
12108006a വിജിഗീഷോസ്തഥാവൃത്തമുക്തം ചൈവ തഥൈവ തേ।
12108006c ഗണാനാം വൃത്തിമിച്ചാമി ശ്രോതും മതിമതാം വര।।
ബുദ്ധിവംതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠ! വിജയാഭിലാഷിഗള വ്യവഹാരഗള കുരിതൂ നീനു ഹേളിദ്ദീയെ. ഈഗ നാനു ഗണഗള ആചരണെയ കുരിതു കേളലു ബയസുത്തേനെ.
12108007a യഥാ ഗണാഃ പ്രവര്ധംതേ ന ഭിദ്യംതേ ച ഭാരത।
12108007c അരീന് ഹി വിജിഗീഷംതേ സുഹൃദഃ പ്രാപ്നുവംതി ച।।
ഭാരത! ഗണഗളു ഹേഗെ വൃദ്ധിസുത്തവെ? ഹേഗെ ഒഡെയുവുദില്ല? ശത്രുഗളന്നു അവു ഹേഗെ ജയിസുത്തവെ? മത്തു സുഹൃദരന്നു ഹേഗെ പഡെദുകൊള്ളുത്തവെ?
12108008a ഭേദമൂലോ വിനാശോ ഹി ഗണാനാമുപലഭ്യതേ।
12108008c മംത്രസംവരണം ദുഃഖം ബഹൂനാമിതി മേ മതിഃ।।
ഗണഗള വിനാശക്കെ ഭേദവേ മൂലവെംദു കംഡുബരുത്തദെ. അനേകരിരുവാഗ മംത്രാലോചനെഗളന്നു ഗുപ്തവാഗിഡുവുദു കഷ്ടവെംദു നന്ന അഭിപ്രായവാഗിദെ.
12108009a ഏതദിച്ചാമ്യഹം ശ്രോതും നിഖിലേന പരംതപ।
12108009c യഥാ ച തേ ന ഭിദ്യേരംസ്തച്ച മേ ബ്രൂഹി പാര്ഥിവ।।
പരംതപ! പാര്ഥിവ! ഇദന്നു സംപൂര്ണവാഗി കേളലു ബയസുത്തേനെ. ഗണഗളു ഒഡെദുഹോഗദംതെ ഏനു മാഡബേകെന്നുവുദന്നു നനഗെ ഹേളു.”
12108010 ഭീഷ്മ ഉവാച।
12108010a ഗണാനാം ച കുലാനാം ച രാജ്ഞാം ച ഭരതര്ഷഭ।
12108010c വൈരസംദീപനാവേതൌ ലോഭാമര്ഷൌ ജനാധിപ।।
ഭീഷ്മനു ഹേളിദനു: “ഭരതര്ഷഭ! ജനാധിപ! ലോഭ മത്തു അസഹനെ ഇവെരഡൂ ഗണഗള, കുലഗള മത്തു രാജര നഡുവെ വൈരാഗ്നിയന്നു പ്രജ്വലിസുത്തവെ.
12108011a ലോഭമേകോ ഹി വൃണുതേ തതോഽമര്ഷമനംതരമ്।
12108011c തൌ ക്ഷയവ്യയസംയുക്താവന്യോന്യജനിതാശ്രയൌ।।
ഒബ്ബനല്ലി ലോഭവുംടാഗലു ഇന്നൊബ്ബനല്ലി അസഹനെയു ഹുട്ടുത്തദെ. അന്യോന്യരല്ലി ഹുട്ടിദ ഇവെരഡൂ സേരി ഇബ്ബരല്ലിയൂ ക്ഷയ-വ്യയഗളന്നുംടുമാഡുത്തദെ1.
12108012a ചാരമംത്രബലാദാനൈഃ സാമദാനവിഭേദനൈഃ।
12108012c ക്ഷയവ്യയഭയോപായൈഃ കര്ശയംതീതരേതരമ്।।
അവരു പരസ്പരരന്നു ചാരരു, ഗുട്ടു, സൈന്യ, സാമ-ദാന-വിഭേദന മത്തു ക്ഷയ-വ്യയഗള ഉപായഗളിംദ പീഡിസുത്താരെ.
12108013a തത്ര ദാനേന2 ഭിദ്യംതേ ഗണാഃ സംഘാതവൃത്തയഃ।
12108013c ഭിന്നാ വിമനസഃ സര്വേ ഗച്ചംത്യരിവശം ഭയാത്।।
സാംഘിക ജീവനവന്നു നഡെസുവ ഗണഗളു ദാനദിംദ ഒഡെയുത്തവെ. ഒഡെദു വിമനസ്കരാഗി ഭയദിംദ എല്ലരൂ ശത്രുഗള വശരാഗുത്താരെ.
12108014a ഭേദാദ്ഗണാ വിനശ്യംതി ഭിന്നാഃ സൂപജപാഃ പരൈഃ3।
12108014c തസ്മാത്സംഘാതയോഗേഷു പ്രയതേരന്ഗണാഃ സദാ।।
ഭേദദിംദലേ ഗണഗളു വിനാശവാഗുത്തവെ. ഒഡെദുഹോദ ഗണഗളന്നു ശത്രുഗളു ബഹുബേഗ ആക്രമണിസുത്താരെ. ആദുദരിംദ ഗണഗളു സദാ സംഘടിതരാഗിരലു പ്രയത്നിസബേകു.
12108015a അര്ഥാ ഹ്യേവാധിഗമ്യംതേ സംഘാതബലപൌരുഷാത്।
12108015c ബാഹ്യാശ്ച മൈത്രീം കുര്വംതി തേഷു സംഘാതവൃത്തിഷു।।
സംഘദ ബല-പൌരുഷഗളിരുവവരു അനായാസവാഗി ഉദ്ദേശഗളന്നു സാധിസുത്താരെ. ഒഗ്ഗട്ടാഗി ഇരുവവരൊഡനെ ഹൊരഗിനവരൂ മൈത്രിയന്നു മാഡികൊള്ളുത്താരെ.
12108016a ജ്ഞാനവൃദ്ധാന് പ്രശംസംതഃ ശുശ്രൂഷംതഃ പരസ്പരമ്।
12108016c വിനിവൃത്താഭിസംധാനാഃ സുഖമേധംതി സര്വശഃ।।
പരസ്പര ശുശ്രൂഷെമാഡുവ സംഘജീവനവന്നു ജ്ഞാനവൃദ്ധരു പ്രശംസിസുത്താരെ. അവരു പരസ്പരരൊഡനെ വിനീതരാഗിദ്ദുകൊംഡു സര്വശഃ സുഖദിംദ ഇരുത്താരെ.
12108017a ധര്മിഷ്ഠാന് വ്യവഹാരാംശ്ച സ്ഥാപയംതശ്ച ശാസ്ത്രതഃ।
12108017c യഥാവത്സംപ്രവര്തംതോ4 വിവര്ധംതേ ഗണോത്തമാഃ।।
ഉത്തമ ഗണഗളു ശാസ്ത്രതഃ ധര്മിഷ്ഠ വ്യവഹാരഗളന്നു സ്ഥാപിസികൊള്ളുത്തവെ. യഥോചിതവാഗി നഡെദുകൊംഡു അഭിവൃദ്ധി ഹൊംദുത്താരെ.
12108018a പുത്രാന് ഭ്രാതൃന്നിഗൃഹ്ണംതോ വിനയേ ച സദാ രതാഃ।
12108018c വിനീതാംശ്ച പ്രഗൃഹ്ണംതോ വിവര്ധംതേ ഗണോത്തമാഃ।।
ഉത്തമ ഗണഗളു പുത്രരന്നൂ-തമ്മംദിരന്നൂ സദാ വിനയദിംദിരുവംതെ നിയംത്രിസി തിദ്ദുത്തിരുത്താരെ. വിനീതരാദവരന്നു സ്വീകരിസുത്താരെ മത്തു അഭിവൃദ്ധിഹൊംദുത്താരെ.
12108019a ചാരമംത്രവിധാനേഷു കോശസംനിചയേഷു ച।
12108019c നിത്യയുക്താ മഹാബാഹോ വര്ധംതേ സര്വതോ ഗണാഃ।।
മഹാബാഹോ! ഗണഗളു ചാരമംത്രവിധാനഗളല്ലി മത്തു കോശ സംഗ്രഹദല്ലി നിത്യവൂ യുക്തവാഗിദ്ദുകൊംഡു സര്വതോമുഖവാഗി വര്ധിസുത്തവെ.
12108020a പ്രാജ്ഞാന് ശൂരാന്മഹേഷ്വാസാന്കര്മസു സ്ഥിരപൌരുഷാന്।
12108020c മാനയംതഃ സദാ യുക്താ വിവര്ധംതേ ഗണാ നൃപ।।
നൃപ! പ്രാജ്ഞരന്നൂ, ശൂരരന്നൂ, മഹേഷ്വാസരന്നൂ, കര്മഗളല്ലി നിരതരാദവരന്നൂ, സ്ഥിരപൌരുഷരന്നൂ സദാ ഗൌരവിസുത്താ ഗണഗളു അഭിവൃദ്ധിഹൊംദുത്തവെ.
12108021a ദ്രവ്യവംതശ്ച ശൂരാശ്ച ശസ്ത്രജ്ഞാഃ ശാസ്ത്രപാരഗാഃ।
12108021c കൃച്ച്രാസ്വാപത്സു സംമൂഢാന്ഗണാനുത്താരയംതി തേ।।
ദ്രവ്യവംതരൂ, ശൂരരൂ, ശസ്ത്രജ്ഞരൂ, ശാസ്ത്രപാരഗരൂ ആദ ഗണദ സദസ്യരു കഷ്ടകര ആപത്തന്നു ഹൊംദി സമ്മൂഢരാഗുവവരന്നു ഉദ്ധരിസുത്താരെ.
12108022a ക്രോധോ ഭേദോ ഭയോ ദംഡഃ കര്ശനം നിഗ്രഹോ വധഃ।
12108022c നയംത്യരിവശം സദ്യോ ഗണാന് ഭരതസത്തമ।।
ഭരതസത്തമ! ഗണദല്ലി ക്രോധ, ഭേദ, ഭയ, ദംഡ, കര്ശന, നിഗ്രഹ മത്തു വധെഗളാദരെ അവു സദ്യദല്ലിയേ ഗണവന്നു വൈരിവശവന്നാഗി മാഡുത്തദെ.
12108023a തസ്മാന്മാനയിതവ്യാസ്തേ ഗണമുഖ്യാഃ പ്രധാനതഃ।
12108023c ലോകയാത്രാ സമായത്താ ഭൂയസീ തേഷു പാര്ഥിവ।।
പാര്ഥിവ! ആദുദരിംദ ഗണദല്ലി മുഖ്യരാദവരന്നു പ്രധാനകൊട്ടു സമ്മാനിസുത്തിരബേകു. ഏകെംദരെ ലോകവ്യവഹാരഗളു ഒട്ടിഗേ അവര മേലെ നിംതിവെ.
12108024a മംത്രഗുപ്തിഃ പ്രധാനേഷു ചാരശ്ചാമിത്രകര്ശന।
12108024c ന ഗണാഃ കൃത്സ്നശോ മംത്രം ശ്രോതുമര്ഹംതി ഭാരത।।
ഭാരത! അമിത്രകര്ശന! മംത്രാലോചനെ മത്തു ചാരര വിഷയഗളു പ്രധാനരല്ലി മാത്ര ഇരുത്തവെ. ഗണദ എല്ലരൂ മംത്രാലോചനെഗളന്നു കേളലു അര്ഹരിരുവുദില്ല.
12108025a ഗണമുഖ്യൈസ്തു സംഭൂയ കാര്യം ഗണഹിതം മിഥഃ।
12108025c പൃഥഗ്ഗണസ്യ ഭിന്നസ്യ വിമതസ്യ തതോഽന്യഥാ।
12108025e അര്ഥാഃ പ്രത്യവസീദംതി തഥാനര്ഥാ ഭവംതി ച।।
ഗണദ ഹിതക്കാഗി ഗണമുഖ്യരു കലെതു കാര്യഗളന്നു മാഡബേകു. ഹാഗെ മാഡദേ പ്രത്യേക പ്രത്യേകവാഗി കാര്യമാഡുത്തിദ്ദരെ മത്തു ഭിന്ന മതഗളിദ്ദരെ കാര്യഗളു കെട്ടുഹോഗുത്തവെ മത്തു അനര്ഥഗളാഗുത്തവെ.
12108026a തേഷാമന്യോന്യഭിന്നാനാം സ്വശക്തിമനുതിഷ്ഠതാമ്।
12108026c നിഗ്രഹഃ പംഡിതൈഃ കാര്യഃ ക്ഷിപ്രമേവ പ്രധാനതഃ।।
അന്യോന്യ ഭിന്നാഭിപ്രായഗളിദ്ദു ഗണദിംദ ഹൊരബംദു സ്വശക്തിയിംദ നില്ലുവവവരന്നു പംഡിതരു ബേഗനേ നിഗ്രഹിസബേകു. ഇദു പ്രധാന കാര്യവാഗിരുത്തദെ.
12108027a കുലേഷു കലഹാ ജാതാഃ കുലവൃദ്ധൈരുപേക്ഷിതാഃ।
12108027c ഗോത്രസ്യ രാജന്കുര്വംതി5 ഗണസംഭേദകാരികാമ്।।
രാജന്! കുലദല്ലി ഹുട്ടിദ കലഹഗളന്നു കുലവൃദ്ധരു ഉപേക്ഷിസിദരെ അദു ഗോത്രദ മത്തു ഗണദ ഭേദക്കെ കാരണവാഗുത്തദെ.
12108028a ആഭ്യംതരം ഭയം രക്ഷ്യം സുരക്ഷ്യം ബാഹ്യതോ ഭയമ്।
12108028c അഭ്യംതരാദ്ഭയം ജാതം6 സദ്യോ മൂലം നികൃംതതി।।
ഗണവന്നു ആംതരിക ഭയദിംദ രക്ഷിസിദരെ അദു ബാഹ്യ ഭയദിംദ സുരക്ഷിതവാഗിരുത്തദെ. ആംതരിക ഭയവു ഗണദ മൂലവന്നേ കത്തരിസിഹാകുത്തദെ.
12108029a അകസ്മാത്ക്രോധലോഭാദ്വാ മോഹാദ്വാപി സ്വഭാവജാത്।
12108029c അന്യോന്യം നാഭിഭാഷംതേ തത്പരാഭവലക്ഷണമ്।।
അകാസ്മാത്താദ ക്രോധ-ലോഭഗളിംദ മത്തു സ്വഭാവജ മോഹദ കാരണഗളിംദ അന്യോന്യരു മാതനാഡദേ ഇദ്ദരെ അദു ഗണദ പരാഭവവന്നു സൂചിസുത്തദെ.
12108030a ജാത്യാ ച സദൃശാഃ സര്വേ കുലേന സദൃശാസ്തഥാ।
12108030c ന തു ശൌര്യേണ ബുദ്ധ്യാ വാ രൂപദ്രവ്യേണ വാ പുനഃ।।
12108031a ഭേദാച്ചൈവ പ്രമാദാച്ച7 നാമ്യംതേ രിപുഭിര്ഗണാഃ।
12108031c തസ്മാത്സംഘാതമേവാഹുര്ഗണാനാം ശരണം മഹത്।।
സമാനജാതിയവരെല്ലരൂ മത്തു ഒംദേ കുലദവരെല്ലരൂ സംഘടിതരാഗിരലു സാധ്യവിദെ. ആദരെ ശൌര്യ, ബുദ്ധി, രൂപ മത്തു സംപത്തിനല്ലി സമാനരാഗിരുവുദു സാധ്യവില്ല. ഈ ഭേദഗള കാരണദിംദലേ ശത്രുഗളു പ്രമാദഗൊളിസി സംഘടനെയന്നു മുരിയലു പ്രയത്നിസുത്താരെ. ആദുദരിംദ ഗണഗളു മഹാ സംഘജീവനവന്നേ ആശ്രയിസബേകു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ശാംതി പര്വണി രാജധര്മ പര്വണി ഗണവൃത്തേ അഷ്ടാധികശതതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ശാംതി പര്വദല്ലി രാജധര്മ പര്വദല്ലി ഗണവൃത്ത എന്നുവ നൂരാഎംടനേ അധ്യായവു.
-
ഈ ശ്ലോകക്കെ ഈ രീതിയ വ്യാഖ്യാനവിദെ: “ഏകോ രാജാ ലോഭം വൃണതേ। ഗണസ്തദാ അസ്മഭ്യം ന ദദാതീതി ആമര്ഷം വൃണുതേ।।” അര്ഥാത്: രാജനു ലോഭിയാഗി പ്രജെഗളിഗെ തന്ന ഐശ്വര്യവന്നു കൊഡുവുദില്ല. ജനസമൂഹവു അദന്നു സഹിസുവുദില്ല. പരസ്പര ഘര്ഷണെയാഗുത്തദെ. ജന-ധനഗളെരഡൂ വിനാശഹൊംദുത്തവെ. കഡെഗെ രാജനൂ വിനാശഹൊംദുത്താനെ. പ്രജെഗളൂ വിനാശഹൊംദുത്താരെ. (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
തത്രാദാനേന (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
ഭേദേ ഗണാ വിനേശുര്ഹി ഭിന്നാസ്തു സുജയാഃ പരൈഃ। (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
യഥാവത് പ്രതിപശ്യംതോ (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
നാശം കുര്വംതി (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
രാജന് (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
പ്രദാനാച്ച (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎