pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṁti parva
rājadharma parva
adhyāya 105
sāra
rājyadiṁdalū, sainikariṁdalū, svajanariṁdalū vaṁcitanāda kṣēmadarśige kālakavr̥kṣīyana vairāgyōpadēśa (1-53).
12105001 yudhiṣṭhira uvāca।
12105001a dhārmikō'rthānasaṁprāpya rājāmātyaiḥ prabādhitaḥ।
12105001c cyutaḥ kōśācca daṁḍācca sukhamiccankathaṁ carēt।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “dhārmikanāgiddarū saṁpattannu kaḷedukoṁḍa, āmātyariṁda bādhitanāda, kōśa-sainyagaḷannu kaḷedukoṁḍa rājanu sukhavannu bayasi ēnu māḍabēku?”
12105002 bhīṣma uvāca।
12105002a atrāyaṁ kṣēmadarśīyamitihāsō'nugīyatē।
12105002c tattē'haṁ saṁpravakṣyāmi tannibōdha yudhiṣṭhira।।
bhīṣmanu hēḷidanu: “yudhiṣṭhira! idakke saṁbaṁdhisidaṁte kṣēmadarśīya eṁba itihāsavannu hēḷuttāre. adannē nānu hēḷuttēne. kēḷu.
12105003a kṣēmadarśaṁ nr̥pasutaṁ yatra kṣīṇabalaṁ purā।
12105003c muniḥ kālakavr̥kṣīya ājagāmēti naḥ śrutam।
12105003e taṁ papraccōpasaṁgr̥hya kr̥ccrāmāpadamāsthitaḥ।।
hiṁde nr̥pasuta kṣēmadarśī ennuvavanu kṣīṇabalanāgiddanu. mahā āpattinalli silukidda avanu muni kālakavr̥kṣīyana baḷi hōgi sāṣṭāṁga praṇāma māḍi avanannu hīge praśnisidanu eṁdu kēḷiddēve.
12105004a arthēṣu bhāgī puruṣa īhamānaḥ punaḥ punaḥ।
12105004c alabdhvā madvidhō rājyaṁ brahmankiṁ kartumarhati।।
“brahman! puruṣanu arthakke bhāgiyāgiddāne. ādare punaḥ punaḥ arthavannu apēkṣisuttiddarū arthavannāgalī rājyavannāgalī paḍedukoḷḷalu sādhyavāgadē idda nannaṁthavanu ēnu māḍabēku?
12105005a anyatra maraṇāt stēyādanyatra1 parasaṁśrayāt।
12105005c kṣudrādanyatra cācārāttanmamācakṣva sattama।।
sattama! ātmahatye, kaḷḷatana, parāśraya mattu kṣudra vyavahāragaḷannu biṭṭu rājya-dhana saṁpādanegaḷige bēre yāvudādarū upāyaviddare adannu nanage tiḷisu.
12105006a vyādhinā cābhipannasya mānasēnētarēṇa vā।
12105006c bahuśrutaḥ kr̥taprajñastvadvidhaḥ śaraṇaṁ bhavēt।।
mānasika mattu itara vyādhigaḷiṁda pīḍitanāgiruva nanage bahuśrutanū kr̥taprajñanū āgiruva ninnaṁthavarē śaraṇyanāgabēku.
12105007a nirvidya hi naraḥ kāmānniyamya2 sukhamēdhatē।
12105007c tyaktvā prītiṁ ca śōkaṁ ca labdhvāprītimayaṁ vasu।।
kāmabhōgagaḷiṁda vairāgyavannu hoṁdi viraktanāda manuṣyanu prīti-śōkagaḷeraḍannū tyajisi jñānamaya aiśvaryavannu paḍedukoṁḍu sukhiyāguttāne.
12105008a sukhamarthāśrayaṁ yēṣāmanuśōcāmi tānaham।
12105008c mama hyarthāḥ subahavō naṣṭāḥ svapna ivāgatāḥ।।
sukhavu dhanavannē āśrayisideyeṁdu bhāvisiruvavavara viṣayadalli nanage anutāpavide. nannallidda apārya aiśvarya-saṁpattu svapnadalli kaṁḍa saṁpattinaṁte naṣṭavāgi hōdavu.
12105009a duṣkaraṁ bata kurvaṁti mahatō'rthāṁstyajaṁti yē।
12105009c vayaṁ tvēnānparityaktumasatō'pi na śaknumaḥ।।
tammalliruva mahāsaṁpattannu tyajisuvavaru niścayavāgiyū atyaṁta duṣkarakāryavannē māḍuvavaru. nannalli īga dhanada lēśavū uḷidilla. ādarū dhanada mēlina mōhavu mātra nannannu biṭṭu hōgilla. dhanavannu tyāgamāḍalū nānu śakyanāgilla.
12105010a imāmavasthāṁ saṁprāptaṁ dīnamārtaṁ śriyaścyutam।
12105010c yadanyatsukhamastīha tadbrahmannanuśādhi mām।।
brahman! saṁpattiniṁda cyutanāgi ī avastheyannu paḍedu nānu dīnanū ārtanū āgiddēne. anya rītiyalli sukhavu dorakuvudiddare adannu nanage upadēśisu!”
12105011a kausalyēnaivamuktastu rājaputrēṇa dhīmatā।
12105011c muniḥ kālakavr̥kṣīyaḥ pratyuvāca mahādyutiḥ।।
dhīmata kausalya rājaputranu hīge hēḷalu mahādyuti muni kālakavr̥kṣīyanu uttarisidanu:
12105012a purastādēva tē buddhiriyaṁ kāryā vijānataḥ।
12105012c anityaṁ sarvamēvēdamahaṁ ca mama cāsti yat।।
“ninna ī buddhiyu modalē “ivellavū anityavādavu mattu ivugaḷalli nannadu ennuvudu yāvudū illa” ennuva viṣayavannu tiḷidukoḷḷabēkāgittu.
12105013a yatkiṁcinmanyasē'stīti sarvaṁ nāstīti viddhi tat।
12105013c ēvaṁ na vyathatē prājñaḥ kr̥ccrāmapyāpadaṁ gataḥ।।
yāvudannu nīnu ide eṁdu tiḷidukoṁḍiruveyō avu ellavū illa eṁdu tiḷidukō. hīge tiḷidukoṁḍiruvavanu kaṣṭatama āpattinalli sikkikoṁḍarū vyathitanāguvudilla.
12105014a yaddhi bhūtaṁ bhaviṣyacca dhruvaṁ tanna bhaviṣyati।
12105014c ēvaṁ viditavēdyastvamadharmēbhyaḥ pramōkṣyasē।।
hiṁde iddudu īga illa; muṁde āguvudū yāvudū iruvudilla eṁdu tiḷidukoṁḍirabēkādudannu tiḷidukoṁḍare nīnu ella vidhada adharmagaḷiṁdalū muktanāguve.
12105015a yacca pūrvē samāhārē yacca pūrvatarē parē।
12105015c sarvaṁ tannāsti taccaiva tajñātvā kō'nusaṁjvarēt।।
hiṁde naḍeduhōdudu, paraṁparāgatavāgi baṁdudu ellavū īga illa eṁdu tiḷidukoṁḍava yāru tānē iṁdu illadiruvudakke ciṁtisuttāne?
12105016a bhūtvā ca na bhavatyētadabhūtvā ca bhavatyapi।
12105016c śōkē na hyasti sāmarthyaṁ śōkaṁ kuryātkathaṁ naraḥ।।
hiṁde iddudu īga illa. yāralli illavō avarige dorakuttade. kaḷeduhōdudannu hiṁde taṁdu koḍalu śōkakke sāmarthyavilla. ādudariṁda naranu hēge śōkapaḍuttāne?
12105017a kva nu tē'dya pitā rājankva nu tē'dya pitāmahaḥ।
12105017c na tvaṁ paśyasi tānadya na tvā paśyaṁti tē'pi ca।।
rājan! iṁdu ninna taṁdeyelliddāne? pitāmahanelliddāne? nīnu avarannu īga nōḍuttilla. avarū ninnannu nōḍuttilla allavē?
12105018a ātmanō'dhruvatāṁ paśyaṁstāṁstvaṁ kimanuśōcasi।
12105018c buddhyā caivānubudhyasva dhruvaṁ hi na bhaviṣyasi।।
nīnē anityanu eṁdu nōḍiyū nīnu ēke śōkisuttiruve? niścayavāgiyū nīnu bhaviṣyadalli iruvudilla. buddhiyiṁda idannu yōcisi tiḷidukō.
12105019a ahaṁ ca tvaṁ ca nr̥patē śatravaḥ suhr̥daśca tē।
12105019c avaśyaṁ na bhaviṣyāmaḥ sarvaṁ ca na bhaviṣyati।।
nr̥patē! nānu, nīnu, śatrugaḷu mattu snēhitaru ellarū avaśyavāgi bhaviṣyadalli illavāguttēve.
12105020a yē tu viṁśativarṣā vai triṁśadvarṣāśca mānavāḥ।
12105020c arvāgēva hi tē sarvē mariṣyaṁti śaraccatāt।।
īga ippattu mattu mūvattu varṣada manuṣyaru ellarū muṁdina nūru varṣagaḷoḷageyē mr̥tarāguttāre.
12105021a api cēnmahatō vittādvipramucyēta pūruṣaḥ।
12105021c naitanmamēti tanmatvā kurvīta priyamātmanaḥ।।
hīgiruvāga apāra aiśvaryavannu paḍedukoṁḍarū idu nannadalla eṁdu tiḷidukoṁḍu ātmakalyāṇavannu māḍikoḷḷabēku.
12105022a anāgataṁ yanna mamēti vidyād atikrāṁtaṁ yanna mamēti vidyāt।
12105022c diṣṭaṁ balīya iti manyamānās tē paṁḍitāstatsatāṁ sthānamāhuḥ।।
muṁde doreyuvudannū adu nannadalla eṁdu tiḷiyabēku. kaḷeduhōdudū nannadalla eṁdu bhāvisabēku. adr̥ṣṭavē baliṣṭhavādudu eṁdu tiḷidavaru vidvāṁsarē sari. adē satpuruṣara sthāna eṁdu hēḷuttāre.
12105023a anāḍhyāścāpi jīvaṁti rājyaṁ cāpyanuśāsatē।
12105023c buddhipauruṣasaṁpannāstvayā tulyādhikā janāḥ।।
dhanāḍyaralladavarū jīvisuttāre. rājyavannū āḷuttāre. buddhi pauruṣagaḷalli ninna samanādavarū iddāre. ninage migilādavarū iddāre.
12105024a na ca tvamiva śōcaṁti tasmāttvamapi mā śucaḥ।
12105024c kiṁ nu tvaṁ tairna vai śrēyāṁstulyō vā buddhipauruṣaiḥ।।
ādare avaru ninnaṁte śōkisuvudilla. ādudariṁda nīnū śōkisabēḍa. buddhi-pauruṣagaḷalli nīnu avarigiṁtalū adhika athavā samānanāgillavē?”
12105025 rājaputra uvāca।
12105025a yādr̥ccikaṁ mamāsīttadrājyamityēva ciṁtayē।
12105025c hriyatē sarvamēvēdaṁ kālēna mahatā dvija।।
rājaputranu hēḷidanu: “dvija! anāyāsavāgi nanna vaśavāgidda akhaṁḍa sāmrājya sarvavannū mahā kālanu apaharisidaneṁdu bhāvisuttēne.
12105026a tasyaivaṁ hriyamāṇasya srōtasēva tapōdhana।
12105026c phalamētat prapaśyāmi yathālabdhēna vartayē।।
tapōdhana! pravāhavu ellavannū koccikoṁḍu hōguvaṁte nanna ellavū horaṭu hōgive. yāvudu yāvāga dorakuvudō adariṁdalē jīvana nirvahaṇeyannu māḍuttiddēne.”
12105027 muniruvāca।
12105027a anāgatamatītaṁ ca yathā tathyaviniścayāt।
12105027c nānuśōcasi kausalya sarvārthēṣu tathā bhava।।
muniyu hēḷidanu: “kausalya! yathātathyavannu niścayisiyādamēle muṁdāguvudakke mattu āgihōdudakke śōkisabāradu. ella viṣayagaḷalliyū nīnu hāgāgabēku.
12105028a avāpyānkāmayasvārthānnānavāpyānkadā cana।
12105028c pratyutpannānanubhavanmā śucastvamanāgatān।।
paḍeyabahudādudannu bayasu. paḍeyalasādhyavādudannu eṁdū bayasabēḍa. nīnu paḍediruvudannu upabhōgisu mattu alabhyavādavugaḷige śōkisabēḍa.
12105029a yathā labdhōpapannārthastathā kausalya raṁsyasē।
12105029c kacciccuddhasvabhāvēna śriyā hīnō na śōcasi।।
kausalya! āga nīnu hēge upalabdhavādavugaḷiṁda saṁtuṣṭanāgiddeyō hāge īgalū labhyavādavugaḷiṁda saṁtuṣṭanāgu. śuddhasvabhāvadavanāda nīnu rājyanāśakkāgi śōkisuttilla tānē?
12105030a purastādbhūtapūrvatvāddhīnabhāgyō hi durmatiḥ।
12105030c dhātāraṁ garhatē nityaṁ labdhārthāṁśca na mr̥ṣyatē।।
durmatiyādavanu hiṁde paḍedidda saṁpattu naṣṭavāgi hōdare tānu bhāgyahīnaneṁdu bhāvisi nityavū dhātāranannu niṁdisuttiruttāne. ādare aiśvaryavu baṁdare adu daivalabdhaveṁdu bhāvisudilla. adu svaprayatnadiṁdalē baṁditeṁdu bhāvisuttāne.
12105031a anarhānapi caivānyānmanyatē śrīmatō janān।
12105031c ētasmātkāraṇādētadduḥkhaṁ bhūyō'nuvartatē।।
śrīmaṁta janarannu nōḍi avaru aiśvaryakke anarhareṁdu bhāvisuttāne. īrṣyeyiṁda huṭṭida ā duḥkhavu sadā avanannu hiṁbālisuttade.
12105032a īrṣyāticcēdasaṁpannā rājan puruṣamāninaḥ।
12105032c kaccittvaṁ na tathā prājña matsarī kōsalādhipa।।
rājan! kōsalādhipa! pauruṣamāninigaḷādavaru ī īrṣyeyiṁda kūḍiruttāre. prājña! nīnu hāge matsariyāgilla tānē?
12105033a sahasva śriyamanyēṣāṁ yadyapi tvayi nāsti sā।
12105033c anyatrāpi satīṁ lakṣmīṁ kuśalā bhuṁjatē janāḥ3।
12105033e abhiviṣyaṁdatē śrīrhi satyapi dviṣatō janāt।।
ninnalli saṁpattilladiddarū adu bēreyavara baḷiyalliruvudannu sahaneyiṁda kāṇu. kuśala janaru bēreyavaralliruva saṁpattannū bhōgisuttāre. asūyeyiṁda itarannu dvēṣisuvavaru śrīmaṁtarāgiddarū bahu bēga nāśahoṁduttāre.
12105034a śriyaṁ ca putrapautraṁ ca manuṣyā dharmacāriṇaḥ।
12105034c tyāgadharmavidō4 vīrāḥ svayamēva tyajaṁtyuta।।
tyāgadharmavannu tiḷidiruva vīraru mattu dharmacārī manuṣyaru saṁpattu mattu putra-pautrarannu tāvāgiyē tyajisuttāre.
12105035a 5bahu saṁkasukaṁ dr̥ṣṭvā vivitsāsādhanēna6 ca। 12105035c tathānyē saṁtyajaṁtyēnaṁ matvā paramadurlabham।।
niraṁtara prayatnadiṁda saṁpādisida dhanavū asthiravāgiruttade ennuvudannu tiḷidu dhanavu parama durlabhavādudeṁdu bhāvisi anya janaru dhanavannē tyajisuttāre.
12105036a tvaṁ punaḥ prājñarūpaḥ san kr̥paṇaṁ paritapyasē।
12105036c akāmyānkāmayānō'rthānparācīnānupadrutān।।
nīnādarō prājñanaṁte kāṇuve. sukhōpabhōgagaḷu daivādhīnaveṁbudu ninage tiḷidide. aiśvaryavu asthira ennuvudū ninage tiḷidide. ādarū apēkṣisalu ayōgyavādavugaḷannu nīnu apēkṣisuttiruve. kr̥paṇanāgi paritapisuttiddīye.
12105037a tāṁ buddhimupajijñāsustvamēvainān parityaja।
12105037c anarthāṁścārtharūpēṇa arthāṁścānartharūpataḥ।।
ī buddhivādavannu grahisi mananamāḍikoḷḷalu prayatnisu. bhōgēccheyannu biṭṭubiḍu. ninage artharūpadalli kāṇuttiruvudellavū anarthagaḷē āgive. ēkeṁdare samasta bhōgagalū anartharūpagaḷē āgive.
12105038a arthāyaiva hi kēṣāṁ ciddhananāśō bhavatyuta।
12105038c anaṁtyaṁ taṁ sukhaṁ matvā śriyamanyaḥ parīkṣatē।।
arthasaṁpādaneya saluvāgiyē kelavara dhanavu nāśavāguttade. innu kelavaru saṁpattiniṁdalē akṣaya sukhavu doreyuvudeṁdu tiḷidu aiśvaryada hiṁde ōḍuttiruttāre.
12105039a ramamāṇaḥ śriyā kaścinnānyaccrēyō'bhimanyatē।
12105039c tathā tasyēhamānasya samāraṁbhō vinaśyati।।
saṁpattiniṁda ānaṁdisuttiruvavanu saṁpattigiṁtalū bēre sukhasādhanavyāvudū illaveṁdē bhāvisuttāne. hāgeyē dhanavannu bayasuvavara prayatnagaḷu prāraṁbhadalliyē nāśavāgaballavu.
12105040a kr̥ccrāllabdhamabhiprētaṁ yadā kausalya naśyati।
12105040c tadā nirvidyatē sō'rthāt paribhagnakramō naraḥ7।।
kausalya! atyaṁta kaṣṭadiṁda saṁgrahisidda dhanavu vināśahoṁdidare prayatnagaḷu bhagnagoṁḍa manuṣyanu dhanadiṁda viraktanāguttāne.
12105041a dharmamēkē'bhipadyaṁtē kalyāṇābhijanā narāḥ।
12105041c paratra sukhamiccaṁtō nirvidyēyuśca laukikāt।।
maraṇānaṁtarada sukhavannu bayasuva kalyāṇa kulada janaru dharmavannu mātra avalaṁbisuttāre mattu laukika vyavahāragaḷiṁda viraktarāguttāre.
12105042a jīvitaṁ saṁtyajaṁtyēkē dhanalōbhaparā narāḥ।
12105042c na jīvitārthaṁ manyaṁtē puruṣā hi dhanādr̥tē।।
dhanalōbhapararādavaru dhanakkāgi jīvitavannū tyajisalu siddharāgiruttāre. aṁthavaru dhanavilladē jīvitadalli arthavilla eṁdu bhāvisuttāre.
12105043a paśya tēṣāṁ kr̥paṇatāṁ paśya tēṣāmabuddhitām।
12105043c adhruvē jīvitē mōhādarthatr̥ṣṇāmupāśritāḥ।।
avara kr̥paṇateyannu nōḍu. avara mūḍhatanavannu nōḍu. niścitavāgirada jīvitakkāgi mōhadiṁda arthatr̥ṣṇeyannu avaru āśrayisuttāre.
12105044a saṁcayē ca vināśāṁtē maraṇāṁtē ca jīvitē।
12105044c saṁyōgē viprayōgāṁtē kō nu vipraṇayēnmanaḥ।।
saṁgrahavu vināśadalli aṁtyavāguttade. jīvitavu maraṇadalli konegoḷḷuttade. sēruvikeyu viyōgadalli konegoḷḷuttade. hīgiruvāga yārutānē avugaḷa kuritu manassannu keḍisikoḷḷuttāre?
12105045a dhanaṁ vā puruṣaṁ rājanpuruṣō vā punardhanam।
12105045c avaśyaṁ prajahātyētattadvidvān kō'nusaṁjvarēt।।
rājan! manuṣyanu dhanavannu biḍabahudu athavā dhanavū manuṣyanannu biḍabahudu. hīgiruvāga adara kuritu yāva vidvāṁsanu tānē ciṁtisuttāne?
12105046a 8anyēṣāmapi naśyaṁti suhr̥daśca dhanāni ca। 12105046c paśya buddhyā manuṣyāṇāṁ rājannāpadamātmanaḥ।
12105046e niyacca yacca saṁyacca iṁdriyāṇi manō giram।।
ninnadu mātravē alla. bēreyavara suhr̥darū dhanagaḷū nāśavāguttave. rājan! ella manuṣyarigū odagibaruvaṁthaha āpattē ninagū odagi baṁdide ennuvudannu buddhipūrvakavāgi vicārisi nōḍu. iṁdriyagaḷannu saṁyamadalliḍu. manassannu vaśadalliṭṭukō. mātannu kaḍimemāḍi mauniyāgu.
12105047a pratiṣiddhānavāpyēṣu9 durlabhēṣvahitēṣu ca।
12105047c pratikr̥ṣṭēṣu bhāvēṣu vyatikr̥ṣṭēṣvasaṁbhavē।
12105047e prajñānatr̥ptō vikrāṁtastvadvidhō nānuśōcati।।
durbalaru iṁdriyagaḷu, manassu mattu mātugaḷu ahitavāgiddarū avugaḷannu niyaṁtraṇadalliṭṭukoḷḷuvudilla. nikaṭa saṁparkadiṁda ella vastugaḷū dr̥ṣṭigōcaravāguttave. dūravādanaṁtara dr̥ṣṭige silukuvudilla. nāśavādanaṁtara vastuvannu nōḍalikkāguvudilla. prajñānatr̥pta vikramiyu dr̥ṣṭige gōcaravāgadē iruva arthakkāgi śōkisavudilla.
12105048a alpamiccannacapalō mr̥durdāṁtaḥ susaṁśitaḥ।
12105048c brahmacaryōpapannaśca tvadvidhō naiva muhyati।।
ninnaṁte alpatr̥pta10, acapala, mr̥du, dāṁta, susaṁśita, brahmacāriyu śōkapaḍuvudilla.
12105049a na tvēva jālmīṁ kāpālīṁ vr̥ttimēṣitumarhasi।
12105049c nr̥śaṁsavr̥ttiṁ pāpiṣṭhāṁ duḥkhāṁ kāpuruṣōcitām।।
aṁtaha sarvaguṇasaṁpannanāda ninage tucchavū krūravū pāpiṣṭhavū, duṣṭavū, kāpuruṣarige ucitavū āda kāpālī11 vr̥ttiyū yōgyavalla.
12105050a api mūlaphalājīvō ramasvaikō mahāvanē।
12105050c vāgyataḥ saṁgr̥hītātmā sarvabhūtadayānvitaḥ।।
nīnu kaṁdamūlaphalagaḷannē tiṁdu jīvisuttā viśāla araṇyadalli ēkākiyāgi saṁcarisu. mātu, manassu, iṁdriyagaḷannu saṁyamadalliṭṭukoṁḍu sarvaprāṇigaḷa viṣayadiṁdalū dayābhāvadiṁdiru.
12105051a sadr̥śaṁ paṁḍitasyaitadīṣādaṁtēna daṁtinā।
12105051c yadēkō ramatē'raṇyē yaccāpyalpēna tuṣyati।।
paṁḍitanaṁte nīnū kūḍa gāḍiya mūkiya marada daṁḍakke samāna daṁtavannu hoṁdiruva mahāgajadaṁte ēkākiyāgi saṁcarisuttā araṇyadalli siguva kaṁdamūlaphalagaḷiṁdalē tr̥ptanāgiru.
12105052a mahāhradaḥ saṁkṣubhita ātmanaiva prasīdati। 12105052c 12ētadēvaṁgatasyāhaṁ sukhaṁ paśyāmi kēvalam।।
kelavomme kṣōbhegoṁḍa sarōvaravu tānāgiyē śāṁtavāguvaṁte kaḍaḍida manassū kūḍa tānāgiyē śāṁtavāguttade. ī tarahada jīvanavē sukhamayaveṁdu nānu bhāvisuttēne.
12105053a asaṁbhavē śriyō rājan hīnasya sacivādibhiḥ।
12105053c daivē pratiniviṣṭē ca kiṁ śrēyō manyatē bhavān।।
rājan! īga ninna saṁpattu illavāgide. sacivādigaḷiṁdalū nīnu hīnanāgiruve. idara jotege daivavū ninage pratikūlavāgide. iṁtaha avastheyalliruva nīnu nānu hēḷidudakkiṁtalū bēre yāvudannu śrēyaskaraveṁdu bhāvisuttīye?”
samāpti
iti śrī mahābhāratē śāṁti parvaṇi rājadharma parvaṇi kālakavr̥kṣīyē paṁcādhikaśatatamō'dhyāyaḥ।।
idu śrī mahābhāratadalli śāṁti parvadalli rājadharma parvadalli kālakavr̥kṣīya ennuva nūrāaidanē adhyāyavu.
-
maraṇāddainyādanyatra eṁba pāṭhāṁtaravide (bhārata darśana). ↩︎
-
kāmānnirvidya eṁba pāṭhāṁtaravide (bhārata darśana). ↩︎
-
sadā (bhārata darśana). ↩︎
-
yōgadharmavidō (bhārata darśana). ↩︎
-
dakṣiṇātya pāṭhadalli idakke modalu ī eraḍu adhika ślōkagaḷive: tyaktaṁ svāyaṁbhuvē vaṁśē śubhēna bharatēna ca। nānāratnasamākīrṇaṁ rājyaṁ sphītamita śrutam।। tathānyairbhūmipālaiśca tyaktaṁ rājyaṁ mahōdayam। tyaktvā rājyāni sarvē ca vanē vanyaphalāśanāḥ। gatāśca tapasaḥ pāraṁ duḥkhasyāṁtaṁ ca bhūmipāḥ।। (gītā pres). ↩︎
-
vidhitsāsādhanēna (bhārata darśana). ↩︎
-
dakṣiṇātya pāṭhadalli idakke modalu ī oṁdu adhika ślōkavide: anityāṁ tāṁ śriyaṁ matvā śriyaṁ vā kaḥ parīpsati। (gītā pres). ↩︎
-
dakṣiṇātya pāṭhadalli idakke modalu ī oṁdu adhika ślōkavide: anyatrōpanatā hyāpatpuruṣaṁ tōṣayatyuta। tēna śāṁti na labhatē nāhamēvēti kāraṇāt।। (gītā pres). ↩︎
-
pratiṣēddhā na cāpyēṣu (bhārata darśana). ↩︎
-
svalpadaralliyē tr̥ptanāguvavanu. ↩︎
-
bhikṣebēḍuvudu . ↩︎
-
dakṣiṇātya pāṭhadalli idakke modalu ī oṁdu adhika ślōkārdhavide: itthaṁ narō'pyātmanaiva kr̥taprajñaḥ prasīdati। (gītā pres). ↩︎