ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
శాంతి పర్వ
రాజధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 95
సార
వామదేవను రాజ మత్తు రాజ్యద హితద కురితు మాతనాడిదుదు (1-13).
12095001 వామదేవ ఉవాచ।
12095001a అయుద్ధేనైవ విజయం వర్ధయేద్వసుధాధిపః।
12095001c జఘన్యమాహుర్విజయం యో యుద్ధేన నరాధిప।।
వామదేవను హేళిదను: “వసుధాధిపను యుద్ధ మాడదెయే విజయవన్ను గళిసబేకు. నరాధిప! యుద్ధమాడి విజయవన్ను గళిసువుదు కీళుమట్టద రాజనీతియెందు హేళుత్తారె.
12095002a న చాప్యలబ్ధం లిప్సేత మూలే నాతిదృఢే సతి।
12095002c న హి దుర్బలమూలస్య రాజ్ఞో లాభో విధీయతే।।
రాజ్యద మూలవు దృఢవాగిల్లదే ఇద్దరె అలబ్ధవాదుదన్ను పడెదుకొళ్ళలు బయసబారదు. మూలవే దుర్బలవాగిద్ద రాజనిగె రాజ్యలాభవాగువుదిల్ల.
12095003a యస్య స్ఫీతో జనపదః సంపన్నః ప్రియరాజకః।
12095003c సంతుష్టపుష్టసచివో దృఢమూలః స పార్థివః।।
యార జనపదవు సంపద్భరితవాగిదెయో, ధనధాన్యగళింద సంపన్నవాగిదెయో మత్తు ప్రజెగళు రాజనన్ను ప్రీతిసుత్తారో హాగూ యారిగె సంతుష్టరూ పుష్టరూ ఆద సచివరు ఇరువరో ఆ పార్థివన మూలవు దృఢవాగిరుత్తదె.
12095004a యస్య యోధాః సుసంతుష్టాః సాంత్వితాః సూపధాస్థితాః।
12095004c అల్పేనాపి స దండేన మహీం జయతి భూమిపః।।
యార యోధరు సంతుష్టరాగిరువరో, రాజనింద సాంత్వనవన్ను పడెయువరో, మత్తు శత్రుగళన్ను వంచిసువుదరల్లి చతురరో అంతహ రాజను అల్పసైన్యదిందలే భూమండలవన్ను జయిసలు సమర్థనాగుత్తానె.
12095005a పౌరజానపదా యస్య స్వనురక్తాః సుపూజితాః।
12095005c సధనా ధాన్యవంతశ్చ దృఢమూలః స పార్థివః।।
యార నగర-గ్రామగళల్లి వాసిసువ జనరు సమస్త జీవిగళ మేలె దయాపరరాగిరువరో ధనవంతరూ ధానవంతరూ ఆగిరువరో ఆ రాజను దృఢమూలనెందు ఎనిసికొళ్ళుత్తానె.
12095006a ప్రభావకాలావధికౌ1 యదా మన్యేత చాత్మనః।
12095006c తదా లిప్సేత మేధావీ పరభూమిం ధనాన్యుత।।
తన్న మేల్గైయన్ను తోరిసలు సరియాద కాలవు బందిదె ఎందు తిళిదే మేధావీ రాజను శత్రువిన భూమి-ధనవన్ను పడెదుకొళ్ళలు ప్రయత్నిసబేకు.
12095007a భోగేష్వదయమానస్య భూతేషు చ దయావతః।
12095007c వర్ధతే త్వరమాణస్య విషయో రక్షితాత్మనః।।
యార బోగ-వైభవగళు దినదినక్కూ అభివృద్ధియన్ను హొందుత్తివెయో, యారు సకలజీవిగళల్లియూ దయావంతనాగిరువనో మత్తు యారు తన్నన్ను తాను రక్షిసికొండిరువనో ఆ రాజన రాజ్యవు బేగనే వృద్ధియాగుత్తదె.
12095008a తక్షత్యాత్మానమేవైష వనం పరశునా యథా।
12095008c యః సమ్యగ్వర్తమానేషు స్వేషు మిథ్యా ప్రవర్తతే।।
సదాచారిగళాద తన్నవరొడనెయే సుళ్ళాగి నడెదుకొళ్ళువ రాజను మరద కాండవిరువ కొడలియే అరణ్యద మరగళన్ను కత్తరిసువంతె తన్నన్నే తాను వినాశమాడికొళ్ళుత్తానె.
12095009a న వై ద్విషంతః క్షీయంతే రాజ్ఞో నిత్యమపి ఘ్నతః2।
12095009c క్రోధం నియంతుం యో వేద తస్య ద్వేష్టా న విద్యతే।।
ద్వేషిగళన్ను నిత్యవూ నాశపడిసుత్తిద్దరూ రాజన ద్వేషిగళు కడిమెయాగువుదిల్ల. యారు క్రోధవన్ను నియంత్రిసికొళ్ళువుదన్ను తిళిదుకొండిరువనో అవనిగె ద్వేషవెంబుదే ఇరువుదిల్ల.
12095010a యదార్యజనవిద్విష్టం కర్మ తన్నాచరేద్బుధః।
12095010c యత్కల్యాణమభిధ్యాయేత్తత్రాత్మానం నియోజయేత్।।
ఆర్యజనరు యావుదన్ను మాడబారదెందు హేళుత్తారో అదన్ను తిళిదవను మాడలే బారదు. యావుదు ఎల్లరిగూ కల్యాణకారియో అదన్నే మాడలు రాజను ప్రయత్నిసబేకు.
12095011a నైనమన్యేఽవజానంతి నాత్మనా పరితప్యతే।
12095011c కృత్యశేషేణ యో రాజా సుఖాన్యనుబుభూషతి।।
యావ రాజను తన్న కర్తవ్యగళన్ను సంపూర్ణవాగి మాడ? నంతర సుఖవన్ననుభవిసలు ఇచ్ఛిసువనో అవనన్ను యారూ అనాదరిసువుదిల్ల. రాజనూ పరితపిసబేకాగిరువుదిల్ల.
12095012a ఇదంవృత్తం మనుష్యేషు వర్తతే యో మహీపతిః।
12095012c ఉభౌ లోకౌ వినిర్జిత్య విజయే సంప్రతిష్ఠతే।।
యావ మహీపతియు మనుష్యరొడనె ఈ రీతి వర్తిసుత్తానో అవను ఎరడూ లోకగళన్ను జయిసి విజయదల్లి నెలెసిరుత్తానె.””
12095013 భీష్మ ఉవాచ।
12095013a ఇత్యుక్తో వామదేవేన సర్వం తత్ కృతవాన్నృపః।
12095013c తథా కుర్వంస్త్వమప్యేతౌ లోకౌ జేతా న సంశయః।।
భీష్మను హేళిదను: “వామదేవను హీగె హేళలు అవెల్లవన్నూ నృపను మాడిదను. నీనూ కూడ హాగెయే నడెదుకొండరె ఎరడూ లోకగళన్ను జయిసుత్తీయె ఎన్నువుదరల్లి సంశయవిల్ల.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే శాంతి పర్వణి రాజధర్మ పర్వణి వామదేవగీతాసు పంచనవతితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారత శాంతి పర్వద రాజధర్మ పర్వదల్లి వామదేవగీత ఎన్నువ తొంభత్తైదనే అధ్యాయవు.