ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศาํติ ปรฺว
ราชธรฺม ปรฺว
อธฺยาย 87
สาร
ราชนิคเะ นิวาสยโคฺย นคร-ทุรฺคคฬ วรฺณนเะ (1-33).
12087001 ยุธิษฺฐิร อุวาจฯ
12087001a กถํวิธํ ปุรํ ราชา สฺวยมาวสฺตุมรฺหติฯ
12087001c กฺฤตํ วา การยิตฺวา วา ตนฺมเ พฺรูหิ ปิตามหฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “ปิตามห! สฺวยํ ราชนุ ยาว วิธท ปุรทลฺลิ วาสิสพเกุ? หิํทเะ นิรฺมิตวาคิทฺท ปุรทลฺลิ วาสิสพเกเ อถวา หโะสตาคิ นิรฺมิสิท ปุรทลฺลิ วาสิสพเกเ? อทนฺนุ นนคเะ หเฬุ.”
12087002 ภีษฺม อุวาจฯ
12087002a ยตฺร กเาํตเย วสฺตวฺยํ สปุตฺรภฺราตฺฤพํธุนาฯ
12087002c นฺยายฺยํ ตตฺร ปริปฺรษฺฏุํ คุปฺติํ วฺฤตฺติํ จ ภารตฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “กเาํตเย! ภารต! ปุตฺร-ภฺราตฺฤ-พํธุคฬโะฑนเะ ราชนุ เอะลฺลิ วาสิสพเกุ เอะํทุ, มตฺตุ อทร รกฺษณเะ-วฺยวสฺถเะคฬ กุริตุ นีนุ กเฬุว ปฺรศฺนเะยุ นฺยายยุกฺตวาคิยเ อิทเะ.
12087003a ตสฺมาตฺตเ วรฺตยิษฺยามิ ทุรฺคกรฺม วิศเษตห์ฯ
12087003c ศฺรุตฺวา ตถา วิธาตวฺยมนุษฺฐเยํ จ ยตฺนตห์ฯฯ
อาทุทริํท นินคเะ วิศเษวาคิ ทุรฺคนิรฺมาณท วิษยวนฺนุ หเฬุตฺตเนเะ. อทนฺนุ กเฬิ ปฺรยตฺนปูรฺวกวาคิ หาคเะยเ มาฑพเกุ.
12087004a ษฑฺวิธํ ทุรฺคมาสฺถาย ปุราณฺยถ นิวเศยเตฺฯ
12087004c สรฺวสํปตฺปฺรธานํ ยทฺพาหุลฺยํ วาปิ สํภวเตฺฯฯ
เอะลฺลิ สรฺวสํปตฺตุคฬู ทโะรกุววโ มตฺตุ ยาวุทุ วิสฺตารวาคิรุวุทโ อลฺลิ อารุวิธท ทุรฺคคฬนฺนุ อาศฺรยิสิ ปุรวนฺนุ นิรฺมิสพเกุ.
12087005a ธนฺวทุรฺคํ มหีทุรฺคํ คิริทุรฺคํ ตถไว จฯ
12087005c มนุษฺยทุรฺคมพฺทุรฺคํ วนทุรฺคํ จ ตานิ ษฏฺฯฯ
ธนฺวทุรฺค1, มหีทุรฺค2, คิรุทุรฺค3, มนุษฺยทุรฺค4, ชลทุรฺค5 มตฺตุ วนทุรฺค6 อิวเ อา อารุ ทุรฺคคฬุ.
12087006a ยตฺปุรํ ทุรฺคสํปนฺนํ ธานฺยายุธสมนฺวิตมฺฯ
12087006c ทฺฤฒปฺราการปริขํ หสฺตฺยศฺวรถสํกุลมฺฯฯ
12087007a วิทฺวาํสห์ ศิลฺปินโ ยตฺร นิจยาศฺจ สุสํจิตาห์ฯ
12087007c ธารฺมิกศฺจ ชนโ ยตฺร ทากฺษฺยมุตฺตมมาสฺถิตห์ฯฯ
12087008a อูรฺชสฺวินรนาคาศฺวํ จตฺวราปณศโภิตมฺฯ
12087008c ปฺรสิทฺธวฺยวหารํ จ ปฺรศาํตมกุตโภยมฺฯฯ
12087009a สุปฺรภํ สานุนาทํ จ สุปฺรศสฺตนิวเศนมฺฯ
12087009c ศูราฒฺยชนสํปนฺนํ พฺรหฺมฆโษานุนาทิตมฺฯฯ
12087010a สมาชโตฺสวสํปนฺนํ สทาปูชิตทไวตมฺฯ
12087010c วศฺยามาตฺยพลโ ราชา ตตฺปุรํ สฺวยมาวสเตฺฯฯ
อิํตห ทุรฺคคฬิรุว, ธานฺย-อายุธคฬิํท สมฺฤทฺธวาคิรุว, ทฺฤฒ ปฺราการ-กํทกคฬิรุว, อานเะ-กุทุรเะ-รถคฬิํท กูฑิรุว, วิทฺวาํสรู ศิลฺปิคฬู วาสิสุว, อาวศฺยก วสฺตุคฬิํท ตุํพิรุว, พโะกฺกสวุ ตุํพิรุว, สามรฺถฺย ธารฺมิก ชนริรุว, จเากคฬุ อํคฑิคฬิํท ศโภิสุว, ธรฺมมูล ปฺรสิทฺธ นฺยายาลยวิรุว, ปฺรศาํต นิรฺภย วาตาวรณวิรุว, พเะฬกุ จเะนฺนาคิรุว, สํคีตวาทฺยคฬ ทธวนิยิรุว, ปฺรติยโะํทุ มนเะยู ปฺรศสฺตวาคิยู สุํทรวาคิยู อิรุว, ศูรรู ธนิกรู วาสิสุตฺติรุว, สรฺวกาลคฬลฺลิยู วเทมํตฺรคฬิํท นินาทิตวาคิรุว, สตต สมาชโตฺสว-ทเวตาปูชเะคฬุ นฑเะยุว, สุํทร นครวนฺนุ ตนฺน วศวรฺติ มํตฺริ-พล สมเตนาคิ ราชนุ ปฺรวเศิสพเกุ.
12087011a ตตฺร กโศํ พลํ มิตฺรํ วฺยวหารํ จ วรฺธยเตฺฯ
12087011c ปุรเ ชนปทเ จไว สรฺวทโษานฺนิวรฺตยเตฺฯฯ
อลฺลิ กโศ, พล, มิตฺร, มตฺตุ วฺยวหารคฬนฺนุ วฺฤทฺธิคโะฬิสพเกุ. นคร มตฺตุ คฺรามีณปฺรทเศคฬลฺลิน สรฺว ทโษคฬนฺนู นิวาริสพเกุ.
12087012a ภาํฑาคารายุธาคารํ ปฺรยตฺนเนาภิวรฺธยเตฺฯ
12087012c นิจยานฺวรฺธยเตฺสรฺวาํสฺตถา ยํตฺรคทาคทานฺฯฯ
ภาํฑาคารคฬนฺนู อายุธาคารคฬนฺนู ปฺรยตฺนปูรฺวกวาคิ หเะจฺจิสพเกุ. เอะลฺลวุคฬ สํคฺรหวนฺนู หเะจฺจิสพเกุ. อายุธคฬนฺนุ ตยาริสุว ยํตฺรคฬ การฺยาคารคฬนฺนู หเะจฺจิสพเกุ.
12087013a กาษฺฐลโหตุษาํคารทารุศฺฤํคาสฺถิวไณวานฺฯ
12087013c มชฺชาสฺนเหวสากฺษเาทฺรมเาษธคฺรามมเว จฯฯ
12087014a ศณํ สรฺชรสํ ธานฺยมายุธานิ ศราํสฺตถาฯ
12087014c จรฺม สฺนายุ ตถา วเตฺรํ มุํชพลฺพชธนฺวนานฺฯฯ
ราชนุ สํคฺรหิสิฏฺฏุกโะฬฺฬพเกาท วสฺตุคฬุ – กฏฺฏิคเะ, จินฺน-พเะฬฺฬิ มโะทลาท วิวิธ ลโหคฬุ, ธานฺยท หโะฏฺฏุ, อิทฺทิลุ, มรท ทิมฺมิคฬุ, ปฺราณิคฬ กโะํพุคฬุ, มูฬเะคฬุ, พิทิรุคฬุ, มเธสฺสุ, เอะณฺณเะ, กโะพฺพุ, ชเนุตุปฺป, เอาษธคฬ ทาสฺตานุ, สเะณพุ, ราฬ, ธานฺยคฬุ, อสฺตฺร-ศสฺตฺรคฬุ, พาณคฬุ, ปฺราณิคฬ จรฺมคฬุ, นรคฬุ, พเะตฺตคฬุ, หคฺคกฺกาคิ อุปยโคิสุว มุํชีหุลฺลุ มตฺตุ กรฑิ หุลฺลุ.
12087015a อาศยาศฺจโทปานาศฺจ ปฺรภูตสลิลา วราห์ฯ
12087015c นิรโทฺธวฺยาห์ สทา ราชฺญา กฺษีริณศฺจ มหีรุหาห์ฯฯ
อิวุคฬุ นาศวาคทํตเะ สทา ราชนุ นโฑิกโะฬฺฬพเกุ – สรโวรคฬุ, พาวิคฬุ, ทโะฑฺฑ ชลาศยคฬุ, หาลินํตเะ วิวิธ รสคฬนฺนุ นีทุว วฺฤกฺษคฬุ.
12087016a สตฺกฺฤตาศฺจ ปฺรยตฺนเน อาจารฺยรฺตฺวิกฺปุรโหิตาห์ฯ
12087016c มหเษฺวาสาห์ สฺถปตยห์ สาํวตฺสรจิกิตฺสกาห์ฯฯ
อิวรนฺนุ ราชนุ ปฺรยตฺนปูรฺวกวาคิ สตฺกริสพเกุ: อาจารฺยรุ, ฤตฺวิชรุ, ปุรโหิตรุ, มหาธนุรฺธาริคฬุ, มนเะคฬนฺนุ กฏฺฏุว ศิลฺปิคฬุ, วรฺษหฺท ผลคฬนฺนุ สิทฺธคโะฬิสุว ชโติษฺยรุ มตฺตุ วไทฺยรุ.
12087017a ปฺราชฺญา มเธาวินโ ทาํตา ทกฺษาห์ ศูรา พหุศฺรุตาห์ฯ
12087017c กุลีนาห์ สตฺตฺวสํปนฺนา ยุกฺตาห์ สรฺวเษุ กรฺมสุฯฯ
อิวรนฺนุ ราชนุ ตนฺน สกล การฺยคฬลฺลิ นิยโชิสิกโะฬฺฬพเกุ: ปฺราชฺญรุ, มเธาวิคฬุ, ชิตเํทฺริยรุ, การฺยทกฺษรุ, ศูรรุ, พหุศฺรุตรุ, สตฺกุลปฺรสูตรุ, สตฺปุรุษรุ, มตฺตุ พลสํปนฺนรุ.
12087018a ปูชยเทฺธารฺมิกานฺราชา นิคฺฤหฺณียาทธารฺมิกานฺฯ
12087018c นิยุํชฺยาจฺจ ปฺรยตฺนเน สรฺววรฺณานฺสฺวกรฺมสุฯฯ
ราชนุ ธารฺมิกรนฺนุ สตฺกริสพเกุ, อธารฺมิกรนฺนุ นิคฺรหิสพเกุ. ปฺรยตฺนปูรฺวกวาคิ เอะลฺล วรฺณทวรนฺนู อวรวร กรฺมคฬลฺลิ นิยโชิสพเกุ.
12087019a พาหฺยมาภฺยํตรํ จไว ปเารชานปทํ ชนมฺฯ
12087019c จารไห์ สุวิทิตํ กฺฤตฺวา ตตห์ กรฺม ปฺรยโชยเตฺฯฯ
คุปฺตจรร มูลก นคร-คฺรามคฬ โอะฬคเะ มตฺตุ หโะรคเะ นฑุยุว วิทฺยมานคฬนฺนุ จเะนฺนาคิ ติฬิทุกโะํฑุ ปุร-คฺรามีณ ชนริคเะ ปฺรยโชนวาคุว การฺยคฬนฺนุ กไคโะฬฺฬพเกุ.
12087020a จารานฺมํตฺรํ จ กโศํ จ มํตฺรํ7 จไว วิศเษตห์ฯ
12087020c อนุติษฺฐเตฺสฺวยํ ราชา สรฺวํ หฺยตฺร ปฺรติษฺฐิตมฺฯฯ
คุปฺตจรร ภเฏิ, มํตฺราลโจนเะ, มตฺตุ กโศท วิษย อิวุคฬนฺนุ วิศเษวาคิ สฺวยํ ราชนเ มาฑพเกุ. เอกเะํทรเะ เอะลฺลวู อิวุคฬนฺนุ อาธริสิวเะ.
12087021a อุทาสีนาริมิตฺราณาํ สรฺวมเว จิกีรฺษิตมฺฯ
12087021c ปุรเ ชนปทเ จไว ชฺญาตวฺยํ จารจกฺษุษาฯฯ
นคร มตฺตุ คฺรามคฬลฺลิ ตฏสฺถรุ, มิตฺรรุ มตฺตุ ศตฺรุคฬุ มาฑุว เอะลฺลวนฺนู จารร มูลก ราชนุ ติฬิทุกโะฬฺฬพเกุ.
12087022a ตตสฺตถา วิธาตวฺยํ สรฺวมเวาปฺรมาทตห์ฯ
12087022c ภกฺตานฺปุชยตา นิตฺยํ ทฺวิษตศฺจ นิคฺฤหฺณตาฯฯ
อนํตร เอะลฺลวนฺนู ชาครูกตเะยิํท นฑเะสพเกุ. นิตฺยวู ภกฺตรนฺนุ สตฺกริสพเกุ มตฺตุ ศตฺรุคฬนฺนุ นิคฺรหิสพเกุ.
12087023a ยษฺฏวฺยํ กฺรตุภิรฺนิตฺยํ ทาตวฺยํ จาปฺยปีฑยาฯ
12087023c ปฺรชานาํ รกฺษณํ การฺยํ น การฺยํ กรฺม ครฺหิตมฺ8ฯฯ
นิตฺยวู กฺรตุคฬนฺนุ นฑเะสพเกุ. อิตรริคเะ ปีฑเะยนฺนุํฏุมาฑทเ ทานมาฑพเกุ. ปฺรชเะคฬ รกฺษณเะยนฺนุ มาฑพเกุ. นิํทนีย การฺยคฬนฺนุ มาฑพารทุ.
12087024a กฺฤปณานาถวฺฤทฺธานาํ วิธวานาํ จ ยโษิตามฺฯ
12087024c ยโคกฺษเมํ จ วฺฤตฺติํ จ นิตฺยมเว ปฺรกลฺปยเตฺฯฯ
นิตฺยวู ทีนร, อนาถร, วฺฤทฺธร มตฺตุ วิธวเะยร ยโคกฺษเมคฬนฺนุ นโฑิกโะฬฺฬุตฺตา อวริคเะ วฺฤตฺติคฬนฺนุ กลฺปิสิกโะฑพเกุ.
12087025a อาศฺรมเษุ ยถากาลํ จเลภาชนภโชนมฺฯ
12087025c สทไวโปหรเทฺราชา สตฺกฺฤตฺยานวมนฺย จฯฯ
อาศฺรมคฬิคเะ ยถากาลกฺกเะ ตกฺกุทาคิ วสฺตฺรคฬนฺนู, ปาตฺรเะคฬนฺนู, ภโชนกฺกเะ พเกาท อาหารปทารฺถคฬนฺนู กฬุหิสิกโะฑุตฺติรพเกุ. ราชนุ สทไว อวรนฺนุ สตฺกริสิ อาทริสพเกุ.
12087026a อาตฺมานํ สรฺวการฺยาณิ ตาปสเ ราชฺยมเว จฯ
12087026c นิวเทยเตฺปฺรยตฺนเน ติษฺฐเตฺปฺรหฺวศฺจ สรฺวทาฯฯ
ปฺรยตฺนปฏฺฏุ ตปสฺวิคฬิคเะ ตนฺน มตฺตุ ราชฺยท สรฺว การฺยคฬ กุริตุ นิวเทิสพเกุ. สรฺวทา อวรโะํทิคเะ วินมฺรนาคิ นฑเะทุกโะฬฺฬพเกุ.
12087027a สรฺวารฺถตฺยาคินํ ราชา กุลเ ชาตํ พหุศฺรุตมฺฯ
12087027c ปูชยเตฺตาทฺฤศํ ทฺฤษฺฏฺวา ศยนาสนภโชนไห์ฯฯ
สรฺวารฺถตฺยาคิคฬนฺนู, สตฺกุลปฺรสูตรนฺนู, พหุศฺรุตรนฺนู ราชนุ กํฑโะฑนเะยเ กรเะตํทุ ศยน, อาสน, ภโชนาทิคฬิํท สตฺกริสพเกุ.
12087028a ตสฺมินฺกุรฺวีต วิศฺวาสํ ราชา กสฺยาํ จิทาปทิฯ
12087028c ตาปสเษุ หิ วิศฺวาสมปิ กุรฺวํติ ทสฺยวห์ฯฯ
ยาวุทาทรู อาปตฺตุ พํทาค ราชนุ ตปสฺวิคฬลฺลิ วิศฺวาสวนฺนิฑพเกุ. เอกเะํทรเะ ทสฺยุคฬู อวรลฺลิ วิศฺวาสวนฺนิฑุตฺตารเะ.
12087029a ตสฺมินฺนิธีนาทธีต ปฺรชฺญาํ ปรฺยาททีต จฯ
12087029c น จาปฺยภีกฺษฺณํ สเวเต ภฺฤศํ วา ปฺรติปูชยเตฺฯฯ
อาปตฺกาลทลฺลิ ตนฺน ไอศฺวรฺยวนฺนุ ตปสฺวิย พฬิ อิฑพหุทุ. อวน สลหเะคฬนฺนุ ปฑเะทุกโะฬฺฬพหุทุ. อาทรเะ ปทเ ปทเ อวน พฬิ หโคพารทุ. อวนนฺนุ หเะจฺจาคิ สตฺกริสลู พารทุ.
12087030a อนฺยห์ การฺยห์ สฺวราษฺฏฺรเษุ ปรราษฺฏฺรเษุ จาปรห์ฯ
12087030c อฏวีษฺวปรห์ การฺยห์ สามํตนครเษุ จฯฯ
สฺวราษฺฏฺรทลฺลิรุว มตฺตุ ปรราษฺฏฺรคฬลฺลิรุว, อฑวิคฬลฺลิรุว, มตฺตุ สามํต นครคฬลฺลิรุว ตปสฺวิคฬนฺนุ คุฏฺฏาคิ สํธิสิ อวรโะฑนเะ ราชนุ สเาหารฺทวนฺนุ พเะฬเะสิกโะฬฺฬพเกุ.
12087031a ตเษุ สตฺการสํสฺการานฺสํวิภาคาํศฺจ การยเตฺฯ
12087031c ปรราษฺฏฺราฏวีสฺถเษุ ยถา สฺววิษยเ ตถาฯฯ
อวรนฺนุ สตฺกริสุวุทร ชโะตเะคเะ อวริคเะ พเกาท อวศฺย วสฺตุคฬนฺนุ กโะฑพเกุ. ตนฺน ราชฺยทลฺลิรุว ตปสฺวิคฬนฺนุ หเคโ หาคเะ ปรราษฺฏฺรทลฺลิรุว ตปสฺวิคฬนฺนู อาทริสิ สตฺกริสพเกุ.
12087032a ตเ กสฺยาํ จิทวสฺถายาํ ศรณํ ศรณารฺถินเฯ
12087032c ราชฺญเ ททฺยุรฺยถากามํ ตาปสาห์ สํศิตวฺรตาห์ฯฯ
สํศิตวฺรต ตาปสรุ ยาวุทาทรู อาปตฺกาลทลฺลิ ศรณารฺถิยาท ราชนิคเะ สฺวเจฺฉเะยิํทลเ อาศฺรยวนฺนุ นีฑุตฺตารเะ.
12087033a เอษ ตเ ลกฺษณโทฺทเศห์ สํกฺษเปเณ ปฺรกีรฺติตห์ฯ
12087033c ยาทฺฤศํ นครํ ราชา สฺวยมาวสฺตุมรฺหติฯฯ
หีคเะ ราชนุ ยาว ตรหท นครทลฺลิ วาสมาฑพเกเะนฺนุวุทนฺนุ สํกฺษเปวาคิ หเฬิทฺทเนเะ. สฺวยํ นีนุ อํถห นครทลฺลิยเ วาสิสพเกุ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรี มหาภารตเ ศาํติ ปรฺวณิ ราชธรฺม ปรฺวณิ ทุรฺคปรีกฺษายาํ สปฺตาศีติตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรี มหาภารต ศาํติ ปรฺวท ราชธรฺม ปรฺวทลฺลิ ทุรฺคปรีกฺษา เอะนฺนุว เอะํภตฺตเฬนเ อธฺยายวุ.
-
าลฺกุ ทิกฺกุคฬลฺลิยู ไอทุ ยโชนคฬ ทูร มรุภูมิยิํท อาวฺฤตวาคิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
สุตฺตลู มนุษฺยนิรฺมิต กโฏเะคฬิํท อาวฺฤตวาคิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
ปรฺวตคฬิํท สุตฺตุวรเะยลฺปฏฺฏิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
สุตฺตลู สไนิกริํท รกฺษิสลฺปฏฺฏิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
สุตฺตลู นีรินิํท อาวฺฤตวาคิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
สุตฺตลู อรณฺยทิํท อาวฺฤตวาคิรุว ปฺรทเศ. ↩︎
-
ทํฑํ เอะํพ ปาฐาํตรวิทเะ. ↩︎
-
น การฺยํ ธรฺมพาธกมฺฯ เอะํพ ปาฐาํตรวิทเะ. ↩︎