praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṃti parva
rājadharma parva
adhyāya 84
sāra
sabhāsadare mòdalādavara lakṣaṇa; guptasamālocanègè arha mattu anarha adhikārigal̤a varṇanè; guprasamālocanèya vidhi mattu sthāna (1-57).
12084001 1bhīṣma uvāca| 12084001a hrīniṣedhāḥ sadā saṃtaḥ satyārjavasamanvitāḥ|
12084001c śaktāḥ kathayituṃ samyakte tava syuḥ sabhāsadaḥ||
bhīṣmanu hel̤idanu: “lajjāśīlarū, jiteṃdriyarū, satyaniṣṭarū, saral̤a svabhāvadavarū, viṣayagal̤annu cènnāgi pratipādisi hel̤alu samartharū ādavare ninna sabhāsadarāgirabeku.
12084002a atyāḍhyāṃścātiśūrāṃśca brāhmaṇāṃśca bahuśrutān|
12084002c susaṃtuṣṭāṃśca kauṃteya mahotsāhāṃśca karmasu||
12084003a etānsahāyā'llipsethāḥ sarvāsvāpatsu bhārata|
kauṃteya! bhārata! amātyaru, mahāśūraru, bahuśruta brāhmaṇaru, nityasaṃtuṣṭaru, mattu kāryagal̤alli mahotsāhaviruvavaru – ivarannu èlla āpattugal̤alli sahāyakarannāgi apekṣisabeku.
12084003c kulīnaḥ pūjito nityaṃ na hi śaktiṃ nigūhati||
12084004a prasannaṃ hyaprasannaṃ vā pīḍitaṃ hṛtameva vā|
12084004c āvartayati bhūyiṣṭhaṃ tadeko hyanupālitaḥ||
nityavū pūjitanāda kulīnanu tanna śaktiyannu marèmācuvudilla. rājanu prasannanāgirali, aprasannanāgirali, pīḍitanāgirali athavā āhatane āgirali – avanu rājana anusaraṇèyanne māḍuttiruttānè. aṃthavane suhṛdanāgalu yogyanu.
12084005a kulīnā deśajāḥ prājñā rūpavaṃto bahuśrutāḥ|
12084005c pragalbhāścānuraktāśca te tava syuḥ pariccadāḥ||
ninna pariccadaru (senāpatiya mòdalādavaru) satkula prasūtarāgirabeku. ninna deśadalliye huṭṭidavarāgirabeku. prājñarū, rūpavaṃtarū, bahuśrutarū āgirabeku. pratibhānvitarāgirabeku mattu ninnalli anuraktarāgirabeku.
12084006a dauṣkuleyāśca lubdhāśca nṛśaṃsā nirapatrapāḥ|
12084006c te tvāṃ tāta niṣeveyuryāvadārdrakapāṇayaḥ||
magū! duṣṭa kuladalli huṭṭidavaru, lubdharu, krūraru mattu nācikèyilladavaru ūṭamāḍi kaitòl̤èdanaṃtara kai òddèyāgiruvavarègè mātra ninna sevèmāḍuttārè.
12084007a arthamānārghyasatkārairbhogairuccāvacaiḥ priyān|
12084007c yānarthabhājo manyethāste te syuḥ sukhabhāginaḥ||
ninna priyarèṃdu yārannu nīnu til̤idukòṃḍiruvèyo avarannu sanmāna-arghya-satkāragal̤iṃdalū nānāvidhada bhogagal̤iṃdalū saṃtuṣṭigòl̤isabeku. ninna priya janaru dhana-sukhagal̤alli ninna sahabhāgigal̤āgirabeku.
12084008a abhinnavṛttā vidvāṃsaḥ sadvṛttāścaritavratāḥ|
12084008c na tvāṃ nityārthino jahyurakṣudrāḥ satyavādinaḥ||
òṃde taranè naḍèdukòl̤l̤uva, vidvāṃsa, uttama naḍètèyul̤l̤a, vratānuṣṭhānagal̤annu māḍuva satyavādī akṣudraru nityavū ninnannu yāva kāraṇakkū biṭṭuhoguvudilla.
12084009a anāryā ye na jānaṃti samayaṃ maṃdacetasaḥ|
12084009c tebhyaḥ pratijugupsethā jānīyāḥ samayacyutān||
anāryarū, pratijñāpālanèyannu til̤iyada maṃdacetasaru, pratijñāpālanèyannu ullaṃghisuvavaru - ivariṃda nīnu ninnannu rakṣisikòl̤l̤abeku.
12084010a naikamiccedgaṇaṃ hitvā syāccedanyataragrahaḥ|
12084010c yastveko bahubhiḥ śreyānkāmaṃ tena gaṇaṃ tyajet||
òbbane iruva pakṣavannu biṭṭu bahujanariruva pakṣavannu ārisikòl̤l̤abeku. ādarè avanòbbane anekarigiṃta uttamanāgiddarè avana pakṣavannu ārisi bahujanara pakṣavannu tyajisabeku.
12084011a śreyaso lakṣaṇaṃ hyetadvikramo yasya dṛśyate|
12084011c kīrtipradhāno yaśca syātsamaye yaśca tiṣṭhati||
12084012a samarthānpūjayedyaśca nāspardhyaiḥ spardhate ca yaḥ|
12084012c na ca kāmādbhayātkrodhāllobhādvā dharmamutsṛjet||
12084013a amānī satyavāk śakto jitātmā mānyamānitā|
12084013c sa te maṃtrasahāyaḥ syātsarvāvasthaṃ parīkṣitaḥ||
yāra parākramavu pratyakṣapramāṇadiṃda siddhavāgidèyo, yārigè kīrtiye pradhānavāgiruvudo, yāru pratijñèyannu paripālisuvano, yāru samartharannu gauravisuvano, tanagè samānaralladavaròḍanè yāru spardhisuvudillavo, kāma-bhaya-krodha-lobhagal̤iṃda yāru dharmavannu tyajisuvudillavo, yāralli durabhimānavillavo aṃthaha satyaniṣṭha, kṣamāvaṃta, jiteṃdriya mattu māniṣṭhanu sarvāvasthègal̤alli parīkṣègòl̤agāda naṃtara rājanòṃdigè maṃtrālocanègè arhanāguttānè.
12084014a kulīnaḥ satyasaṃpannastitikṣurdakṣa ātmavān|
12084014c śūraḥ kṛtajñaḥ satyaśca śreyasaḥ pārtha lakṣaṇam||
pārtha! kulīna, satyasaṃpanna, sahanaśīla, dakṣa, jiteṃdriya, śūra, kṛtajña, satyavaṃta ivu śreṣṭha puruṣana lakṣaṇavu.
12084015a tasyaivaṃ vartamānasya puruṣasya vijānataḥ|
12084015c amitrāḥ saṃprasīdaṃti tato mitrībhavaṃtyapi||
iṃtaha sadguṇasaṃpanna vidvāṃsa puruṣanòṃdigè śatrugal̤ū prasannārāgi avanòḍanè maitriyannu bèl̤èsuttārè.
12084016a ata ūrdhvamamātyānāṃ parīkṣeta guṇāguṇān|
12084016c saṃyatātmā kṛtaprajño bhūtikāmaśca bhūmipaḥ||
idara naṃtara saṃyatātma kṛtaprajña aiśvaryakāmī bhūmipanu amātyara guṇāguṇagal̤annu parīkṣisabeku.
12084017a saṃbaddhāḥ puruṣairāptairabhijātaiḥ svadeśajaiḥ|
12084017c ahāryairavyabhīcāraiḥ sarvataḥ suparīkṣitaiḥ||
saṃbaṃdhigal̤ū, āptarū, satkulaprasūtarū, svadeśadalli huṭṭidavarū mattu laṃcatègèdukòl̤l̤uvavarū vyabhicāravilladavarū ādavara mūlaka maṃtriyāguvavanannu sarvataḥ cènnāgi parīkṣisabeku.
12084018a yodhāḥ srauvāstathā maulāstathaivānye'pyavaskṛtāḥ|
12084018c kartavyā bhūtikāmena puruṣeṇa bubhūṣatā||
yodharū, vedagal̤annu pālisuvavarū, uttama paraṃparèyul̤l̤avarū, ahaṃkāra rahitarū āgiruvavarannu aiśvaryakāmī rājanu maṃtrigal̤annāgi māḍikòl̤l̤abeku.
12084019a yeṣāṃ vainayikī buddhiḥ prakṛtā caiva śobhanā|
12084019c tejo dhairyaṃ kṣamā śaucamanurāga sthitirdhṛtiḥ||
12084020a parīkṣitaguṇānnityaṃ prauḍhabhāvāndhuraṃdharān|
12084020c paṃcopadhāvyatītāṃśca kuryādrājārthakāriṇaḥ||
nitya parīkṣègal̤iṃda sthirapaḍisikòṃḍu rājana kāryanirvahaṇèyalli prauḍharāgiruva, rājyabhāravannu hòralu samartharāgiruva, mattu niṣkapaṭigal̤āda, vinayabuddhiyiruva, saral̤asvabhāvaviruva, tejassu-dhairya-kṣamè-pavitratè-prema-sthirabuddhigal̤iruvavanannu rājanu arthasacivanannāgi niyamisikòl̤l̤abeku.
12084021a paryāptavacanānvīrānpratipattiviśāradān|
12084021c kulīnānsatyasaṃpannāniṃgitajñānaniṣṭhurān||
12084022a deśakālavidhānajñānbhartṛkāryahitaiṣiṇaḥ|
12084022c nityamartheṣu sarveṣu rājā kurvīta maṃtriṇaḥ||
mātinalli kuśalarāgiruva, vīra, kāryanirvahaṇāviśāradarāgiruva, kulīna, satyasaṃpanna, iṃgitajña, dayāl̤u, deśa-kālavidhānagal̤annu til̤idiruva, òḍèyana hitaiṣigal̤ū kāryakartarū āgiruvavarannu sarvārthasiddhigāgi maṃtrigal̤annāgi niyojisikòl̤l̤abeku.
12084023a hīnatejā hyasaṃhṛṣṭo naiva jātu vyavasyati|
12084023c avaśyaṃ janayatyeva sarvakarmasu saṃśayān||
tejohīna maṃtriya sahavāsadiṃda rājanu saṃtoṣadiṃdiruvudilla. aṃthaha maṃtriyu avaśyavāgiyū sarvakarmagal̤alli saṃśayavanne uṃṭumāḍuttānè.
12084024a evamalpaśruto maṃtrī kalyāṇābhijano'pyuta|
12084024c dharmārthakāmayukto'pi nālaṃ maṃtraṃ parīkṣitum||
hīgè alpaśruta maṃtriyu satkulaprasūtanāgiddarū, dharmārthakāmagal̤annu til̤idavanāgiddarū rahasyaviṣayagal̤annu pariśīlisalu samarthanāguvudilla.
12084025a tathaivānabhijāto'pi kāmamastu bahuśrutaḥ|
12084025c anāyaka ivācakṣurmuhyatyūhyeṣu karmasu||
hāgèye satkulaprasūtanāgiradiddarū bahuśrutanu maṃtriyāgaballane? illa. ekèṃdarè kaihiḍidu naḍèsuvavarilladè kuruḍunaṃtè avanu saṇṇapuṭṭa kāryagal̤alliyū mohagòṃḍu bhrāṃtanāguttānè.
12084026a yo vā hyasthirasaṃkalpo buddhimānāgatāgamaḥ|
12084026c upāyajño'pi nālaṃ sa karma yāpayituṃ ciram||
sthirasaṃkalpavilladiruvudū maṃtriyādavanigè mahādoṣave sari. asthirasaṃkalpanu upāyajñanū buddhivaṃtanū śāstrajñane āgirali avanu yāvude kèlasavannu māḍimugisalu bahal̤a samayavannu tègèdukòl̤l̤uttānè.
12084027a kevalātpunarācārātkarmaṇo nopapadyate|
12084027c parimarśo viśeṣāṇāmaśrutasyeha durmateḥ||
durmatiyū aśrutanū āgiruvavanu viśeṣakāryagal̤a nirvahaṇèyalli māḍuva parāmarśèyu yuktisaṃgatavāgiruvudilla.
12084028a maṃtriṇyananurakte tu viśvāso na hi vidyate|
12084028c tasmādananuraktāya naiva maṃtraṃ prakāśayet||
rājanalli anuraktanāgirada maṃtriyu viśvasanīyanāgiruvudilla. ādudariṃda anuraktanāgilladiruvavanalli rahasyagal̤annu hòragèḍahabāradu.
12084029a vyathayeddhi sa rājānaṃ maṃtribhiḥ sahito'nṛjuḥ|
12084029c mārutopahataccidraiḥ praviśyāgniriva drumam||
kapaṭa maṃtriyu rājarahasyavannu til̤idukòṃḍarè itara maṃtrigal̤òḍanè kūḍikòṃḍu marada pòṭarèyallidda agniyu gāl̤iya sahāyadiṃda ā maravanne suṭṭubiḍuvaṃtè rājanannu bahal̤avāgi pīḍisuttānè.
12084030a saṃkrudhyatyekadā svāmī sthānāccaivāpakarṣati|
12084030c vācā kṣipati saṃrabdhastataḥ paścātprasīdati||
òmmè rājanu kruddhanāgi maṃtriyannu avana sthānadiṃda tègèduhākabahudu. roṣapūritanāgi niṃdisabahudu. kaḍèyalli prasannanū āgabahudu.
12084031a tāni tānyanuraktena śakyānyanutitikṣitum|
12084031c maṃtriṇāṃ ca bhavetkrodho visphūrjitamivāśaneḥ||
rājana aṃtaha svabhāvavannu avanalli anuraktanāgiruva maṃtriye sahisikòl̤l̤aballanu. anurāgavillada maṃtriya kopavu aṃthaha saṃdarbhagal̤alli siḍiligè samānavāgi bhayaṃkaravāgiruttadè.
12084032a yastu saṃharate2 tāni bhartuḥ priyacikīrṣayā|
12084032c samānasukhaduḥkhaṃ taṃ pṛccedartheṣu mānavam||
òḍèyanigè priyavādudannu māḍalu bayasi rājana kṣaṇaruṣṭa-kṣaṇatuṣṭa svabhāvavannu sahisikòl̤l̤uvavanu rājanalli anuraktanāgiruvavanèṃdu til̤idukòl̤l̤abeku. rājana sukha-duḥkagal̤annu tanna sukha-duḥkhagal̤igè samānavèṃdu bhāvisuva manuṣyanòḍanè èlla viṣayagal̤alliyū samālocanè māḍabeku.
12084033a anṛjustvanurakto'pi saṃpannaścetarairguṇaiḥ|
12084033c rājñaḥ prajñānayukto'pi na maṃtraṃ śrotumarhati||
rājanalli anuraktanāgiddarū, itara guṇagal̤iṃda saṃpannanāgiddarū, prajñānayuktanāgiddarū maṃtriyu kapaṭiyāgiddarè avanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu anarhanāguttānè.
12084034a yo'mitraiḥ saha saṃbaddho na paurānbahu manyate|
12084034c sa suhṛttādṛśo rājño na maṃtraṃ śrotumarhati||
yārigè śatrugal̤òḍanè saṃbaṃdhaviruvudo, prajègal̤a yoga-kṣemagal̤u mukhyavèṃdu bhāvisuvudillavò aṃthavaru rājarahasyagal̤annu kel̤alu anarharāguttārè.
12084035a avidvānaśuciḥ stabdhaḥ śatrusevī vikatthanaḥ|
12084035c sa suhṛtkrodhano lubdho na maṃtraṃ śrotumarhati||
vidvāṃsanallada, aśuci, stabdha, śatrusevī, ātmaślāghī, krodhana mattu lubdhanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu anarharāguttārè.
12084036a āgaṃtuścānurakto'pi kāmamastu bahuśrutaḥ|
12084036c satkṛtaḥ saṃvibhakto vā na maṃtraṃ śrotumarhati||
rājanalli anuraktanāgiddarū, bahuśrutanāgiddarū, satkṛtanū saṃvibhaktanū āgiddarū hòradeśadiṃda baṃdavanāgiddarè avanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu anarhanāguttānè.
12084037a 3yastvalpenāpi kāryeṇa sakṛdākṣārito bhavet| 12084037c punaranyairguṇairyukto na maṃtraṃ śrotumarhati||
atyalpa anucita kāryakkāgiyādarū daṃḍanègīḍāgi nirdhananādavanu mitrane āgiddarū mattu sakalaguṇasaṃpannane āgiddarū rājarahasyagal̤annu kel̤alu anarhanāguttānè.
12084038a kṛtaprajñaśca medhāvī budho jānapadaḥ śuciḥ|
12084038c sarvakarmasu yaḥ śuddhaḥ sa maṃtraṃ śrotumarhati||
kṛtaprajñanū, medhāviyū, buddhivaṃtano, svadeśadavano, śuciyo, sarvakarmagal̤alli śuddhano avanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu arhanāguttānè.
12084039a jñānavijñānasaṃpannaḥ prakṛtijñaḥ parātmanoḥ|
12084039c suhṛdātmasamo rājñaḥ sa maṃtraṃ śrotumarhati||
jñānavijñānasaṃpanna, tanna kaḍèya mattu śatrugal̤a kaḍèyavara svabhāvavannu til̤idiruva, rājana ātmasama suhṛdanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu arhanāguttānè.
12084040a satyavāk śīlasaṃpanno gaṃbhīraḥ satrapo mṛduḥ|
12084040c pitṛpaitāmaho yaḥ syātsa maṃtraṃ śrotumarhati||
satyavāgmi, śīlasaṃpanna, gaṃbhira, lajjāśīla, mṛdu, mattu yāra taṃdè-tātaṃdirū rājasevèyalli niratarāgiddaro avanu rājarahasyagal̤annu kel̤alu arhanāguttānè.
12084041a saṃtuṣṭaḥ saṃmataḥ satyaḥ śauṭīro dveṣyapāpakaḥ|
12084041c maṃtravitkālaviccūraḥ sa maṃtraṃ śrotumarhati||
saṃtuṣṭanū, sammatanū, satyanū, śūranū, pāpavannu dveṣisuvavanū, maṃtrālocanèmāḍalu til̤idiruva, kālavannu til̤idiruva, śūranu rājarahasyagal̤annu kel̤alu arhanāguttānè.
12084042a sarvalokaṃ samaṃ śaktaḥ sāṃtvena kurute vaśe|
12084042c tasmai maṃtraḥ prayoktavyo daṃḍamādhitsatā nṛpa||
daṃḍadhāriyāgi prajāpālanèyalli niratanāda nṛpanu sarvalokagal̤annū sāṃtvanadiṃdale vaśīkarisaballavanalli maṃtrālocanè māḍabeku.
12084043a paurajānapadā yasminviśvāsaṃ dharmato gatāḥ|
12084043c yoddhā nayavipaścicca sa maṃtraṃ śrotumarhati||
pura-grāmīṇajanaru yāralli dharmataḥ viśvāsavanniṭṭiruvaro, yāru yuddhadalli kuśalanāgiruvano mattu nīti śāstravannu til̤idiruvano avanu rājarahasyavannu kel̤alu arhanāguttānè.
12084044a tasmātsarvairguṇairetairupapannāḥ supūjitāḥ|
12084044c maṃtriṇaḥ prakṛtijñāḥ syustryavarā mahadīpsavaḥ||
ādudariṃda ī sarvaguṇasaṃpannarāda supūjitarāda, prajègal̤a svabhāva-guṇagal̤annu til̤idukòṃḍiruva, mahātvākāṃkṣigal̤āda kaniṣṭha mūrādarū maṃtrigal̤annāgi māḍikòṃḍirabeku.
12084045a svāsu prakṛtiṣu cidraṃ lakṣayeranparasya ca|
12084045c maṃtriṇo maṃtramūlaṃ hi rājño rāṣṭraṃ vivardhate||
tamma mattu śatrugal̤a prakṛtigal̤alli doṣagal̤annu huḍukuttirabeku. aṃthaha maṃtrigal̤a salahègal̤e rājana rāṣṭravannu vardhisuttadè.
12084046a nāsya cidraṃ paraḥ paśyeccidreṣu paramanviyāt|
12084046c gūhetkūrma ivāṃgāni rakṣedvivaramātmanaḥ||
tammalliruva doṣagal̤annu śatrugal̤igè kāṇadaṃtè āmèyu tanna avayavagal̤annu òl̤akkè sèl̤èdukòṃḍu muccikòl̤l̤uvaṃtè muccikòṃḍirabeku.
12084047a maṃtragrāhā4 hi rājyasya maṃtriṇo ye manīṣiṇaḥ|
12084047c maṃtrasaṃhanano rājā maṃtrāṃgānītaro janaḥ||
buddhivaṃta maṃtrigal̤e rājana rahasyagal̤annu hiḍidiṭṭukòṃḍiruttārè. maṃtrālocanèye rājana deha. itara janaru adara aṃgagal̤u.
12084048a rājyaṃ praṇidhimūlaṃ hi maṃtrasāraṃ pracakṣate|
12084048c svāminaṃ tvanuvartaṃti vṛttyarthamiha maṃtriṇaḥ||
guptacārare rājyada abhivṛddigè mūlakāraṇarèṃdu hel̤uttārè. maṃtrigal̤ādaro tamma jīvikègāgi rājananne avalaṃbisiruttārè.
12084049a sa vinīya madakrodhau mānamīrṣyāṃ ca nirvṛtaḥ|
12084049c nityaṃ paṃcopadhātītairmaṃtrayetsaha maṃtribhiḥ||
mada-krodhagal̤annu tòrèdu, māna-īrṣyègal̤iṃda nirvṛttanāgi nityavū aidu viṣayagal̤annu5 parīkṣisi maṃtrigal̤òṃdigè samālocanè māḍabeku.
12084050a teṣāṃ trayāṇāṃ vividhaṃ vimarśaṃ budhyeta cittaṃ viniveśya tatra|
12084050c svaniścayaṃ taṃ paraniścayaṃ ca nivedayeduttaramaṃtrakāle||
maṃtrālocanèyalliruva mūru maṃtrigal̤a pratyeka salahègal̤annu kel̤i, tānū saha ā viṣayavannu cènnāgi mathisi, tanna mattu maṃtrigal̤ittiruva salahègal̤annu kroḍhīkarisi, ācārya athavā purohitanòṃdigè samālocanè māḍuvāga avara muṃdiḍabeku.
12084051a dharmārthakāmajñamupetya pṛcced yukto guruṃ brāhmaṇamuttamārtham|
12084051c niṣṭhā kṛtā tena yadā saha syāt taṃ tatra mārgaṃ praṇayedasaktam||
sāvadhānacittanāgi dharmārthakāmagal̤alli niṣṇāta brāhmaṇaguruvina bal̤ihogi uttarārthavāgi praśnisabeku. guruvina aṃtyanirdhāravu nālvara abhiprāyagal̤igū hòṃdikòṃḍiddarè kūḍale ā maṃtrālocanèya nirdhāravannu kāryarūpakkè tarabeku.
12084052a evaṃ sadā maṃtrayitavyamāhur ye maṃtratattvārthaviniścayajñāḥ|
12084052c tasmāttvamevaṃ praṇayeḥ sadaiva maṃtraṃ prajāsaṃgrahaṇe samartham||
sadā hīgèye maṃtrālocanè māḍabekèṃdu maṃtratatvārthaviniścaya tajñaru hel̤uttārè. prajāsaṃgrahaṇègè samarthavāda viṣayagal̤anne sadā maṃtrālocanèya viṣayavannāgi ārisikòl̤l̤abeku.
12084053a na vāmanāḥ kubjakṛśā na khaṃjā nāṃdhā jaḍāḥ strī na napuṃsakaṃ ca|
12084053c na cātra tiryaghna puro na paścān nordhvaṃ na cādhaḥ pracareta kaścit||
rahasya maṃtrālocanè naḍèyuvāga adara hiṃdè-muṃdè, èḍa-balabhāgagal̤alli, melè-kèl̤agè – vāmanarū, kubjarū, kṛśarū, kuṃṭarū, kuruḍarū, jaḍarū, strīyarū, napuṃsakarū sul̤idāḍabāradu.
12084054a āruhya vātāyanameva śūnyaṃ sthalaṃ prakāśaṃ kuśakāśahīnam|
12084054c vāgaṃgadoṣānparihṛtya maṃtraṃ saṃmaṃtrayetkāryamahīnakālam||
aramanèya upparigèya melè, athavā nirjana viśālabèl̤akiruva, jaṃḍuhullu-darbhè-garikègal̤illadiruva bayalu pradeśadalliyādarū kul̤itu kèlasakkè bārada aṃgaceṣṭègal̤annu biṭṭu muṃdina kāryagal̤a viṣayavāgi rājanu maṃtrigal̤òḍanè samālocisabeku.
samāpti
iti śrī mahābhārate śāṃti parvaṇi rājadharma parvaṇi sabhyādilakṣaṇakathane caturaśītitamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhārata śāṃti parvada rājadharma parvadalli sabhyādilakṣaṇakathana ènnuva èṃbhatnālkane adhyāyavu.
-
idakkè mòdalu bhāratadarśanadalli ī adhika ślokavidè: yudhiṣṭhira uvāca| sabhāsadaḥ sahāyāśca suhṛdaśca viśāṃpate| paricchadāstathāmātyāḥ kīdṛśāḥ syuḥ pitāmaha|| arthāt yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “viśāṃpate! pitāmaha! rājana sabhāsadarū, sahāyakarū, suhṛdarū, paricchadarū, amātyarū èṃthavarāgirabeku?” ↩︎
-
saṃsahate èṃba pāṭhāṃtaravidè. ↩︎
-
idakkè mòdalu bhārata darśanadalli ī ślokavidè: vidharmato viprakṛtaḥ pitā yasyābhavatpurā| satkṛtaḥ sthāpitaḥ so'pi na maṃtraḥ śrotumarhati|| ↩︎
-
maṃtragūḍhā hi èṃba pāṭhāṃtaravidè. ↩︎
-
kāyaka, vācaka, mānasika, karmakṛta mattu saṃketajanita – ivu ā aidu viṣayagal̤u. ↩︎