ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
శాంతి పర్వ
రాజధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 77
సార
ఉత్తమ మత్తు అధమ బ్రాహ్మణరొడనె రాజన వ్యవహార నిర్వహణె (1-14).
12077001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
12077001a స్వకర్మణ్యపరే యుక్తాస్తథైవాన్యే వికర్మణి।
12077001c తేషాం విశేషమాచక్ష్వ బ్రాహ్మణానాం పితామహ।।
యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “పితామహ! బ్రాహ్మణరల్లి కెలవరు స్వకర్మగళల్లి నిరతరాగిద్దరె ఇన్ను కెలవరు తమ్మదల్లద కర్మగళల్లి నిరతరాగిద్దారె. అవరల్లిరువ వ్యత్యాసవన్ను హేళు.”
12077002 భీష్మ ఉవాచ।
12077002a విద్యాలక్షణసంపన్నాః సర్వత్రామ్నాయదర్శినః।
12077002c ఏతే బ్రహ్మసమా రాజన్బ్రాహ్మణాః పరికీర్తితాః।।
భీష్మను హేళిదను: “విద్యాలక్షణ సంపన్నరు మత్తు సర్వవన్నూ సమాన దృష్టియింద కాణువ బ్రాహ్మణరు బ్రహ్మన సమానరు ఎందు హేళిద్దారె.
12077003a ఋత్విగాచార్యసంపన్నాః1 స్వేషు కర్మస్వవస్థితాః।
12077003c ఏతే దేవసమా రాజన్బ్రాహ్మణానాం భవంత్యుత।।
రాజన్! ఋత్విజరు, ఆచార్యసంపన్నరు మత్తు తమ్మ కర్మగళల్లి నిరతరాగిరువ బ్రాహ్మణరు దేవతెగళిగె సమనాగుత్తారె.
12077004a ఋత్విక్పురోహితో మంత్రీ దూతోఽథార్థానుశాసకః।
12077004c ఏతే క్షత్రసమా రాజన్బ్రాహ్మణానాం భవంత్యుత।।
రాజరిగె యాగ మాడిసువ పురోహితరు, మంత్రిగళు, రాజదుతరు మత్తు సందేశవాహక బ్రాహ్మణరు క్షత్రియరిగె సమానరెందు హేళుత్తారె.
12077005a అశ్వారోహా గజారోహా రథినోఽథ పదాతయః।
12077005c ఏతే వైశ్యసమా రాజన్బ్రాహ్మణానాం భవంత్యుత।।
రాజన్! అశ్వారోహీ, గజారోహీ, రథిగళు, పదాతిగళు ఆగిరువ బ్రాహ్మణరు వైశ్యరిగె సమనాదవరెందు పరిగణిసల్పట్టిద్దారె.
12077006a జన్మకర్మవిహీనా యే కదర్యా బ్రహ్మబంధవః।
12077006c ఏతే శూద్రసమా రాజన్బ్రాహ్మణానాం భవంత్యుత।।
రాజన్! తమ్మ జన్మకర్మగళింద విహీనరాగి, కుత్సిత కర్మగళన్ను మాడికొండు హెసరిగె మాత్ర బ్రహ్మబంధువెందు ఎనిసికొండిరువ బ్రాహ్మణను శూద్రన సమవెందు హేళుత్తారె.
12077007a అశ్రోత్రియాః సర్వ ఏవ సర్వే చానాహితాగ్నయః।
12077007c తాన్సర్వాన్ధార్మికో రాజా బలిం విష్టిం2 చ కారయేత్।।
వేద-శాస్త్రగళన్ను కలితిరద మత్తు అగ్నిహోత్రగళన్ను మాడదే ఇరువ బ్రాహ్మణరెల్లరూ శూద్రసమానరే. ధార్మిక రాజను అంథవరింద తెరిగెయన్ను తెగెదుకొళ్ళువుదల్లదే వేతనవన్ను కొడదే అవరింద సేవె మాడిసికొళ్ళబేకు.
12077008a ఆహ్వాయకా దేవలకా నక్షత్రగ్రామయాజకాః।
12077008c ఏతే బ్రాహ్మణచండాలా మహాపథికపంచమాః।।
హెసరు కూగి కరెయువవరు, వేతనవన్ను తెగెదుకొండు దేవాలయగళల్లి అర్చకరాగిరువవరు, నక్షత్రవిద్యెయింద జ్యోతిష్యవన్ను హేళి జీవన నడెసువవరు, గ్రామద పౌరోహిత్యవన్ను నడెసువవరు మత్తు సముద్రయాన మాడువవరు – ఈ ఐవరూ బ్రాహ్మణరల్లి చాండాలరెనిసికొళ్ళుత్తారె.
12077009a ఏతేభ్యో బలిమాదద్యాద్ధీనకోశో మహీపతిః।
12077009c ఋతే బ్రహ్మసమేభ్యశ్చ దేవకల్పేభ్య ఏవ చ।।
బొక్కసదల్లి హణద కొరతెయుంటాదాగ బ్రహ్మసదృశ3 మత్తు దేవసదృశబ్రాహ్మణరన్ను4 బిట్టు ఉళిద బ్రాహ్మణరింద తెరిగెయన్ను పడెదుకొళ్ళబహుదు.
12077010a అబ్రాహ్మణానాం విత్తస్య స్వామీ రాజేతి వైదికమ్।
12077010c బ్రాహ్మణానాం చ యే కే చిద్వికర్మస్థా భవంత్యుత।।
బ్రాహ్మణరన్ను బిట్టు ఉళిద వర్ణదవర విత్తక్కె రాజను స్వామియెందు వైదికసిద్ధాంతవాగిదె. బ్రాహ్మణరల్లి యారు తమ్మ వర్ణాశ్రమధర్మగళిగె విపరీత కర్మగళన్ను మాడువరో అంథవర ధనవూ రాజనిగె సేరుత్తదె.
12077011a వికర్మస్థాస్తు నోపేక్ష్యా జాతు రాజ్ఞా కథం చన।
12077011c నియమ్యాః సంవిభజ్యాశ్చ ధర్మానుగ్రహకామ్యయా।।
రాజను యావుదే కారణదిందలూ ధర్మభ్రష్ట బ్రాహ్మణర విషయదల్లి ఉపేక్షెమాడబారదు. ధర్మక్కె అనుగ్రహవాగలెంబ కారణదింద అవరన్ను దండిసబేకు మత్తు అవరన్ను బ్రహ్మ-దేవ కల్ప బ్రాహ్మణర సమూహదింద ప్రత్యేకిసబేకు.
12077012a యస్య స్మ విషయే రాజ్ఞః స్తేనో భవతి వై ద్విజః।
12077012c రాజ్ఞ ఏవాపరాధం తం మన్యంతే తద్విదో జనాః।।
యావ రాజన రాజ్యదల్లి బ్రాహ్మణను కళ్ళనాగువనో ఆ రాజ్యద పరిస్థితియన్ను తిళిదిరువవరు, రాజన అపరాధవే బ్రాహ్మణను కళ్ళనాగిద్దుదక్కె కారణవెందు భావిసుత్తారె.
12077013a అవృత్త్యా యో భవేత్స్తేనో వేదవిత్స్నాతకస్తథా।
12077013c రాజన్స రాజ్ఞా భర్తవ్య ఇతి ధర్మవిదో విదుః।।
ఒందు వేళె వేదాధ్యయన మాడి స్నాతకనాద బ్రాహ్మణను జీవికెగె అవకాశవిల్లదే కళ్ళనాదరె అంథవన భరణ-పోషణెగళ వ్యవస్థెయన్ను రాజనే మాడబేకెమ్దు హేళుత్తారె.
12077014a స చేన్నో పరివర్తేత కృతవృత్తిః పరంతప।
12077014c తతో నిర్వాసనీయః స్యాత్తస్మాద్దేశాత్సబాంధవః।।
భరణ-పోషణద వ్యవస్థెయన్ను మాడికొట్టరూ అవను పరివర్తనెయన్ను హొందదే హిందినంతెయే చౌర్యవృత్తియన్ను అవలంబిసిదరె, అవనన్ను బంధుగళ సమేత దేశదిందలే హొరగట్టబేకు!”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే శాంతి పర్వణి రాజధర్మ పర్వణి సప్తసప్తతితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారత శాంతి పర్వద రాజధర్మ పర్వదల్లి ఎప్పత్తేళనే అధ్యాయవు.