praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṃti parva
rājadharma parva
adhyāya 77
sāra
uttama mattu adhama brāhmaṇaròḍanè rājana vyavahāra nirvahaṇè (1-14).
12077001 yudhiṣṭhira uvāca|
12077001a svakarmaṇyapare yuktāstathaivānye vikarmaṇi|
12077001c teṣāṃ viśeṣamācakṣva brāhmaṇānāṃ pitāmaha||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “pitāmaha! brāhmaṇaralli kèlavaru svakarmagal̤alli niratarāgiddarè innu kèlavaru tammadallada karmagal̤alli niratarāgiddārè. avaralliruva vyatyāsavannu hel̤u.”
12077002 bhīṣma uvāca|
12077002a vidyālakṣaṇasaṃpannāḥ sarvatrāmnāyadarśinaḥ|
12077002c ete brahmasamā rājanbrāhmaṇāḥ parikīrtitāḥ||
bhīṣmanu hel̤idanu: “vidyālakṣaṇa saṃpannaru mattu sarvavannū samāna dṛṣṭiyiṃda kāṇuva brāhmaṇaru brahmana samānaru èṃdu hel̤iddārè.
12077003a ṛtvigācāryasaṃpannāḥ1 sveṣu karmasvavasthitāḥ|
12077003c ete devasamā rājanbrāhmaṇānāṃ bhavaṃtyuta||
rājan! ṛtvijaru, ācāryasaṃpannaru mattu tamma karmagal̤alli niratarāgiruva brāhmaṇaru devatègal̤igè samanāguttārè.
12077004a ṛtvikpurohito maṃtrī dūto'thārthānuśāsakaḥ|
12077004c ete kṣatrasamā rājanbrāhmaṇānāṃ bhavaṃtyuta||
rājarigè yāga māḍisuva purohitaru, maṃtrigal̤u, rājadutaru mattu saṃdeśavāhaka brāhmaṇaru kṣatriyarigè samānarèṃdu hel̤uttārè.
12077005a aśvārohā gajārohā rathino'tha padātayaḥ|
12077005c ete vaiśyasamā rājanbrāhmaṇānāṃ bhavaṃtyuta||
rājan! aśvārohī, gajārohī, rathigal̤u, padātigal̤u āgiruva brāhmaṇaru vaiśyarigè samanādavarèṃdu parigaṇisalpaṭṭiddārè.
12077006a janmakarmavihīnā ye kadaryā brahmabaṃdhavaḥ|
12077006c ete śūdrasamā rājanbrāhmaṇānāṃ bhavaṃtyuta||
rājan! tamma janmakarmagal̤iṃda vihīnarāgi, kutsita karmagal̤annu māḍikòṃḍu hèsarigè mātra brahmabaṃdhuvèṃdu ènisikòṃḍiruva brāhmaṇanu śūdrana samavèṃdu hel̤uttārè.
12077007a aśrotriyāḥ sarva eva sarve cānāhitāgnayaḥ|
12077007c tānsarvāndhārmiko rājā baliṃ viṣṭiṃ2 ca kārayet||
veda-śāstragal̤annu kalitirada mattu agnihotragal̤annu māḍade iruva brāhmaṇarèllarū śūdrasamānare. dhārmika rājanu aṃthavariṃda tèrigèyannu tègèdukòl̤l̤uvudallade vetanavannu kòḍade avariṃda sevè māḍisikòl̤l̤abeku.
12077008a āhvāyakā devalakā nakṣatragrāmayājakāḥ|
12077008c ete brāhmaṇacaṃḍālā mahāpathikapaṃcamāḥ||
hèsaru kūgi karèyuvavaru, vetanavannu tègèdukòṃḍu devālayagal̤alli arcakarāgiruvavaru, nakṣatravidyèyiṃda jyotiṣyavannu hel̤i jīvana naḍèsuvavaru, grāmada paurohityavannu naḍèsuvavaru mattu samudrayāna māḍuvavaru – ī aivarū brāhmaṇaralli cāṃḍālarènisikòl̤l̤uttārè.
12077009a etebhyo balimādadyāddhīnakośo mahīpatiḥ|
12077009c ṛte brahmasamebhyaśca devakalpebhya eva ca||
bòkkasadalli haṇada kòratèyuṃṭādāga brahmasadṛśa3 mattu devasadṛśabrāhmaṇarannu4 biṭṭu ul̤ida brāhmaṇariṃda tèrigèyannu paḍèdukòl̤l̤abahudu.
12077010a abrāhmaṇānāṃ vittasya svāmī rājeti vaidikam|
12077010c brāhmaṇānāṃ ca ye ke cidvikarmasthā bhavaṃtyuta||
brāhmaṇarannu biṭṭu ul̤ida varṇadavara vittakkè rājanu svāmiyèṃdu vaidikasiddhāṃtavāgidè. brāhmaṇaralli yāru tamma varṇāśramadharmagal̤igè viparīta karmagal̤annu māḍuvaro aṃthavara dhanavū rājanigè seruttadè.
12077011a vikarmasthāstu nopekṣyā jātu rājñā kathaṃ cana|
12077011c niyamyāḥ saṃvibhajyāśca dharmānugrahakāmyayā||
rājanu yāvude kāraṇadiṃdalū dharmabhraṣṭa brāhmaṇara viṣayadalli upekṣèmāḍabāradu. dharmakkè anugrahavāgalèṃba kāraṇadiṃda avarannu daṃḍisabeku mattu avarannu brahma-deva kalpa brāhmaṇara samūhadiṃda pratyekisabeku.
12077012a yasya sma viṣaye rājñaḥ steno bhavati vai dvijaḥ|
12077012c rājña evāparādhaṃ taṃ manyaṃte tadvido janāḥ||
yāva rājana rājyadalli brāhmaṇanu kal̤l̤anāguvano ā rājyada paristhitiyannu til̤idiruvavaru, rājana aparādhave brāhmaṇanu kal̤l̤anāgiddudakkè kāraṇavèṃdu bhāvisuttārè.
12077013a avṛttyā yo bhavetsteno vedavitsnātakastathā|
12077013c rājansa rājñā bhartavya iti dharmavido viduḥ||
òṃdu vel̤è vedādhyayana māḍi snātakanāda brāhmaṇanu jīvikègè avakāśavillade kal̤l̤anādarè aṃthavana bharaṇa-poṣaṇègal̤a vyavasthèyannu rājane māḍabekèmdu hel̤uttārè.
12077014a sa cenno parivarteta kṛtavṛttiḥ paraṃtapa|
12077014c tato nirvāsanīyaḥ syāttasmāddeśātsabāṃdhavaḥ||
bharaṇa-poṣaṇada vyavasthèyannu māḍikòṭṭarū avanu parivartanèyannu hòṃdade hiṃdinaṃtèye cauryavṛttiyannu avalaṃbisidarè, avanannu baṃdhugal̤a sameta deśadiṃdale hòragaṭṭabeku!”
samāpti
iti śrī mahābhārate śāṃti parvaṇi rājadharma parvaṇi saptasaptatitamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhārata śāṃti parvada rājadharma parvadalli èppattel̤ane adhyāyavu.