પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શાંતિ પર્વ
રાજધર્મ પર્વ
અધ્યાય 77
સાર
ઉત્તમ મત્તુ અધમ બ્રાહ્મણરॊડનॆ રાજન વ્યવહાર નિર્વહણॆ (1-14).
12077001 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
12077001a સ્વકર્મણ્યપરે યુક્તાસ્તથૈવાન્યે વિકર્મણિ।
12077001c તેષાં વિશેષમાચક્ષ્વ બ્રાહ્મણાનાં પિતામહ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “પિતામહ! બ્રાહ્મણરલ્લિ કॆલવરુ સ્વકર્મગળલ્લિ નિરતરાગિદ્દરॆ ઇન્નુ કॆલવરુ તમ્મદલ્લદ કર્મગળલ્લિ નિરતરાગિદ્દારॆ. અવરલ્લિરુવ વ્યત્યાસવન્નુ હેળુ.”
12077002 ભીષ્મ ઉવાચ।
12077002a વિદ્યાલક્ષણસંપન્નાઃ સર્વત્રામ્નાયદર્શિનઃ।
12077002c એતે બ્રહ્મસમા રાજન્બ્રાહ્મણાઃ પરિકીર્તિતાઃ।।
ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “વિદ્યાલક્ષણ સંપન્નરુ મત્તુ સર્વવન્નૂ સમાન દૃષ્ટિયિંદ કાણુવ બ્રાહ્મણરુ બ્રહ્મન સમાનરુ ऎંદુ હેળિદ્દારॆ.
12077003a ઋત્વિગાચાર્યસંપન્નાઃ1 સ્વેષુ કર્મસ્વવસ્થિતાઃ।
12077003c એતે દેવસમા રાજન્બ્રાહ્મણાનાં ભવંત્યુત।।
રાજન્! ઋત્વિજરુ, આચાર્યસંપન્નરુ મત્તુ તમ્મ કર્મગળલ્લિ નિરતરાગિરુવ બ્રાહ્મણરુ દેવતॆગળિગॆ સમનાગુત્તારॆ.
12077004a ઋત્વિક્પુરોહિતો મંત્રી દૂતોઽથાર્થાનુશાસકઃ।
12077004c એતે ક્ષત્રસમા રાજન્બ્રાહ્મણાનાં ભવંત્યુત।।
રાજરિગॆ યાગ માડિસુવ પુરોહિતરુ, મંત્રિગળુ, રાજદુતરુ મત્તુ સંદેશવાહક બ્રાહ્મણરુ ક્ષત્રિયરિગॆ સમાનરॆંદુ હેળુત્તારॆ.
12077005a અશ્વારોહા ગજારોહા રથિનોઽથ પદાતયઃ।
12077005c એતે વૈશ્યસમા રાજન્બ્રાહ્મણાનાં ભવંત્યુત।।
રાજન્! અશ્વારોહી, ગજારોહી, રથિગળુ, પદાતિગળુ આગિરુવ બ્રાહ્મણરુ વૈશ્યરિગॆ સમનાદવરॆંદુ પરિગણિસલ્પટ્ટિદ્દારॆ.
12077006a જન્મકર્મવિહીના યે કદર્યા બ્રહ્મબંધવઃ।
12077006c એતે શૂદ્રસમા રાજન્બ્રાહ્મણાનાં ભવંત્યુત।।
રાજન્! તમ્મ જન્મકર્મગળિંદ વિહીનરાગિ, કુત્સિત કર્મગળન્નુ માડિકॊંડુ હॆસરિગॆ માત્ર બ્રહ્મબંધુવॆંદુ ऎનિસિકॊંડિરુવ બ્રાહ્મણનુ શૂદ્રન સમવॆંદુ હેળુત્તારॆ.
12077007a અશ્રોત્રિયાઃ સર્વ એવ સર્વે ચાનાહિતાગ્નયઃ।
12077007c તાન્સર્વાન્ધાર્મિકો રાજા બલિં વિષ્ટિં2 ચ કારયેત્।।
વેદ-શાસ્ત્રગળન્નુ કલિતિરદ મત્તુ અગ્નિહોત્રગળન્નુ માડદે ઇરુવ બ્રાહ્મણરॆલ્લરૂ શૂદ્રસમાનરે. ધાર્મિક રાજનુ અંથવરિંદ તॆરિગॆયન્નુ તॆગॆદુકॊળ્ળુવુદલ્લદે વેતનવન્નુ કॊડદે અવરિંદ સેવॆ માડિસિકॊળ્ળબેકુ.
12077008a આહ્વાયકા દેવલકા નક્ષત્રગ્રામયાજકાઃ।
12077008c એતે બ્રાહ્મણચંડાલા મહાપથિકપંચમાઃ।।
હॆસરુ કૂગિ કરॆયુવવરુ, વેતનવન્નુ તॆગॆદુકॊંડુ દેવાલયગળલ્લિ અર્ચકરાગિરુવવરુ, નક્ષત્રવિદ્યॆયિંદ જ્યોતિષ્યવન્નુ હેળિ જીવન નડॆસુવવરુ, ગ્રામદ પૌરોહિત્યવન્નુ નડॆસુવવરુ મત્તુ સમુદ્રયાન માડુવવરુ – ઈ ઐવરૂ બ્રાહ્મણરલ્લિ ચાંડાલરॆનિસિકॊળ્ળુત્તારॆ.
12077009a એતેભ્યો બલિમાદદ્યાદ્ધીનકોશો મહીપતિઃ।
12077009c ઋતે બ્રહ્મસમેભ્યશ્ચ દેવકલ્પેભ્ય એવ ચ।।
બॊક્કસદલ્લિ હણદ કॊરતॆયુંટાદાગ બ્રહ્મસદૃશ3 મત્તુ દેવસદૃશબ્રાહ્મણરન્નુ4 બિટ્ટુ ઉળિદ બ્રાહ્મણરિંદ તॆરિગॆયન્નુ પડॆદુકॊળ્ળબહુદુ.
12077010a અબ્રાહ્મણાનાં વિત્તસ્ય સ્વામી રાજેતિ વૈદિકમ્।
12077010c બ્રાહ્મણાનાં ચ યે કે ચિદ્વિકર્મસ્થા ભવંત્યુત।।
બ્રાહ્મણરન્નુ બિટ્ટુ ઉળિદ વર્ણદવર વિત્તક્કॆ રાજનુ સ્વામિયॆંદુ વૈદિકસિદ્ધાંતવાગિદॆ. બ્રાહ્મણરલ્લિ યારુ તમ્મ વર્ણાશ્રમધર્મગળિગॆ વિપરીત કર્મગળન્નુ માડુવરો અંથવર ધનવૂ રાજનિગॆ સેરુત્તદॆ.
12077011a વિકર્મસ્થાસ્તુ નોપેક્ષ્યા જાતુ રાજ્ઞા કથં ચન।
12077011c નિયમ્યાઃ સંવિભજ્યાશ્ચ ધર્માનુગ્રહકામ્યયા।।
રાજનુ યાવુદે કારણદિંદલૂ ધર્મભ્રષ્ટ બ્રાહ્મણર વિષયદલ્લિ ઉપેક્ષॆમાડબારદુ. ધર્મક્કॆ અનુગ્રહવાગલॆંબ કારણદિંદ અવરન્નુ દંડિસબેકુ મત્તુ અવરન્નુ બ્રહ્મ-દેવ કલ્પ બ્રાહ્મણર સમૂહદિંદ પ્રત્યેકિસબેકુ.
12077012a યસ્ય સ્મ વિષયે રાજ્ઞઃ સ્તેનો ભવતિ વૈ દ્વિજઃ।
12077012c રાજ્ઞ એવાપરાધં તં મન્યંતે તદ્વિદો જનાઃ।।
યાવ રાજન રાજ્યદલ્લિ બ્રાહ્મણનુ કળ્ળનાગુવનો આ રાજ્યદ પરિસ્થિતિયન્નુ તિળિદિરુવવરુ, રાજન અપરાધવે બ્રાહ્મણનુ કળ્ળનાગિદ્દુદક્કॆ કારણવॆંદુ ભાવિસુત્તારॆ.
12077013a અવૃત્ત્યા યો ભવેત્સ્તેનો વેદવિત્સ્નાતકસ્તથા।
12077013c રાજન્સ રાજ્ઞા ભર્તવ્ય ઇતિ ધર્મવિદો વિદુઃ।।
ऒંદુ વેળॆ વેદાધ્યયન માડિ સ્નાતકનાદ બ્રાહ્મણનુ જીવિકॆગॆ અવકાશવિલ્લદે કળ્ળનાદરॆ અંથવન ભરણ-પોષણॆગળ વ્યવસ્થॆયન્નુ રાજને માડબેકॆમ્દુ હેળુત્તારॆ.
12077014a સ ચેન્નો પરિવર્તેત કૃતવૃત્તિઃ પરંતપ।
12077014c તતો નિર્વાસનીયઃ સ્યાત્તસ્માદ્દેશાત્સબાંધવઃ।।
ભરણ-પોષણદ વ્યવસ્થॆયન્નુ માડિકॊટ્ટરૂ અવનુ પરિવર્તનॆયન્નુ હॊંદદે હિંદિનંતॆયે ચૌર્યવૃત્તિયન્નુ અવલંબિસિદરॆ, અવનન્નુ બંધુગળ સમેત દેશદિંદલે હॊરગટ્ટબેકુ!”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે શાંતિ પર્વણિ રાજધર્મ પર્વણિ સપ્તસપ્તતિતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારત શાંતિ પર્વદ રાજધર્મ પર્વદલ્લિ ऎપ્પત્તેળને અધ્યાયવુ.