ប៑រវេឝ
।। ឱំ ឱំ នមោ នារាយណាយ।। ឝ៑រី វេទវ៑យាសាយ នមះ ।।
ឝ៑រី ក្ឫឞ៑ណទ៑វៃបាយន វេទវ៑យាស វិរចិត
ឝ៑រី មហាភារត
ឝាំតិ បរ៑វ
រាជធរ៑ម បរ៑វ
អធ៑យាយ 70
សារ
ទំឌនីតិ (1-32).
12070001 យុធិឞ៑ឋិរ ឧវាច।
12070001a ទំឌនីតិឝ៑ច រាជា ច សមស៑តៅ តាវុភាវបិ।
12070001c កស៑យ កិំ កុរ៑វតះ សិទ៑ធ៑យៃ តន៑មេ ព៑រូហិ បិតាមហ।।
យុធិឞ៑ឋិរនុ ហេឡិទនុ: “បិតាមហ! ទំឌនីតិ មត៑តុ រាជ – ឥវೆរឌូ សេរិទរೆ រាជនីតិយាគុត៑តទೆ. យារិគೆ ឯនន៑នុ មាឌិទរೆ រាជនីតិយុ សិទ៑ធិសុវុទុ ಎន៑នុវុទន៑នុ ហេឡុ.”
12070002 ភីឞ៑ម ឧវាច।
12070002a មហាភាគ៑យំ ទំឌនីត៑យាះ សិទ៑ធៃះ ឝព៑ទៃះ សហេតុកៃះ।
12070002c ឝ្ឫណុ មេ ឝំសតោ រាជន៑យថាវទិហ ភារត।।
ភីឞ៑មនុ ហេឡិទនុ: “រាជន៑! ភារត! ទំឌនីតិយ មហាភាគ៑យទកុរិតុ សិទ៑ធ ឝព៑ធគឡិំទ ការណគឡೊំទិគೆ ហេឡុវ នន៑នន៑នុ កេឡុ.
12070003a ទំឌនីតិះ ស៑វធរ៑មេភ៑យឝ៑ចាតុរ៑វរ៑ណ៑យំ និយច៑ចតិ।
12070003c ប៑រយុក៑តា ស៑វាមិនា សម៑យគធរ៑មេភ៑យឝ៑ច យច៑ចតិ।।
ទំឌនីតិយុ នាល៑កុ វរ៑ណទវរូ ស៑វរ៑ធរ៑មគឡល៑លិ និរតរាគិរុវុទន៑នុ និយំត៑រិសុត៑តទೆ. ಒឌೆយនិំទ ចೆន៑នាគិ ពឡសល៑បដ៑ដ ឥទុ ಎល៑ល រីតិយ អធរ៑មគឡន៑នូ នាឝគೊឡិសុត៑តទೆ.
12070004a ចាតុរ៑វរ៑ណ៑យេ ស៑វធរ៑មស៑ថេ មរ៑យាទានាមសំករេ।
12070004c ទំឌនីតិក្ឫតេ ក៑ឞេមេ ប៑រជានាមកុតោភយេ।।
នាល៑កុវរ៑ណទវរន៑នូ ស៑វធរ៑មទល៑លិ និរតរាគិរុវំតೆ មត៑តុ មរ៑យាទೆគឡ សំករវាគទំតೆ ទំឌនីតិយន៑នុ ពឡសិ ប៑រជೆគឡ ក៑ឞេមវន៑នុ នោឌិកೊំឌាគ អវរិគೆ ភយវೆន៑នុវុទេ ឥរុវុទិល៑ល.
12070005a សោមេ ប៑រយត៑នំ កុរ៑វំតិ ត៑រយោ វរ៑ណា យថាវិធិ।
12070005c តស៑មាទ៑ទេវមនុឞ៑យាណាំ1 សុខំ វិទ៑ធិ សមាហិតម៑।।
មូរុ វរ៑ណទវរូ យថាវិធិយាគិ យជ៑ញាទិគឡិគೆ ប៑រយត៑និសុត៑តិរលុ ទេវ-មនុឞ៑យរ សុខវុ សមាហិតវាគិទೆ ಎំទុ តិឡិទុកោ.
12070006a កាលោ វា ការណំ រាជ៑ញោ រាជា វា កាលការណម៑।
12070006c ឥតិ តេ សំឝយោ មា ភូទ៑រាជា កាលស៑យ ការណម៑।।
រាជនិគೆ កាលវុ ការណវោ អថវា រាជនុ ពំទិរុវ កាលក៑កೆ ការណវោ? ಎន៑នុវុទរល៑លិ សំឝយតាឡពេឌ. រាជនេ ពំទិរុវ កាលក៑កೆ ការណនុ.
12070007a ទំឌនីត៑យា យទា រាជា សម៑យក៑ការ៑ត៑ស៑ន៑យេន វរ៑តតេ।
12070007c តទា ក្ឫតយុគំ នាម កាលះ ឝ៑រេឞ៑ឋះ ប៑រវរ៑តតេ।।
ទំឌនីតិយន៑នុ អឡវឌិសិកೊំឌុ រាជនុ យាវាគ ಎល៑លរೊឌនೆយូ សមនាគិ វរ៑តិសុត៑តានោ អាគ ឝ៑រេឞ៑ឋវាទ ក្ឫតយុគ ಎំព កាលវុ នឌೆយុត៑តទೆ.
12070008a ភវេត៑ក្ឫតយុគេ ធរ៑មោ នាធរ៑មោ វិទ៑យតេ ក៑វ ចិត៑।
12070008c សរ៑វេឞាមេវ វរ៑ណានាំ នាធរ៑មេ រមតេ មនះ।।
ក្ឫតយុគទល៑លិ ធរ៑មវេ នឌೆយុត៑តទೆ. អធរ៑មវೆន៑នុវុទេ យារិគូ តិឡិទិរុវុទិល៑ល. ಎល៑ល វរ៑ណទវរ មនស៑សូ អធរ៑មទល៑លិ រមិសុវុទិល៑ល.
12070009a យោគក៑ឞេមាះ ប៑រវរ៑តំតេ ប៑រជានាំ នាត៑រ សំឝយះ।
12070009c វៃទិកានិ ច ករ៑មាណិ ភវំត៑យវិគុណាន៑យុត।।
ប៑រជೆគឡ យោគ-ក៑ឞេមគឡុ នឌೆយុត៑តិរុត៑តវೆ ಎន៑នុវុទរល៑លិ សំឝយវិល៑ល. ឧត៑តម គុណយុក៑ត វៃទិក ករ៑មគឡុ នឌೆយុត៑តិរុត៑តវೆ.
12070010a ឫតវឝ៑ច សុខាះ សរ៑វេ ភវំត៑យុត និរាមយាះ।
12070010c ប៑រសីទំតិ នរាណាំ ច ស៑វរវរ៑ណមនាំសិ ច।।
ಎល៑ល ឫតុគឡូ ಎល៑លរិគូ សុខវាគិយេ ឥរុត៑តវೆ. ಎល៑លរូ និរាមយរាគិរុត៑តារೆ. ស៑វរ-វរ៑ណ-មនស៑សុគឡុ មនុឞ៑យរិគೆ ប៑រសន៑នវាគិរុត៑តវೆ.
12070011a វ៑យាធយោ ន ភវំត៑យត៑រ នាល៑បាយុរ៑ទ្ឫឝ៑យតេ នរះ।
12070011c វិធវា ន ភវំត៑យត៑រ ន្ឫឝំសោ នាភិជាយតេ।।
វ៑យាធិគឡុ ឥរុវុទិល៑ល. អល៑បាយុ នរនុ អល៑លិ កាណពរុវុទិល៑ល. អល៑លិ វិធវೆយរិរុវុទិល៑ល. ក៑រូរិយុ ហុដ៑ដុវុទេ ឥល៑ល.
12070012a អក្ឫឞ៑ដបច៑យា ប្ឫថិវី ភវំត៑យោឞធយស៑តថា।
12070012c ត៑វក៑បត៑រផលមូលានិ វីរ៑យវំតិ ភវំតិ ច।।
ក្ឫឞិមាឌទេ ពೆឡೆគឡុ ពೆឡೆយុត៑តវೆ. ឳឞធិគឡុ តាវាគិយេ ពೆឡೆយុត៑តវೆ. តೊគដೆគឡូ, ಎលೆគឡូ, ផលគឡូ មត៑តុ ពេរុគឡូ វីរ៑យវត៑តាគិរុត៑តវೆ.
12070013a នាធរ៑មោ វិទ៑យតេ តត៑រ ធរ៑ម ឯវ តុ កេវលះ।
12070013c ឥតិ ការ៑តយុគានេតាន៑គុណាន៑វិទ៑ធិ យុធិឞ៑ឋិរ।।
យុធិឞ៑ឋិរ! អាគ អធរ៑វវೆន៑នុវុទេ ឥរុវុទិល៑ល. កេវល ធរ៑ម មាត៑រ ឥរុត៑តទೆ. ឥទុ ក្ឫតយុគទ គុណគឡೆំទុ តិឡិ.
12070014a ទំឌនីត៑យា យទា រាជា ត៑រីនំឝាននុវរ៑តតេ।
12070014c ចតុរ៑ថមំឝមុត៑ស្ឫជ៑យ តទា ត៑រេតា ប៑រវរ៑តតេ।।
យាវាគ រាជនុ ទំឌនីតិយ នាល៑កនೆយ អំឝវន៑នុ ពិដ៑ដុ មូរុ អំឝគឡន៑នុ មាត៑រ អនុសរិសុត៑តានೆយោ អាគ ត៑រេតាយុគវុ ប៑រារំភវាគុត៑តទೆ.
12070015a អឝុភស៑យ ចតុរ៑ថាំឝស៑ត៑រីនំឝននុវរ៑តតេ।
12070015c ក្ឫឞ៑ដបច៑យៃវ ប្ឫថិវី ភវំត៑យោឞធយស៑តថា।।
សំបូរ៑ណ នាល៑កូ អំឝគឡន៑នុ ពឡសទេ ទំឌនីតិយ មូរេ អំឝគឡន៑នុ ពឡសិទ អា កាលទល៑លិ ពೆឡೆ មត៑តុ ឳឞធិគឡន៑នុ ពೆឡೆយលុ ក្ឫឞិមាឌពេកាគុត៑តទೆ.
12070016a អរ៑ធំ ត៑យក៑ត៑វា យទា រាជា នីត៑យរ៑ធមនុវរ៑តតេ।
12070016c តតស៑តុ ទ៑វាបរំ នាម ស កាលះ សំប៑រវរ៑តតេ।।
យាវាគ រាជនុ ទំឌនីតិយ អរ៑ធវន៑នុ ត៑យជិសិ ឥន៑នೊំទុ អរ៑ធវន៑នុ មាត៑រ អនុសរិសុត៑តានោ អាគ ទ៑វាបរ ಎំព ហೆសរិន កាលវាគិ បរិវរ៑តនೆយាគុត៑តទೆ.
12070017a អឝុភស៑យ តទា អរ៑ធំ ទ៑វាវំឝាវនុវរ៑តតេ।
12070017c ក្ឫឞ៑ដបច៑យៃវ ប្ឫថិវី ភវត៑យល៑បផលា តថា।।
សំបូរ៑ណ ទំឌនីតិយល៑លទេ អរ៑ធវន៑នេ អនុសរិសុវ កាលទល៑លិ ភូមិយល៑លិ ក្ឫឞិមាឌពេកល៑លទេ អទុ អល៑ប ផលវន៑នេ នីឌុត៑តទೆ.
12070018a ទំឌនីតិំ បរិត៑យជ៑យ យទា ការ៑ត៑ស៑ន៑យេន ភូមិបះ।
12070018c ប៑រជាះ ក៑លិឝ៑នាត៑យយោគេន ប៑រវិឝ៑យតិ តទា កលិះ।।
យាវាគ ភូមិបនុ ទំឌនីតិយន៑នុ សំបូរ៑ណវាគិ បរិត៑យជិសិ អន៑យាយមារ៑គគឡិំទ ប៑រជೆគឡិគೆ កឞ៑ដគឡន៑នុ កೊឌុត៑តានោ អាគ កលិយ ប៑រវេឝវាគុត៑តទೆ.
12070019a កលាវធរ៑មោ ភូយិឞ៑ឋំ ធរ៑មោ ភវតិ តុ ក៑វ ចិត៑।
12070019c សរ៑វេឞាមេវ វរ៑ណានាំ ស៑វធរ៑មាច៑ច៑យវតេ មនះ।।
កលិកាលទល៑លិ អធរ៑មវេ ហೆច៑ចាគិរុត៑តទೆ. ធរ៑មវೆន៑នុវុទុ ಎល៑លិយូ ឥរុវុទិល៑ល. សរ៑វ វរ៑ណទវរិគូ តម៑ម ធរ៑មទល៑លិ មនស៑សិរុវុទិល៑ល.
12070020a ឝូទ៑រា ភៃក៑ឞេណ ជីវំតិ ព៑រាហ៑មណាះ បរិចរ៑យយា।
12070020c យោគក៑ឞេមស៑យ នាឝឝ៑ច វរ៑តតេ វរ៑ណសំករះ।।
ឝូទ៑ររុ ភិក៑ឞೆពេឌិ ជីវិសុត៑តារೆ. ព៑រាហ៑មណរុ សេវករាគិ ជីវិសុត៑តារೆ. យោគក៑ឞេមគឡុ នាឝវាគិ វរ៑ណសំករវាគុត៑តទೆ.
12070021a វៃទិកានិ ច ករ៑មាណិ ភវំតិ វិគុណាន៑យុត।
12070021c ឫតវោ នសុខាះ សរ៑វេ ភវំត៑យាមយិនស៑តថា।।
វៃទិក ករ៑មគឡល៑លិ គុណវិរុវិទិល៑ល. ಎល៑ល ឫតុគឡូ ಎល៑លរិគូ សុខវន៑នុ នីឌុវុទិល៑ល. មនុឞ៑យរុ រោគិគឡូ អាគុត៑តារೆ.
12070022a ហ៑រសំតិ ច មនុឞ៑យាណាំ ស៑វរវរ៑ណមនាំស៑យុត।
12070022c វ៑យាធយឝ៑ច ភវំត៑យត៑រ ម៑រិយំតេ ចាគតាយុឞះ।।
មនុឞ៑យរ ស៑វរ-វរ៑ណ-មនស៑សុគឡុ សំកុចិតគೊឡ៑ឡុត៑តវೆ. វ៑យាធិគឡុ នឌೆយុត៑តវೆ. ចិក៑ក វយស៑សិនល៑លិយេ សាយុត៑តារೆ.
12070023a វិធវាឝ៑ច ភវំត៑យត៑រ ន្ឫឝំសា ជាយតេ ប៑រជា।
12070023c ក៑វ ចិទ៑វរ៑ឞតិ បរ៑ជន៑យះ ក៑វ ចិត៑សស៑យំ ប៑ររោហតិ।।
វិធវೆយរាគុត៑តារೆ. ប៑រជೆគឡុ ក៑រូរិគឡាគិ ហុដ៑ដុត៑តារೆ. កೆលវុ កឌೆ មាត៑រ មឡೆសុរិយុត៑តទೆ មត៑តុ កೆល កឌೆគឡល៑លិ មាត៑រ ក្ឫឞិគឡន៑នុ មាឌពហុទុ.
12070024a រសាះ សរ៑វេ ក៑ឞយំ យាំតិ យទា នេច៑ចតិ ភូមិបះ।
12070024c ប៑រជាះ សំរក៑ឞិតុំ សម៑យគ៑ទំឌនីតិសមាហិតះ।।
ឧត៑តម ទំឌនីតិយន៑នុ សំបូរ៑ណវាគិ ពឡសិ ប៑រជೆគឡន៑នុ រក៑ឞិសលុ រាជនុ ពយសទេ ឥទ៑ទាគ រសគឡೆល៑លវូ នាឝហೊំទុត៑តវೆ.
12070025a រាជា ក្ឫតយុគស៑រឞ៑ដា ត៑រេតាយា ទ៑វាបរស៑យ ច।
12070025c យុគស៑យ ច ចតុរ៑ថស៑យ រាជា ភវតិ ការណម៑।।
រាជនាទវនុ ក្ឫតយុគ, ត៑រេតាយុគ មត៑តុ ទ៑វាបរ យុគគឡន៑នុ ស្ឫឞ៑ដិសុត៑តានೆ. ឦ នាល៑កុ យុគគឡិគೆ រាជនេ ការណនាគុត៑តានೆ.
12070026a ក្ឫតស៑យ ករណាទ៑រាជា ស៑វរ៑គមត៑យំតមឝ៑នុតេ।
12070026c ត៑រេតាយាះ ករណាទ៑រាជា ស៑វរ៑គំ នាត៑យំតមឝ៑នុតេ।।
ក្ឫតយុគវន៑នុ មាឌិទ រាជនុ អក៑ឞយ ស៑វរ៑គវន៑នុ បឌೆទុកೊឡ៑ឡុត៑តានೆ. ត៑រេតាយុគវន៑នុ និរ៑មិសិទ រាជនិគೆ អក៑ឞយ ស៑វរ៑គវុ ទೊរកុវុទិល៑ល.
12070027a ប៑រវរ៑តនាទ៑ទ៑វាបរស៑យ យថាភាគមុបាឝ៑នុតេ।
12070027c កលេះ ប៑រវរ៑តនាទ៑រាជា បាបមត៑យំតមឝ៑នុតេ।।
កាលវន៑នុ ទ៑វាបរយុគវន៑នាគិ បរិវរ៑តិសិទ រាជនិគೆ ស៑វល៑បវេ បុណ៑យវុ ទೊរೆយុត៑តទೆ. កលិយុគវន៑នាគិ បរិវរ៑តិសិទ រាជនុ អត៑យំត បាបវន៑នុ បឌೆទុកೊឡ៑ឡុត៑តានೆ.
12070028a តតោ វសតិ ទុឞ៑ករ៑មា នរកេ ឝាឝ៑វតីះ សមាះ।
12070028c ប៑រជានាំ កល៑មឞេ មគ៑នោៜកីរ៑តិំ បាបំ ច វិំទតិ।।
អំតហ ទុឞ៑ករ៑មិយុ ប៑រជೆគឡ បាបគឡល៑លិ មុឡុគិហោគិ អកីរ៑តិយន៑នូ បាបវន៑នូ បឌೆទុកೊំឌុ ឝាឝ៑វតកាល នរកទល៑លិ វាសិសុត៑តានೆ.
12070029a ទំឌនីតិំ បុរស៑ក្ឫត៑យ វិជានន៑ ក៑ឞត៑រិយះ សទា।
12070029c អនវាប៑តំ ច លិប៑សេត លព៑ធំ ច បរិបាលយេត៑।।
ក៑ឞត៑រិយនាទវនុ សទា តិឡិទុកೊំឌុ ទំឌនីតិយន៑នុ មុំឌិដ៑ដុកೊំឌុ ឥល៑លទិទ៑ទុទន៑នុ បឌೆទុកೊឡ៑ឡពេកុ មត៑តុ ឥទ៑ទុទន៑នុ រក៑ឞិសិកೊឡ៑ឡពេកុ.
12070030a លោកស៑យ សីមំតករី មរ៑យាទា លោកភាវនី।
12070030c សម៑យង៑នីតា ទំឌនីតិរ៑យថា មាតា យថា បិតា।।
លោកឡន៑នុ អវុគឡ គឌិយೊឡគೆ ឥរុវំតೆ មាឌុវ, ធរ៑មមរ៑យាទೆគឡន៑នុ មីរទំតೆ នោឌិកೊឡ៑ឡុវ, មត៑តុ ចೆន៑នាគិ នឌೆសិទ ទំឌនីតិយេ តំទೆ-តាយិយរំតೆ ប៑រជೆគឡន៑នុ បាលិសុត៑តទೆ.
12070031a យស៑យាំ ភវំតិ ភូតានិ តទ៑វិទ៑ធិ ភរតរ៑ឞភ।
12070031c ឯឞ ឯវ បរោ ធរ៑មោ យទ៑រាជា ទំឌនីតិមាន៑।।
ភរតរ៑ឞភ! ទំឌនីតិយិំទលេ ប៑រាណិគឡុ អាគុត៑តវೆ ಎន៑នុវុទន៑នុ តិឡិទុកោ. ឥទេ រាជនាទវន បរម ធរ៑ម.
12070032a តស៑មាត៑កៅរវ៑យ ធរ៑មេណ ប៑រជាះ បាលយ នីតិមាន៑।
12070032c ឯវំវ្ឫត៑តះ ប៑រជា រក៑ឞន៑ស៑វរ៑គំ ជេតាសិ ទុរ៑ជយម៑।।
កៅរវ៑យ! អាទុទរិំទ ធរ៑មទិំទ នីតិមំតនាគិទ៑ទុកೊំឌុ ប៑រជೆគឡន៑នុ បាលិសុ. ហីគೆ នឌೆទុកೊំឌុ ប៑រជೆគឡន៑នុ រក៑ឞិសិ ទុរ៑ជយ ស៑វរ៑គវន៑នូ គೆល៑លុត៑តីយೆ.”
សមាប៑តិ
ឥតិ ឝ៑រី មហាភារតេ ឝាំតិបរ៑វណិ រាជធរ៑មបរ៑វណិ សប៑តតិតមោៜធ៑យាយះ।।
ឥទុ ឝ៑រី មហាភារត ឝាំតិបរ៑វទ រាជធរ៑មបរ៑វទល៑លិ ಎប៑បត៑តនេ អធ៑យាយវុ.
-
តស៑មាទេវមនុឞ៑យាណាំ ಎំព បាឋាំតរវិទೆ. ↩︎