പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ശാംതി പര്വ
രാജധര്മ പര്വ
അധ്യായ 52
സാര
യുധിഷ്ഠിരാദ്യാഗമന (1-34).
12052001 വൈശംപായന ഉവാച।
12052001a തതഃ കൃഷ്ണസ്യ തദ്വാക്യം ധര്മാര്ഥസഹിതം ഹിതമ്।
12052001c ശ്രുത്വാ ശാംതനവോ ഭീഷ്മഃ പ്രത്യുവാച കൃതാംജലിഃ।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “അനംതര കൃഷ്ണന ആ ധര്മാര്ഥസംഹിത ഹിതകര മാതന്നു കേളി ശാംതനവ ഭീഷ്മനു കൈമുഗിദു ഉത്തരിസിദനു:
12052002a ലോകനാഥ മഹാബാഹോ ശിവ നാരായണാച്യുത।
12052002c തവ വാക്യമഭിശ്രുത്യ ഹര്ഷേണാസ്മി പരിപ്ലുതഃ।।
“ലോകനാഥ! മഹാബാഹോ! ശിവ! നാരായണ! അച്യുത! നിന്ന മാതന്നു കേളി നാനു ഹര്ഷദല്ലി മുളുഗിഹോഗിദ്ദേനെ!
12052003a കിം ചാഹമഭിധാസ്യാമി വാക്പതേ തവ സംനിധൌ।
12052003c യദാ വാചോഗതം സര്വം തവ വാചി സമാഹിതമ്।।
നിന്ന സന്നിധിയല്ലി നാനു ഏനന്നു താനേ ഹേളബല്ലെ? മാതിനിംദ തിളിസബഹുദാദ എല്ലവൂ നിന്ന മാതിനല്ലിയേ അഡഗിവെ!
12052004a യദ്ധി കിം ചിത്കൃതം ലോകേ കര്തവ്യം ക്രിയതേ ച യത്।
12052004c ത്വത്തസ്തന്നിഃസൃതം ദേവ ലോകാ ബുദ്ധിമയാ ഹി തേ।।
ദേവ! ഈ ലോകദല്ലി യത്കിംചിത് ഏനാദരൂ നഡെദരെ മത്തു യാരാദരൂ കര്തവ്യഗളന്നു മാഡിദരെ അദു നിന്നിംദലേ മാഡിസല്പട്ടിരുത്തവെ. ഏകെംദരെ നീനു ബുദ്ധിമയനാഗിരുവെ.
12052005a കഥയേദ്ദേവലോകം യോ ദേവരാജസമീപതഃ।
12052005c ധര്മകാമാര്ഥശാസ്ത്രാണാം സോഽര്ഥാന്ബ്രൂയാത്തവാഗ്രതഃ।।
നിന്ന എദിരു ധര്മ-കാമ-അര്ഥശാസ്ത്രഗള അര്ഥഗളന്നു തിളിസുവവനു ദേവരാജന ബളിഹോഗി ദേവലോകദ വര്ണനെയന്നു മാഡുവവനംതെ!
12052006a ശരാഭിഘാതാദ്വ്യഥിതം മനോ മേ മധുസൂദന।
12052006c ഗാത്രാണി ചാവസീദംതി ന ച ബുദ്ധിഃ പ്രസീദതി।।
മധുസൂദന! ശരസമൂഹഗള ഘാതദിംദ നന്ന മനസ്സു വ്യഥിതഗൊംഡിദെ. അംഗാംഗഗളു ശിഥിലഗൊംഡിവെ. നന്ന ബുദ്ധിയൂ കുസിയുത്തിദെ!
12052007a ന ച മേ പ്രതിഭാ കാ ചിദസ്തി കിം ചിത്പ്രഭാഷിതുമ്।
12052007c പീഡ്യമാനസ്യ ഗോവിംദ വിഷാനലസമൈഃ ശരൈഃ।।
ഗോവിംദ! വിഷ-അഗ്നിഗള സമാന ശരഗളിംദ പീഡിതനാദ നനഗെ ഏനന്നു മാതനാഡലൂ തോചുത്തില്ല!
12052008a ബലം മേധാഃ പ്രജരതി പ്രാണാഃ സംത്വരയംതി ച।
12052008c മര്മാണി പരിതപ്യംതേ ഭ്രാംതം ചേതസ്തഥൈവ ച।।
ബലവു കുംദുത്തിദെ. പ്രാണഗളു ഹൊരടുഹോഗലു ത്വരെമാഡുത്തിവെ. മര്മസ്ഥളഗളു പരിതപിസുത്തിവെ. ജേതനവു ഭ്രാംതവാഗിദെ!
12052009a ദൌര്ബല്യാത്സജ്ജതേ വാങ്മേ സ കഥം വക്തുമുത്സഹേ।
12052009c സാധു മേ ത്വം പ്രസീദസ്വ ദാശാര്ഹകുലനംദന।।
ദാശാര്ഹകുലനംദന! ദൌര്ബല്യദിംദാഗി നന്ന മാതു തൊദലുത്തിദെ. ഹേഗെ താനേ നാനു മാതനാഡലി? നനഗെ ഒള്ളെയദാഗലു അനുഗ്രഹിസു!
12052010a തത്ക്ഷമസ്വ മഹാബാഹോ ന ബ്രൂയാം കിം ചിദച്യുത।
12052010c ത്വത്സംനിധൌ ച സീദേത വാചസ്പതിരപി ബ്രുവന്।।
മഹാബാഹോ! നന്നന്നു ക്ഷമിസു! അച്യുത! നിന്ന സന്നിധിയല്ലി മാതനാഡലു ബൃഹസ്പതിയൂ കൂഡ ഹിംജരിയുത്താനെ. ഇന്നു നന്ന ഗതിയേനു?
12052011a ന ദിശഃ സംപ്രജാനാമി നാകാശം ന ച മേദിനീമ്।
12052011c കേവലം തവ വീര്യേണ തിഷ്ഠാമി മധുസൂദന।।
മധുസൂദന! ദിക്കുഗളു തോചുത്തില്ല. ആകാശ-മേദിനിഗളൂ തോചുത്തില്ല. കേവല നിന്ന വീര്യവന്നു അവലംബിസിദ്ദേനെ അഷ്ടേ!
12052012a സ്വയമേവ പ്രഭോ തസ്മാദ്ധര്മരാജസ്യ യദ്ധിതമ്।
12052012c തദ്ബ്രവീഹ്യാശു സര്വേഷാമാഗമാനാം ത്വമാഗമഃ।।
പ്രഭോ! ആദുദരിംദ ധര്മരാജനിഗെ ഹിതവാദുദന്നു സ്വയം നീനേ ഹേളു! നീനു യാവ സര്വ ആഗമഗള സ്ഥാനവാഗിരുവെയോ അദന്നേ ഹേളു!
12052013a കഥം ത്വയി സ്ഥിതേ ലോകേ ശാശ്വതേ ലോകകര്തരി।
12052013c പ്രബ്രൂയാന്മദ്വിധഃ കശ്ചിദ്ഗുരൌ ശിഷ്യ ഇവ സ്ഥിതേ।।
ലോകദല്ലി ശാശ്വതനാഗിരുവ, ലോകഗളന്നു നിര്മിസിരുവ നീനേ ഇല്ലിരുവാഗ ഗുരുവിന എദിരു ശിഷ്യനംതിരുവ നന്നംഥവനു ഹേഗെ താനേ ബോധിസബല്ലനു?”
12052014 വാസുദേവ ഉവാച।
12052014a ഉപപന്നമിദം വാക്യം കൌരവാണാം ധുരംധരേ।
12052014c മഹാവീര്യേ മഹാസത്ത്വേ സ്ഥിതേ സര്വാര്ഥദര്ശിനി।।
വാസുദേവനു ഹേളിദനു: “കൌരവര ധുരംധരനേ! മഹാവീര്യദല്ലി മത്തു മഹാസത്ത്വദല്ലി നെലെസിരുവ സര്വാര്ഥദര്ശിനിയാദ നീനു ഹേളിദുദു യോഗ്യവാഗിയേ ഇദെ.
12052015a യച്ച മാമാത്ഥ ഗാംഗേയ ബാണഘാതരുജം പ്രതി।
12052015c ഗൃഹാണാത്ര വരം ഭീഷ്മ മത്പ്രസാദകൃതം വിഭോ।।
ഗാംഗേയ! ഭീഷ്മ! വിഭോ! ബാണാഘാതദിംദ യാതനെയന്നു അനുഭവിസുത്തിരുവെയെംദു നനഗെ ഹേളിദെയല്ലവേ? അദര ഉപശമനക്കാഗി പ്രസന്നചിത്തനാഗി നാനു നീഡുവ ഈ വരവന്നു സ്വീകരിസു!
12052016a ന തേ ഗ്ലാനിര്ന തേ മൂര്ചാ ന ദാഹോ ന ച തേ രുജാ।
12052016c പ്രഭവിഷ്യംതി ഗാംഗേയ ക്ഷുത്പിപാസേ ന ചാപ്യുത।।
ഗാംഗേയ! നിനഗെ ദണിവാഗലീ, മൂര്ഛെയാഗലീ, ഉരിയാഗലീ, രോഗ-രുജിനഗളാഗലീ, ഹസിവു ബായാരികെഗളാഗലീ ആഗുവുദില്ല!
12052017a ജ്ഞാനാനി ച സമഗ്രാണി പ്രതിഭാസ്യംതി തേഽനഘ।
12052017c ന ച തേ ക്വ ചിദാസക്തിര്ബുദ്ധേഃ പ്രാദുര്ഭവിഷ്യതി।।
അനഘ! സമഗ്ര ജ്ഞാനഗളൂ നിന്നല്ലി പ്രകാശഗൊള്ളുത്തവെ. നിന്ന ബുദ്ധിയു യാവുദരല്ലിയൂ ആസക്തിയന്നു ഇട്ടുകൊള്ളുവുദില്ല.
12052018a സത്ത്വസ്ഥം ച മനോ നിത്യം തവ ഭീഷ്മ ഭവിഷ്യതി।
12052018c രജസ്തമോഭ്യാം രഹിതം ഘനൈര്മുക്ത ഇവോഡുരാട്।।
ഭീഷ്മ! നിന്ന മനസ്സു നിത്യവൂ, മോഡഗളിംദ മുക്തനാദ ചംദ്രനംതെ, രജസ്സു-തമോ ഗുണഗളിംദ രഹിതവാഗി, സത്ത്വദല്ലിയേ നെലെസിരുത്തദെ.
12052019a യദ്യച്ച ധര്മസംയുക്തമര്ഥയുക്തമഥാപി വാ।
12052019c ചിംതയിഷ്യസി തത്രാഗ്ര്യാ ബുദ്ധിസ്തവ ഭവിഷ്യതി।।
നീനു യാവ ധര്മസംയുക്തവാദ അഥവാ അര്ഥയുക്തവാദ വിഷയഗള കുരിതു യോചിസുത്തീയോ അവുഗളു നിന്ന ബുദ്ധിയ മുംദെ സ്ഫുരിസുത്തിരുത്തവെ.
12052020a ഇമം ച രാജശാര്ദൂല ഭൂതഗ്രാമം ചതുര്വിധമ്।
12052020c ചക്ഷുര്ദിവ്യം സമാശ്രിത്യ ദ്രക്ഷ്യസ്യമിതവിക്രമ।।
രാജശാര്ദൂല! അമിതവിക്രമി! ഈ ദിവ്യദൃഷ്ടിയന്നു പഡെദു അദരിംദ നീനു നാല്കൂ137 വിധദ പ്രാണിഗള നൈജസ്വരൂപഗളന്നു കാണലു ശക്തനാഗുവെ.
12052021a ചതുര്വിധം പ്രജാജാലം സംയുക്തോ ജ്ഞാനചക്ഷുഷാ।
12052021c ഭീഷ്മ ദ്രക്ഷ്യസി തത്ത്വേന ജലേ മീന ഇവാമലേ।।
ഭീഷ്മ! ജ്ഞാനദൃഷ്ടിയിംദ സംപന്നനാദ നിനഗെ സംസാരബംധനദല്ലി സിക്കിഹാകികൊംഡിരുവ സംപൂര്ണ ജീവസമുദായഗളൂ തിളിനീരിനല്ലിരുവ മീനുഗളംതെ സ്വച്ഛവാഗി കാണുത്തവെ!””
12052022 വൈശംപായന ഉവാച।
12052022a തതസ്തേ വ്യാസസഹിതാഃ സര്വ ഏവ മഹര്ഷയഃ।
12052022c ഋഗ്യജുഃസാമസംയുക്തൈര്വചോഭിഃ കൃഷ്ണമര്ചയന്।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “ആഗ വ്യാസസഹിതരാദ സര്വ മഹര്ഷിഗളൂ ഋഗ്യജുഃസാമസംയുക്ത സ്തോത്രഗളിംദ കൃഷ്ണനന്നു അര്ചിസിദരു.
12052023a തതഃ സര്വാര്തവം ദിവ്യം പുഷ്പവര്ഷം നഭസ്തലാത്।
12052023c പപാത യത്ര വാര്ഷ്ണേയഃ സഗാംഗേയഃ സപാംഡവഃ।।
ആഗ വാര്ഷ്ണേയ, ഗാംഗേയ മത്തു പാംഡവരിരുവ സ്ഥളദല്ലി നഭസ്തലദിംദ സര്വഋതുഗള ദിവ്യ പുഷ്പവൃഷ്ടിയായിതു.
12052024a വാദിത്രാണി ച ദിവ്യാനി ജഗുശ്ചാപ്സരസാം ഗണാഃ।
12052024c ന ചാഹിതമനിഷ്ടം വാ കിം ചിത്തത്ര വ്യദൃശ്യത।।
ദിവ്യവാദ്യഗളു മൊളഗിദവു. അപ്സരഗണഗളു ഹാഡിദരു. അല്ലി യാവുദേ രീതിയ അനിഷ്ട ദൃശ്യഗളൂ കാണിസലില്ല.
12052025a വവൌ ശിവഃ സുഖോ വായുഃ സര്വഗംധവഹഃ ശുചിഃ।
12052025c ശാംതായാം ദിശി ശാംതാശ്ച പ്രാവദന്മൃഗപക്ഷിണഃ।।
ശീതലവാദ, മംഗളകര, സുഖകര, പവിത്ര സുഗംധയുക്ത ഗാളിയു ബീസതൊഡഗിതു. ദിക്കുഗളു പ്രശാംതവാദവു. ഉത്തരദിക്കിനല്ലി ശംത മൃഗപക്ഷിഗളു ധ്വനിഗൈയുത്തിദ്ദവു.
12052026a തതോ മുഹൂര്താദ്ഭഗവാന്സഹസ്രാംശുര്ദിവാകരഃ।
12052026c ദഹന്വനമിവൈകാംതേ പ്രതീച്യാം പ്രത്യദൃശ്യത।।
സ്വല്പവേ സമയദല്ലി പശ്ചിമദല്ലി സഹസ്രാംശു ഭഗവാന് ദിവാകരനു ഏകാംതദല്ലി വനവന്നു ദഹിസുത്തിരുവനോ എന്നുവംതെ തോരിദനു.
12052027a തതോ മഹര്ഷയഃ സര്വേ സമുത്ഥായ ജനാര്ദനമ്।
12052027c ഭീഷ്മമാമംത്രയാം ചക്രൂ രാജാനം ച യുധിഷ്ഠിരമ്।।
ആഗ എല്ല മഹര്ഷിഗളൂ എദ്ദു ജനാര്ദന, ഭീഷ്മ മത്തു രാജാ യുധിഷ്ഠിരന അനുമതിയന്നു കേളിദരു.
12052028a തതഃ പ്രണാമമകരോത്കേശവഃ പാംഡവസ്തഥാ।
12052028c സാത്യകിഃ സംജയശ്ചൈവ സ ച ശാരദ്വതഃ കൃപഃ।।
അനംതര കേശവ, പാംഡവ, സാത്യകി, സംജയ മത്തു ശാരദ്വത കൃപരു അവരിഗെ പ്രണാമഗൈദരു.
12052029a തതസ്തേ ധര്മനിരതാഃ സമ്യക്തൈരഭിപൂജിതാഃ।
12052029c ശ്വഃ സമേഷ്യാമ ഇത്യുക്ത്വാ യഥേഷ്ടം ത്വരിതാ യയുഃ।।
ആഗ അവരിംദ അഭിപൂജിതരാദ ആ ധര്മനിരതരു “നാളെ സേരോണ!” എംദു ഹേളി ഇഷ്ടവാദല്ലിഗെ തെരളിദരു.
12052030a തഥൈവാമംത്ര്യ ഗാംഗേയം കേശവസ്തേ ച പാംഡവാഃ।
12052030c പ്രദക്ഷിണമുപാവൃത്യ രഥാനാരുരുഹുഃ ശുഭാന്।।
ഹാഗെയേ കേശവ മത്തു പാംഡവരു ഗാംഗേയനിംദ ബീള്കൊംഡു അവനിഗെ പ്രദക്ഷിണെ മാഡി ശുഭ രഥഗളന്നേരിദരു.
12052031a തതോ രഥൈഃ കാംചനദംതകൂബരൈര് മഹീധരാഭൈഃ സമദൈശ്ച ദംതിഭിഃ।
12052031c ഹയൈഃ സുപര്ണൈരിവ ചാശുഗാമിഭിഃ പദാതിഭിശ്ചാത്തശരാസനാദിഭിഃ।।
12052032a യയൌ രഥാനാം പുരതോ ഹി സാ ചമൂസ് തഥൈവ പശ്ചാദതിമാത്രസാരിണീ।
12052032c പുരശ്ച പശ്ചാച്ച യഥാ മഹാനദീ പുരര്ക്ഷവംതം ഗിരിമേത്യ നര്മദാ।।
പര്വതഗളംതിദ്ദ മദിസിദ ആനെഗളിംദലൂ, പക്ഷിഗളംതെ ശീഘ്രഗാമിഗളാഗിദ്ദ കുദുരെഗളിംദലൂ, ധനുസ്സു മൊദലാദ ആയുധഗളന്നു ഹിഡിദിദ്ദ പദാതിഗളിംദലൂ കൂഡിദ്ദ സേനെയു കാംചന-ദംതഗള നൂകിഗളിദ്ദ രഥഗള മുംദെ മത്തു ഹിംദെ ബഹള ദൂരദവരെഗെ – മഹാനദീ നര്മദെയു ഋക്ഷപര്വതദ സമീപക്കെ ഹോഗി പൂര്വ-പശ്ചിമദിക്കുഗളല്ലി ഹരിദു ഹോഗുവംതെ – സാഗുത്തിദ്ദിതു.
12052033a തതഃ പുരസ്താദ്ഭഗവാന്നിശാകരഃ സമുത്ഥിതസ്താമഭിഹര്ഷയംശ്ചമൂമ്।
12052033c ദിവാകരാപീതരസാസ്തഥൌഷധീഃ പുനഃ സ്വകേനൈവ ഗുണേന യോജയന്।।
ആഗ പൂര്വ ദിക്കിനല്ലി ഭഗവാന് നിശാകര ചംദ്രനു ഉദയിസി ആ സേനെയഗളിഗെ ഹര്ഷവന്നിത്തനു. ദിവാകരനിംദ ബാഡിഹോഗിദ്ദ ഔഷധീ ലതെഗളന്നു ചംദ്രനു പുനഃ തന്ന കിരണഗളിംദ ഗുണയുക്തവന്നാഗി മാഡുത്തിദ്ദനു.
12052034a തതഃ പുരം സുരപുരസംനിഭദ്യുതി പ്രവിശ്യ തേ യദുവൃഷപാംഡവാസ്തദാ।
12052034c യഥോചിതാന്ഭവനവരാന്സമാവിശഝ് ശ്രമാന്വിതാ മൃഗപതയോ ഗുഹാ ഇവ।।
ആഗ യദുവൃഷഭ-പാംഡവരു സുരപുരദംതെ ബെളഗുത്തിദ്ദ പുരവന്നു പ്രവേശിസി, ബളലിദ സിംഹഗളു ഗുഹെയന്നു പ്രവേശിസുവംതെ, യഥോചിത ശ്രേഷ്ഠ ഭവനഗളന്നു പ്രവേശിസിദരു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ശാംതിപര്വണി രാജധര്മപര്വണി യുധിഷ്ഠിരാദ്യാഗമനേ ദ്വിപംചശതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരത ശാംതിപര്വദ രാജധര്മപര്വദല്ലി യുധിഷ്ഠിരാദിഗള ഗമന എന്നുവ ഐവത്തെരഡനേ അധ്യായവു.