praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṃti parva
rājadharma parva
adhyāya 49
sāra
12049001 vāsudeva uvāca|
12049001a śṛṇu kauṃteya rāmasya mayā yāvatpariśrutam|
12049001c maharṣīṇāṃ kathayatāṃ kāraṇaṃ tasya janma ca||
12049002a yathā ca jāmadagnyena koṭiśaḥ kṣatriyā hatāḥ|
12049002c udbhūtā rājavaṃśeṣu ye bhūyo bhārate hatāḥ||
vāsudevanu hel̤idanu: “kauṃteya! maharṣigal̤iṃda nānu hegè kel̤iddèno hāgè rāmana janmada kāraṇa, ā jāmadagniyu ekè koṭigaṭṭalè kṣatriyarannu saṃharisidanu mattu hatarāgidda rājavaṃśagal̤alli punaḥ hegè kṣatriyaru huṭṭidaru ènnuvudannu kel̤u.
12049003a jahnorajahnustanayo ballavastasya cātmajaḥ|
12049003c kuśiko nāma dharmajñastasya putro mahīpatiḥ||
jahnuvènnuva rājaniddanu. avana magane aja. ballavanu ajana maganāgiddanu. mahīpati ballavanigè kuśika èṃba hèsarina dharmajña maganiddanu.
12049004a ugraṃ tapaḥ samātiṣṭhatsahasrākṣasamo bhuvi|
12049004c putraṃ labheyamajitaṃ trilokeśvaramityuta||
bhuviyalli sahasrākṣanaṃtidda ā kuśikanu aparājitanāda trilokagal̤igū īśvaranāguva maganannu paḍèyalosuga ugra tapassannācarisidanu.
12049005a tamugratapasaṃ dṛṣṭvā sahasrākṣaḥ puraṃdaraḥ|
12049005c samarthaḥ putrajanane svayamevaitya bhārata||
bhārata! avana ā ugratapassannu noḍi sahasrākṣa puraṃdaranu, kuśikanu bayasida putranannu paḍèyalu samarthanèṃdu til̤idu, tāne avana maganāgi huṭṭidanu.
12049006a putratvamagamadrājaṃstasya lokeśvareśvaraḥ|
12049006c gādhirnāmābhavatputraḥ kauśikaḥ pākaśāsanaḥ||
rājan! lokeśvara īśvara pākaśāsananu gādhi èṃba hèsarinalli kuśikana putranāgi kauśikanèṃdū karèyalpaṭṭanu.
12049007a tasya kanyābhavadrājannāmnā satyavatī prabho|
12049007c tāṃ gādhiḥ kaviputrāya sorcīkāya dadau prabhuḥ||
rājan! prabho! avanigè satyavatī èṃba hèsarina magal̤ādal̤u. prabhu gādhiyu aval̤annu bhṛguvina maga ṛcīkanigè maduvèmāḍikòṭṭanu.
12049008a tataḥ prītastu kauṃteya bhārgavaḥ kurunaṃdana|
12049008c putrārthe śrapayāmāsa caruṃ gādhestathaiva ca||
kauṃteya! kurunaṃdana! adariṃda prītanāda bhārgava ṛcīkanu tanagū mattu māva gādhigū putrarāgabekèṃba icchèyiṃda maṃtroktavāda caruvannu siddhapaḍisidanu.
12049009a āhūya cāha tāṃ bhāryāmṛcīko bhārgavastadā|
12049009c upayojyaścarurayaṃ tvayā mātrāpyayaṃ tava||
anaṃtara bhārgava ṛcīkanu tanna bhāryèyannu karèdu, vibhāgisida caruvina èraḍu bhāgagal̤annū torisi hel̤idanu: “nīnu òṃdu bhāgavannū ninna tāyiyu mattòṃdu bhāgavannū bhakṣisiri!
12049010a tasyā janiṣyate putro dīptimānkṣatriyarṣabhaḥ|
12049010c ajayyaḥ kṣatriyairloke kṣatriyarṣabhasūdanaḥ||
aval̤alli pradīptamāna kṣatriyarṣabhanu janisuttānè. ā kṣatriyarṣabhasūdananu kṣatriya lokagal̤annu jayisuttānè.
12049011a tavāpi putraṃ kalyāṇi dhṛtimaṃtaṃ taponvitam|
12049011c śamātmakaṃ dvijaśreṣṭhaṃ carureṣa vidhāsyati||
kalyāṇī! caruvina ī bhāgadiṃda nīnu dṛtimaṃtanū, taponvitanū, śāṃtātmanū āda dvijaśreṣṭhanannu putranannāgi paḍèyuvè!”
12049012a ityevamuktvā tāṃ bhāryāmṛcīko bhṛgunaṃdanaḥ|
12049012c tapasyabhirato dhīmānjagāmāraṇyameva ha||
tanna patnigè hīgè hel̤i bhṛgunaṃdana dhīmān ṛcīkanu tapassigāgi araṇyakkè tèral̤idanu.
12049013a etasminneva kāle tu tīrthayātrāparo nṛpaḥ|
12049013c gādhiḥ sadāraḥ saṃprāpta ṛcīkasyāśramaṃ prati||
ide samayadalli tīrthayātrègaiyuttidda nṛpa gādhiyu patniyòṃdigè ṛcīkana āśramakkè baṃdanu.
12049014a carudvayaṃ gṛhītvā tu rājansatyavatī tadā|
12049014c bharturvākyādathāvyagrā mātre hṛṣṭā nyavedayat||
rājan! āga satyavatiyu caruvina èraḍu bhāgagal̤annu èttikòṃḍu harṣadiṃda tanna patiya mātannu tāyigè til̤isidal̤u.
12049015a mātā tu tasyāḥ kauṃteya duhitre svaṃ caruṃ dadau|
12049015c tasyāścarumathājñātamātmasaṃsthaṃ cakāra ha||
kauṃteya! ā tāyiyādaro ajñānavaśāt tanagèṃdu abhimaṃtrisidda caruvannu tanna magal̤igè kòṭṭu, aval̤igèṃdidda caruvina bhāgavannu tāne bhuṃjisidal̤u.
12049016a atha satyavatī garbhaṃ kṣatriyāṃtakaraṃ tadā|
12049016c dhārayāmāsa dīptena vapuṣā ghoradarśanam||
āga satyavatiyu pradīptatejassiniṃda kūḍida ghoravāgi kāṇuttidda kṣatriyāṃtaka garbhavannu dharisidal̤u.
12049017a tāmṛcīkastadā dṛṣṭvā dhyānayogena vai tataḥ|
12049017c abravīdrājaśārdūla svāṃ bhāryāṃ varavarṇinīm||
rājaśardūla! āga ṛcīkanu dhyānayogadiṃda adannu kaṃḍu tanna varavarṇinī patnigè iṃtèṃdanu:
12049018a mātrāsi vyaṃsitā bhadre caruvyatyāsahetunā|
12049018c janiṣyate hi te putraḥ krūrakarmā mahābalaḥ||
“bhadre! caruvu adalubadalāgidè. tāyiyiṃda vaṃcital̤āgiruvè. ninagè huṭṭuva mahābalaśālī maganu krūrakarmiyāguvanu.
12049019a janiṣyate hi te bhrātā brahmabhūtastapodhanaḥ|
12049019c viśvaṃ hi brahma tapasā mayā tatra samarpitam||
tapassiniṃda sakala brahmatejassannū saparpisidda ā caruviniṃda huṭṭuva ninna tammanu brahmabhūtanū tapodhananū āguvanu.”
12049020a saivamuktā mahābhāgā bhartrā satyavatī tadā|
12049020c papāta śirasā tasmai vepaṃtī cābravīdidam||
patiyu hīgè hel̤alu mahābhāgè satyavatiyu tanna talèyannu patiya pādagal̤allirisi bhayadiṃda naḍuguttā hel̤idal̤u:
12049021a nārho'si bhagavannadya vaktumevaṃvidhaṃ vacaḥ|
12049021c brāhmaṇāpasadaṃ putraṃ prāpsyasīti mahāmune||
“mahāmune! bhagavan! brāhmaṇāpasadanāda maganannu paḍèyuvènèṃdu ī rīti īga hel̤uvudu sariyalla! nānu adakkè arhal̤alla!”
12049022 ṛcīka uvāca|
12049022a naiṣa saṃkalpitaḥ kāmo mayā bhadre tathā tvayi|
12049022c ugrakarmā bhavetputraścarurmātā ca kāraṇam||
ṛcīkanu hel̤idanu: “bhadre! nānū kūḍa ā āsèyiṃda saṃkalpamāḍiralilla. ādarè ninna tāyiyitta caruvina kāraṇadiṃda ninna maganu ugrakarmiyāguttānè!”
12049023 satyavatyuvāca|
12049023a icca'llokānapi mune sṛjethāḥ kiṃ punarmama|
12049023c śamātmakamṛjuṃ putraṃ labheyaṃ japatāṃ vara||
satyavatiyu hel̤idal̤u: “japisuvavaralli śreṣṭhane! mune! nīnu icchisidarè lokagal̤anne sṛṣṭisaballè! hīgiruvāga śāṃtātmaka putranannu nanagè kòḍalārèye?”
12049024 ṛcīka uvāca|
12049024a noktapūrvaṃ mayā bhadre svaireṣvapyanṛtaṃ vacaḥ|
12049024c kimutāgniṃ samādhāya maṃtravaccarusādhane||
ṛcīkanu hel̤idanu: “bhadre! idakkè mòdalu èṃdū nānu satyavāgada mātannu āḍiralilla. hīgiruvāga agniyannu pratiṣṭhāpisi maṃtravannu uccharisi siddhapaḍisida caruvu sul̤l̤āgalu hegè sādhya?”
12049025 satyavatyuvāca|
12049025a kāmamevaṃ bhavetpautro mameha tava caiva ha|
12049025c śamātmakamṛjuṃ putraṃ labheyaṃ japatāṃ vara||
satyavatiyu hel̤idal̤u: “japisuvavaralli śreṣṭhane! namma mòmmaganu bekādarè nīnu hel̤idaṃtè huṭṭali. ādarè nannalli mātra īga śāṃtasvabhāvada magane huṭṭuvaṃtè anugrahisu!”
12049026 ṛcīka uvāca|
12049026a putre nāsti viśeṣo me pautre vā varavarṇini|
12049026c yathā tvayoktaṃ tu vacastathā bhadre bhaviṣyati||
ṛcīkanu hel̤idanu: “varavarṇinī! nanagè maga-mòmmagaralli vyatyāsavilla. bhadre! nīnu hel̤idaṃtèye āguttadè!””
12049027 vāsudeva uvāca|
12049027a tataḥ satyavatī putraṃ janayāmāsa bhārgavam|
12049027c tapasyabhirataṃ śāṃtaṃ jamadagniṃ śamātmakam||
vāsudevanu hel̤idanu: “anaṃtara satyavatiyu śāṃtanū, tapassinalli niratanū, saumyasvabhāvadanū āda bhārgava jamadagniyannu putranannāgi paḍèdal̤u.
12049028a viśvāmitraṃ ca dāyādaṃ gādhiḥ kuśikanaṃdanaḥ|
12049028c prāpa brahmarṣisamitaṃ viśvena brahmaṇā yutam||
kuśikanaṃdana gādhiyu samastabrāhmaṇaguṇagal̤iṃda kūḍida mattu naṃtara brahmarṣipadaviyannū hòṃdida viśvāmitranannu maganannāgi paḍèdanu.
12049029a ārcīko janayāmāsa jamadagniḥ sudāruṇam|
12049029c sarvavidyāṃtagaṃ śreṣṭhaṃ dhanurvede ca pāragam||
12049029e rāmaṃ kṣatriyahaṃtāraṃ pradīptamiva pāvakam|
ṛcīkana maga jamadagniyu agniyaṃtè bèl̤aguttidda sudāruṇa, sarvavidyāṃtaga, dhanurvidyā pāraṃgata, kṣatriyahaṃtaka śreṣṭha rāmanigè janmavittanu.
12049030a etasminneva kāle tu kṛtavīryātmajo balī||
12049030c arjuno nāma tejasvī kṣatriyo haihayānvayaḥ|
ide samayadalli haihaya kuladalli kṛtavīryana maga arjuna èṃba hèsarina balaśālī tejasvī kṣatriyaniddanu.
12049031a dadāha pṛthivīṃ sarvāṃ saptadvīpāṃ sapattanām||
12049031c svabāhvastrabalenājau dharmeṇa parameṇa ca|
avanu tannade bāhubala-astrabalagal̤iṃda hāgū parama dharmadiṃda ī saptadvīpagal̤ul̤l̤a pṛthviyannu adara paṭṭaṇagal̤òṃdigè suṭṭuhākidanu.
12049032a tṛṣitena sa kauravya bhikṣitaścitrabhānunā||
12049032c sahasrabāhurvikrāṃtaḥ prādādbhikṣāmathāgnaye|
kauravya! òmmè hasivu bāyārikègal̤iṃda bal̤alidda citrabhānu agniyu sahasrabāhugal̤idda vikrāṃta kārtavīryārjunanalli bhikṣèyannu yācisi baṃdiddanu. avanu agnigè bhikṣèyannittiddanu.
12049033a grāmānpurāṇi ghoṣāṃśca pattanāni ca vīryavān||
12049033c jajvāla tasya bāṇaistu citrabhānurdidhakṣayā|
grāma-pura-ghoṣa-paṭṭaṇagal̤annū suḍalu bayasi citrabhānuvu arjunana bāṇada tudiyiṃda prajvalisatòḍagidanu.
12049034a sa tasya puruṣeṃdrasya prabhāvena mahātapāḥ||
12049034c dadāha kārtavīryasya śailānatha vanāni ca|
ā puruṣeṃdra mahātapasvi kārtavīryana prabhāvadiṃda agniyu śaila-vanagal̤annu suṭṭuhākidanu.
12049035a sa śūnyamāśramāraṇyaṃ varuṇasyātmajasya tat||
12049035c dadāha pavaneneddhaścitrabhānuḥ sahaihayaḥ|
vāyuvina mattu haihayana sahāyavannu paḍèdukòṃḍidda citrabhānuvu janaśūnyavāgidda varuṇana maga vasiṣṭhana āśramavannū suṭṭubiṭṭanu.
12049036a āpavastaṃ tato roṣāccaśāpārjunamacyuta||
12049036c dagdhe'śrame mahārāja kārtavīryeṇa vīryavān|
acyuta! mahārāja! vīryavān kārtavīryaniṃda tanna āśramavu suṭṭuhogalu roṣadiṃda āpava vasiṣṭhanu arjunanannu śapisidanu:
12049037a tvayā na varjitaṃ mohādyasmādvanamidaṃ mama||
12049037c dagdhaṃ tasmādraṇe rāmo bāhūṃste cetsyate'rjuna|
“arjuna! mohadiṃda nīnu nanna ī vanavannū biḍade suṭṭuhākida kāraṇa raṇadalli rāmanu ninna bāhugal̤annu kattarisuttānè!”
12049038a arjunastu mahārāja balī nityaṃ śamātmakaḥ||
12049038c brahmaṇyaśca śaraṇyaśca dātā śūraśca bhārata|
mahārāja! bhārata! balaśālī arjunanādaro nityavu śamātmakanāgiddukòṃḍu brāhmaṇara śaraṇyanū dāniyū śūranū āgiddanu.
12049039a tasya putrāḥ subalinaḥ śāpenāsanpiturvadhe||
12049039c nimittamavaliptā vai nṛśaṃsāścaiva nityadā|
ādudariṃda nityavū ahiṃsiyāgidda avanu ā śāpada kuritu ciṃtisale illa. ādarè avana balaśāli makkal̤e taṃdèya vadhè mattu ā śāpavu phalisalu kāraṇarādaru.
12049040a jamadagnidhenvāste vatsamāninyurbharatarṣabha||
12049040c ajñātaṃ kārtavīryasya haihayeṃdrasya dhīmataḥ|
bharatarṣabha! haihayeṃdra dhīmaṃta kārtavīryanigè til̤iyadaṃtè avana makkal̤u jamadagniya homadhenuvina karuvannu apaharisikòṃḍu hodaru.
12049041a tato'rjunasya bāhūṃstu cittvā vai pauruṣānvitaḥ||
12049041c taṃ ruvaṃtaṃ tato vatsaṃ jāmadagnyaḥ svamāśramam|
12049041e pratyānayata rājeṃdra teṣāmaṃtaḥpurātprabhuḥ||
rājeṃdra! āga jamadagniya maga pauruṣānvita prabhu rāmanu arjunana bāhugal̤annu tuṃḍarisi avana aṃtaḥpuradiṃda rodisuttidda hasukaruvannu tanna āśramakkè punaḥ karètaṃdanu.
12049042a arjunasya sutāste tu saṃbhūyābuddhayastadā|
12049042c gatvāśramamasaṃbuddhaṃ jamadagnermahātmanaḥ||
12049043a apātayaṃta bhallāgraiḥ śiraḥ kāyānnarādhipa|
12049043c samitkuśārthaṃ rāmasya nirgatasya mahātmanaḥ||
narādhipa! anaṃtara arjunana makkal̤u mūḍhatanadiṃda òṭṭāgi, mahātma rāmanu samittu-darbègal̤igāgi hòra hogiralu, taponiratanāgidda mahātma jamadagniya śiravannu bhallagal̤iṃda kāyadiṃda berpaḍisi kèl̤agurul̤isidaru.
12049044a tataḥ pitṛvadhāmarṣādrāmaḥ paramamanyumān|
12049044c niḥkṣatriyāṃ pratiśrutya mahīṃ śastramagṛhṇata||
āga pitṛvadhèyannu sahisikòl̤l̤alāgide atyaṃta kupitanāda rāmanu bhūmiyalli kṣatriyare illadaṃtè māḍuttenèṃdu pratijñèmāḍi śastravannu hiḍidanu.
12049045a tataḥ sa bhṛguśārdūlaḥ kārtavīryasya vīryavān|
12049045c vikramya nijaghānāśu putrānpautrāṃśca sarvaśaḥ||
āga vīryavān bhṛguśārdūlanu vikramadiṃda kārtavīryana makkal̤u-mòmmakkal̤u èllarannū saṃharisidanu.
12049046a sa haihayasahasrāṇi hatvā paramamanyumān|
12049046c cakāra bhārgavo rājanmahīṃ śoṇitakardamām||
rājan! sahasrāru haihayarannu saṃharisi paramakopi bhārgavanu raktada kèsariniṃda bhūmiyanne tuṃbisibiṭṭanu.
12049047a sa tathā sumahātejāḥ kṛtvā niḥkṣatriyāṃ mahīm|
12049047c kṛpayā parayāviṣṭo vanameva jagāma ha||
hāgè bhūmiyannu niḥkṣatriyarannāgisi ā mahātejasviyu parama kṛpāviṣṭanāgi vanakkè tèral̤idanu.
12049048a tato varṣasahasreṣu samatīteṣu keṣu cit|
12049048c kṣobhaṃ saṃprāptavāṃstīvraṃ prakṛtyā kopanaḥ prabhuḥ||
sahasravarṣagal̤u kal̤èdanaṃtara svabhāvataḥ kopiṣṭanāda prabhu rāmanu yāvudo òṃdu samitiyalli tanna kuritāda òṃdu tīvra ākṣepavannu kel̤idanu.
12049049a viśvāmitrasya pautrastu raibhyaputro mahātapāḥ|
12049049c parāvasurmahārāja kṣiptvāha janasaṃsadi||
mahārāja! viśvāmitrana mòmmaga, raibhyana maga mahātapasvī parāvasuvu janasaṃsadiyalli paraśurāmanannu ākṣepisuttā hīgè hel̤idanu:
12049050a ye te yayātipatane yajñe saṃtaḥ samāgatāḥ|
12049050c pratardanaprabhṛtayo rāma kiṃ kṣatriyā na te||
“rāmane! yayātiyu svargalokadiṃda bhūmigè bidda sthal̤adalli yajñabhāgigal̤āgidda pratardanane mòdalāda satpuruṣaru ninna pāligè kṣatriyarallavenu?
12049051a mithyāpratijño rāma tvaṃ katthase janasaṃsadi|
12049051c bhayātkṣatriyavīrāṇāṃ parvataṃ samupāśritaḥ||
rāma! nīnu mithyāpratijñanu! janasaṃsadhiyalli hegè nīnu ninnanne praśaṃsisikòl̤l̤uvè? kṣatriya vīrara bhayadiṃda nīnu parvatavannu āśrayisiruvè!”
12049052a sa punaḥ kṣatriyaśataiḥ pṛthivīmanusaṃtatām|
12049052c parāvasostadā śrutvā śastraṃ jagrāha bhārgavaḥ||
parāvasuvina ā mātannu kel̤i bhārgavanu bhūmiyalli saṃtānagal̤annu paḍèdidda nūrāru kṣatriyarannu saṃharisalu punaḥ śastravannu hiḍidanu.
12049053a tato ye kṣatriyā rājanśataśastena jīvitāḥ|
12049053c te vivṛddhā mahāvīryāḥ pṛthivīpatayo'bhavan||
rājan! jīvitarāgidda nūrāru mahāvīrya kṣatriyaru vṛddharāgi pṛthvīpatigal̤āgiddaru.
12049054a sa punastānjaghānāśu bālānapi narādhipa|
12049054c garbhasthaistu mahī vyāptā punarevābhavattadā||
narādhipa! avanu punaḥ bālakarannū biḍade avarannu saṃharisidanu. ādarè garbhiṇiyarāgidda kṣatriyastrīyariṃda bhūmiyu vyāptavāgittu.
12049055a jātaṃ jātaṃ sa garbhaṃ tu punareva jaghāna ha|
12049055c arakṣaṃśca sutānkāṃścittadā kṣatriyayoṣitaḥ||
makkal̤u huṭṭuttiddaṃtèye avarannū punaḥ rāmanu saṃharisidanu. ā kèlavu kṣatriya strīyaru tamma makkal̤annu rakṣisikòṃḍaru.
12049056a triḥsaptakṛtvaḥ pṛthivīṃ kṛtvā niḥkṣatriyāṃ prabhuḥ|
12049056c dakṣiṇāmaśvamedhāṃte kaśyapāyādadattataḥ||
prabhu rāmanu ippattel̤u bāri bhūmiyannu niḥkṣatriyarannāgi māḍi aśvamedhada aṃtyadalli bhūmiyannu kaśyapanigè dakṣiṇèyannāgittanu.
12049057a kṣatriyāṇāṃ tu śeṣārthaṃ kareṇoddiśya kaśyapaḥ|
12049057c srukpragrahavatā rājanśrīmānvākyamathābravīt||
rājan! āga ul̤ida kṣatriyarannu rakṣisuva uddeśadiṃda śrīmān kaśyapanu kaiyalli srukkannu hiḍidu ī mātannāḍidanu:
12049058a gacca pāraṃ samudrasya dakṣiṇasya mahāmune|
12049058c na te madviṣaye rāma vastavyamiha karhi cit||
“mahāmune! rāma! nanna ī rājyadalli nīnu yāvāgalū vāsisabāradu. samudrada dakṣiṇatīrakkè hòraṭuhogu!”
12049059a tataḥ śūrpārakaṃ deśaṃ sāgarastasya nirmame|
12049059c saṃtrāsājjāmadagnyasya so'parāṃtaṃ mahītalam||
anaṃtara sāgaranu jāmadagniyu taṃgalosuga śūrpārakavèṃba deśavannu nirmisidanu, ā bhūmiyannu aparāṃtabhūmiyèṃdū karèyuttārè.
12049060a kaśyapastu mahārāja pratigṛhya mahīmimām|
12049060c kṛtvā brāhmaṇasaṃsthāṃ vai praviveśa mahāvanam||
mahārāja! kaśyapanādaro ī bhūmiyannu svīkarisi, adannu brāhmaṇarigè kòṭṭu, mahāvanavannu praveśisidanu.
12049061a tataḥ śūdrāśca vaiśyāśca yathāsvairapracāriṇaḥ|
12049061c avartaṃta dvijāgryāṇāṃ dāreṣu bharatarṣabha||
bharatarṣabha! āga vaiśya-śūdraru dvijāgrara patniyaròḍanè durvyavahāragal̤alli tòḍagidaru.
12049062a arājake jīvaloke durbalā balavattaraiḥ|
12049062c bādhyaṃte na ca vitteṣu prabhutvamiha kasya cit||
arājakatèyāgi jīvalokadalli balaśāligal̤u durbalarannu bādhisatòḍagidaru. saṃpattu yāra prabhutvadalliyū ul̤iyalilla.
12049063a tataḥ kālena pṛthivī praviveśa rasātalam|
12049063c arakṣyamāṇā vidhivatkṣatriyairdharmarakṣibhiḥ||
kālāṃtaradalli dharmarakṣigal̤āda kṣatriyariṃda vidhivattāgi rakṣisalpaḍada pṛthviyu rasātalavannu praveśisitu.
12049064a ūruṇā dhārayāmāsa kaśyapaḥ pṛthivīṃ tataḥ|
12049064c nimajjaṃtīṃ tadā rājaṃstenorvīti mahī smṛtā||
rājan! mul̤ugihoguttiruva ā bhūmiyannu kaśyapanu tanna tòḍèyalli dharisidanu. ādudariṃdale ī mahigè urvī èṃdū karèyalpaḍuttadè.
12049065a rakṣiṇaśca samuddiśya prāyācatpṛthivī tadā|
12049065c prasādya kaśyapaṃ devī kṣatriyānbāhuśālinaḥ||
āga pṛthvī deviyu kaśyapanannu prasannagòl̤isi tanna rakṣaṇārārthavāgi bāhuśālī kṣatriyarannu yācisidal̤u.
12049066a saṃti brahmanmayā guptā nṛṣu kṣatriyapuṃgavāḥ|
12049066c haihayānāṃ kule jātāste saṃrakṣaṃtu māṃ mune||
“mune! brahman! nānu gaupyavāgi saṃrakṣisidda haihaya kuladalli huṭṭida kṣatriyapuṃgava narariddārè. avaru nannannu rakṣisali!
12049067a asti pauravadāyādo viḍūrathasutaḥ prabho|
12049067c ṛkṣaiḥ saṃvardhito vipra ṛkṣavatyeva parvate||
prabho! vipra! paurava viḍūrarathana maganiddānè. avanu ṛkṣavatparvatadalli karaḍigal̤iṃda bèl̤èsalpaṭṭiddānè.
12049068a tathānukaṃpamānena yajvanāthāmitaujasā|
12049068c parāśareṇa dāyādaḥ saudāsasyābhirakṣitaḥ||
hāgèye yajñaparāyaṇanāda amita tejasviyāda saudāsana maganannu parāśaranu anukaṃpadiṃda rakṣisikòṃḍiddānè.
12049069a sarvakarmāṇi kurute tasyarṣeḥ śūdravaddhi saḥ|
12049069c sarvakarmetyabhikhyātaḥ sa māṃ rakṣatu pārthivaḥ||
avanu ā ṛṣiyalliddukòṃḍu śūdranaṃtè èlla karmagal̤annū māḍuttiddānè. sarvakarmanèṃdu vikhyātanāgiruva ā pārthivanu nannannu rakṣisali!
12049070a śibeḥ putro mahātejā gopatirnāma nāmataḥ|
12049070c vane saṃrakṣito gobhiḥ so'bhirakṣatu māṃ mune||
mune! śibiya putra mahātejasviyu gopatiyèṃba hèsariniṃda vanadalli govugal̤iṃda saṃrakṣisalpaḍuttiddānè. avanū kūḍa nannannu rakṣisali!
12049071a pratardanasya putrastu vatso nāma mahāyaśāḥ|
12049071c vatsaiḥ saṃvardhito goṣṭhe sa māṃ rakṣatu pārthivaḥ||
pratardanana vatsa èṃba hèsarina maganu mahāyaśasviyu. avanu gośālèyalli hasukarugal̤a jòtègè bèl̤èdiddānè. ā pārthivanu nannannu rakṣisali!
12049072a dadhivāhanapautrastu putro divirathasya ha|
12049072c aṃgaḥ sa gautamenāpi gaṃgākūle'bhirakṣitaḥ||
dadhivāhanana mòmmaga, divirathana maga aṃganannu gautamanu gaṃgākūladalli rakṣisikòṃḍiddānè.
12049073a bṛhadratho mahābāhurbhuvi bhūtipuraskṛtaḥ|
12049073c golāṃgūlairmahābhāgo gṛdhrakūṭe'bhirakṣitaḥ||
bhūmiyalli atyaṃta puraskṛtanāda mahābhāga mahābāhu bṛhadrathanu gṛdhrakūṭadalli golāṃgūla1gal̤iṃda rakṣisalpaṭṭiddānè.
12049074a maruttasyānvavāye tu kṣatriyāsturvasostrayaḥ|
12049074c marutpatisamā vīrye samudreṇābhirakṣitāḥ||
vīryadalli devarājana samanāda maruttana vaṃśadalli huṭṭida kṣatriyarājakumāranannu samudranu rakṣisiruttānè. avanū kūḍa nannannu saṃrakṣisali!
12049075a ete kṣatriyadāyādāstatra tatra pariśrutāḥ|
12049075c samyagmāmabhirakṣaṃtu tataḥ sthāsyāmi niścalā||
allalliye vikhyātarāgiruva ī kṣatriya kumāraru nannannu rakṣisidde ādarè nānu niściṃtal̤āgi acalal̤āgi nanna hiṃdina sthānadalliye nilluttenè.
12049076a eteṣāṃ pitaraścaiva tathaiva ca pitāmahāḥ|
12049076c madarthaṃ nihatā yuddhe rāmeṇākliṣṭakarmaṇā||
ivara taṃdèyaṃdiru mattu pitāmaharu nanagāgi yuddhadalli akliṣṭakarmaṇi rāmanòṃdigè horāḍi maḍidaru.
12049077a teṣāmapacitiścaiva mayā kāryā na saṃśayaḥ|
12049077c na hyahaṃ kāmaye nityamavikrāṃtena rakṣaṇam||
avara makkal̤a prati idu nanna kartyavyavū haudu ènnuvudaralli saṃśayavilla. nityavū kevala vikrāṃtadiṃda rakṣisuvavanannu nānu bayasuvudilla!”
12049078a tataḥ pṛthivyā nirdiṣṭāṃstānsamānīya kaśyapaḥ|
12049078c abhyaṣiṃcanmahīpālānkṣatriyānvīryasaṃmatān||
āga kaśyapanu pṛthviyu nirdiṣṭapaḍisida ā vīryasaṃmata kṣatriyarannu karèyisi mahīpālarannāgi abhiṣekisidanu.
12049079a teṣāṃ putrāśca pautrāśca yeṣāṃ vaṃśāḥ pratiṣṭhitāḥ|
12049079c evametatpurā vṛttaṃ yanmāṃ pṛccasi pāṃḍava||
avara putra-pautraru avaravara vaṃśagal̤alli rājyavāl̤uttiddārè. pāṃḍava! ide nīnu kel̤idaṃthaha purātana vṛttāṃta!””
12049080 vaiśaṃpāyana uvāca|
12049080a evaṃ bruvanneva yadupravīro yudhiṣṭhiraṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭham|
12049080c rathena tenāśu yayau yathārko viśanprabhābhirbhagavāṃstrilokam||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “dharmabhṛtaralli śreṣṭha yudhiṣṭhiranigè idannu hel̤uttā yadupravīra kṛṣṇanu rathadalli kul̤itu sūryanu hegè tanna kiraṇagal̤iṃda viśvavanne bèl̤aguvano hāgè bega bega muṃdèsāridanu.”
samāpti
iti śrī mahābhārate śāṃtiparvaṇi rājadharmaparvaṇi rāmopākhyāne ekonapaṃcāśattamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhārata śāṃtiparvada rājadharmaparvadalli rāmopākhyāna ènnuva nalvattòṃbhattane adhyāyavu.
-
govina bāladaṃthaha bālavul̤l̤a òṃdu jātiya kapigal̤u. ↩︎