প্ৰৱেশ
।। ওং ওং নমো নাৰাযণায।। শ্ৰী ৱেদৱ্যাসায নমঃ ।।
শ্ৰী কৃষ্ণদ্ৱৈপাযন ৱেদৱ্যাস ৱিৰচিত
শ্ৰী মহাভাৰত
শাংতি পৰ্ৱ
ৰাজধৰ্ম পৰ্ৱ
অধ্যায 14
সাৰ
দ্ৰৌপদিযু ৰাজদংডধাৰণপূৰ্ৱক পৃথ্ৱিয শাসনমাডুৱংতॆ যুধিষ্ঠিৰনন্নু প্ৰেৰেপিসুৱুদু (1-39).
12014001 ৱৈশংপাযন উৱাচ।
12014001a অৱ্যাহৰতি কৌংতেযে ধৰ্মৰাজে যুধিষ্ঠিৰে।
12014001c ভ্ৰাতৃণাং ব্ৰুৱতাং তাংস্তান্ৱিৱিধান্ৱেদনিশ্চযান্।।
12014002a মহাভিজনসংপন্না শ্ৰীমত্যাযতলোচনা।
12014002c অভ্যভাষত ৰাজেংদ্ৰং দ্ৰৌপদী যোষিতাং ৱৰা।।
12014003a আসীনমৃষভং ৰাজ্ঞাং ভ্ৰাতৃভিঃ পৰিৱাৰিতম্।
12014003c সিংহশাৰ্দূলসদৃশৈৰ্ৱাৰণৈৰিৱ যূথপম্।।
12014004a অভিমানৱতী নিত্যং ৱিশেষেণ যুধিষ্ঠিৰে।
12014004c লালিতা সততং ৰাজ্ঞা ধৰ্মজ্ঞা ধৰ্মদৰ্শিনী।।
12014005a আমংত্ৰ্য ৱিপুলশ্ৰোণী সাম্না পৰমৱল্গুনা।
12014005c ভৰ্তাৰমভিসংপ্ৰেক্ষ্য ততো ৱচনমব্ৰৱীত্।।
ৱৈশংপাযননু হেল়িদনু: “ৱিৱিধ ৱেদনিশ্চযগল় কুৰিতু তম্মংদিৰু হেল়ুত্তিদ্দৰূ কৌংতেয ধৰ্মৰাজ যুধিষ্ঠিৰনু সুম্মনিৰলু সত্কুলসংপন্নॆ ৱিশালাক্ষি স্ত্ৰীযৰল্লি শ্ৰেষ্ঠॆ নিত্যৱূ ৱিশেষ অভিমানদিংদ যুধিষ্ঠিৰন সেৱॆগৈযুত্তিদ্দ, ৱিপুলশ্ৰোণী ধৰ্মজ্ঞॆ ধৰ্মদৰ্শিনী দ্ৰৌপদিযু আনॆগল়িংদ সুত্তুৱৰॆযল্পট্ট সলগদংতॆ সহোদৰৰ মধ্যদল্লি কুল়িতিদ্দ সিংহশাৰ্দূল ৰাজ পতিযন্নু নোডি সাংত্ৱন পূৰ্ণৱাদ ঈ মধুৰ মাতুগল়ন্নাডিদল়ু:
12014006a ইমে তে ভ্ৰাতৰঃ পাৰ্থ শুষ্যংত স্তোককা ইৱ।
12014006c ৱাৱাশ্যমানাস্তিষ্ঠংতি ন চৈনানভিনংদসে।।
“পাৰ্থ! নিন্ন ঈ সহোদৰৰু বাডিদ মুখৱুল়্ল়ৱৰাগিদ্দাৰॆ. নিন্নন্নু বেডিকॊল়্ল়ুত্তিদ্দৰূ নীনু অৱৰন্নু অভিনংদিসুত্তিল্ল!
12014007a নংদযৈতান্মহাৰাজ মত্তানিৱ মহাদ্ৱিপান্।
12014007c উপপন্নেন ৱাক্যেন সততং দুঃখভাগিনঃ।।
মহাৰাজ! মদিসিদ মহাগজগল়ংতিৰুৱ ইৱৰন্নু সংতোষগॊল়িসু. সততৱূ দুঃখৱন্নে অনুভৱিসুত্তিৰুৱ অৱৰন্নু নিন্ন মাতুগল়িংদ সমাধানগॊল়িসু.
12014008a কথং দ্ৱৈতৱনে ৰাজন্পূৰ্ৱমুক্ত্ৱা তথা ৱচঃ।
12014008c ভ্ৰাতৃনেতান্স্ম সহিতান্শীতৱাতাতপাৰ্দিতান্।।
হিংদॆ দ্ৱৈতৱনদল্লি সহোদৰৰ সহিত ছল়ি-গাল়ি-বিসিলুগল়িংদ পীডিতৰাগিদ্দাগ নীনু অৱৰিগॆ হেল়িদ্দ ঈ মাতুগল়ু নিনগॆ হেগॆ ঈগ নॆনপিল্ল?
12014009a ৱযং দুৰ্যোধনং হত্ৱা মৃধে ভোক্ষ্যাম মেদিনীম্।
12014009c সংপূৰ্ণাং সৰ্ৱকামানামাহৱে ৱিজযৈষিণঃ।।
12014010a ৱিৰথাংশ্চ ৰথান্কৃত্ৱা নিহত্য চ মহাগজান্।
12014010c সংস্তীৰ্য চ ৰথৈৰ্ভূমিং সসাদিভিৰৰিংদমাঃ।।
12014011a যজতাং ৱিৱিধৈৰ্যজ্ঞৈঃ সমৃদ্ধৈৰাপ্তদক্ষিণৈঃ।
12014011c ৱনৱাসকৃতং দুঃখং ভৱিষ্যতি সুখায নঃ।।
“ৱিজযেচ্ছুগল়াদ নাৱু যুদ্ধদল্লি দুৰ্যোধননন্নু ৱধিসি, ৰথিগল়ন্নু ৰথহীনৰন্নাগিসি, মহাগজগল়ন্নু সংহৰিসি, কুদুৰॆ সৱাৰৰিংদ কূডিদ ৰথগল়িংদ ঈ ভূমিযন্নু মুচ্চি সকল কামনৱস্তুগল়িংদলূ সমৃদ্ধৱাদ ঈ মেদিনিযন্নু ভোগিসোণ. সমৃদ্ধ দান-দক্ষিণॆগল়িংদ কূডিদ ৱিৱিধ যজ্ঞগল়ন্নু যজিসি ৱনৱাসদল্লি পডॆদ দুঃখৱু মুংদॆ সুখদল্লিযে কॊনॆগॊল়্ল়ুৱংতॆ মাডোণ!”
12014012a ইত্যেতানেৱমুক্ত্ৱা ত্ৱং স্ৱযং ধৰ্মভৃতাং ৱৰ।
12014012c কথমদ্য পুনৰ্ৱীৰ ৱিনিহংসি মনাংস্যুত।।
ধৰ্মভৃতৰল্লি শ্ৰেষ্ঠনে! ৱীৰ! ইদে মুংতাগি আগ স্ৱযং নীনে মাতনাডি ঈগ পুনঃ নম্ম মনস্সন্নু একॆ নোযিসুত্তিৰুৱॆ?
12014013a ন ক্লীবো ৱসুধাং ভুংক্তে ন ক্লীবো ধনমশ্নুতে।
12014013c ন ক্লীবস্য গৃহে পুত্ৰা মত্স্যাঃ পংক ইৱাসতে।।
হেডিযু ৱসুধॆযন্নু ভোগিসলাৰ. হেডিযু ধনৱন্নু সংগ্ৰহিসলাৰ. কॆসৰিনল্লি মীনুগল়ু ইৰলাৰদংতॆ হেডিয মনॆযল্লি পুত্ৰৰূ ইৰলাৰৰু.
12014014a নাদংডঃ ক্ষত্ৰিযো ভাতি নাদংডো ভূতিমশ্নুতে।
12014014c নাদংডস্য প্ৰজা ৰাজ্ঞঃ সুখমেধংতি ভাৰত।।
ভাৰত! দংডধাৰিযল্লদ ক্ষত্ৰিযনু শোভিসুৱুদিল্ল. দংডধাৰিযল্লদৱনু ভূমিযন্নু ভোগিসুৱুদিল্ল. দংডধাৰিযল্লদ ৰাজন প্ৰজॆগল়ু সুখৱাগিৰুৱুদিল্ল.
12014015a মিত্ৰতা সৰ্ৱভূতেষু দানমধ্যযনং তপঃ।
12014015c ব্ৰাহ্মণস্যৈষ ধৰ্মঃ স্যান্ন ৰাজ্ঞো ৰাজসত্তম।।
ৰাজসত্তম! সৰ্ৱভূতগল়ল্লি মিত্ৰত্ৱ, দান, অধ্যযন মত্তু তপস্সু ইৱু ব্ৰাহ্মণন ধৰ্ম. ৰাজনদ্দল্ল.
12014016a অসতাং প্ৰতিষেধশ্চ সতাং চ পৰিপালনম্।
12014016c এষ ৰাজ্ঞাং পৰো ধৰ্মঃ সমৰে চাপলাযনম্।।
দুষ্টনিগ্ৰহ, শিষ্ট পৰিপালনॆ মত্তু যুদ্ধদল্লি পলাযন মাডদিৰুৱুদু - ইৱু ৰাজৰ পৰম ধৰ্ম.
12014017a যস্মিন্ ক্ষমা চ ক্ৰোধশ্চ দানাদানে ভযাভযে।
12014017c নিগ্ৰহানুগ্ৰহৌ চোভৌ স ৱৈ ধৰ্মৱিদুচ্যতে।।
যাৰল্লি ক্ষমॆ মত্তু ক্ৰোধগল়ॆৰডূ, দান-আদানগল়ॆৰডূ, ভয-অভযগল়ॆৰডূ, নিগ্ৰহ-অনুগ্ৰহগল়ॆৰডূ ইৰুত্তৱॆযো আ ৰাজনে ধৰ্মৱিদুৱॆংদু হেল়বহুদু.
12014018a ন শ্ৰুতেন ন দানেন ন সাংত্ৱেন ন চেজ্যযা।
12014018c ত্ৱযেযং পৃথিৱী লব্ধা নোত্কোচেন তথাপ্যুত।।
নীনু ঈ ৰাজ্যৱন্নু ৱেদাধ্যযনদিংদাগলী, দানগল়িংদাগলী, ইতৰৰন্নু সাংত্ৱনগॊল়িসিদুদৰিংদাগলী, যজ্ঞ-যাগগল়ন্নু মাডিদুদৰিংদাগলী, অথৱা ইতৰৰন্নু বেডি পডॆদুকॊল়্ল়লিল্ল.
12014019a যত্তদ্বলমমিত্ৰাণাং তথা ৱীৰসমুদ্যতম্।
12014019c হস্ত্যশ্ৱৰথসংপন্নং ত্ৰিভিৰংগৈৰ্মহত্তৰম্।।
12014020a ৰক্ষিতং দ্ৰোণকৰ্ণাভ্যামশ্ৱত্থাম্না কৃপেণ চ।
12014020c তত্ত্ৱত্ত্ৱযা নিহতং ৱীৰ তস্মাদ্ভুংক্ত্ৱ ৱসুংধৰাম্।।
ৱীৰ! অত্যংত ৱীৰৰাগিদ্দ, আনॆ-কুদুৰॆ-ৰথগল়ॆংব মূৰু শ্ৰেষ্ঠ সেনাভাগগল়িংদ সংপন্নৱাগিদ্দ, দ্ৰোণ-কৰ্ণ-অশ্ৱত্থাম-কৃপৰিংদ ৰক্ষিতৱাগিদ্দ শত্ৰুসেনॆগল়ন্নু সংহৰিসি গল়িসিদ ঈ ৱসুংধৰॆযন্নু নীনু ভোগিসু!
12014021a জংবূদ্ৱীপো মহাৰাজ নানাজনপদাযুতঃ।
12014021c ত্ৱযা পুৰুষশাৰ্দূল দংডেন মৃদিতঃ প্ৰভো।।
মহাৰাজ! পুৰুষশাৰ্দূল! প্ৰভো! নানা জনপদগল়িংদ কূডিৰুৱ ঈ জংবূদ্ৱীপৱন্নু নীনু দংডদিংদ শত্ৰুগল়ন্নু মৰ্দিসি পডॆদুকॊংডিৰুৱॆ.
12014022a জংবূদ্ৱীপেন সদৃশঃ ক্ৰৌংচদ্ৱীপো নৰাধিপ।
12014022c অপৰেণ মহামেৰোৰ্দংডেন মৃদিতস্ত্ৱযা।।
নৰাধিপ! মহামেৰুৱিন কॆল়ভাগদল্লিৰুৱ জংবূদ্ৱীপদংতॆযে ইৰুৱ ইন্নॊংদু দ্ৱীপ ক্ৰৌংচৱন্নু নীনু দংডদিংদ মৰ্দিসি পডॆদুকॊংডিৰুৱॆ.
12014023a ক্ৰৌংচদ্ৱীপেন সদৃশঃ শাকদ্ৱীপো নৰাধিপ।
12014023c পূৰ্ৱেণ তু মহামেৰোৰ্দংডেন মৃদিতস্ত্ৱযা।।
নৰাধিপ! মহামেৰু পৰ্ৱতদ পূৰ্ৱদল্লিৰুৱ মত্তু ক্ৰৌংচদ্ৱীপদংতিৰুৱ শাকদ্ৱীপৱন্নূ কূড নীনু দংডদিংদ শত্ৰুগল়ন্নু মৰ্দিসি স্ৱাধীনপডॆসিকॊংডিৰুৱॆ.
12014024a উত্তৰেণ মহামেৰোঃ শাকদ্ৱীপেন সংমিতঃ।
12014024c ভদ্ৰাশ্ৱঃ পুৰুষৱ্যাঘ্ৰ দংডেন মৃদিতস্ত্ৱযা।।
পুৰুষৱ্যাঘ্ৰ! মহামেৰুৱিন উত্তৰদল্লিৰুৱ শাকদ্ৱীপক্কॆ কূডিকॊংডিৰুৱ ভদ্ৰাশ্ৱৱন্নূ নীনু দংডদিংদ শত্ৰুগল়ন্নু মৰ্দিসি পডॆদুকॊংডিৰুৱॆ.
12014025a দ্ৱীপাশ্চ সাংতৰদ্ৱীপা নানাজনপদালযাঃ।
12014025c ৱিগাহ্য সাগৰং ৱীৰ দংডেন মৃদিতাস্ত্ৱযা।।
ৱীৰ! অনেক দেশগল়িংদ কূডিৰুৱ দ্ৱীপ-দ্ৱীপাংতৰগল়ন্নূ, সমুদ্ৰদ আচॆ ইৰুৱ ऎল্ল প্ৰদেশগল়ন্নূ দংডদিংদলে অধিকাৰক্কॊল়পডিসিকॊংডিৰুৱॆ.
12014026a এতান্যপ্ৰতিমানি ত্ৱং কৃত্ৱা কৰ্মাণি ভাৰত।
12014026c ন প্ৰীযসে মহাৰাজ পূজ্যমানো দ্ৱিজাতিভিঃ।।
ভাৰত! মহাৰাজ! ঈ অপ্ৰতিম কৰ্মগল়ন্নু মাডি দ্ৱিজৰিংদ গৌৰৱিসল্পট্টৰূ নিনগদু সংতোষৱন্নু নীডুত্তিল্ল!
12014027a স ত্ৱং ভ্ৰাতৃনিমান্দৃষ্ট্ৱা প্ৰতিনংদস্ৱ ভাৰত।
12014027c ঋষভানিৱ সংমত্তান্গজেংদ্ৰানূৰ্জিতানিৱ।।
ভাৰত! নিন্নॊডনॆ সহকৰিসিদ ঈ নিন্ন মদিসিদ আনॆগল়ংতॆ মত্তু গূল়িগল়ংতিৰুৱ সহোদৰৰন্নু নোডি আনংদিসু!
12014028a অমৰপ্ৰতিমাঃ সৰ্ৱে শত্ৰুসাহাঃ পৰংতপাঃ।
12014028c একোঽপি হি সুখাযৈষাং ক্ষমঃ স্যাদিতি মে মতিঃ।।
অমৰৰংতিৰুৱ, শত্ৰুগল় ৱেগৱন্নু তডॆযবল্ল, পৰংতপৰু ऒব্বॊব্বৰূ নন্নন্নু সুখদিংদিট্টিৰলু সমৰ্থৰॆংদু ননগন্নিসুত্তদॆ.
12014029a কিং পুনঃ পুৰুষৱ্যাঘ্ৰাঃ পতযো মে নৰৰ্ষভাঃ।
12014029c সমস্তানীংদ্ৰিযাণীৱ শৰীৰস্য ৱিচেষ্টনে।।
শৰীৰদ সৰ্ৱেংদ্ৰিযগল়ূ মনুষ্যনন্নু সুখপডিসলু শ্ৰমিসুৱংতॆ ঈ ऎল্ল পুৰুষৱ্যাঘ্ৰ নৰৰ্ষভ পতিগল়ূ প্ৰযত্নিসুত্তিদ্দাৰॆ!
12014030a অনৃতং মাব্ৰৱীচ্চ্ৱশ্ৰূঃ সৰ্ৱজ্ঞা সৰ্ৱদৰ্শিনী।
12014030c যুধিষ্ঠিৰস্ত্ৱাং পাংচালি সুখে ধাস্যত্যনুত্তমে।।
12014031a হত্ৱা ৰাজসহস্ৰাণি বহূন্যাশুপৰাক্ৰমঃ।
12014031c তদ্ৱ্যৰ্থং সংপ্ৰপশ্যামি মোহাত্তৱ জনাধিপ।।
সৰ্ৱদৰ্শিনিযাদ সৰ্ৱজ্ঞॆ নন্ন অত্তॆ কুংতিযু ননগॆ ঈ সত্যৱন্নে হেল়ুত্তিদ্দল়ু: “পাংচালী! অনুত্তমে! তন্ন পৰাক্ৰমদিংদ সহস্ৰাৰু ৰাজৰন্নু সংহৰিসি যুধিষ্ঠিৰনু নিনগॆ সুখৱন্নু নীডুত্তানॆ!” জনাধিপ! আদৰॆ নিন্ন মোহদিংদাগি আ মাতু ৱ্যৰ্থৱাযিতॆংদে ননগন্নিসুত্তিদॆ.
12014032a যেষামুন্মত্তকো জ্যেষ্ঠঃ সৰ্ৱে তস্যোপচাৰিণঃ।
12014032c তৱোন্মাদেন ৰাজেংদ্ৰ সোন্মাদাঃ সৰ্ৱপাংডৱাঃ।।
অণ্ণনু মৰুল়াদৰॆ তম্মংদিৰূ অৱনন্নু অনুসৰিসুত্তাৰॆ. ৰাজেংদ্ৰ! নিন্ন মৰুল়ুতনদিংদাগি পাংডৱৰॆল্লৰূ মৰুল়াগুত্তাৰॆ!
12014033a যদি হি স্যুৰনুন্মত্তা ভ্ৰাতৰস্তে জনাধিপ।
12014033c বদ্ধ্ৱা ত্ৱাং নাস্তিকৈঃ সাৰ্ধং প্ৰশাসেযুৰ্ৱসুংধৰাম্।।
জনাধিপ! ऒংদুৱেল়ॆ নিন্ন সহোদৰৰু মৰুল়াগিৰদিদ্দৰॆ ইষ্টৰল্লি উল়িদ নাস্তিকৰॊংদিগॆ নিন্নন্নু বংধিসি ভূমিযন্নু আল়ুত্তিদ্দৰু!
12014034a কুৰুতে মূঢমেৱং হি যঃ শ্ৰেযো নাধিগচ্চতি।
12014034c ধূপৈৰংজনযোগৈশ্চ নস্যকৰ্মভিৰেৱ চ।।
12014034e ভেষজৈঃ স চিকিত্স্যঃ স্যাদ্য উন্মাৰ্গেণ গচ্চতি।।
ঈ ৰীতি মূঢনংতॆ নডॆদুকॊল়্ল়ুৱৱনিগॆ ऎংদিগূ শ্ৰেযস্সু দॊৰॆযুৱুদিল্ল. হীগॆ অপমাৰ্গদল্লি হোগুৱৱনিগॆ ধূপগল়িংদলূ, কণ্ণিগॆ অংজনাদিগল়ন্নু হচ্চুৱুদৰিংদলূ, মূগিগॆ চূৰ্ণৱন্নু হাকুৱুদৰিংদলূ, মত্তু ইতৰ ঔষধিগল়িংদলূ চিকॆত্সॆগল়ন্নু নডॆসবেকাগুত্তদॆ!
12014035a সাহং সৰ্ৱাধমা লোকে স্ত্ৰীণাং ভৰতসত্তম।
12014035c তথা ৱিনিকৃতামিত্ৰৈৰ্যাহমিচ্চামি জীৱিতুম্।।
ভৰতসত্তম! নানু লোকদ স্ত্ৰীযৰॆল্লॆল্লা অধমল়ॆংদু ভাৱিসুত্তেনॆ. শত্ৰুগল়িংদ ঈ ৰীতি মোসগॊংডॆনাদৰূ জীৱিসিৰলু ইচ্ছিসুত্তেনॆ!
12014036a এতেষাং যতমানানামুত্পদ্যংতে তু সংপদঃ।
12014036c ত্ৱং তু সৰ্ৱাং মহীং লব্ধ্ৱা কুৰুষে স্ৱযমাপদম্।।
ইৱৰু নিন্নন্নু সমাধান পডॆসলু প্ৰযত্নিসুত্তিদ্দাৰॆ. নীনাদৰো ইডী ভূমিযন্নে পডॆদৰূ স্ৱযং নিনগে আপত্তন্নু তংদুকॊল়্ল়ুত্তিদ্দীযॆ!
12014037a যথাস্তাং সংমতৌ ৰাজ্ঞাং পৃথিৱ্যাং ৰাজসত্তমৌ।
12014037c মাংধাতা চাংবৰীষশ্চ তথা ৰাজন্ৱিৰাজসে।।
ৰাজন্! ৰাজসত্তমৰাদ মাংধাতা-অংবৰীষৰংতॆ ऎল্ল ৰাজৰিংদলূ পুৰস্কৃতৰাগি ৰাজ্যভাৰমাডি নীনূ কূড ৱিৰাজিসু!
12014038a প্ৰশাধি পৃথিৱীং দেৱীং প্ৰজা ধৰ্মেণ পালযন্।
12014038c সপৰ্ৱতৱনদ্ৱীপাং মা ৰাজন্ৱিমনা ভৱ।।
ৰাজন্! ধৰ্মদিংদ প্ৰজॆগল়ন্নু পালিসুত্তা ঈ পৰ্ৱত-ৱন-দ্ৱীপগল়িংদ কূডিদ দেৱী পৃথ্ৱিযন্নু আল়ুৱুদৰ কুৰিতু উদাসীননাগবেড.
12014039a যজস্ৱ ৱিৱিধৈৰ্যজ্ঞৈৰ্জুহ্ৱন্নগ্নীন্প্ৰযচ্চ চ।
12014039c পুৰাণি ভোগান্ৱাসাংসি দ্ৱিজাতিভ্যো নৃপোত্তম।।
নৃপসত্তম! ৱিৱিধ যজ্ঞগল়িংদ দেৱতॆগল়ন্নু আৰাধিসু. পুৰগল়ন্নূ, ভোগৱস্তুগল়ন্নূ, ৱস্ত্ৰগল়ন্নূ ব্ৰাহ্মণৰিগॆ দানমাডু!””
সমাপ্তি
ইতি শ্ৰী মহাভাৰতে শাংতি পৰ্ৱণি ৰাজধৰ্ম পৰ্ৱণি দ্ৰৌপদীৱাক্যে চতুৰ্দশোঽধ্যাযঃ।।
ইদু শ্ৰী মহাভাৰত শাংতি পৰ্ৱদ ৰাজধৰ্ম পৰ্ৱদল্লি দ্ৰৌপদীৱাক্য ऎন্নুৱ হদিনাল্কনে অধ্যাযৱু.