ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
స్త్రీ పర్వ
స్త్రీ పర్వ
అధ్యాయ 19
సార
హతరాగిద్ద తన్న మక్కళు వికర్ణ, దుర్ముఖ, చిత్రసేన, వివింశతి, మత్తు దుఃస్సహరన్ను కృష్ణనిగె తోరిసుత్తా గాంధారియు విలపిసిదుదు (1-21).
11019001 గాంధార్యువాచ
11019001a ఏష మాధవ పుత్రో మే వికర్ణః ప్రాజ్ఞసంమతః।
11019001c భూమౌ వినిహతః శేతే భీమేన శతధా కృతః।।
గాంధారియు హేళిదళు: “మాధవ! ప్రాజ్ఞసమ్మతనాగిద్ద నన్న మగ ఈ వికర్ణనూ కూడ భీమనింద నూరు చూరాగిసల్పట్టు ఇల్లి నెలద మేలె మలగిద్దానె!
11019002a గజమధ్యగతః శేతే వికర్ణో మధుసూదన।
11019002c నీలమేఘపరిక్షిప్తః శరదీవ దివాకరః।।
మధుసూదన! ఆనెగళ మధ్య మలగిరువ వికర్ణను శరత్కాలదల్లి కప్పుమోడగళింద ముచ్చల్పట్ట దివాకరనంతె తోరుత్తిద్దానె.
11019003a అస్య చాపగ్రహేణైష పాణిః కృతకిణో మహాన్।
11019003c కథం చిచ్చిద్యతే గృధ్రైరత్తుకామైస్తలత్రవాన్।।
ధనుస్సన్ను హిడియుత్తిద్దుదరింద అవన కైయు జడ్డుగట్టిహోగిదె. కైచీలవన్ను ధరిసిద్ద అవన కైగళన్ను తిన్నలు బయసి హద్దుగళు కుక్కలు ప్రయత్నిసుత్తివె.
11019004a అస్య భార్యామిషప్రేప్సూన్గృధ్రానేతాంస్తపస్వినీ।
11019004c వారయత్యనిశం బాలా న చ శక్నోతి మాధవ।।
మాధవ! మాంసవన్ను తిన్నలు బయసుత్తిరువ హద్దుగళన్ను ఓడిసలు అవన పత్ని బాల తపస్వినియు ప్రయత్నిసుత్తిద్దరూ అవళిగె అదు సాధ్యవాగుత్తిల్ల!
11019005a యువా వృందారకః శూరో వికర్ణః పురుషర్షభ।
11019005c సుఖోచితః సుఖార్హశ్చ శేతే పాంసుషు మాధవ।।
పురుషర్షభ! మాధవ! దేవతెగళంతె కాంతియుక్తనాగిద్ద యువక శూర వికర్ణను సుఖదిందలే బెళెదవను. సుఖదిందిరలు యోగ్యనాద అవను కెసరినల్లి మలగిద్దానె!
11019006a కర్ణినాలీకనారాచైర్భిన్నమర్మాణమాహవే।
11019006c అద్యాపి న జహాత్యేనం లక్ష్మీర్భరతసత్తమమ్।।
కర్ణి-నాలీక-నారాచ బాణగళింద యుద్ధదల్లి మర్మస్థానగళెల్లవూ గాయగొండు హతనాగిద్దరూ శరీరకాంతియు ఆ భరతసత్తమనన్ను ఇన్నూ బిట్టుహోగిల్ల!
11019007a ఏష సంగ్రామశూరేణ ప్రతిజ్ఞాం పాలయిష్యతా।
11019007c దుర్ముఖోఽభిముఖః శేతే హతోఽరిగణహా రణే।।
రణదల్లి శత్రుగణగళన్ను సంహరిసుత్తిద్ద దుర్ముఖనూ కూడ ప్రతిజ్ఞెయన్ను పాలిసిద సంగ్రామ శూర భీమనింద హతనాగి ఇదో ఇల్లి అంగాతనాగి మలగిద్దానె!
11019008a తస్యైతద్వదనం కృష్ణ శ్వాపదైరర్ధభక్షితమ్।
11019008c విభాత్యభ్యధికం తాత సప్తమ్యామివ చంద్రమాః।।
అయ్యా కృష్ణ! క్రూరమృగగళింద తిన్నల్పట్ట అవన ముఖవు సప్తమియ చంద్రనంతె అధికవాగి బెళగుత్తిదె!
11019009a శూరస్య హి రణే కృష్ణ యస్యాననమథేదృశమ్।
11019009c స కథం నిహతోఽమిత్రైః పాంసూన్గ్రసతి మే సుతః।।
కృష్ణ! రణదల్లి ఆ శూరన ముఖవు ఈ రీతి తేజస్సినింద కూడిరువుదన్ను నోడిదరె ఇవను శత్రుగళింద హేగె హతనాగిరబహుదు ఎందెనిసుత్తదె. హేగె నన్న మగను కెసరినల్లి సిలుకికొండిద్దానె!
11019010a యస్యాహవముఖే సౌమ్య స్థాతా నైవోపపద్యతే।
11019010c స కథం దుర్ముఖోఽమిత్రైర్హతో విబుధలోకజిత్।।
సౌమ్య! యుద్ధదల్లి ఇవనన్ను ఎదురిసి హోరాడువవరు యారూ ఇరలిల్ల. దేవలోకవన్నే జయిసలు సమర్థనాగిద్ద ఈ దుర్ముఖను హేగె తానే శత్రుగళింద హతనాదను?
11019011a చిత్రసేనం హతం భూమౌ శయానం మధుసూదన।
11019011c ధార్తరాష్ట్రమిమం పశ్య ప్రతిమానం దనుష్మతామ్।।
మధుసూదన! ధనుష్మతరిగే ఆదర్శప్రాయనాద ధృతరాష్ట్రన మగ చిత్రసేనను హతనాగి భూమియ మేలె మలగిరువుదన్ను నోడు!
11019012a తం చిత్రమాల్యాభరణం యువత్యః శోకకర్శితాః।
11019012c క్రవ్యాదసంఘైః సహితా రుదంత్యః పర్యుపాసతే।।
చిత్రతర మాల్యాభరణగళన్ను ధరిసిరువ అవనన్ను శోకకర్శిత యువతియరు మాంసాశి ప్రాణిగళ మధ్యె రోదిసుత్తా సుత్తువరెదిద్దారె.
11019013a స్త్రీణాం రుదితనిర్ఘోషః శ్వాపదానాం చ గర్జితమ్।
11019013c చిత్రరూపమిదం కృష్ణ విచిత్రం ప్రతిభాతి మే।।
కృష్ణ! స్త్రీయర రోదనద శబ్ధ మత్తు మాంసాశి ప్రాణిగళ గర్జనెగళు ననగె నోడలు అద్భుతవాగియూ విచిత్రవాగియూ కాణుత్తివె!
11019014a యువా వృందారకో నిత్యం ప్రవరస్త్రీనిషేవితః।
11019014c వివింశతిరసౌ శేతే ధ్వస్తః పాంసుషు మాధవ।।
మాధవ! నిత్యవూ శ్రేష్ఠ స్త్రీయరింద సేవిసల్పడుత్తిద్ద, దేవసదృశ యువక వివింశతియు విధ్వస్తనాగి ఇగో ఇల్లి ధూళినల్లి మలగికొండిద్దానె!
11019015a శరసంకృత్తవర్మాణం వీరం విశసనే హతమ్।
11019015c పరివార్యాసతే గృధ్రాః పరివింశా వివింశతిమ్।।
శరగళింద కత్తరిసల్పట్ట కవచవుళ్ళ, యుద్ధదల్లి హతనాద వీర వివింశతియన్ను సుత్తువరెదు హద్దుగళు కుళితుకొండివె!
11019016a ప్రవిశ్య సమరే వీరః పాండవానామనీకినీమ్।
11019016c ఆవిశ్య శయనే శేతే పునః సత్పురుషోచితమ్।।
ఆ వీరను సమరదల్లి పాండవర సేనెయన్ను ప్రవేశిసి పునః సత్పురుషరిగె ఉచితవాద వీరశయదల్లి మలగిద్దానె!
11019017a స్మితోపపన్నం సునసం సుభ్రు తారాధిపోపమమ్।
11019017c అతీవ శుభ్రం వదనం పశ్య కృష్ణ వివింశతేః।।
కృష్ణ! మందహాసవన్ను బీరుత్తిరువ, సుందర ముఖ మత్తు హుబ్బుగళుళ్ళ, తారాధిప చంద్రనంతిరువ వివింశతియ శుభ్ర వదనవన్ను నోడు!
11019018a యం స్మ తం పర్యుపాసంతే వసుం వాసవయోషితః।
11019018c క్రీడంతమివ గంధర్వం దేవకన్యాః సహస్రశః।।
క్రీడిసుత్తిరువ గంధర్వనన్ను సహస్రారు దేవకన్యెయరు హేగో హాగె వివింశతియన్ను అనేక సుందర స్త్రీయరు సుత్తువరెదు కుళితిద్దారె!
11019019a హంతారం వీరసేనానాం శూరం సమితిశోభనమ్।
11019019c నిబర్హణమమిత్రాణాం దుఃసహం విషహేత కః।।
వీరసేనెగళన్ను సంహరిసుత్తిద్ద, సమితి శోభన శూర దుఃసహనన్ను యారుతానే ఎదురిసి నిల్లుత్తిద్దరు?
11019020a దుఃసహస్యైతదాభాతి శరీరం సంవృతం శరైః।
11019020c గిరిరాత్మరుహైః ఫుల్లైః కర్ణికారైరివావృతః।।
శరగళింద ముచ్చిహోగిరువ దుఃసహన శరీరవు హూబిట్టిరువ కర్ణికె గిడగళింద తుంబిహోగిరువ పర్వతదంతె తోరుత్తిదె!
11019021a శాతకౌంభ్యా స్రజా భాతి కవచేన చ భాస్వతా।
11019021c అగ్నినేవ గిరిః శ్వేతో గతాసురపి దుఃసహః।।
శ్వేతపర్వతవు అగ్నియింద శోభాయమానవాగి కాణువంతె ప్రాణహోగిద్దరూ దుఃసహను చిన్నద హారగళు మత్తు కవచదింద హొళెయుత్తిద్దానె!”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే స్త్రీపర్వణి గాంధారీవాక్యే ఏకోనవింశోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి స్త్రీపర్వదల్లి గాంధారీవాక్య ఎన్నువ హత్తొంభత్తనే అధ్యాయవు.