પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શલ્ય પર્વ
સારસ્વત પર્વ
અધ્યાય 52
સાર
કુરુક્ષેત્ર મહાત્મॆ (1-21).
09052001 ઋષય ઊચુઃ 09052001a પ્રજાપતેરુત્તરવેદિરુચ્યતે સનાતના રામ સમંતપંચકં।
09052001c સમીજિરે યત્ર પુરા દિવૌકસો વરેણ સત્રેણ મહાવરપ્રદાઃ।।
ઋષિગળુ હેળિદરુ: “રામ! સનાતન સમંતપંચકવન્નુ પ્રજાપતિય ઉત્તરવેદિયॆંદુ કરॆયુત્તારॆ. મહાવરપ્રદ દિવૌકસરે હિંદॆ ઇલ્લિ શ્રેષ્ઠ સત્રગળન્નુ યાજિસિદ્દરુ.
09052002a પુરા ચ રાજર્ષિવરેણ ધીમતા બહૂનિ વર્ષાણ્યમિતેન તેજસા।
09052002c પ્રકૃષ્ટમેતત્કુરુણા મહાત્મના તતઃ કુરુક્ષેત્રમિતીહ પપ્રથે।।
હિંદॆ રાજર્ષિશ્રેષ્ઠ ધીમત અમિત તેજસ્વિ મહાત્મ કુરુવુ અનેક વર્ષગળુ હૂળુત્તિદ્દુદરિંદ ઈ પ્રદેશવુ કુરુક્ષેત્રવॆંદુ પ્રસિદ્ધવાયિતુ.”
09052003 રામ ઉવાચ 09052003a કિમર્થં કુરુણા કૃષ્ટં ક્ષેત્રમેતન્મહાત્મના।
09052003c એતદિચ્ચામ્યહં શ્રોતું કથ્યમાનં તપોધનાઃ।।
રામનુ હેળિદનુ: “મહાત્મ કુરુવુ ઈ પ્રદેશવન્નુ એકॆ હૂળિદનુ? ઇદન્નુ કેળલુ બયસુત્તેનॆ. તપોધનરુ હેળબેકુ!”
09052004 ઋષય ઊચુઃ 09052004a પુરા કિલ કુરું રામ કૃષંતં સતતોત્થિતં।
09052004c અભ્યેત્ય શક્રસ્ત્રિદિવાત્પર્યપૃચ્ચત કારણં।।
ઋષિગળુ હેળિદરુ: “રામ! હિંદॆ સતતવૂ નિંતુ ઉળુત્તિદ્દ કુરુવન્નુ શક્રનુ ત્રિદિવદિંદ બંદુ ભેટિમાડિ ઇદર કારણવન્નુ કેળિદ્દનુ:
09052005a કિમિદં વર્તતે રાજન્પ્રયત્નેન પરેણ ચ।
09052005c રાજર્ષે કિમભિપ્રેતં યેનેયં કૃષ્યતે ક્ષિતિઃ।।
“રાજન્! યાવ કારણદિંદ ઈ મહાપ્રયત્નવન્નુ માડુત્તિદ્દીયॆ? રાજર્ષે! ઈ ભૂમિયન્નુ સતતવાગિ ઉળુત્તિરુવ ઉદ્દેશવાદરૂ એનુ?”
09052006 કુરુરુવાચ 09052006a ઇહ યે પુરુષાઃ ક્ષેત્રે મરિષ્યંતિ શતક્રતો।
09052006c તે ગમિષ્યંતિ સુકૃતાઽલ્લોકાન્પાપવિવર્જિતાન્।।
કુરુવુ હેળિદનુ: “શતક્રતો! ઈ ક્ષેત્રદલ્લિ યારુ મરણહॊંદુત્તારો અવરુ પાપગળન્નુ કળॆદુકॊંડુ સુકૃત લોકગળિગॆ હોગુત્તારॆ.”
09052007a અવહસ્ય તતઃ શક્રો જગામ ત્રિદિવં પ્રભુઃ।
09052007c રાજર્ષિરપ્યનિર્વિણ્ણઃ કર્ષત્યેવ વસુંધરાં।।
આગ પ્રભુ શક્રનુ અપહાસ્યમાડિ ત્રિદિવક્કॆ તॆરળિદનુ. રાજર્ષિયાદરો સ્વલ્પવૂ નિર્વિણ્ણનાગદે ભૂમિયન્નુ ઉળુત્તલે ઇદ્દનુ.
09052008a આગમ્યાગમ્ય ચૈવૈનં ભૂયો ભૂયોઽવહસ્ય ચ।
09052008c શતક્રતુરનિર્વિણ્ણં પૃષ્ટ્વા પૃષ્ટ્વા જગામ હ।।
શતક્રતુવુ પુનઃ પુનઃ બંદુ અવનન્નુ અપહાસ્યમાડિ કેળુત્તિદ્દનુ. અવનુ નિર્વિણ્ણનાગદે મત્તॆ મત્તॆ અદે ઉત્તરવન્નુ નીડુત્તિદ્દનુ.
09052009a યદા તુ તપસોગ્રેણ ચકર્ષ વસુધાં નૃપઃ।
09052009c તતઃ શક્રોઽબ્રવીદ્દેવાન્રાજર્ષેર્યચ્ચિકીર્ષિતં।।
નૃપનાદરો ઉગ્ર તપસ્સિનંતॆ ભૂમિયન્નુ ઉળુત્તિદ્દનુ. આગ શક્રનુ રાજર્ષિય ઉદ્દેશવન્નુ દેવતॆગળિગॆ તિળિસિદનુ.
09052010a તચ્ચ્રુત્વા ચાબ્રુવન્દેવાઃ સહસ્રાક્ષમિદં વચઃ।
09052010c વરેણ ચ્ચંદ્યતાં શક્ર રાજર્ષિર્યદિ શક્યતે।।
અદન્નુ કેળિ દેવતॆગળુ સહસ્રાક્ષનિગॆ ઈ માતન્નાડિદરુ: “શક્ર! સાધ્યવાદરॆ રાજર્ષિગॆ વરદાનવન્નિત્તુ અવનન્નુ ऒલિસિકો!
09052011a યદિ હ્યત્ર પ્રમીતા વૈ સ્વર્ગં ગચ્ચંતિ માનવાઃ।
09052011c અસ્માનનિષ્ટ્વા ક્રતુભિર્ભાગો નો ન ભવિષ્યતિ।।
ऒંદુવેળॆ માનવરુ ઇલ્લિ મરણહॊંદિ સ્વર્ગક્કॆ હોગુત્તારॆંદાદરॆ નમગॆ ક્રતુગળલ્લિ ભાગવુ દॊરॆયદંતાગુત્તદॆ.”
09052012a આગમ્ય ચ તતઃ શક્રસ્તદા રાજર્ષિમબ્રવીત્।
09052012c અલં ખેદેન ભવતઃ ક્રિયતાં વચનં મમ।।
આગ શક્રનુ રાજર્ષિયલ્લિગॆ બંદુ હેળિદનુ: “ઇન્નુ નીનુ કષ્ટપડબેડ! નન્ન માતિનંતॆ માડુ!
09052013a માનવા યે નિરાહારા દેહં ત્યક્ષ્યંત્યતંદ્રિતાઃ।
09052013c યુધિ વા નિહતાઃ સમ્યગપિ તિર્યગ્ગતા નૃપ।।
નૃપ! ઇલ્લિ યાવ માનવરુ નિરાહારરાગિ અતંદ્રિતરાગિ દેહત્યાગમાડુત્તારો અથવા યુદ્ધદલ્લિ હતરાગુત્તારો અવરॆલ્લરૂ સ્વર્ગક્કॆ હોગુત્તારॆ.
09052014a તે સ્વર્ગભાજો રાજેંદ્ર ભવંત્વિતિ મહામતે।
09052014c તથાસ્ત્વિતિ તતો રાજા કુરુઃ શક્રમુવાચ હ।।
રાજેંદ્ર! મહામતે! અવરॆલ્લરૂ સ્વર્ગક્કॆ ભાગિગળાગુત્તારॆ.” અનંતર હાગॆયે આગલॆંદુ રાજ કુરુવુ શક્રનિગॆ હેળિદનુ.
09052015a તતસ્તમભ્યનુજ્ઞાપ્ય પ્રહૃષ્ટેનાંતરાત્મના।
09052015c જગામ ત્રિદિવં ભૂયઃ ક્ષિપ્રં બલનિષૂદનઃ।।
આગ અવનિંદ અનુમતિયન્નુ પડॆદુ ऒળગિંદॊળગે પ્રહૃષ્ટનાગિ બલનિષૂદનનુ બેગનॆ ત્રિદિવક્કॆ તॆરળિદનુ.
09052016a એવમેતદ્યદુશ્રેષ્ઠ કૃષ્ટં રાજર્ષિણા પુરા।
09052016c શક્રેણ ચાપ્યનુજ્ઞાતં પુણ્યં પ્રાણાન્વિમુંચતાં।।
યદુશ્રેષ્ઠ! હીગॆ હિંદॆ ઉળુત્તિદ્દ રાજર્ષિયુ શક્રનિંદ અનુજ્ઞાતનાગિ પુણ્ય પ્રાણગળન્નુ તॊરॆદનુ.
09052017a અપિ ચાત્ર સ્વયં શક્રો જગૌ ગાથાં સુરાધિપઃ।
09052017c કુરુક્ષેત્રે નિબદ્ધાં વૈ તાં શૃણુષ્વ હલાયુધ।।
હલાયુધ! કુરુક્ષેત્રક્કॆ સંબંધિસિદંતॆ સ્વયં સુરાધિપને હાડિદ ઈ શ્લોકગળન્નુ કેળુ!
09052018a પાંસવોઽપિ કુરુક્ષેત્રાદ્વાયુના સમુદીરિતાઃ।
09052018c અપિ દુષ્કૃતકર્માણં નયંતિ પરમાં ગતિં।।
“ગાળિયિંદ તૂરિકॊંડॊય્યલ્પટ્ટ કુરુક્ષેત્રદ ધૂળુ કૂડ દુષ્કર્મિગળાગિદ્દવરન્નુ પરમ ગતિગॆ કॊંડॊય્યુત્તદॆ.
09052019a સુરર્ષભા બ્રાહ્મણસત્તમાશ્ચ તથા નૃગાદ્યા નરદેવમુખ્યાઃ।
09052019c ઇષ્ટ્વા મહાર્હૈઃ ક્રતુભિર્નૃસિંહ સંન્યસ્ય દેહાન્સુગતિં પ્રપન્નાઃ।।
સુરર્ષભરે! નરસિંહરાદ બ્રાહ્મણસત્તમરૂ મત્તુ નૃગાદિ નરદેવમુખ્યરૂ મહાવॆચ્ચદ ઇષ્ટિ-ક્રતુગળન્નુ માડિ દેહગળન્નુ તॊરॆદુ સર્ગવન્નુ પડॆદરુ.
09052020a તરંતુકારંતુકયોર્યદંતરં રામહ્રદાનાં ચ મચક્રુકસ્ય।
09052020c એતત્કુરુક્ષેત્રસમંતપંચકં પ્રજાપતેરુત્તરવેદિરુચ્યતે।।
તરંતુક, કારંતુક, રામહ્રદ મત્તુ મચક્રુકગળ મધ્યદલ્લિરુવ ઇદે કુરુક્ષેત્ર સમંતપંચકવન્નુ પ્રજાપતિય ઉત્તરવેદિ ऎંદુ કરॆયલ્પડુત્તદॆ.
09052021a શિવં મહત્પુણ્યમિદં દિવૌકસાં સુસમ્મતં સ્વર્ગગુણૈઃ સમન્વિતં।
09052021c અતશ્ચ સર્વેઽપિ વસુંધરાધિપા હતા ગમિષ્યંતિ મહાત્મનાં ગતિં।।
મહાપુણ્યવૂ મંગળકરવૂ આગિરુવ ઇદુ સ્વર્ગદ ગુણગળન્નુ હॊંદિદ્દુ દિવૌકસરિગॆ સુસમ્મતવાગિદॆ. આદુદરિંદ અલ્લિ હતરાદ સર્વ રાજરૂ મહાત્મર ગતિયન્નુ હॊંદુત્તારॆ.””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે શલ્યપર્વણિ સારસ્વતપર્વણિ બલદેવતીર્થયાત્રાયાં કુરુક્ષેત્રકથને દ્વિપંચાશત્તમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ શલ્યપર્વદલ્લિ સારસ્વતપર્વદલ્લિ બલદેવતીર્થયાત્રાયાં કુરુક્ષેત્રકથન ऎન્નુવ ઐવત્તॆરડને અધ્યાયવુ.