ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศลฺย ปรฺว
สารสฺวต ปรฺว
อธฺยาย 38
สาร
พลรามน ตีรฺถยาตฺรเะยุ มุํทุวรเะทุทุ (1-7). กปาลมโจน ตีรฺถ มหาตฺมเะ (8-20). รุษํคุ จริตเะ (21-33).
09038001 วไศํปายน อุวาจ 09038001a อุษิตฺวา ตตฺร รามสฺตุ สํปูชฺยาศฺรมวาสินห์ฯ
09038001c ตถา มํกณกเ ปฺรีติํ ศุภาํ จกฺรเ หลายุธห์ฯฯ
วไศํปายนนุ หเฬิทนุ: “หลายุธรามนุ อลฺลิ ตํคิ อาศฺรมวาสิคฬนฺนุ ปูชิสิ มํกณกนิคเะ ปฺรีติยิํท ศุภกรฺมคฬนฺนุ มาฑิทนุ.
09038002a ทตฺตฺวา ทานํ ทฺวิชาติภฺยโ รชนีํ ตามุปโษฺย จฯ
09038002c ปูชิตโ มุนิสํฆไศฺจ ปฺราตรุตฺถาย ลาํคลีฯฯ
ทฺวิชาติยวริคเะ ทานคฬนฺนุ นีฑิ ราตฺริยนฺนุ อลฺลิยเ กฬเะทุ ลาํคลิยุ พเะฬิคฺคเะ เอะทฺทุ มุนิสํฆคฬนฺนุ ปูชิสิทนุ.
09038003a อนุชฺญาปฺย มุนีนฺสรฺวานฺสฺปฺฤษฺฏฺวา ตโยํ จ ภารตฯ
09038003c ปฺรยยเา ตฺวริตโ รามสฺตีรฺถหเตโรฺมหาพลห์ฯฯ
ภารต! สรฺว มุนิคฬ อนุชฺญเะยนฺนุ ปฑเะทุ, นีรินลฺลิ สฺนานาจมคฬนฺนุ ปูรไสิ มหาพล รามนุ ตีรฺถคฬ สลุวาคิ ตฺวรเะมาฑิ มุํทุวรเะทนุ.
09038004a ตต เอาศนสํ ตีรฺถมาชคาม หลายุธห์ฯ
09038004c กปาลมโจนํ นาม ยตฺร มุกฺตโ มหามุนิห์ฯฯ
อนํตร หลายุธนุ มหามุนิยุ มุกฺตนาคิทฺท กปาลมโจน เอะํพ หเะสริน เอาศนส ตีรฺถกฺกเะ หโทนุ.
09038005a มหตา ศิรสา ราชนฺคฺรสฺตชํฆโ มหโทรห์ฯ
09038005c รากฺษสสฺย มหาราช รามกฺษิปฺตสฺย วไ ปุราฯฯ
ราชนฺ! มหาราช! หิํทเะ รามนุ เอะสเะยลฺปฏฺฏ รากฺษสน มหาศิรสฺสุ มหโทรนเะํพ มุนิย มโะณกาลิคเะ อํฏิกโะํฑุพิฏฺฏิตฺตุ.
09038006a ตตฺร ปูรฺวํ ตปสฺตปฺตํ กาวฺยเน สุมหาตฺมนาฯ
09038006c ยตฺราสฺย นีติรขิลา ปฺราทุรฺภูตา มหาตฺมนห์ฯฯ
09038006e ตตฺรสฺถศฺจิํตยามาส ทไตฺยทานววิคฺรหํฯฯ
อลฺลิยเ หิํทเะ มหาตฺม กาวฺยนุ ตปสฺสนฺนุ ตปิสุตฺติทฺทาค อา มหาตฺมนิคเะ อขิล นีติคฬู กาณิสิกโะํฑวุ. อลฺลิยเ อวนุ ทไตฺย-ทานวร ยุทฺธท กุริตุ ยโจิสุตฺติทฺทนุ.
09038007a ตตฺปฺราปฺย จ พลโ ราชํสฺตีรฺถปฺรวรมุตฺตมํฯ
09038007c วิธิวทฺธิ ททเา วิตฺตํ พฺราหฺมณานาํ มหาตฺมนาํฯฯ
ราชนฺ! พลรามนุ อา อุตฺตม ตีรฺถปฺรวรวนฺนุ ตลุปิ วิธิวตฺตาคิ มหาตฺม พฺราหฺมณริคเะ สํปตฺตนฺนุ ทานวาคิตฺตนุ.”
09038008 ชนมเชย อุวาจ 09038008a กปาลมโจนํ พฺรหฺมนฺกถํ ยตฺร มหามุนิห์ฯ
09038008c มุกฺตห์ กถํ จาสฺย ศิรโ ลคฺนํ กเน จ หเตุนาฯฯ
ชนมเชยนุ หเฬิทนุ: “พฺรหฺมนฺ! กปาลมโจนวเะํพ หเะสรุ หเคเะ พํทิตุ? อลฺลิ มหามุนิยุ หเคเะ มุกฺตนาทนุ? ศิรสฺสุ ยาว การณทิํทาคิ อวนลฺลิ อํฏิกโะํฑิตฺตุ?”
09038009 วไศํปายน อุวาจ 09038009a ปุรา วไ ทํฑการณฺยเ ราฆวเณ มหาตฺมนาฯ
09038009c วสตา ราชศารฺทูล รากฺษสาสฺตตฺร หิํสิตาห์ฯฯ
วไศํปายนนุ หเฬิทนุ: “ราชศารฺทูล! หิํทเะ มหาตฺม ราฆวนุ ทํฑการณฺยทลฺลิ วาสิสุตฺติทฺทาค อลฺลิ รากฺษสรนฺนุ สํหริสิทนุ.
09038010a ชนสฺถานเ ศิรศฺจินฺนํ รากฺษสสฺย ทุราตฺมนห์ฯ
09038010c กฺษุรเณ ศิตธารเณ ตตฺปปาต มหาวนเฯฯ
ชนสฺถานทลฺลิ ทุราตฺม รากฺษสน ศิรวนฺนุ กฺษุรท ศิตธารเะยิํท กตฺตริสลฺปฑลุ อทุ มหาวนทลฺลิ พิทฺทิตุ.
09038011a มหโทรสฺย ตลฺลคฺนํ ชํฆายาํ วไ ยทฺฤจฺจยาฯ
09038011c วนเ วิจรตโ ราชนฺนสฺถิ ภิตฺตฺวาสฺผุรตฺตทาฯฯ
ราชนฺ! ทไวยโคทิํท อทุ อลฺลิ สํจริสุตฺติทฺท มหโทรน มโะณกาลนฺนุ สีฬิ อลฺลิยเ อํฏิกโะํฑิตุ.
09038012a ส ตเน ลคฺนเน ตทา ทฺวิชาติรฺน ศศาก หฯ
09038012c อภิคํตุํ มหาปฺราชฺญสฺตีรฺถานฺยายตนานิ จฯฯ
อทุ อวนิคเะ อํฏิกโะํฑิทฺทุทริํท อา พฺราหฺมณ มหาปฺราชฺญนุ ตีรฺถ-ทเวาลยคฬิคเะ หโคลุ อสมรฺถนาทนุ.
09038013a ส ปูตินา วิสฺรวตา วเทนารฺตโ มหามุนิห์ฯ
09038013c ชคาม สรฺวตีรฺถานิ ปฺฤถิวฺยามิติ นห์ ศฺรุตํฯฯ
กีวุ หริทุ วเทนเะยิํท อารฺตนาคิทฺท อา มหามุนิยุ ภูมิย สรฺวตีรฺถคฬิคเะ หโทนเะํทุ นาวุ กเฬิทฺทเวเะ.
09038014a ส คตฺวา สริตห์ สรฺวาห์ สมุทฺราํศฺจ มหาตปาห์ฯ
09038014c กถยามาส ตตฺสรฺวํ ฤษีณาํ ภาวิตาตฺมนาํฯฯ
อา มหาตปสฺวิยุ สรฺว นทิ-สมุทฺรคฬิคเะ หโคิ อลฺลิ สรฺว ภาวิตาตฺม ฤษิคฬิคเะ เอะลฺลวนฺนู หเฬิกโะฬฺฬุตฺติทฺทนุ.
09038015a อาปฺลุตห์ สรฺวตีรฺถเษุ น จ มโกฺษมวาปฺตวานฺฯ
09038015c ส ตุ ศุศฺราว วิปฺรเํทฺรโ มุนีนาํ วจนํ มหตฺฯฯ
สรฺวตีรฺถคฬลฺลิ มุฬุคิทรู อวนิคเะ อา ศิรทิํท มโกฺษวุ ทโะรกลิลฺล. อาค อา วิปฺรเํทฺรนุ มุนิคฬ อี มหา วจนวนฺนุ กเฬิทนุ:
09038016a สรสฺวตฺยาสฺตีรฺถวรํ ขฺยาตมเาศนสํ ตทาฯ
09038016c สรฺวปาปปฺรศมนํ สิทฺธกฺษเตฺรมนุตฺตมํฯฯ
“สรสฺวตี ตีรทลฺลิ เอาศนสวเะํพ ปฺรขฺยาต ศฺรเษฺฐ ตีรฺถวิทเะ. อา อนุตฺตม สิทฺธกฺษเตฺรทลฺลิ เอะลฺล ปาปคฬู ปฺรศมนคโะฬฺฬุตฺตวเะ.”
09038017a ส ตุ คตฺวา ตตสฺตตฺร ตีรฺถมเาศนสํ ทฺวิชห์ฯ
09038017c ตต เอาศนสเ ตีรฺถเ ตสฺยโปสฺปฺฤศตสฺตทาฯฯ
09038017e ตจฺจิรศฺจรณํ มุกฺตฺวา ปปาตาํตรฺชลเ ตทาฯฯ
อาค อา ทฺวิชนุ เอาศสน ตีรฺถกฺกเะ หโคิ เอาศสน ตีรฺถทลฺลิ สฺนานมาฑุตฺติรลุ อา ศิรวุ อวน กาลนฺนุ พิฏฺฏุ นีรินโะฬคเะ พิทฺทิตุ.
09038018a ตตห์ ส วิรุชโ ราชนฺปูตาตฺมา วีตกลฺมษห์ฯ
09038018c อาชคามาศฺรมํ ปฺรีตห์ กฺฤตกฺฤตฺยโ มหโทรห์ฯฯ
ราชนฺ! ปูตาตฺมนู กลฺมษคฬนฺนุ กฬเะทุกโะํฑวนู, ศิรทิํท มุกฺตนาทวนู อาท กฺฤตกฺฤตฺย มหโทรนุ ปฺรีตนาคิ ตนฺน อาศฺรมกฺกเะ มรฬิทนุ.
09038019a สโ'ถ คตฺวาศฺรมํ ปุณฺยํ วิปฺรมุกฺตโ มหาตปาห์ฯ
09038019c กถยามาส ตตฺสรฺวํ ฤษีณาํ ภาวิตาตฺมนาํฯฯ
ตนฺน ปุณฺย อาศฺรมกฺกเะ หโคิ มุกฺตนาท มหาตปสฺวิ วิปฺรนุ นฑเะทุทเะลฺลวนฺนู อลฺลิทฺท ภาวิตาตฺม ฤษิคฬิคเะ หเฬิทนุ.
09038020a ตเ ศฺรุตฺวา วจนํ ตสฺย ตตสฺตีรฺถสฺย มานทฯ
09038020c กปาลมโจนมิติ นาม จกฺรุห์ สมาคตาห์ฯฯ
มานท! อวน อา มาตนฺนุ กเฬิ อลฺลิ สเริทฺท มุนิคฬุ อา ตีรฺถกฺกเะ กปาลมโจน เอะํพ หเะสรินฺนิตฺตรุ.
09038021a ตตฺร ทตฺตฺวา พหูนฺทายานฺวิปฺรานฺสํปูชฺย มาธวห์ฯ
09038021c ชคาม วฺฤษฺณิปฺรวรโ รุษํคโราศฺรมํ ตทาฯฯ
อลฺลิ อนเก ทานคฬนฺนิตฺตุ วิปฺรรนฺนุ ปูชิสิ วฺฤษฺณิปฺรวร มาธวนุ รุษํคุวิน อาศฺรมกฺกเะ หโทนุ.
09038022a ยตฺร ตปฺตํ ตปโ ฆโรมารฺษฺฏิษเณเน ภารตฯ
09038022c พฺราหฺมณฺยํ ลพฺธวาํสฺตตฺร วิศฺวามิตฺรโ มหามุนิห์ฯฯ
ภารต! อลฺลิยเ อารฺษฺฏิษเณนุ ฆโร ตปสฺสนฺนุ ตปิสิทฺทนุ มตฺตุ มหามุนิ วิศฺวามิตฺรนุ พฺราหฺมณฺยวนฺนุ ปฑเะทุกโะํฑนุ.
09038023a ตตโ หลธรห์ ศฺรีมานฺพฺราหฺมณไห์ ปริวาริตห์ฯ
09038023c ชคาม ยตฺร ราชเํทฺร รุษํคุสฺตนุมตฺยชตฺฯฯ
ราชเํทฺร! อนํตร ศฺรีมานฺ หลธรนุ พฺราหฺมณริํท สุตฺตุวรเะยลฺปฏฺฏุ รุษํคุวุ ทเหตฺยาคมาฑิท สฺถฬกฺกเะ หโทนุ.
09038024a รุษํคุรฺพฺราหฺมณโ วฺฤทฺธสฺตปโนิตฺยศฺจ ภารตฯ
09038024c ทเหนฺยาสเ กฺฤตมนา วิจิํตฺย พหุธา พหุฯฯ
ภารต! รุษํคุ พฺราหฺมณนุ วฺฤทฺธนู นิตฺย ตปโนิรตนู อาคิทฺทนุ. พหฬษฺฏุ จิํติสิ อวนุ ทเหตฺยาคมาฑลุ นิศฺจยิสิทนุ.
09038025a ตตห์ สรฺวานุปาทาย ตนยานฺวไ มหาตปาห์ฯ
09038025c รุษํคุรพฺรวีตฺตตฺร นยธฺวํ มา ปฺฤถูทกํฯฯ
อาค อา มหาตปสฺวิ รุษํคุวุ ตนฺน มกฺกฬเะลฺลรนฺนู กรเะทุ “นนฺนนฺนุ ปฺฤถูทกกฺกเะ กโะํฑโะยฺยิริ!” เอะํทุ หเฬิทนุ.
09038026a วิชฺญายาตีตวยสํ รุษํคุํ ตเ ตปโธนาห์ฯ
09038026c ตํ วไ ตีรฺถมุปานินฺยุห์ สรสฺวตฺยาสฺตปโธนํฯฯ
อา ตปโธนรุ อตฺยํต วฺฤทฺธนาคิทฺท ตปโธน รุษํคุวนฺนุ สรสฺวติย อา ตีรฺถกฺกเะ กโะํฑโะยฺทรุ.
09038027a ส ตไห์ ปุตฺรไสฺตทา ธีมานานีตโ วไ สรสฺวตีํฯ
09038027c ปุณฺยาํ ตีรฺถศตโปเตาํ วิปฺรสํฆไรฺนิษเวิตาํฯฯ
ปุตฺรรุ อา ธีมํตนนฺนุ นูรารุ ตีรฺถคฬิํท กูฑิทฺท, วิปฺรสํฆคฬุ สเวิสุตฺติทฺท ปุณฺย สรสฺวตี ตีรฺถกฺกเะ กรเะตํทรุ.
09038028a ส ตตฺร วิธินา ราชนฺนาปฺลุตห์ สุมหาตปาห์ฯ
09038028c ชฺญาตฺวา ตีรฺถคุณาํศฺจไว ปฺราหเทํ ฤษิสตฺตมห์ฯฯ
09038028e สุปฺรีตห์ ปุรุษวฺยาฆฺร สรฺวานฺปุตฺรานุปาสตห์ฯฯ
ราชนฺ! ปุรุษวฺยาฆฺร! อลฺลิ วิธิวตฺตาคิ สฺนานมาฑิท อา สุมหาตปสฺวิ ฤษิสตฺตมนุ ตีรฺถคุณคฬนฺนุ ติฬิทุ สุปฺรีตนาคิ สมีปทลฺลิทฺท เอะลฺลมกฺกฬิคู หเฬิทนุ:
09038029a สรสฺวตฺยุตฺตรเ ตีรเ ยสฺตฺยชเทาตฺมนสฺตนุํฯ
09038029c ปฺฤถูทกเ ชปฺยปรโ นไนํ ศฺวโมรณํ ตปเตฺฯฯ
“สรสฺวติย อุตฺตรตีรท ปฺรถูทกทลฺลิ ยารุ ชปิสุตฺตา ตมฺม ศรีรวนฺนู ตฺยชิสุตฺตารโ อวริคเะ มุํทเะ มรณวุ กาฑุวุทิลฺล!”
09038030a ตตฺราปฺลุตฺย ส ธรฺมาตฺมา อุปสฺปฺฤศฺย หลายุธห์ฯ
09038030c ทตฺตฺวา จไว พหูนฺทายานฺวิปฺราณาํ วิปฺรวตฺสลห์ฯฯ
อลฺลิ ธรฺมาตฺม หลายุธนุ มุฬุคิ สฺนานาจมนียคฬนฺนุ ปูรไสิ อา วิปฺรวตฺสลนุ วิปฺรริคเะ อนเก ทานคฬนฺนิตฺตนุ.
09038031a สสรฺช ยตฺร ภควา'ลฺลโกา'ลฺลโกปิตามหห์ฯ
09038031c ยตฺรารฺษฺฏิษเณห์ กเารวฺย พฺราหฺมณฺยํ สํศิตวฺรตห์ฯฯ
09038031e ตปสา มหตา ราชนฺปฺราปฺตวานฺฤษิสตฺตมห์ฯฯ
09038032a สิํธุทฺวีปศฺจ ราชรฺษิรฺทเวาปิศฺจ มหาตปาห์ฯ
09038032c พฺราหฺมณฺยํ ลพฺธวานฺยตฺร วิศฺวามิตฺรโ มหามุนิห์ฯฯ
09038032e มหาตปสฺวี ภควานุคฺรตเชา มหาตปาห์ฯฯ
09038033a ตตฺราชคาม พลวานฺพลภทฺรห์ ปฺรตาปวานฺฯ
อนํตร พลวานฺ ปฺรตาปวานฺ พลภทฺรนุ สิํธุทฺวีปกฺกเะ หโทนุ. อลฺลิยเ ลโกปิตามห ภควํตนุ ลโกาลโกคฬนฺนุ สฺฤษฺฏิสิทฺทนุ. กเารวฺย! อลฺลิยเ สํศิตวฺรต ฤษิสตฺตม อารฺษฺฏิษเณนุ มหาตปสฺสินิํท พฺราหฺมณฺยวนฺนุ ปฑเะทิทฺทนุ. อลฺลิยเ ราชรฺษิ สิํธุทฺวีป, มหามุนิ ทเวาปิ, มตฺตุ มหามุนิ มหาตปสฺวี อุคฺรตเชสฺวี มหาตปสฺวี ภควานฺ วิศฺวามิตฺรรุ พฺราหฺมณฺยวนฺนุ ปฑเะทิทฺทรุ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศลฺยปรฺวณิ สารสฺวตปรฺวณิ พลทเวติรฺถยาตฺรายาํ สารสฺวตโปาขฺยานเ อษฺฐาตฺริํศโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศลฺยปรฺวทลฺลิ สารสฺวตปรฺวทลฺลิ พลทเวตีรฺถยาตฺรายาํ สารสฺวตโปาขฺยาน เอะนฺนุว มูวตฺตเะํฏนเ อธฺยายวุ.