પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શલ્ય પર્વ
સારસ્વત પર્વ
અધ્યાય 31
સાર
દુર્યોધનનુ તાનુ યુદ્ધક્કॆ સિદ્ધનાગિદ્દેનॆંદુ હેળિદુદુ (1-21). યુધિષ્ઠિરનુ તમ્મવરલ્લિ ઓર્વનન્નુ આરિસિકॊંડુ યુદ્ધમાડॆંદુ દુર્યોધનનિગॆ હેળિદુદુ (22-32). દુર્યોધનનુ સરોવરદિંદ મેલॆદ્દુ પાંડવરન્નુ યુદ્ધક્કॆ આહ્વાનિસિદુદુ (33-48). “ઐવરુ પાંડવરલ્લિ યારॊડનॆ યુદ્ધમાડલુ ઇચ્છિસુવॆયો અવનન્નુ સંહરિસિ રાજનાગુ અથવા હતનાગિ સ્વર્ગવન્નુ પડॆ!” ऎંદુ યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદુદુ (49-53). “નન્નॊડનॆ ઇંદુ યુદ્ધમાડુવવનુ ગદॆયન્નॆત્તિકॊળ્ળલિ!” ऎંદુ દુર્યોધનનુ ગદॆયॆત્તિ નિંતિદુદુ (54-60).
09031001 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ 09031001a એવં સંતર્જ્યમાનસ્તુ મમ પુત્રો મહીપતિઃ।
09031001c પ્રકૃત્યા મન્યુમાન્વીરઃ કથમાસીત્પરંતપઃ।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “હીગॆ ચુચ્ચુમાતુગળિંદ હॆદરિસલ્પડલુ સ્વાભાવદલ્લિયે કોપિષ્ટનાગિદ્દ નન્ન મગ વીર મહીપતિ પરંતપનુ હેગિદ્દનુ?
09031002a ન હિ સંતર્જના તેન શ્રુતપૂર્વા કદા ચન।
09031002c રાજભાવેન માન્યશ્ચ સર્વલોકસ્ય સોઽભવત્।।
ઈ હિંદॆ અવનુ ઇંથહ બॆદરિકॆય માતુગળન્નુ ऎંદૂ કેળિરલિલ્લ. રાજભાવદિંદ સર્વલોકગળ ગૌરવક્કॆ પાત્રનાગિદ્દનુ.
09031003a ઇયં ચ પૃથિવી સર્વા સંલેચ્છાટવિકા ભૃશં।
09031003c પ્રસાદાદ્ધ્રિયતે યસ્ય પ્રત્યક્ષં તવ સંજય।।
મ્લેચ્છ-કાડુજનરન્નૂ સેરિ ઈ ઇડી ભૂમિયૂ ઇવન પ્રસાદદિંદ નડॆયુત્તિત્તુ. સંજય! ઇદન્નુ નીનુ પ્રત્યક્ષ કંડિદ્દીયॆ.
09031004a સ તથા તર્જ્યમાનસ્તુ પાંડુપુત્રૈર્વિશેષતઃ।
09031004c વિહીનશ્ચ સ્વકૈર્ભૃત્યૈર્નિર્જને ચાવૃતો ભૃશં।।
તન્ન સેવકર્યારૂ ઇલ્લદ આ નિર્જન પ્રદેશદલ્લિ વિશેષવાગિ પાંડુપુત્રરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટુ એકાકિયાગિ અવનુ બॆદરિકॆગॊળપટ્ટિદ્દનુ!
09031005a શ્રુત્વા સ કટુકા વાચો જયયુક્તાઃ પુનઃ પુનઃ।
09031005c કિમબ્રવીત્પાંડવેયાંસ્તન્મમાચક્ષ્વ સંજય।।
વિજયિગળાદવર આ કટુક માતુગળન્નુ પુનઃ પુનઃ કેળિ અવનુ પાંડવેયરિગॆ એનુ હેળિદનુ ऎન્નુવુદન્નુ નનગॆ હેળુ સંજય!”
09031006 સંજય ઉવાચ 09031006a તર્જ્યમાનસ્તદા રાજન્નુદકસ્થસ્તવાત્મજઃ।
09031006c યુધિષ્ઠિરેણ રાજેંદ્ર ભ્રાતૃભિઃ સહિતેન હ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “રાજેંદ્ર! રાજન્! નીરિનલ્લિદ્દ નિન્ન મગનન્નુ સહોદરરॊંદિગॆ યુધિષ્ઠિરનુ બહળવાગિ બॆદરિસિદનુ.
09031007a શ્રુત્વા સ કટુકા વાચો વિષમસ્થો જનાધિપઃ।
09031007c દીર્ઘમુષ્ણં ચ નિઃશ્વસ્ય સલિલસ્થઃ પુનઃ પુનઃ।।
કટુકુ માતુગળન્નુ કેળિ વિષમ પરિસ્થિતિયલ્લિ નીરિનલ્લિદ્દ જનાધિપનુ પુનઃ પુનઃ દીર્ઘ બિસિયુસિરન્નુ બિડુત્તિદ્દનુ.
09031008a સલિલાંતર્ગતો રાજા ધુન્વન્ હસ્તૌ પુનઃ પુનઃ।
09031008c મનશ્ચકાર યુદ્ધાય રાજાનં ચાભ્યભાષત।।
નીરિનલ્લિ હુદુગિદ્દ રાજનુ પુનઃ પુનઃ કૈગળન્નુ કॊડવુત્તા યુદ્ધદ મનસ્સુ માડિ રાજનિગॆ હેળિદનુ:
09031009a યૂયં સસુહૃદઃ પાર્થાઃ સર્વે સરથવાહનાઃ।
09031009c અહમેકઃ પરિદ્યૂનો વિરથો હતવાહનઃ।।
“પાર્થરે! નીવॆલ્લરૂ સુહૃદયરॊંદિગિદ્દીરિ. રથવાહનગળॊંદિગિદ્દીરિ. નાનાદરો એકાંગિયાગિદ્દેનॆ. વિરથનાગિદ્દેનॆ. વાહનગળન્નુ કળॆદુકॊંડિદ્દેનॆ.
09031010a આત્તશસ્ત્રૈ રથગતૈર્બહુભિઃ પરિવારિતઃ।
09031010c કથમેકઃ પદાતિઃ સન્નશસ્ત્રો યોદ્ધુમુત્સહે।।
પદાતિયાગિરુવ, શસ્ત્રરહિતનાગિરુવ, એકાંગિયાગિરુવ નાનુ રથારૂઢરાગિરુવ, અનેકરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટિરુવ નિમ્મॊડનॆ હેગॆ યુદ્ધમાડલિ?
09031011a એકૈકેન તુ માં યૂયં યોધયધ્વં યુધિષ્ઠિર।
09031011c ન હ્યેકો બહુભિર્વીરૈર્ન્યાય્યં યોધયિતું યુધિ।।
યુધિષ્ઠિર! નીવુ યોધરુ ऒબ્બॊબ્બરે નન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડિ! અનેક વીરરॊંદિગॆ ऒબ્બનન્ને યુદ્ધદલ્લિ તॊડગિસુવુદુ ન્યાયવલ્લ.
09031012a વિશેષતો વિકવચઃ શ્રાંતશ્ચાપઃ સમાશ્રિતઃ।
09031012c ભૃશં વિક્ષતગાત્રશ્ચ શ્રાંતવાહનસૈનિકઃ।।
વિશેષવાગિ નાનુ કવચગળિલ્લદવનાગિદ્દેનॆ. બહળવાગિ બળલિદ્દેનॆ. નીરન્નુ આશ્રયિસિ કુળિતિદ્દેનॆ. દેહવુ બહળવાગિ ગાયગॊંડિદॆ. વાહન-સૈનિકરુ હતરાગિદ્દારॆ.
09031013a ન મે ત્વત્તો ભયં રાજન્ન ચ પાર્થાદ્વૃકોદરાત્।
09031013c ફલ્ગુનાદ્વાસુદેવાદ્વા પાંચાલેભ્યોઽથ વા પુનઃ।।
રાજન્! નનગॆ નિન્ન ભયવિલ્લ. પાર્થ વૃકોદર, ફલ્ગુન-વાસુદેવર અથવા પુનઃ પાંચાલરિબ્બરુ – ધૃષ્ટદ્યુમ્ન-શિખંડિયર ભયવૂ નનગિલ્લ.
09031014a યમાભ્યાં યુયુધાનાદ્વા યે ચાન્યે તવ સૈનિકાઃ।
09031014c એકઃ સર્વાનહં ક્રુદ્ધો ન તાન્યોદ્ધુમિહોત્સહે।।
નકુલ-સહદેવર અથવા યુયુધાન સાત્યકિય અથવા નિન્ન અન્ય સૈનિકર ભયવિલ્લ. યુદ્ધદલ્લિ ક્રુદ્ધનાદ નાનॊબ્બને અવરન્નુ ऎદુરિસબલ્લॆનુ.
09031015a ધર્મમૂલા સતાં કીર્તિર્મનુષ્યાણાં જનાધિપ।
09031015c ધર્મં ચૈવેહ કીર્તિં ચ પાલયન્પ્રબ્રવીમ્યહં।।
જનાધિપ! સત્પુરુષર કીર્તિગॆ ધર્મવે મૂલ. ધર્મ મત્તુ કીર્તિયન્નુ પાલિસુવંતહ ઈ માતુગળન્નાડુત્તિદ્દેનॆ.
09031016a અહમુત્થાય વઃ સર્વાન્પ્રતિયોત્સ્યામિ સંયુગે।
09031016c અન્વંશાભ્યાગતાન્સર્વાનૃતૂન્સંવત્સરો યથા।।
સંવત્સરવુ ऎલ્લ ઋતુગળન્નુ ऒંદાદ નંતર ऒંદન્નુ ऎદુરિસુવંતॆ મેલॆદ્દુ નાનુ યુદ્ધદલ્લિ ऒબ્બॊબ્બરાગિ નિમ્મॆલ્લરન્નૂ ऎદુરિસુત્તેનॆ.
09031017a અદ્ય વઃ સરથાન્સાશ્વાનશસ્ત્રો વિરથોઽપિ સન્।
09031017c નક્ષત્રાણીવ સર્વાણિ સવિતા રાત્રિસંક્ષયે।।
09031017e તેજસા નાશયિષ્યામિ સ્થિરીભવત પાંડવાઃ।।
પાંડવરે! સ્થિરરાગિરિ! નિઃશસ્ત્ર મત્તુ વિરથનાગિદ્દરૂ નાનુ ઇંદુ નિમ્મॆલ્લરન્નૂ રાત્રિકળॆયુવાગ સૂર્યનુ સર્વ નક્ષત્રગળન્નુ હેગો હાગॆ નન્ન તેજસ્સિનિંદ નાશગॊળિસુત્તેનॆ.
09031018a અદ્યાનૃણ્યં ગમિષ્યામિ ક્ષત્રિયાણાં યશસ્વિનાં।
09031018c બાહ્લીકદ્રોણભીષ્માણાં કર્ણસ્ય ચ મહાત્મનઃ।।
09031019a જયદ્રથસ્ય શૂરસ્ય ભગદત્તસ્ય ચોભયોઃ।
09031019c મદ્રરાજસ્ય શલ્યસ્ય ભૂરિશ્રવસ એવ ચ।।
09031020a પુત્રાણાં ભરતશ્રેષ્ઠ શકુનેઃ સૌબલસ્ય ચ।
ભરતશ્રેષ્ઠ! ઇંદુ નાનુ યશસ્વિ ક્ષત્રિયર – બાહ્લીક, દ્રોણ, ભીષ્મ, મહાત્મ કર્ણ, શૂર જયદ્રથ, ભગદત્ત, મદ્રરાજ શલ્ય, ભૂરિશ્રવ, સૌબલ શકુનિ મત્તુ પુત્રર – ઋણમુક્તનાગુત્તેનॆ.
09031020c મિત્રાણાં સુહૃદાં ચૈવ બાંધવાનાં તથૈવ ચ।।
09031021a આનૃણ્યમદ્ય ગચ્ચામિ હત્વા ત્વાં ભ્રાતૃભિઃ સહ।
09031021c એતાવદુક્ત્વા વચનં વિરરામ જનાધિપઃ।।
સહોદરરॊંદિગॆ નિન્નન્નુ સંહરિસિ ઇંદુ નાનુ મિત્ર-સુહૃદય-બાંધવર ઋણમુક્તનાગુત્તેનॆ!” હીગॆ હેળિ જનાધિપનુ સુમ્મનાદનુ.
09031022 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ 09031022a દિષ્ટ્યા ત્વમપિ જાનીષે ક્ષત્રધર્મં સુયોધન।
09031022c દિષ્ટ્યા તે વર્તતે બુદ્ધિર્યુદ્ધાયૈવ મહાભુજ।।
09031023a દિષ્ટ્યા શૂરોઽસિ કૌરવ્ય દિષ્ટ્યા જાનાસિ સંગરં।
09031023c યસ્ત્વમેકો હિ નઃ સર્વાન્સંયુગે યોદ્ધુમિચ્ચસિ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ऒળ્ળॆયદાયિતુ! સુયોધન! નીનૂ કૂડ ક્ષત્રધર્મવન્નુ તિળિદુકॊંડિરુવॆ! મહાભુજ! ऒળ્ળॆયદાયિતુ! નીનુ યુદ્ધક્કॆ મનસ્સુ માડિરુવॆ! કૌરવ્ય! ऒળ્ળॆયદાયિતુ! નીનॊબ્બને નમ્મॆલ્લરॊડનॆયૂ રણદલ્લિ હોરાડલુ બયસુત્તિરુવॆ! શૂરનાગિરુવॆ. યુદ્ધવન્નુ તિળિદુકॊંડિરુવॆ.
09031024a એક એકેન સંગમ્ય યત્તે સમ્મતમાયુધં।
09031024c તત્ત્વમાદાય યુધ્યસ્વ પ્રેક્ષકાસ્તે વયં સ્થિતાઃ।।
એકાંગિયાગિ નિનગॆ સમ્મતવાદ આયુધવન્નુ તॆગॆદુકॊંડુ ऒબ્બનॊંદિગે યુદ્ધમાડુ. નાવુ પ્રેક્ષકરાગિ નિંતિરુત્તેવॆ.
09031025a અયમિષ્ટં ચ તે કામં વીર ભૂયો દદામ્યહં।
09031025c હત્વૈકં ભવતો રાજ્યં હતો વા સ્વર્ગમાપ્નુહિ।।
વીર! નિનગિષ્ટવાદ ઈ અવકાશવન્નુ પુનઃ નાનુ નીડુત્તિદ્દેનॆ. ऒબ્બનન્નુ સંહરિસિદરૂ રાજ્યવુ નિન્નદાગુવુદુ. અથવા નીને હતનાદરॆ સ્વર્ગવન્નુ હॊંદુત્તીયॆ!”
09031026 દુર્યોધન ઉવાચ 09031026a એકશ્ચેદ્યોદ્ધુમાક્રંદે વરોઽદ્ય મમ દીયતે।
09031026c આયુધાનામિયં ચાપિ વૃતા ત્વત્સમ્મતે ગદા।।
દુર્યોધનનુ હેળિદનુ: “ऒબ્બનॊડનॆયે યુદ્ધમાડબહુદॆંદાદરॆ આ ऒબ્બનન્નુ આરિસિ નનગॆ કॊડુ! નિન્ન અનુમતિયંતॆ આયુધગળલ્લિ નાનુ ગદॆયન્નુ આરિસિકॊંડિદ્દેનॆ.
09031027a ભ્રાતૄણાં ભવતામેકઃ શક્યં માં યોઽભિમન્યતે।
09031027c પદાતિર્ગદયા સંખ્યે સ યુધ્યતુ મયા સહ।।
નિન્ન સહોદરરલ્લિ નન્નॊડનॆ હોરાડલુ શક્યનॆંદુ તિળિદુકॊંડિરુવવનુ રણદલ્લિ પદાતિયાગિ ગદॆયન્નુ હિડિદે નન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડલિ.
09031028a વૃત્તાનિ રથયુદ્ધાનિ વિચિત્રાણિ પદે પદે।
09031028c ઇદમેકં ગદાયુદ્ધં ભવત્વદ્યાદ્ભુતં મહત્।।
વિચિત્ર રથયુદ્ધગળુ પદે પદે નડॆયુત્તલે ઇરુત્તવॆ. મહત્તર અદ્ભુતવાદ ઇદॊંદુ ગદાયુદ્ધવૂ નડॆદુહોગલિ!
09031029a અન્નાનામપિ પર્યાયં કર્તુમિચ્ચંતિ માનવાઃ।
09031029c યુદ્ધાનામપિ પર્યાયો ભવત્વનુમતે તવ।।
સામાન્યવાગિ માનવરુ ऒંદર નંતર ઇન્નॊંદુ અસ્ત્રગળન્નુ બળસુત્તારॆ. નિન્ન અનુમતિયંતॆ યુદ્ધગળ પર્યાયવૂ નડॆદુહોગલિ!
09031030a ગદયા ત્વાં મહાબાહો વિજેષ્યામિ સહાનુજં।
09031030c પાંચાલાન્સૃંજયાંશ્ચૈવ યે ચાન્યે તવ સૈનિકાઃ।।
મહાબાહો! ગદॆયિંદલે નાનુ અનુજરॊંદિગॆ નિન્નન્નુ, હાગॆયે પાંચાલ-સૃંજયરન્નૂ, નિન્ન ઇતર સૈનિકરન્નૂ જયિસુત્તેનॆ!”
09031031 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ 09031031a ઉત્તિષ્ઠોત્તિષ્ઠ ગાંધારે માં યોધય સુયોધન।
09031031c એક એકેન સંગમ્ય સંયુગે ગદયા બલી।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ગાંધારે! સુયોધન! એળુ ऎદ્દેળુ! નન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડુ. બલશાલિયાદ નીનુ નમ્મલ્લિન ऒબ્બ યોધનॊડનॆયે ગદॆયિંદ યુદ્ધમાડુ.
09031032a પુરુષો ભવ ગાંધારે યુધ્યસ્વ સુસમાહિતઃ।
09031032c અદ્ય તે જીવિતં નાસ્તિ યદ્યપિ ત્વં મનોજવઃ।।
ગાંધારે! પુરુષનાગુ! સમાહિતનાગિ યુદ્ધમાડુ! ऒંદુવેળॆ મનસ્સિન વેગવુળ્ળવનાગિદ્દરૂ ઇંદુ નીનુ જીવંતવાગિરલારॆ!””
09031033 સંજય ઉવાચ 09031033a એતત્સ નરશાર્દૂલો નામૃષ્યત તવાત્મજઃ।
09031033c સલિલાંતર્ગતઃ શ્વભ્રે મહાનાગ ઇવ શ્વસન્।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “નિન્ન મગ નરશાર્દૂલનિગॆ ઇદન્નુ સહિસિકॊળ્ળલાગલિલ્લ. નીરિનલ્લિદ્દ અવનુ બિલદલ્લિદ્દ મહાનાગદંતॆ ભુસુગુટ્ટુત્તિદ્દનુ.
09031034a તથાસૌ વાક્પ્રતોદેન તુદ્યમાનઃ પુનઃ પુનઃ।
09031034c વાચં ન મમૃષે ધીમાનુત્તમાશ્વઃ કશામિવ।।
શ્રેષ્ઠ કુદુરॆયુ ચાવટિયન્નુ હેગો હાગॆ પુનઃ પુનઃ ચુચ્ચુત્તિદ્દ અવન આ માતॆંબ ચાવટિયેટુગળન્નુ અવનુ સહિસિકॊળ્ળલારદે હોદનુ.
09031035a સંક્ષોભ્ય સલિલં વેગાદ્ગદામાદાય વીર્યવાન્।
09031035c અદ્રિસારમયીં ગુર્વીં કાંચનાંગદભૂષણાં।।
09031035e અંતર્જલાત્સમુત્તસ્થૌ નાગેંદ્ર ઇવ નિઃશ્વસન્।।
આ વીર્યવાનનુ લોહમય-બહુભાર-કાંચનાંગદગળિંદ વિભૂષિતવાગિદ્દ ગદॆયન્નુ હિડિદુ નાગેંદ્રનંતॆ ભુસુગુટ્ટુત્તા, નીરન્નુ અલ્લોલકલ્લોલગॊળિસુત્તા વેગદિંદ સરોવરદ તળદિંદ મેલॆદ્દનુ.
09031036a સ ભિત્ત્વા સ્તંભિતં તોયં સ્કંધે કૃત્વાયસીં ગદાં।
09031036c ઉદતિષ્ઠત પુત્રસ્તે પ્રતપન્રશ્મિમાનિવ।।
સ્તંભિત નીરન્નુ ऒડॆદુ ઉક્કિન ગદॆયન્નુ હॆગલમેલિરિસિકॊંડુ નિન્ન મગનુ સૂર્યનંતॆ સુડુત્તા સરોવરદિંદ મેલॆ બંદનુ.
09031037a તતઃ શૈક્યાયસીં ગુર્વીં જાતરૂપપરિષ્કૃતાં।
09031037c ગદાં પરામૃશદ્ધીમાન્ધાર્તરાષ્ટ્રો મહાબલઃ।।
આગ મહાબલ ધાર્તરાષ્ટ્રનુ બંગારદિંદ પરિષ્કૃતગॊંડ આ લોહમય ભાર ગદॆયન્નુ કૈયલ્લિ હિડિદુકॊંડિદ્દનુ.
09031038a ગદાહસ્તં તુ તં દૃષ્ટ્વા સશૃંગમિવ પર્વતં।
09031038c પ્રજાનામિવ સંક્રુદ્ધં શૂલપાણિમવસ્થિતં।।
09031038e સગદો ભારતો ભાતિ પ્રતપન્ભાસ્કરો યથા।।
શિખરવુળ્ળ પર્વતદંતॆ ગદॆયન્નુ હિડિદિદ્દ અવનુ પ્રજॆગળ મેલॆ સંક્રુદ્ધનાગિ નિંતિદ્દ શૂલપાણિયંતॆ કંડનુ. ગદॆયન્નુ હિડિદિદ્દ ભારતનુ તાપવન્નુંટુમાડુવ ભાસ્કરનંતॆ કાણુત્તિદ્દનુ.
09031039a તમુત્તીર્ણં મહાબાહું ગદાહસ્તમરિંદમં।
09031039c મેનિરે સર્વભૂતાનિ દંડહસ્તમિવાંતકં।।
હાગॆ ગદॆયન્નુ હિડિદુ મેલॆ બરુત્તિરુવ આ મહાબાહુ અરિંદમનન્નુ નોડિ સર્વભૂતગળૂ દંડવન્નુ હિડિદ અંતકને મેલેરિ બરુત્તિદ્દાનો ऎંદુ અભિપ્રાયપટ્ટરુ.
09031040a વજ્રહસ્તં યથા શક્રં શૂલહસ્તં યથા હરં।
09031040c દદૃશુઃ સર્વપાંચાલાઃ પુત્રં તવ જનાધિપ।।
જનાધિપ! સર્વ પાંચાલરિગॆ નિન્ન મગનુ વજ્રવન્નુ હિડિદ શક્રનંતॆ મત્તુ શૂલવન્નુ હિડિદ હરનંતॆ કંડનુ.
09031041a તમુત્તીર્ણં તુ સંપ્રેક્ષ્ય સમહૃષ્યંત સર્વશઃ।
09031041c પાંચાલાઃ પાંડવેયાશ્ચ તેઽન્યોન્યસ્ય તલાન્દદુઃ।।
મેલॆદ્દુબરુત્તિદ્દ અવનન્નુ નોડિ ऎલ્લॆડॆયૂ હર્ષવુંટાયિતુ. પાંચાલ-પાંડવરુ અન્યોન્યર અંગૈગળિગॆ હॊડॆદુ ચપ્પાળॆતટ્ટિદરુ.
09031042a અવહાસં તુ તં મત્વા પુત્રો દુર્યોધનસ્તવ।
09031042c ઉદ્વૃત્ય નયને ક્રુદ્ધો દિધક્ષુરિવ પાંડવાન્।।
અદુ તનગॆ અપહાસ્યવॆંદુ તિળિદ નિન્ન મગ દુર્યોધનનુ સિટ્ટિનિંદ કણ્ણુગળન્નુ મેલॆમાડિ સુટ્ટુબિડુવનો ऎંબંતॆ પાંડવરન્નુ નોડિદનુ.
09031043a ત્રિશિખાં ભ્રુકુટીં કૃત્વા સંદષ્ટદશનચ્ચદઃ।
09031043c પ્રત્યુવાચ તતસ્તાન્ વૈ પાંડવાન્ સહકેશવાન્।।
હુબ્બન્નુ ગંટિક્કિ અવુડુગચ્ચુત્તા અવનુ કેશવસહિતરાદ પાંડવરિગॆ હેળિદનુ:
09031044a અવહાસસ્ય વોઽસ્યાદ્ય પ્રતિવક્તાસ્મિ પાંડવાઃ।
09031044c ગમિષ્યથ હતાઃ સદ્યઃ સપાંચાલા યમક્ષયં।।
“પાંડવરે! નીવુ માડુવ ઈ અપહાસ્યક્કॆ પ્રતીકારવન્નુ ઇંદે પડॆયુવિરિ! સદ્યદલ્લિયે નીવુ પાંચાલરॊંદિગॆ હતરાગિ યમક્ષયક્કॆ હોગુવિરિ!”
09031045a ઉત્થિતસ્તુ જલાત્તસ્માત્ પુત્રો દુર્યોધનસ્તવ।
09031045c અતિષ્ઠત ગદાપાણી રુધિરેણ સમુક્ષિતઃ।।
રક્તદિંદ તુંબિકॊંડિદ્દ નિન્ન મગ દુર્યોધનનુ નીરિનિંદ મેલॆદ્દુ ગદાપાણિયાગિ નિંતનુ.
09031046a તસ્ય શોણિતદિગ્ધસ્ય સલિલેન સમુક્ષિતં।
09031046c શરીરં સ્મ તદા ભાતિ સ્રવન્નિવ મહીધરઃ।।
રક્તમિશ્રિત નીરિન્નુ સુરિસુત્તિદ્દ અવન શરીરવુ લોહમય નદિયન્નુ સુરિસુત્તિદ્દ પર્વતદંતॆ તોરુત્તિત્તુ.
09031047a તમુદ્યતગદં વીરં મેનિરે તત્ર પાંડવાઃ।
09031047c વૈવસ્વતમિવ ક્રુદ્ધં કિંકરોદ્યતપાણિનં।।
અલ્લિ મેલॆદ્દુ નિંતિદ્દ અવનુ ક્રુદ્ધ વૈવસ્વતનંતॆ મત્તુ શૂલપાણિ રુદ્રનંતॆ પાંડવરિગॆ તોરિદનુ.
09031048a સ મેઘનિનદો હર્ષાન્નદન્નિવ ચ ગોવૃષઃ।
09031048c આજુહાવ તતઃ પાર્થાન્ગદયા યુધિ વીર્યવાન્।।
ગૂળિયંતॆ હર્ષદિંદ મેઘસ્વરદલ્લિ કૂગુત્તા આ વીર્યવાનનુ ગદॆયિંદ પાર્થરન્નુ યુદ્ધક્કॆ આહ્વાનિસિદનુ.
09031049 દુર્યોધન ઉવાચ 09031049a એકૈકેન ચ માં યૂયમાસીદત યુધિષ્ઠિર।
09031049c ન હ્યેકો બહુભિર્ન્યાય્યો વીર યોધયિતું યુધિ।।
09031050a ન્યસ્તવર્મા વિશેષેણ શ્રાંતશ્ચાપ્સુ પરિપ્લુતઃ।
09031050c ભૃશં વિક્ષતગાત્રશ્ચ હતવાહનસૈનિકઃ।।
દુર્યોધનનુ હેળિદનુ: “યુધિષ્ઠિર! નીવુ ऒબ્બॊબ્બરાગિયે નન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડિરિ! વીર! યુદ્ધદલ્લિ અનેકરુ ऒબ્બનॊડનॆ, અદરલ્લૂ વિશેષવાગિ, કવચવન્નુ બિચ્ચિટ્ટિદ્દ, બળલિરુવ, નીરિનિંદ મેલॆદ્દુબંદિરુવ, દેહદલ્લિ તુંબાગાયગॊંડિરુવ, વાહન-સૈનિકરન્નુ કળॆદુકॊંડિરુવવનॊડનॆ, યુદ્ધમાડુવુદુ ન્યાયવલ્લ!”
09031051 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ 09031051a નાભૂદિયં તવ પ્રજ્ઞા કથમેવં સુયોધન।
09031051c યદાભિમન્યું બહવો જઘ્નુર્યુધિ મહારથાઃ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “સુયોધન! યુદ્ધદલ્લિ અભિમન્યુવન્નુ અનેક મહારથરુ કॊલ્લુવાગ ઈ પ્રજ્ઞॆયુ નિનગॆ એકॆ ઇરલિલ્લ?
09031052a આમુંચ કવચં વીર મૂર્ધજાન્યમયસ્વ ચ।
09031052c યચ્ચાન્યદપિ તે નાસ્તિ તદપ્યાદત્સ્વ ભારત।।
09031052e ઇમમેકં ચ તે કામં વીર ભૂયો દદામ્યહં।।
વીર! કવચવન્નુ ધરિસુ! તલॆગૂદલન્નુ કટ્ટિકો! ભારત! ઇન્ન્યાવુદાદરૂ નિન્નલ્લિ ઇલ્લદિદ્દરॆ અદન્નૂ નીનુ પડॆદુકॊળ્ળબહુદુ. વીર! નાનુ પુનઃ નિનગॆ નિનગિષ્ટવાદુદॊંદન્નુ કॊડુત્તિદ્દેનॆ.
09031053a પંચાનાં પાંડવેયાનાં યેન યોદ્ધુમિહેચ્ચસિ।
09031053c તં હત્વા વૈ ભવાન્રાજા હતો વા સ્વર્ગમાપ્નુહિ।।
09031053e ઋતે ચ જીવિતાદ્વીર યુદ્ધે કિં કુર્મ તે પ્રિયં।।
ઐવરુ પાંડવરલ્લિ યારॊડનॆ યુદ્ધમાડલુ ઇચ્છિસુવॆયો અવનન્નુ સંહરિસિ રાજનાગુ અથવા હતનાગિ સ્વર્ગવન્નુ પડॆ! વીર! નિન્નન્નુ જીવંત બિડુવુદર હॊરતાગિ યુદ્ધદલ્લિ નિનગॆ પ્રિયવાદ બેરॆ એનન્નુ માડબલ્લॆવુ?””
09031054 સંજય ઉવાચ 09031054a તતસ્તવ સુતો રાજન્વર્મ જગ્રાહ કાંચનં।
09031054c વિચિત્રં ચ શિરસ્ત્રાણં જાંબૂનદપરિષ્કૃતં।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “રાજન્! આગ નિન્ન મગનુ કાંચન કવચવન્નુ મત્તુ કાંચનપરિષ્કૃત વિચિત્ર શિરસ્ત્રાણવન્નૂ ધરિસિદનુ.
09031055a સોઽવબદ્ધશિરસ્ત્રાણઃ શુભકાંચનવર્મભૃત્।
09031055c રરાજ રાજન્પુત્રસ્તે કાંચનઃ શૈલરાડિવ।।
રાજન્! શિરસ્ત્રાણવન્નુ કટ્ટિદ, શુભકાંચન કવચવન્નુ ધરિસિદ નિન્ન મગનુ કાંચનપર્વતદંતॆ રારાજિસિદનુ.
09031056a સંનદ્ધઃ સ ગદી રાજન્ સજ્જઃ સંગ્રામમૂર્ધનિ।
09031056c અબ્રવીત્ પાંડવાન્સર્વાન્પુત્રો દુર્યોધનસ્તવ।।
રાજન્! સંગ્રામમૂર્ધનિયલ્લિ હાગॆ ગદॆયન્નુ હિડિદુ સન્નદ્ધનાગિરુવ નિન્ન મગ દુર્યોધનનુ પાંડવરॆલ્લરિગॆ હેળિદનુ:
09031057a ભ્રાતૄણાં ભવતામેકો યુધ્યતાં ગદયા મયા।
09031057c સહદેવેન વા યોત્સ્યે ભીમેન નકુલેન વા।।
09031058a અથ વા ફલ્ગુનેનાદ્ય ત્વયા વા ભરતર્ષભ।
09031058c યોત્સ્યેઽહં સંગરં પ્રાપ્ય વિજેષ્યે ચ રણાજિરે।।
“ભાતૃગળાદ નિમ્મલ્લિ ऒબ્બનુ નન્નॊડનॆ ગદાયુદ્ધમાડલિ! નાનાદરો સહદેવનॊડનॆ અથવા ભીમનॊડનॆ અથવા નકુલનॊંદિગॆ અથવા ફલ્ગુનનॊંદિગॆ અથવા ભરતર્ષભ નિન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડબલ્લॆ. રણરંગદલ્લિ યુદ્ધમાડિ નાનુ વિજયવન્નુ પડॆયુત્તેનॆ.
09031059a અહમદ્ય ગમિષ્યામિ વૈરસ્યાંતં સુદુર્ગમં।
09031059c ગદયા પુરુષવ્યાઘ્ર હેમપટ્ટવિનદ્ધયા।।
પુરુષવ્યાઘ્ર! કાંચનપટ્ટિયિરુવ ઈ ગદॆયિંદ નાનુ ઇંદુ નમ્મ ઈ સુદુર્ગમ વૈરદ અંત્યવન્નુ કાણુત્તેનॆ.
09031060a ગદાયુદ્ધે ન મે કશ્ચિત્સદૃશોઽસ્તીતિ ચિંતય।
09031060c ગદયા વો હનિષ્યામિ સર્વાનેવ સમાગતાન્।।
09031060e ગૃહ્ણાતુ સ ગદાં યો વૈ યુધ્યતેઽદ્ય મયા સહ।।
ગદાયુદ્ધદલ્લિ નન્ન સમાનરુ યારૂ ઇલ્લવॆંદુ નાનુ યોચિસુત્તા બંદિદ્દેનॆ. નન્નન્નુ ऎદુરિસુવ ऎલ્લરન્નૂ ગદॆયિંદ સંહરિસુત્તેનॆ. નન્નॊડનॆ ઇંદુ યુદ્ધમાડુવવનુ ગદॆયન્નॆત્તિકॊળ્ળલિ!””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે શલ્યપર્વણિ સારસ્વતપર્વણિ સુયોધનયુધિષ્ઠિરસંવાદે એકત્રિંશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ શલ્યપર્વદલ્લિ સારસ્વતપર્વદલ્લિ સુયોધનયુધિષ્ઠિરસંવાદ ऎન્નુવ મૂવત્તॊંદને અધ્યાયવુ.