ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศลฺย ปรฺว
สารสฺวต ปรฺว
อธฺยาย 30
สาร
ทฺวไปายน สรโวรท พฬิ ยุธิษฺฐิร-กฺฤษฺณร สํวาท (1-14). สุยโธน-ยุธิษฺฐิรร สํวาท (15-68).
09030001 สํชย อุวาจ 09030001a ตตสฺตเษฺวปยาตเษุ รถเษุ ตฺริษุ ปาํฑวาห์ฯ
09030001c ตํ หฺรทํ ปฺรตฺยปทฺยํต ยตฺร ทุรฺยโธนโ'ภวตฺฯฯ
สํชยนุ หเฬิทนุ: “อา มูวรุ มหารถรู หโะรฏุหโทนํตร ทุรฺยโธนนิทฺท อา สรโวรกฺกเะ ปาํฑวรุ ตลุปิทรุ.
09030002a อาสาทฺย จ กุรุศฺรเษฺฐ ตทา ทฺวไปายนหฺรทํฯ
09030002c สฺตํภิตํ ธารฺตราษฺฏฺรเณ ทฺฤษฺฏฺวา ตํ สลิลาศยํฯฯ
09030002e วาสุทเวมิทํ วากฺยมพฺรวีตฺกุรุนํทนห์ฯฯ
กุรุศฺรเษฺฐ! ทฺวไปายน สรโวรวนฺนุ ตลุปิ ธารฺตราษฺฏฺรนุ อา ชลาราศิยนฺนุ สฺตํภนคโะฬิสิรุวุทนฺนุ กํฑุ กุรุนํทน ยุธิษฺฐิรนุ วาสุทเวนิคเะ อี มาตนฺนาฑิทนุ:
09030003a ปศฺยเมาํ ธารฺตราษฺฏฺรเณ มายามปฺสุ ปฺรยโชิตาํฯ
09030003c วิษฺฏภฺย สลิลํ ศเตเ นาสฺย มานุษตโ ภยํฯฯ
“ธารฺตราษฺฏฺรนุ นีริน มเลเะ ตนฺน มายเะยนฺนุ ปฺรยโคิสิทุทนฺนุ นโฑุ! นีรนฺนุ คฏฺฏิยาคิสิ มนุษฺยร ภยวิลฺลทเ อิลฺลิ มลคิทฺทานเะ!
09030004a ทไวีํ มายามิมาํ กฺฤตฺวา สลิลาํตรฺคตโ หฺยยํฯ
09030004c นิกฺฤตฺยา นิกฺฤติปฺรชฺญโ น มเ ชีวนฺวิมโกฺษฺยตเฯฯ
ทไวี มายเะยนฺนุปยโคิสิ นีรินโะฬคิทฺทานเะ. มโสคฬนฺนุ จเะนฺนาคิ ติฬิทุกโะํฑิรุว อิวนุ มโสวนฺนุ พฬสิทรู นนฺนิํท ชีวํตวาคิ อุฬิยุวุทิลฺล!
09030005a ยทฺยสฺย สมรเ สาหฺยํ กุรุตเ วชฺรภฺฤตฺสฺวยํฯ
09030005c ตถาปฺยเนํ หตํ ยุทฺธเ ลโกโ ทฺรกฺษฺยติ มาธวฯฯ
มาธว! โอะํทุวเฬเะ สมรทลฺลิ สฺวยํ วชฺรธาริ อิํทฺรนเ อิวน สหายกฺกเะ พํทรู ยุทฺธทลฺลิ อิวนุ หตนาคุวุทนฺนุ ลโกวุ นโฑุตฺตทเะ!”
09030006 ศฺรีวาสุทเว อุวาจ 09030006a มายาวิน อิมาํ มายาํ มายยา ชหิ ภารตฯ
09030006c มายาวี มายยา วธฺยห์ สตฺยมเตทฺยุธิษฺฐิรฯฯ
ศฺรี วาสุทเวนุ หเฬิทนุ: “ภารต! มายาวิยาท อิวน มายเะยนฺนุ มายเะยิํทลเ นาศคโะฬิสุ. ยุธิษฺฐิร! มายาวิยนฺนุ มายเะยิํทลเ วธิสพเกุ. อิทุ สตฺย!
09030007a กฺริยาภฺยุปายไรฺพหุลไรฺมายามปฺสุ ปฺรยโชฺย หฯ
09030007c ชหิ ตฺวํ ภรตศฺรเษฺฐ ปาปาตฺมานํ สุยโธนํฯฯ
ภรตศฺรเษฺฐ! อุปายคฬิํท มตฺตุ กฺริยเะคฬิํท ปาปาตฺม สุยโธนนนฺนุ สํหริสุ! มายเะยนฺนุ ปฺรยโคิสิรุว นิทรฺศนคฬุ อนเกวิวเะ.
09030008a กฺริยาภฺยุปายไริํทฺรเณ นิหตา ทไตฺยทานวาห์ฯ
09030008c กฺริยาภฺยุปายไรฺพหุภิรฺพลิรฺพทฺธโ มหาตฺมนาฯฯ
อุปายยุกฺต กฺริยเะคฬิํทลเ อิํทฺรนุ ทไตฺย-ทานวรนฺนุ สํหริสิทนุ. อนเก อุปายยุกฺต กฺริยเะคฬิํทลเ มหาตฺม วามนนุ พลิยนฺนุ พํธิสิทนุ.
09030009a กฺริยาภฺยุปายไห์ ปูรฺวํ หิ หิรณฺยากฺษโ มหาสุรห์ฯ
09030009c หิรณฺยกศิปุศฺจไว กฺริยยไว นิษูทิตเาฯฯ
09030009e วฺฤตฺรศฺจ นิหตโ ราชนฺกฺริยยไว น สํศยห์ฯฯ
อุปายยุกฺต กฺริยเะคฬิํทลเ หิํทเะ มหาสุร หิรณฺยากฺษ มตฺตุ หิรณฺยกศิปุคฬุ วธิสลฺปฏฺฏรุ. ราชนฺ! อิํตห กฺริยเะคฬิํทลเ วฺฤตฺรนู หตนาทนุ เอะนฺนุวุทรลฺลิ สํศยวเ อิลฺล.
09030010a ตถา ปเาลสฺตฺยตนยโ ราวณโ นาม รากฺษสห์ฯ
09030010c รามเณ นิหตโ ราชนฺสานุพํธห์ สหานุคห์ฯฯ
09030010e กฺริยยา ยโคมาสฺถาย ตถา ตฺวมปิ วิกฺรมฯฯ
ราชนฺ! ปเาลสฺตฺย ตนย ราวณนเะํพ หเะสริน รากฺษสนู กูฑ พาํธว-อนุยายิคฬโะํทิคเะ รามนิํท หตนาทนุ. หาคเะยเ นีนู กูฑ ยโค มตฺตุ กฺริยเะคฬนฺนุ อุปยโคิสิ นินฺน วิกฺรมวนฺนุ ตโริสุ!
09030011a กฺริยาภฺยุปายไรฺนิหตโ มยา ราชนฺปุราตนเฯ
09030011c ตารกศฺจ มหาทไตฺยโ วิปฺรจิตฺติศฺจ วีรฺยวานฺฯฯ
ราชนฺ! อุปายยุกฺต กฺริยเะคฬิํทลเ นานุ หิํทเะ มหาทไตฺย ตารกนนฺนู วีรฺยวานฺ วิปฺรจิตฺติยนฺนู สํหริสิทฺทเะ.
09030012a วาตาปิริลฺวลศฺจไว ตฺริศิราศฺจ ตถา วิภโฯ
09030012c สุํทโปสุํทาวสุรเา กฺริยยไว นิษูทิตเาฯฯ
วิภโ! หาคเะยเ วาตาปิ-อิลฺวลรู, ตฺริศิรนู มตฺตุ อสุร สุํทโปสุํทรู กฺริยเะยิํทลเ วธิสลฺปฏฺฏรุ.
09030013a กฺริยาภฺยุปายไริํทฺรเณ ตฺริทิวํ ภุชฺยตเ วิภโฯ
09030013c กฺริยา พลวตี ราชนฺนานฺยตฺกิํ จิทฺยุธิษฺฐิรฯฯ
วิภโ! อุปายยุกฺต กฺริยเะคฬิํทลเ อิํทฺรนุ ตฺริทิววนฺนุ ภโคิสุตฺติทฺทานเะ. ราชนฺ! ยุธิษฺฐิร! กฺริยเะคิํตลู พลวาทุทุ พเรเะ ยาวุทู อิลฺล.
09030014a ทไตฺยาศฺจ ทานวาศฺจไว รากฺษสาห์ ปารฺถิวาสฺตถาฯ
09030014c กฺริยาภฺยุปายไรฺนิหตาห์ กฺริยาํ ตสฺมาตฺสมาจรฯฯ
ทไตฺย-ทานว-รากฺษสรู มตฺตุ ปารฺถิวรู อุปายยุกฺตกฺริยเะคฬิํทลเ หตราทรุ. อาทุทริํท นีนู กูฑ อํตห กฺริยเะคฬนฺนุ พฬสุ!””
09030015 สํชย อุวาจ 09030015a อิตฺยุกฺตโ วาสุทเวเน ปาํฑวห์ สํศิตวฺรตห์ฯ
09030015c ชลสฺถํ ตํ มหาราช ตว ปุตฺรํ มหาพลํฯฯ
09030015e อภฺยภาษต กเาํตเยห์ ปฺรหสนฺนิว ภารตฯ
สํชยนุ หเฬิทนุ: “ภารต! มหาราช! วาสุทเวนุ หีคเะ หเฬลุ สํศิตวฺรต ปาํฑว กเาํตเยนุ นคุตฺตา ชลสฺถนาคิทฺท นินฺน มหาพล ปุตฺรนนฺนุ อุทฺทเศิสิ หเฬิทนุ:
09030016a สุยโธน กิมรฺถโ'ยมารํภโ'ปฺสุ กฺฤตสฺตฺวยาฯ
09030016c สรฺวํ กฺษตฺรํ ฆาตยิตฺวา สฺวกุลํ จ วิศาํ ปตเฯฯ
“วิศาํปตเ! สุยโธน! เอะลฺล กฺษตฺริยรนฺนู, นินฺน กุลวนฺนู นาศคโะฬิสิ อีค ยาว การณกฺกาคิ นีรินลฺลิ อี อนุษฺฏานวนฺนุ ปฺรารํภิสิรุวเะ?
09030017a ชลาศยํ ปฺรวิษฺฏโ'ทฺย วาํจนฺชีวิตมาตฺมนห์ฯ
09030017c อุตฺติษฺฐ ราชนฺยุธฺยสฺว สหาสฺมาภิห์ สุยโธนฯฯ
ราชนฺ! สุยโธน! ชลาศยวนฺนุ ปฺรวเศิสิ นินฺน ชีววนฺนุฬิสิกโะฬฺฬลุ อิจฺฉิสิรุวเะยา? มเลเฬุ! นมฺมโะฑนเะ ยุทฺธมาฑุ!
09030018a ส จ ทรฺปโ นรศฺรเษฺฐ ส จ มานห์ กฺว ตเ คตห์ฯ
09030018c ยสฺตฺวํ สํสฺตภฺย สลิลํ ภีตโ ราชนฺวฺยวสฺถิตห์ฯฯ
ราชนฺ! นรศฺรเษฺฐ! ภีตนาคิ ชลวนฺนุ สฺตํภนคโะฬิสิ กุฬิตุกโะํฑิรุวเะยลฺลา! นินฺน อา ทรฺป-อภิมานคฬุ เอะลฺลิ หโทวุ?
09030019a สรฺวเ ตฺวาํ ศูร อิตฺยเว ชนา ชลฺปํติ สํสทิฯ
09030019c วฺยรฺถํ ตทฺภวตโ มนฺยเ ศเารฺยํ สลิลศายินห์ฯฯ
สภเะคฬลฺลิ ชนรเะลฺลรู นินฺนนฺนุ ศูรนเะํทุ หโะคฬุตฺติทฺทรุ. นีรินลฺลิ มลคิ นินฺน อา ศเารฺยวุ วฺยรฺถวายิตเะํทเ ภาวิสุตฺตเนเะ.
09030020a อุตฺติษฺฐ ราชนฺยุธฺยสฺว กฺษตฺริยโ'สิ กุลโทฺภวห์ฯ
09030020c กเารวเยโ วิศเษเณ กุลเ ชนฺม จ สํสฺมรฯฯ
ราชนฺ! เอะทฺทเฬุ! ยุทฺธมาฑุ! กฺษตฺริยนาคิรุวเะ. กุลโทฺภวนาคิรุวเะ! วิศเษวาคิ กเารวเยนาคิรุวเะ. อุตฺตม กุลทลฺลิ ชนิสิรุวุทนฺนุ สฺมริสิกโ!
09030021a ส กถํ กเารวเ วํศเ ปฺรศํสนฺชนฺม จาตฺมนห์ฯ
09030021c ยุทฺธาทฺภีตสฺตตสฺตโยํ ปฺรวิศฺย ปฺรติติษฺฐสิฯฯ
กเารว วํศทลฺลิ ชนฺมตาฬิทุทกฺกเะ ปฺรศํสเะมาฑิสิ กโะฬฺฬุตฺติทฺท นีนุ หเคเะ ตานเ อีค ยุทฺธกฺกเะ หเะทริ นีรนฺนุ ปฺรวเศิสิ กุฬิตุกโะํฑิรุวเะ?
09030022a อยุทฺธมวฺยวสฺถานํ นไษ ธรฺมห์ สนาตนห์ฯ
09030022c อนารฺยชุษฺฏมสฺวรฺคฺยํ รณเ ราชนฺปลายนํฯฯ
ยุทฺธมาฑทิรุวุทู, ยุทฺธทลฺลิ นิลฺลทเ โอฑิหโคุวุทู สนาตน ธรฺมวลฺล. ราชนฺ! รณทิํท ปลายนคไยุว อนารฺย การฺยวุ สฺวรฺควนฺนุ นีฑลารทุ!
09030023a กถํ ปารมคตฺวา หิ ยุทฺธเ ตฺวํ วไ ชิชีวิษุห์ฯ
09030023c อิมานฺนิปติตานฺทฺฤษฺฏฺวา ปุตฺรานฺภฺราตฺฤๅนฺปิตฺฤๅนฺตถาฯฯ
09030024a สํพํธินโ วยสฺยาํศฺจ มาตุลานฺพาํธวาํสฺตถาฯ
09030024c ฆาตยิตฺวา กถํ ตาต หฺรทเ ติษฺฐสิ สาํปฺรตํฯฯ
ยุทฺธวุ อินฺนู มุคิยุวุทรโะฬคเ นีนุ หเคเะ ตานเ ชีวิสลุ อิจฺฉิสุวเะ? อยฺยา! ปุตฺรรุ-สหโทรรุ-ปิตฺฤคฬุ- หาคเะยเ สํพํธิคฬุ-สฺนเหิตรุ-สโทร มาวํทิรุ มตฺตุ พาํธวรุ หีคเะ วธิสลฺปฏฺฏุ กเะฬคุรุฬิรุวาค นีนุ หเคเะ ตานเ สรโวรทลฺลิ อฑคิกโะํฑิรุวเะ?
09030025a ศูรมานี น ศูรสฺตฺวํ มิถฺยา วทสิ ภารตฯ
09030025c ศูรโ'หมิติ ทุรฺพุทฺธเ สรฺวลโกสฺย ศฺฤณฺวตห์ฯฯ
ภารต! ศูรนเะํทุ ติฬิทุกโะํฑิรุว นีนุ ศูรนลฺล! ทุรฺพุทฺธเ! นานุ ศูรนเะํทุ สรฺวลโกกฺกเะ สุฬฺฬุหเฬิกโะํฑุ พํทิรุวเะ.
09030026a น หิ ศูราห์ ปลายํตเ ศตฺรูนฺทฺฤษฺฏฺวา กถํ จนฯ
09030026c พฺรูหิ วา ตฺวํ ยยา ธฺฤตฺยา ศูร ตฺยชสิ สํครํฯฯ
ศูรรุ เอะํทู ศตฺรุคฬนฺนุ นโฑิ ปลายนมาฑุวุทิลฺล. ศูร! นิชวาคิ หเฬุ. นีนุ เอกเะ ยุทฺธวนฺนุ ตฺยชิสิ อิลฺลิคเะ พํทิรุวเะ?
09030027a ส ตฺวมุตฺติษฺฐ ยุธฺยสฺว วินีย ภยมาตฺมนห์ฯ
09030027c ฆาตยิตฺวา สรฺวสไนฺยํ ภฺราตฺฤๅนฺ จไว สุยโธนฯฯ
09030028a นเทานีํ ชีวิตเ พุทฺธิห์ การฺยา ธรฺมจิกีรฺษยาฯ
09030028c กฺษตฺรธรฺมมปาศฺริตฺย ตฺวทฺวิธเน สุยโธนฯฯ
สุยโธน! นินฺนลฺลิรุว ภยวนฺนุ ตโะรเะทุ เอะทฺทเฬุ! ยุทฺธมาฑุ! สุยโธน! สรฺว สไนฺยวนฺนู, สโทรรนฺนู สายคโะฏฺฏุ ธรฺมาจรณเะยนฺนุ พยสิ ชีววนฺนุฬิสิกโะฬฺฬุว พุทฺธิ-การฺยคฬนฺนเะสคุวุทุ กฺษตฺรธรฺมวนฺนุสริสิท นินฺนํถวนิคเะ สริยลฺล!
09030029a ยตฺตตฺกรฺณมุปาศฺริตฺย ศกุนิํ จาปิ สเาพลํฯ
09030029c อมรฺตฺย อิว สมฺมโหาตฺตฺวมาตฺมานํ น พุทฺธวานฺฯฯ
กรฺณ มตฺตุ สเาพล ศกุนิยรนฺนุ อาศฺรยิสิ มโหปรวศนาคิ นานู กูฑ มรณธรฺมวิรุววนุ เอะํทุ นีนุ ติฬิทุกโะํฑิรลเ อิลฺล.
09030030a ตตฺปาปํ สุมหตฺกฺฤตฺวา ปฺรติยุธฺยสฺว ภารตฯ
09030030c กถํ หิ ตฺวทฺวิธโ มโหาทฺรโจยเต ปลายนํฯฯ
ภารต! มหาปาปวนฺนุ มาฑิรุว นีนุ ปฺรติยาคิ ยุทฺธมาฑุ! มโหทิํท ปลายนมาฑุวุทนฺนุ นินฺนํถวนุ หเคเะ ตานเ พยสุตฺตานเะ?
09030031a กฺว ตเ ตตฺปเารุษํ ยาตํ กฺว จ มานห์ สุยโธนฯ
09030031c กฺว จ วิกฺราํตตา ยาตา กฺว จ วิสฺผูรฺชิตํ มหตฺฯฯ
สุยโธน! นินฺน อา ปเารุษวเะลฺลิ หโยิตุ? มานวเะลฺลิ หโยิตุ? อา นินฺน วิกฺราํตวเะลฺลิ หโยิตุ? นินฺน อา มหา ครฺชนเะยุ เอะลฺลิ อฑคิตุ?
09030032a กฺว ตเ กฺฤตาสฺตฺรตา ยาตา กิํ จ ศเษเ ชลาศยเฯ
09030032c ส ตฺวมุตฺติษฺฐ ยุธฺยสฺว กฺษตฺรธรฺมเณ ภารตฯฯ
นินฺน อสฺตฺรวิทฺยเะยุ เอะลฺลิ หโยิตุ? ชลาศยทลฺลเกเะ มลคิรุวเะ? ภารต! มเลเะทฺทุ กฺษตฺรธรฺมทํตเะ ยุทฺธมาฑุ!
09030033a อสฺมานฺวา ตฺวํ ปราชิตฺย ปฺรศาธิ ปฺฤถิวีมิมาํฯ
09030033c อถ วา นิหตโ'สฺมาภิรฺภูมเา สฺวปฺสฺยสิ ภารตฯฯ
ภารต! นีนุ นมฺมนฺนุ ปราชยคโะฬิสิ อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ อาฬุ. อถวา นมฺมิํท หตนาคิ นเะลท มเลเะ มลคุ!
09030034a เอษ ตเ ปฺรถมโ ธรฺมห์ สฺฤษฺฏโ ธาตฺรา มหาตฺมนาฯ
09030034c ตํ กุรุษฺว ยถาตถฺยํ ราชา ภว มหารถฯฯ
มหารถ! อิทเ มหาตฺม ธาตฺรนุ สฺฤษฺฏิสิรุว นินฺน ปฺรถม ธรฺม! อทนฺนุ หาคเะยเ มาฑิ ราชนาคุ!”
09030035 ทุรฺยโธน อุวาจ 09030035a นไตจฺจิตฺรํ มหาราช ยทฺภีห์ ปฺราณินมาวิศเตฺฯ
09030035c น จ ปฺราณภยาทฺภีตโ วฺยปยาตโ'สฺมิ ภารตฯฯ
ทุรฺยโธนนุ หเฬิทนุ: “มหาราช! ปฺราณิคฬนฺนุ ภยวุ อาวริสุตฺตทเะ เอะนฺนุวุทรลฺลิ อาศฺจรฺยวเนู อิลฺล. อาทรเะ ภารต! นานุ มาตฺร ปฺราณภยทิํท ภีตนาคิ อิลฺลิคเะ พํทิลฺล!
09030036a อรถศฺจานิษํคี จ นิหตห์ ปารฺษฺณิสารถิห์ฯ
09030036c เอกศฺจาปฺยคณห์ สํขฺยเ ปฺรตฺยาศฺวาสมรโจยํฯฯ
รถหีนนาคิทฺทเะ. พตฺตฬิกเะยู อิรลิลฺล. ปารฺษฺณิสารถิคฬุ หตราคิทฺทรุ. สเนเะคฬิลฺลทเ เอกาํคิยาคิทฺทเะนุ. อาค สฺวลฺปหโะตฺตุ วิศฺราํติ ปฑเะยลุ รณทิํท อิลฺลิคเะ พํทิทฺทเนเะ.
09030037a น ปฺราณหเตโรฺน ภยานฺน วิษาทาทฺวิศาํ ปตเฯ
09030037c อิทมํภห์ ปฺรวิษฺฏโ'สฺมิ ศฺรมาตฺตฺวิทมนุษฺฐิตํฯฯ
วิศาํปตเ! ปฺราณกฺกาคิยาคลี, ภยทิํทาคลี, วิษาททิํทาคลี นานุ อี นีรนฺนุ ปฺรวเศิสิลฺล! อายาสปริหารมาฑิกโะฬฺฬลุ อิลฺลิ กุฬิติทฺทเนเะ.
09030038a ตฺวํ จาศฺวสิหิ กเาํตเย ยเ จาปฺยนุคตาสฺตวฯ
09030038c อหมุตฺถาย วห์ สรฺวานฺปฺรติยโตฺสฺยามิ สํยุคเฯฯ
กเาํตเย! นีนุ กูฑ พฬลิรุวเะ มตฺตุ นินฺน อนุยายิคฬู พฬลิทฺทารเะ. นาฬเะ นานุ มเลเะ เอะทฺทุ รณทลฺลิ นิมฺมเะลฺลรนฺนู เอะทุริสิ ยุทฺธมาฑุตฺตเนเะ.”
09030039 ยุธิษฺฐิร อุวาจ 09030039a อาศฺวสฺตา เอว สรฺวเ สฺม จิรํ ตฺวาํ มฺฤคยามหเฯ
09030039c ตทิทานีํ สมุตฺติษฺฐ ยุธฺยสฺวเห สุยโธนฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “นาวเะลฺลา วิศฺรมิสิกโะํฑิทฺทเวเะ. นินฺนนฺนุ นาวุ พหฬ สมยทิํท หุฑุกุตฺติทฺทเวเะ. อาทุทริํท สุยโธน! อีคลเ มเลเะทฺทุ ยุทฺธมาฑุ.
09030040a หตฺวา วา สมรเ ปารฺถานฺ สฺผีตํ ราชฺยมวาปฺนุหิฯ
09030040c นิหตโ วา รณเ'สฺมาภิรฺวีรลโกมวาปฺสฺยสิฯฯ
สมรทลฺลิ ปารฺถรนฺนุ สํหริสิ สมฺฤทฺธ ราชฺยวนฺนุ หโะํทุ. อถวา รณทลฺลิ นมฺมิํท วธิสลฺปฏฺฏุ วีรลโกวนฺนุ ปฑเะ!”
09030041 ทุรฺยโธน อุวาจ 09030041a ยทรฺถํ ราชฺยมิจฺจามิ กุรูณาํ กุรุนํทนฯ
09030041c ต อิมเ นิหตาห์ สรฺวเ ภฺราตรโ มเ ชนเศฺวรฯฯ
ทุรฺยโธนนุ หเฬิทนุ: “กุรุนํทน! ชนเศฺวร! ยาริคาคิ ราชฺยวนฺนุ อิจฺฉิสิทฺทเะนโ อา กุรุภฺราตรรเะลฺลรู หตราคิทฺทารเะ!
09030042a กฺษีณรตฺนาํ จ ปฺฤถิวีํ หตกฺษตฺริยปุํควาํฯ
09030042c นาภฺยุตฺสหามฺยหํ ภโกฺตุํ วิธวามิว ยโษิตํฯฯ
สํปตฺตนฺนุ กฬเะทุกโะํฑุ มตฺตุ กฺษตฺริย ปุํควรุ หตราคิ วิธวเะยํตเะ หีนวาคิรุว อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ ภโคิสุวลฺลิ นนคเะ อุตฺสาหวิลฺล!
09030043a อทฺยาปิ ตฺวหมาศํสเ ตฺวาํ วิชเตุํ ยุธิษฺฐิรฯ
09030043c ภํกฺตฺวา ปาํจาลปาํฑูนามุตฺสาหํ ภรตรฺษภฯฯ
ยุธิษฺฐิร! ภรตรฺษภ! อาทรเะ อิํทุ กูฑ ปาํจาล-ปาํฑวร อุตฺสาหวนฺนุ ภคฺนคโะฬิสิ นินฺนนฺนุ ชยิสุว อาสเะยนฺนิฏฺฏุกโะํฑิทฺทเนเะ!
09030044a น ตฺวิทานีมหํ มนฺยเ การฺยํ ยุทฺธเน กรฺหิ จิตฺฯ
09030044c ทฺรโณเ กรฺณเ จ สํศาํตเ นิหตเ จ ปิตามหเฯฯ
อาทรเะ ทฺรโณ, กรฺณ มตฺตุ ปิตามหรุ หตราคิ มลคิรุว นํตร อี ยุทฺธทิํท เอนาทรู ปฺรยโชนวาคุตฺตทเะยเะํทุ นนคนฺนิสุวุทิลฺล.
09030045a อสฺตฺวิทานีมิยํ ราชนฺกเวลา ปฺฤถิวี ตวฯ
09030045c อสหายโ หิ กโ ราชา ราชฺยมิจฺจเตฺปฺรศาสิตุํฯฯ
ราชนฺ! กเวล อี ปฺฤถฺวิยุ มาตฺร นินฺนทาคุตฺตทเะ. อาทรเะ ยาวุทู มตฺตุ ยารู อิลฺลท ราชฺยวนฺนุ ยาว ราชนุ ตานเ อาฬลุ พยสุตฺตานเะ?
09030046a สุหฺฤทสฺตาทฺฤศานฺ หิตฺวา ปุตฺรานฺภฺราตฺฤๅนฺปิตฺฤๅนปิฯ
09030046c ภวทฺภิศฺจ หฺฤตเ ราชฺยเ กโ นุ ชีวเต มาทฺฤศห์ฯฯ
อํตห สุหฺฤทรนฺนู, ปุตฺรรนฺนู, สหโทรรนฺนู, ปิตฺฤคฬนฺนู วธเะคีฑุมาฑิ, นินฺนิํท ราชฺยวู อปหฺฤตวาทนํตร นนฺนํถวนุ หเคเะ ตานเ ชีวิสิรุวนุ?
09030047a อหํ วนํ คมิษฺยามิ หฺยชินไห์ ปฺรติวาสิตห์ฯ
09030047c รติรฺหิ นาสฺติ มเ ราชฺยเ หตปกฺษสฺย ภารตฯฯ
นานุ มฺฤคจรฺมวนฺนุ หโะทฺทุ วนกฺกเะ หโะรฏุหโคุตฺตเนเะ. ภารต! นนฺน กฑเะยวรนฺนุ กฬเะทุกโะํฑ นนคเะ ราชฺยท มเลิน ปฺรีติยเ อิลฺลวาคิทเะ.
09030048a หตพาํธวภูยิษฺฐา หตาศฺวา หตกุํชราฯ
09030048c เอษา ตเ ปฺฤถิวี ราชนฺภุํกฺตฺวไนาํ วิคตชฺวรห์ฯฯ
ราชนฺ! อนเก ราชพาํธวรนฺนุ กฬเะทุกโะํฑ, หตาศฺว-หตกุํชรวาคิรุว อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ อาตํกวิลฺลทเ ภโคิสุ!
09030049a วนมเว คมิษฺยามิ วสานโ มฺฤคจรฺมณีฯ
09030049c น หิ มเ นิรฺชิตสฺยาสฺติ ชีวิตเ'ทฺย สฺปฺฤหา วิภโฯฯ
มฺฤคจรฺมวนฺนุ ธริสิ วนกฺกเ หโคุตฺตเนเะ. วิภโ! สฺวชนริํท วิหีนราคิรุว นนคเะ อิํทุ ชีวิสิรุวุทรลฺลิ อาสกฺติยเ อิลฺลวาคิทเะ.
09030050a คจฺจ ตฺวํ ภุํกฺตฺว ราชเํทฺร ปฺฤถิวีํ นิหตเศฺวราํฯ
09030050c หตยโธาํ นษฺฏรตฺนาํ กฺษีณวปฺราํ ยถาสุขํฯฯ
ราชเํทฺร! หโคุ! อีศฺวรรนฺนุ กฬเะทุกโะํฑิรุว, ยโธรุ หตราคิรุว, สํปตฺตุคฬุ นษฺฏวาคิรุว, กฺษีณ กาํติยุฬฺฬ อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ ยถาสุขวาคิ ภโคิสุ!”
09030051 ยุธิษฺฐิร อุวาจ 09030051a อารฺตปฺรลาปานฺมา ตาต สลิลสฺถห์ ปฺรภาษถาห์ฯ
09030051c นไตนฺมนสิ มเ ราชนฺวาศิตํ ศกุนเริวฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “อยฺยา! นีรินลฺลเ กุฬิตุกโะํฑุ อารฺตปฺรลาปมาฑุตฺตา มาตนาฑพเฑ! ราชนฺ! ปกฺษิยํตเะ จิลิปิลิคุฑุตฺติรุว นินฺน อี มาตุคฬุ นนฺน มเลเะ ยาว ปริณามวนฺนู พีรุตฺติลฺล!
09030052a ยทิ จาปิ สมรฺถห์ สฺยาสฺตฺวํ ทานาย สุยโธนฯ
09030052c นาหมิจฺจเยมวนิํ ตฺวยา ทตฺตาํ ปฺรศาสิตุํฯฯ
สุยโธน! โอะํทุวเฬเะ นีนุ ทานมาฑลุ สมรฺถนาคิรุวเะยาทรู นีนุ ทานวาคิ กโะฑุว อี อวนิยนฺนุ อาฬลุ นนคเะ อิจฺฉเะยิลฺล.
09030053a อธรฺมเณ น คฺฤหฺณียาํ ตฺวยา ทตฺตาํ มหีมิมาํฯ
09030053c น หิ ธรฺมห์ สฺมฺฤตโ ราชนฺ กฺษตฺริยสฺย ปฺรติคฺรหห์ฯฯ
อธรฺมทิํท นีฑุตฺติรุว อี มหิยนฺนุ นานุ สฺวีกริสุวุทิลฺล. ราชนฺ! กฺษตฺริยนุ ทานวนฺนุ สฺวีกริสพหุทเะํทุ ยาว สฺมฺฤติยลฺลิยู หเฬิลฺล.
09030054a ตฺวยา ทตฺตาํ น จเจฺจเยํ ปฺฤถิวีมขิลามหํฯ
09030054c ตฺวาํ ตุ ยุทฺธเ วินิรฺชิตฺย ภโกฺตาสฺมิ วสุธามิมาํฯฯ
นีนุ ทานวนฺนาคิ นีฑุว อี อขิล ปฺฤถฺวิยนฺนู นานุ พยสุวุทิลฺล. อาทรเะ ยุทฺธทลฺลิ นินฺนนฺนุ สโลิสิ อี วสุธเะยนฺนุ ภโคิสุตฺตเนเะ.
09030055a อนีศฺวรศฺจ ปฺฤถิวีํ กถํ ตฺวํ ทาตุมิจฺจสิฯ
09030055c ตฺวยเยํ ปฺฤถิวี ราชนฺกิํ น ทตฺตา ตทไว หิฯฯ
อีศฺวรนิลฺลทิรุว อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ นีนุ หเคเะ ทานวาคิ กโะฑลิจฺฉิสุวเะ? ราชนฺ! นินฺนทลฺลทาคิรุว อี ภูมิยนฺนุ นีนุ หเคเะ ทานวาคิ กโะฑพลฺลเะ?
09030056a ธรฺมตโ ยาจมานานาํ ศมารฺถํ จ กุลสฺย นห์ฯ
09030056c วารฺษฺณเยํ ปฺรถมํ ราชนฺปฺรตฺยาขฺยาย มหาพลํฯฯ
ราชนฺ! กุลทลฺลิ ศาํติยนฺนิริสลโสุค ธรฺมทิํท มหาพล วารฺษฺณเยนุ มโะทลุ พํทุ กเฬิทาค นีนเนุ ปฺรตฺยุตฺตรวนฺนิตฺติทฺทเะ?
09030057a กิมิทานีํ ททาสิ ตฺวํ กโ หิ ตเ จิตฺตวิภฺรมห์ฯ
09030057c อภิยุกฺตสฺตุ กโ ราชา ทาตุมิจฺจเทฺธิ มเทินีํฯฯ
อีค นีนุ ทานวาคิ กโะฑุตฺตเนเะ เอะํทุ หเฬุตฺติรุวเะยลฺล! นินคเนาทรู จิตฺตภฺรมเะยุํฏาคิทเะยเ? ศตฺรุคฬ อากฺรมณกฺกโะฬคาคิรุว ราชฺยวนฺนุ ยาว ราชนุ ตานเ ทานวาคิ กโะฑลุ พยสุตฺตานเะ?
09030058a น ตฺวมทฺย มหีํ ทาตุมีศห์ กเารวนํทนฯ
09030058c อาจฺจเตฺตุํ วา พลาทฺราชนฺส กถํ ทาตุมิจฺจสิฯฯ
กเารวนํทน! อิํทุ นีนุ ภูมิยนฺนุ ทานวนฺนาคิกโะฑลุ อีศนู อาคิลฺล อถวา พลวาคิ กสิทุกโะฬฺฬลู สมรฺถนาคิลฺล! หีคิรุวาค หเคเะ ตานเ ทานวนฺนุ กโะฑลุ พยสุตฺติรุวเะ?
09030058e มาํ ตุ นิรฺชิตฺย สํคฺรามเ ปาลยเมาํ วสุํธราํฯฯ
09030059a สูจฺยคฺรเณาปิ ยทฺภูมเรปิ ธฺรียเต ภารตฯ
09030059c ตนฺมาตฺรมปิ นโ มหฺยํ น ททาติ ปุรา ภวานฺฯฯ
“นนฺนนฺนุ สํคฺรามทลฺลิ สโลิสิยเ นีนุ อี วสุํธรเะยนฺนุ ปาลิสุ! สูชิย มโะนเะยษฺฏุ ภูมิยนฺนู กโะฑุวุทิลฺล” เอะํทุ หเฬิทฺทเะ. ภารต! อาค นีนุ นนคเะ อษฺฏุ ภูมิยนฺนู กโะฑลุ อิษฺฏปฏฺฏิรลิลฺล!
09030060a ส กถํ ปฺฤถิวีมเตาํ ปฺรททาสิ วิศาํ ปตเฯ
09030060c สูจฺยคฺรํ นาตฺยชห์ ปูรฺวํ ส กถํ ตฺยชสิ กฺษิติํฯฯ
วิศาํปตเ! หาคิรุวาค อีค หเคเะ อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ นนคเะ กโะฑุตฺติรุวเะ? หิํทเะ สูชิย มโะนเะยษฺฏุ ภูมิยนฺนุ พิฏฺฏุกโะฏฺฏิรทวนุ อีค อิฑี ภูมิยนฺนเ หเคเะ ตฺยชิสุตฺติทฺทียเะ?
09030061a เอวมไศฺวรฺยมาสาทฺย ปฺรศาสฺย ปฺฤถิวีมิมาํฯ
09030061c กโ หิ มูฒโ วฺยวสฺยเต ศตฺรโรฺทาตุํ วสุํธราํฯฯ
อี รีติ ไอศฺวรฺยวนฺนุ โอะฏฺฏุคูฑิสิกโะํฑุ อี ภูมิยนฺนาฬิท ยาว มูฒนุ ตานเ วสุํธรเะยนฺนุ ศตฺรุวิคเะ กโะฑลุ พยสุตฺตานเะ?
09030062a ตฺวํ ตุ กเวลมเารฺขฺยเณ วิมูฒโ นาวพุธฺยสเฯ
09030062c ปฺฤถิวีํ ทาตุกามโ'ปิ ชีวิตเนาทฺย มโกฺษฺยสเฯฯ
นินาทรโ กเวล มูรฺขตนทิํท วิมูฒนาคิรุวเะ! ปฺฤถฺวิยนฺนุ กโะฑลุ พยสิทรู อิํทุ ชีววนฺนุ ตโะรเะยพเกาคุตฺตทเะ เอะนฺนุวุทนฺนุ นีนุ อริติลฺล!
09030063a อสฺมานฺวา ตฺวํ ปราชิตฺย ปฺรศาธิ ปฺฤถิวีมิมาํฯ
09030063c อถ วา นิหตโ'สฺมาภิรฺวฺรช ลโกานนุตฺตมานฺฯฯ
นมฺมนฺนุ นีนุ ปราชยคโะฬิสิ อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ อาฬุ. อถวา นมฺมิํท หตนาคิ อุตฺตม ลโกคฬิคเะ ตเะรฬุ!
09030064a อาวยโรฺชีวตโ ราชนฺมยิ จ ตฺวยิ จ ธฺรุวํฯ
09030064c สํศยห์ สรฺวภูตานาํ วิชยเ นโ ภวิษฺยติฯฯ
ราชนฺ! นานุ มตฺตุ นีนุ อิพฺพรู ชีวํตวาคิทฺทรเะ นมฺมิพฺพรลฺลิ วิชยิยารเะํทุ สรฺวภูตคฬลฺลิยู สํศยวุํฏาคุตฺตทเะ.
09030065a ชีวิตํ ตว ทุษฺปฺรชฺญ มยิ สํปฺรติ วรฺตตเฯ
09030065c ชีวยเยํ ตฺวหํ กามํ น ตุ ตฺวํ ชีวิตุํ กฺษมห์ฯฯ
ทุษฺปฺรชฺญ! นินฺน ชีวนวุ นนฺน กไยลฺลิทเะ! นานุ พยสิทรเะ มาตฺร นีนุ ชีวํตนาคิรพลฺลเะ! นินฺน อิจฺจเะยิํท ชีวิสลุ นีนุ ศกฺยนิลฺล!
09030066a ทหนเ หิ กฺฤตโ ยตฺนสฺตฺวยาสฺมาสุ วิศเษตห์ฯ
09030066c อาศีวิษไรฺวิษไศฺจาปิ ชลเ จาปิ ปฺรวเศนไห์ฯฯ
09030066e ตฺวยา วินิกฺฤตา ราชนฺราชฺยสฺย หรณเน จฯฯ
วิศเษวาคิ นีนุ นมฺมนฺนุ มโสทิํท สุฑลุ ปฺรยตฺนิสิทเะ. หาวิน วิษวนฺนุณฺณิสิทเะ. นีริคเะ กูฑ ตฬฺฬิทเะ!
09030067a เอตสฺมาตฺการณาตฺปาป ชีวิตํ ตเ น วิทฺยตเฯ
09030067c อุตฺติษฺฐโตฺติษฺฐ ยุธฺยสฺว ตตฺตเ ศฺรเยโ ภวิษฺยติฯฯ
ปาปิยเ! อี เอะลฺล การณคฬิํท นีนุ ชีวทิํทุฬิยลุ สาธฺยวิลฺล. มเลเฬุ! เอะทฺทเฬุ! ยุทฺธมาฑุ! อทริํทลเ นินคเะ ศฺรเยสฺสุํฏาคุตฺตทเะ!””
09030068 สํชย อุวาจ 09030068a เอวํ ตุ วิวิธา วาจโ ชยยุกฺตาห์ ปุนห์ ปุนห์ฯ
09030068c กีรฺตยํติ สฺม ตเ วีราสฺตตฺร ตตฺร ชนาธิปฯฯ
สํชยนุ หเฬิทนุ: “ชนาธิป! ชยยุกฺต อา วีรรุ อลฺลิ ปุนห์ ปุนห์ อี รีติย มาตุคฬนฺนุ หเฬุตฺตลเ อิทฺทรุ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศลฺยปรฺวณิ สารสฺวตปรฺวณิ สุยโธนยุธิษฺฐิรสํวาทเ ตฺริํศโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศลฺยปรฺวทลฺลิ สารสฺวตปรฺวทลฺลิ สุยโธนยุธิษฺฐิรสํวาท เอะนฺนุว มูวตฺตนเ อธฺยายวุ.