030 सुयोधनयुधिष्ठिरसंवादः

प्रवेश

।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।

श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित

श्री महाभारत

शल्य पर्व

सारस्वत पर्व

अध्याय 30

सार

द्वैपायन सरोवरद बळि युधिष्ठिर-कृष्णर संवाद (1-14). सुयोधन-युधिष्ठिरर संवाद (15-68).

09030001 संजय उवाच 09030001a ततस्तेष्वपयातेषु रथेषु त्रिषु पांडवाः।
09030001c तं ह्रदं प्रत्यपद्यंत यत्र दुर्योधनोऽभवत्।।

संजयनु हेळिदनु: “आ मूवरु महारथरू हॊरटुहोदनंतर दुर्योधननिद्द आ सरोवरक्कॆ पांडवरु तलुपिदरु.

09030002a आसाद्य च कुरुश्रेष्ठ तदा द्वैपायनह्रदं।
09030002c स्तंभितं धार्तराष्ट्रेण दृष्ट्वा तं सलिलाशयं।।
09030002e वासुदेवमिदं वाक्यमब्रवीत्कुरुनंदनः।।

कुरुश्रेष्ठ! द्वैपायन सरोवरवन्नु तलुपि धार्तराष्ट्रनु आ जलाराशियन्नु स्तंभनगॊळिसिरुवुदन्नु कंडु कुरुनंदन युधिष्ठिरनु वासुदेवनिगॆ ई मातन्नाडिदनु:

09030003a पश्येमां धार्तराष्ट्रेण मायामप्सु प्रयोजितां।
09030003c विष्टभ्य सलिलं शेते नास्य मानुषतो भयं।।

“धार्तराष्ट्रनु नीरिन मेलॆ तन्न मायॆयन्नु प्रयोगिसिदुदन्नु नोडु! नीरन्नु गट्टियागिसि मनुष्यर भयविल्लदे इल्लि मलगिद्दानॆ!

09030004a दैवीं मायामिमां कृत्वा सलिलांतर्गतो ह्ययं।
09030004c निकृत्या निकृतिप्रज्ञो न मे जीवन्विमोक्ष्यते।।

दैवी मायॆयन्नुपयोगिसि नीरिनॊळगिद्दानॆ. मोसगळन्नु चॆन्नागि तिळिदुकॊंडिरुव इवनु मोसवन्नु बळसिदरू नन्निंद जीवंतवागि उळियुवुदिल्ल!

09030005a यद्यस्य समरे साह्यं कुरुते वज्रभृत्स्वयं।
09030005c तथाप्येनं हतं युद्धे लोको द्रक्ष्यति माधव।।

माधव! ऒंदुवेळॆ समरदल्लि स्वयं वज्रधारि इंद्रने इवन सहायक्कॆ बंदरू युद्धदल्लि इवनु हतनागुवुदन्नु लोकवु नोडुत्तदॆ!”

09030006 श्रीवासुदेव उवाच 09030006a मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत।
09030006c मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर।।

श्री वासुदेवनु हेळिदनु: “भारत! मायावियाद इवन मायॆयन्नु मायॆयिंदले नाशगॊळिसु. युधिष्ठिर! मायावियन्नु मायॆयिंदले वधिसबेकु. इदु सत्य!

09030007a क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह।
09030007c जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनं।।

भरतश्रेष्ठ! उपायगळिंद मत्तु क्रियॆगळिंद पापात्म सुयोधननन्नु संहरिसु! मायॆयन्नु प्रयोगिसिरुव निदर्शनगळु अनेकविवॆ.

09030008a क्रियाभ्युपायैरिंद्रेण निहता दैत्यदानवाः।
09030008c क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना।।

उपाययुक्त क्रियॆगळिंदले इंद्रनु दैत्य-दानवरन्नु संहरिसिदनु. अनेक उपाययुक्त क्रियॆगळिंदले महात्म वामननु बलियन्नु बंधिसिदनु.

09030009a क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः।
09030009c हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ।।
09030009e वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः।।

उपाययुक्त क्रियॆगळिंदले हिंदॆ महासुर हिरण्याक्ष मत्तु हिरण्यकशिपुगळु वधिसल्पट्टरु. राजन्! इंतह क्रियॆगळिंदले वृत्रनू हतनादनु ऎन्नुवुदरल्लि संशयवे इल्ल.

09030010a तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः।
09030010c रामेण निहतो राजन्सानुबंधः सहानुगः।।
09030010e क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम।।

राजन्! पौलस्त्य तनय रावणनॆंब हॆसरिन राक्षसनू कूड बांधव-अनुयायिगळॊंदिगॆ रामनिंद हतनादनु. हागॆये नीनू कूड योग मत्तु क्रियॆगळन्नु उपयोगिसि निन्न विक्रमवन्नु तोरिसु!

09030011a क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने।
09030011c तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्।।

राजन्! उपाययुक्त क्रियॆगळिंदले नानु हिंदॆ महादैत्य तारकनन्नू वीर्यवान् विप्रचित्तियन्नू संहरिसिद्दॆ.

09030012a वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो।
09030012c सुंदोपसुंदावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ।।

विभो! हागॆये वातापि-इल्वलरू, त्रिशिरनू मत्तु असुर सुंदोपसुंदरू क्रियॆयिंदले वधिसल्पट्टरु.

09030013a क्रियाभ्युपायैरिंद्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो।
09030013c क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किं चिद्युधिष्ठिर।।

विभो! उपाययुक्त क्रियॆगळिंदले इंद्रनु त्रिदिववन्नु भोगिसुत्तिद्दानॆ. राजन्! युधिष्ठिर! क्रियॆगिंतलू बलवादुदु बेरॆ यावुदू इल्ल.

09030014a दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा।
09030014c क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर।।

दैत्य-दानव-राक्षसरू मत्तु पार्थिवरू उपाययुक्तक्रियॆगळिंदले हतरादरु. आदुदरिंद नीनू कूड अंतह क्रियॆगळन्नु बळसु!””

09030015 संजय उवाच 09030015a इत्युक्तो वासुदेवेन पांडवः संशितव्रतः।
09030015c जलस्थं तं महाराज तव पुत्रं महाबलं।।
09030015e अभ्यभाषत कौंतेयः प्रहसन्निव भारत।

संजयनु हेळिदनु: “भारत! महाराज! वासुदेवनु हीगॆ हेळलु संशितव्रत पांडव कौंतेयनु नगुत्ता जलस्थनागिद्द निन्न महाबल पुत्रनन्नु उद्देशिसि हेळिदनु:

09030016a सुयोधन किमर्थोऽयमारंभोऽप्सु कृतस्त्वया।
09030016c सर्वं क्षत्रं घातयित्वा स्वकुलं च विशां पते।।

“विशांपते! सुयोधन! ऎल्ल क्षत्रियरन्नू, निन्न कुलवन्नू नाशगॊळिसि ईग याव कारणक्कागि नीरिनल्लि ई अनुष्टानवन्नु प्रारंभिसिरुवॆ?

09030017a जलाशयं प्रविष्टोऽद्य वांचन्जीवितमात्मनः।
09030017c उत्तिष्ठ राजन्युध्यस्व सहास्माभिः सुयोधन।।

राजन्! सुयोधन! जलाशयवन्नु प्रवेशिसि निन्न जीववन्नुळिसिकॊळ्ळलु इच्छिसिरुवॆया? मेलेळु! नम्मॊडनॆ युद्धमाडु!

09030018a स च दर्पो नरश्रेष्ठ स च मानः क्व ते गतः।
09030018c यस्त्वं संस्तभ्य सलिलं भीतो राजन्व्यवस्थितः।।

राजन्! नरश्रेष्ठ! भीतनागि जलवन्नु स्तंभनगॊळिसि कुळितुकॊंडिरुवॆयल्ला! निन्न आ दर्प-अभिमानगळु ऎल्लि होदवु?

09030019a सर्वे त्वां शूर इत्येव जना जल्पंति संसदि।
09030019c व्यर्थं तद्भवतो मन्ये शौर्यं सलिलशायिनः।।

सभॆगळल्लि जनरॆल्लरू निन्नन्नु शूरनॆंदु हॊगळुत्तिद्दरु. नीरिनल्लि मलगि निन्न आ शौर्यवु व्यर्थवायितॆंदे भाविसुत्तेनॆ.

09030020a उत्तिष्ठ राजन्युध्यस्व क्षत्रियोऽसि कुलोद्भवः।
09030020c कौरवेयो विशेषेण कुले जन्म च संस्मर।।

राजन्! ऎद्देळु! युद्धमाडु! क्षत्रियनागिरुवॆ. कुलोद्भवनागिरुवॆ! विशेषवागि कौरवेयनागिरुवॆ. उत्तम कुलदल्लि जनिसिरुवुदन्नु स्मरिसिको!

09030021a स कथं कौरवे वंशे प्रशंसन्जन्म चात्मनः।
09030021c युद्धाद्भीतस्ततस्तोयं प्रविश्य प्रतितिष्ठसि।।

कौरव वंशदल्लि जन्मताळिदुदक्कॆ प्रशंसॆमाडिसि कॊळ्ळुत्तिद्द नीनु हेगॆ ताने ईग युद्धक्कॆ हॆदरि नीरन्नु प्रवेशिसि कुळितुकॊंडिरुवॆ?

09030022a अयुद्धमव्यवस्थानं नैष धर्मः सनातनः।
09030022c अनार्यजुष्टमस्वर्ग्यं रणे राजन्पलायनं।।

युद्धमाडदिरुवुदू, युद्धदल्लि निल्लदे ओडिहोगुवुदू सनातन धर्मवल्ल. राजन्! रणदिंद पलायनगैयुव अनार्य कार्यवु स्वर्गवन्नु नीडलारदु!

09030023a कथं पारमगत्वा हि युद्धे त्वं वै जिजीविषुः।
09030023c इमान्निपतितान्दृष्ट्वा पुत्रान्भ्रातॄन्पितॄन्तथा।।
09030024a संबंधिनो वयस्यांश्च मातुलान्बांधवांस्तथा।
09030024c घातयित्वा कथं तात ह्रदे तिष्ठसि सांप्रतं।।

युद्धवु इन्नू मुगियुवुदरॊळगे नीनु हेगॆ ताने जीविसलु इच्छिसुवॆ? अय्या! पुत्ररु-सहोदररु-पितृगळु- हागॆये संबंधिगळु-स्नेहितरु-सोदर मावंदिरु मत्तु बांधवरु हीगॆ वधिसल्पट्टु कॆळगुरुळिरुवाग नीनु हेगॆ ताने सरोवरदल्लि अडगिकॊंडिरुवॆ?

09030025a शूरमानी न शूरस्त्वं मिथ्या वदसि भारत।
09030025c शूरोऽहमिति दुर्बुद्धे सर्वलोकस्य शृण्वतः।।

भारत! शूरनॆंदु तिळिदुकॊंडिरुव नीनु शूरनल्ल! दुर्बुद्धे! नानु शूरनॆंदु सर्वलोकक्कॆ सुळ्ळुहेळिकॊंडु बंदिरुवॆ.

09030026a न हि शूराः पलायंते शत्रून्दृष्ट्वा कथं चन।
09030026c ब्रूहि वा त्वं यया धृत्या शूर त्यजसि संगरं।।

शूररु ऎंदू शत्रुगळन्नु नोडि पलायनमाडुवुदिल्ल. शूर! निजवागि हेळु. नीनु एकॆ युद्धवन्नु त्यजिसि इल्लिगॆ बंदिरुवॆ?

09030027a स त्वमुत्तिष्ठ युध्यस्व विनीय भयमात्मनः।
09030027c घातयित्वा सर्वसैन्यं भ्रातॄन् चैव सुयोधन।।
09030028a नेदानीं जीविते बुद्धिः कार्या धर्मचिकीर्षया।
09030028c क्षत्रधर्ममपाश्रित्य त्वद्विधेन सुयोधन।।

सुयोधन! निन्नल्लिरुव भयवन्नु तॊरॆदु ऎद्देळु! युद्धमाडु! सुयोधन! सर्व सैन्यवन्नू, सोदररन्नू सायगॊट्टु धर्माचरणॆयन्नु बयसि जीववन्नुळिसिकॊळ्ळुव बुद्धि-कार्यगळन्नॆसगुवुदु क्षत्रधर्मवन्नुसरिसिद निन्नंथवनिगॆ सरियल्ल!

09030029a यत्तत्कर्णमुपाश्रित्य शकुनिं चापि सौबलं।
09030029c अमर्त्य इव सम्मोहात्त्वमात्मानं न बुद्धवान्।।

कर्ण मत्तु सौबल शकुनियरन्नु आश्रयिसि मोहपरवशनागि नानू कूड मरणधर्मविरुववनु ऎंदु नीनु तिळिदुकॊंडिरले इल्ल.

09030030a तत्पापं सुमहत्कृत्वा प्रतियुध्यस्व भारत।
09030030c कथं हि त्वद्विधो मोहाद्रोचयेत पलायनं।।

भारत! महापापवन्नु माडिरुव नीनु प्रतियागि युद्धमाडु! मोहदिंद पलायनमाडुवुदन्नु निन्नंथवनु हेगॆ ताने बयसुत्तानॆ?

09030031a क्व ते तत्पौरुषं यातं क्व च मानः सुयोधन।
09030031c क्व च विक्रांतता याता क्व च विस्फूर्जितं महत्।।

सुयोधन! निन्न आ पौरुषवॆल्लि होयितु? मानवॆल्लि होयितु? आ निन्न विक्रांतवॆल्लि होयितु? निन्न आ महा गर्जनॆयु ऎल्लि अडगितु?

09030032a क्व ते कृतास्त्रता याता किं च शेषे जलाशये।
09030032c स त्वमुत्तिष्ठ युध्यस्व क्षत्रधर्मेण भारत।।

निन्न अस्त्रविद्यॆयु ऎल्लि होयितु? जलाशयदल्लेकॆ मलगिरुवॆ? भारत! मेलॆद्दु क्षत्रधर्मदंतॆ युद्धमाडु!

09030033a अस्मान्वा त्वं पराजित्य प्रशाधि पृथिवीमिमां।
09030033c अथ वा निहतोऽस्माभिर्भूमौ स्वप्स्यसि भारत।।

भारत! नीनु नम्मन्नु पराजयगॊळिसि ई पृथ्वियन्नु आळु. अथवा नम्मिंद हतनागि नॆलद मेलॆ मलगु!

09030034a एष ते प्रथमो धर्मः सृष्टो धात्रा महात्मना।
09030034c तं कुरुष्व यथातथ्यं राजा भव महारथ।।

महारथ! इदे महात्म धात्रनु सृष्टिसिरुव निन्न प्रथम धर्म! अदन्नु हागॆये माडि राजनागु!”

09030035 दुर्योधन उवाच 09030035a नैतच्चित्रं महाराज यद्भीः प्राणिनमाविशेत्।
09030035c न च प्राणभयाद्भीतो व्यपयातोऽस्मि भारत।।

दुर्योधननु हेळिदनु: “महाराज! प्राणिगळन्नु भयवु आवरिसुत्तदॆ ऎन्नुवुदरल्लि आश्चर्यवेनू इल्ल. आदरॆ भारत! नानु मात्र प्राणभयदिंद भीतनागि इल्लिगॆ बंदिल्ल!

09030036a अरथश्चानिषंगी च निहतः पार्ष्णिसारथिः।
09030036c एकश्चाप्यगणः संख्ये प्रत्याश्वासमरोचयं।।

रथहीननागिद्दॆ. बत्तळिकॆयू इरलिल्ल. पार्ष्णिसारथिगळु हतरागिद्दरु. सेनॆगळिल्लदे एकांगियागिद्दॆनु. आग स्वल्पहॊत्तु विश्रांति पडॆयलु रणदिंद इल्लिगॆ बंदिद्देनॆ.

09030037a न प्राणहेतोर्न भयान्न विषादाद्विशां पते।
09030037c इदमंभः प्रविष्टोऽस्मि श्रमात्त्विदमनुष्ठितं।।

विशांपते! प्राणक्कागियागली, भयदिंदागली, विषाददिंदागली नानु ई नीरन्नु प्रवेशिसिल्ल! आयासपरिहारमाडिकॊळ्ळलु इल्लि कुळितिद्देनॆ.

09030038a त्वं चाश्वसिहि कौंतेय ये चाप्यनुगतास्तव।
09030038c अहमुत्थाय वः सर्वान्प्रतियोत्स्यामि संयुगे।।

कौंतेय! नीनु कूड बळलिरुवॆ मत्तु निन्न अनुयायिगळू बळलिद्दारॆ. नाळॆ नानु मेलॆ ऎद्दु रणदल्लि निम्मॆल्लरन्नू ऎदुरिसि युद्धमाडुत्तेनॆ.”

09030039 युधिष्ठिर उवाच 09030039a आश्वस्ता एव सर्वे स्म चिरं त्वां मृगयामहे।
09030039c तदिदानीं समुत्तिष्ठ युध्यस्वेह सुयोधन।।

युधिष्ठिरनु हेळिदनु: “नावॆल्ला विश्रमिसिकॊंडिद्देवॆ. निन्नन्नु नावु बहळ समयदिंद हुडुकुत्तिद्देवॆ. आदुदरिंद सुयोधन! ईगले मेलॆद्दु युद्धमाडु.

09030040a हत्वा वा समरे पार्थान् स्फीतं राज्यमवाप्नुहि।
09030040c निहतो वा रणेऽस्माभिर्वीरलोकमवाप्स्यसि।।

समरदल्लि पार्थरन्नु संहरिसि समृद्ध राज्यवन्नु हॊंदु. अथवा रणदल्लि नम्मिंद वधिसल्पट्टु वीरलोकवन्नु पडॆ!”

09030041 दुर्योधन उवाच 09030041a यदर्थं राज्यमिच्चामि कुरूणां कुरुनंदन।
09030041c त इमे निहताः सर्वे भ्रातरो मे जनेश्वर।।

दुर्योधननु हेळिदनु: “कुरुनंदन! जनेश्वर! यारिगागि राज्यवन्नु इच्छिसिद्दॆनो आ कुरुभ्रातररॆल्लरू हतरागिद्दारॆ!

09030042a क्षीणरत्नां च पृथिवीं हतक्षत्रियपुंगवां।
09030042c नाभ्युत्सहाम्यहं भोक्तुं विधवामिव योषितं।।

संपत्तन्नु कळॆदुकॊंडु मत्तु क्षत्रिय पुंगवरु हतरागि विधवॆयंतॆ हीनवागिरुव ई पृथ्वियन्नु भोगिसुवल्लि ननगॆ उत्साहविल्ल!

09030043a अद्यापि त्वहमाशंसे त्वां विजेतुं युधिष्ठिर।
09030043c भंक्त्वा पांचालपांडूनामुत्साहं भरतर्षभ।।

युधिष्ठिर! भरतर्षभ! आदरॆ इंदु कूड पांचाल-पांडवर उत्साहवन्नु भग्नगॊळिसि निन्नन्नु जयिसुव आसॆयन्निट्टुकॊंडिद्देनॆ!

09030044a न त्विदानीमहं मन्ये कार्यं युद्धेन कर्हि चित्।
09030044c द्रोणे कर्णे च संशांते निहते च पितामहे।।

आदरॆ द्रोण, कर्ण मत्तु पितामहरु हतरागि मलगिरुव नंतर ई युद्धदिंद एनादरू प्रयोजनवागुत्तदॆयॆंदु ननगन्निसुवुदिल्ल.

09030045a अस्त्विदानीमियं राजन्केवला पृथिवी तव।
09030045c असहायो हि को राजा राज्यमिच्चेत्प्रशासितुं।।

राजन्! केवल ई पृथ्वियु मात्र निन्नदागुत्तदॆ. आदरॆ यावुदू मत्तु यारू इल्लद राज्यवन्नु याव राजनु ताने आळलु बयसुत्तानॆ?

09030046a सुहृदस्तादृशान् हित्वा पुत्रान्भ्रातॄन्पितॄनपि।
09030046c भवद्भिश्च हृते राज्ये को नु जीवेत मादृशः।।

अंतह सुहृदरन्नू, पुत्ररन्नू, सहोदररन्नू, पितृगळन्नू वधॆगीडुमाडि, निन्निंद राज्यवू अपहृतवादनंतर नन्नंथवनु हेगॆ ताने जीविसिरुवनु?

09030047a अहं वनं गमिष्यामि ह्यजिनैः प्रतिवासितः।
09030047c रतिर्हि नास्ति मे राज्ये हतपक्षस्य भारत।।

नानु मृगचर्मवन्नु हॊद्दु वनक्कॆ हॊरटुहोगुत्तेनॆ. भारत! नन्न कडॆयवरन्नु कळॆदुकॊंड ननगॆ राज्यद मेलिन प्रीतिये इल्लवागिदॆ.

09030048a हतबांधवभूयिष्ठा हताश्वा हतकुंजरा।
09030048c एषा ते पृथिवी राजन्भुंक्त्वैनां विगतज्वरः।।

राजन्! अनेक राजबांधवरन्नु कळॆदुकॊंड, हताश्व-हतकुंजरवागिरुव ई पृथ्वियन्नु आतंकविल्लदे भोगिसु!

09030049a वनमेव गमिष्यामि वसानो मृगचर्मणी।
09030049c न हि मे निर्जितस्यास्ति जीवितेऽद्य स्पृहा विभो।।

मृगचर्मवन्नु धरिसि वनक्के होगुत्तेनॆ. विभो! स्वजनरिंद विहीनरागिरुव ननगॆ इंदु जीविसिरुवुदरल्लि आसक्तिये इल्लवागिदॆ.

09030050a गच्च त्वं भुंक्त्व राजेंद्र पृथिवीं निहतेश्वरां।
09030050c हतयोधां नष्टरत्नां क्षीणवप्रां यथासुखं।।

राजेंद्र! होगु! ईश्वररन्नु कळॆदुकॊंडिरुव, योधरु हतरागिरुव, संपत्तुगळु नष्टवागिरुव, क्षीण कांतियुळ्ळ ई पृथ्वियन्नु यथासुखवागि भोगिसु!”

09030051 युधिष्ठिर उवाच 09030051a आर्तप्रलापान्मा तात सलिलस्थः प्रभाषथाः।
09030051c नैतन्मनसि मे राजन्वाशितं शकुनेरिव।।

युधिष्ठिरनु हेळिदनु: “अय्या! नीरिनल्ले कुळितुकॊंडु आर्तप्रलापमाडुत्ता मातनाडबेड! राजन्! पक्षियंतॆ चिलिपिलिगुडुत्तिरुव निन्न ई मातुगळु नन्न मेलॆ याव परिणामवन्नू बीरुत्तिल्ल!

09030052a यदि चापि समर्थः स्यास्त्वं दानाय सुयोधन।
09030052c नाहमिच्चेयमवनिं त्वया दत्तां प्रशासितुं।।

सुयोधन! ऒंदुवेळॆ नीनु दानमाडलु समर्थनागिरुवॆयादरू नीनु दानवागि कॊडुव ई अवनियन्नु आळलु ननगॆ इच्छॆयिल्ल.

09030053a अधर्मेण न गृह्णीयां त्वया दत्तां महीमिमां।
09030053c न हि धर्मः स्मृतो राजन् क्षत्रियस्य प्रतिग्रहः।।

अधर्मदिंद नीडुत्तिरुव ई महियन्नु नानु स्वीकरिसुवुदिल्ल. राजन्! क्षत्रियनु दानवन्नु स्वीकरिसबहुदॆंदु याव स्मृतियल्लियू हेळिल्ल.

09030054a त्वया दत्तां न चेच्चेयं पृथिवीमखिलामहं।
09030054c त्वां तु युद्धे विनिर्जित्य भोक्तास्मि वसुधामिमां।।

नीनु दानवन्नागि नीडुव ई अखिल पृथ्वियन्नू नानु बयसुवुदिल्ल. आदरॆ युद्धदल्लि निन्नन्नु सोलिसि ई वसुधॆयन्नु भोगिसुत्तेनॆ.

09030055a अनीश्वरश्च पृथिवीं कथं त्वं दातुमिच्चसि।
09030055c त्वयेयं पृथिवी राजन्किं न दत्ता तदैव हि।।

ईश्वरनिल्लदिरुव ई पृथ्वियन्नु नीनु हेगॆ दानवागि कॊडलिच्छिसुवॆ? राजन्! निन्नदल्लदागिरुव ई भूमियन्नु नीनु हेगॆ दानवागि कॊडबल्लॆ?

09030056a धर्मतो याचमानानां शमार्थं च कुलस्य नः।
09030056c वार्ष्णेयं प्रथमं राजन्प्रत्याख्याय महाबलं।।

राजन्! कुलदल्लि शांतियन्निरिसलोसुग धर्मदिंद महाबल वार्ष्णेयनु मॊदलु बंदु केळिदाग नीनेनु प्रत्युत्तरवन्नित्तिद्दॆ?

09030057a किमिदानीं ददासि त्वं को हि ते चित्तविभ्रमः।
09030057c अभियुक्तस्तु को राजा दातुमिच्चेद्धि मेदिनीं।।

ईग नीनु दानवागि कॊडुत्तेनॆ ऎंदु हेळुत्तिरुवॆयल्ल! निनगेनादरू चित्तभ्रमॆयुंटागिदॆये? शत्रुगळ आक्रमणक्कॊळगागिरुव राज्यवन्नु याव राजनु ताने दानवागि कॊडलु बयसुत्तानॆ?

09030058a न त्वमद्य महीं दातुमीशः कौरवनंदन।
09030058c आच्चेत्तुं वा बलाद्राजन्स कथं दातुमिच्चसि।।

कौरवनंदन! इंदु नीनु भूमियन्नु दानवन्नागिकॊडलु ईशनू आगिल्ल अथवा बलवागि कसिदुकॊळ्ळलू समर्थनागिल्ल! हीगिरुवाग हेगॆ ताने दानवन्नु कॊडलु बयसुत्तिरुवॆ?

09030058e मां तु निर्जित्य संग्रामे पालयेमां वसुंधरां।।
09030059a सूच्यग्रेणापि यद्भूमेरपि ध्रीयेत भारत।
09030059c तन्मात्रमपि नो मह्यं न ददाति पुरा भवान्।।

“नन्नन्नु संग्रामदल्लि सोलिसिये नीनु ई वसुंधरॆयन्नु पालिसु! सूजिय मॊनॆयष्टु भूमियन्नू कॊडुवुदिल्ल” ऎंदु हेळिद्दॆ. भारत! आग नीनु ननगॆ अष्टु भूमियन्नू कॊडलु इष्टपट्टिरलिल्ल!

09030060a स कथं पृथिवीमेतां प्रददासि विशां पते।
09030060c सूच्यग्रं नात्यजः पूर्वं स कथं त्यजसि क्षितिं।।

विशांपते! हागिरुवाग ईग हेगॆ ई पृथ्वियन्नु ननगॆ कॊडुत्तिरुवॆ? हिंदॆ सूजिय मॊनॆयष्टु भूमियन्नु बिट्टुकॊट्टिरदवनु ईग इडी भूमियन्ने हेगॆ त्यजिसुत्तिद्दीयॆ?

09030061a एवमैश्वर्यमासाद्य प्रशास्य पृथिवीमिमां।
09030061c को हि मूढो व्यवस्येत शत्रोर्दातुं वसुंधरां।।

ई रीति ऐश्वर्यवन्नु ऒट्टुगूडिसिकॊंडु ई भूमियन्नाळिद याव मूढनु ताने वसुंधरॆयन्नु शत्रुविगॆ कॊडलु बयसुत्तानॆ?

09030062a त्वं तु केवलमौर्ख्येण विमूढो नावबुध्यसे।
09030062c पृथिवीं दातुकामोऽपि जीवितेनाद्य मोक्ष्यसे।।

निनादरो केवल मूर्खतनदिंद विमूढनागिरुवॆ! पृथ्वियन्नु कॊडलु बयसिदरू इंदु जीववन्नु तॊरॆयबेकागुत्तदॆ ऎन्नुवुदन्नु नीनु अरितिल्ल!

09030063a अस्मान्वा त्वं पराजित्य प्रशाधि पृथिवीमिमां।
09030063c अथ वा निहतोऽस्माभिर्व्रज लोकाननुत्तमान्।।

नम्मन्नु नीनु पराजयगॊळिसि ई पृथ्वियन्नु आळु. अथवा नम्मिंद हतनागि उत्तम लोकगळिगॆ तॆरळु!

09030064a आवयोर्जीवतो राजन्मयि च त्वयि च ध्रुवं।
09030064c संशयः सर्वभूतानां विजये नो भविष्यति।।

राजन्! नानु मत्तु नीनु इब्बरू जीवंतवागिद्दरॆ नम्मिब्बरल्लि विजयियारॆंदु सर्वभूतगळल्लियू संशयवुंटागुत्तदॆ.

09030065a जीवितं तव दुष्प्रज्ञ मयि संप्रति वर्तते।
09030065c जीवयेयं त्वहं कामं न तु त्वं जीवितुं क्षमः।।

दुष्प्रज्ञ! निन्न जीवनवु नन्न कैयल्लिदॆ! नानु बयसिदरॆ मात्र नीनु जीवंतनागिरबल्लॆ! निन्न इच्चॆयिंद जीविसलु नीनु शक्यनिल्ल!

09030066a दहने हि कृतो यत्नस्त्वयास्मासु विशेषतः।
09030066c आशीविषैर्विषैश्चापि जले चापि प्रवेशनैः।।
09030066e त्वया विनिकृता राजन्राज्यस्य हरणेन च।।

विशेषवागि नीनु नम्मन्नु मोसदिंद सुडलु प्रयत्निसिदॆ. हाविन विषवन्नुण्णिसिदॆ. नीरिगॆ कूड तळ्ळिदॆ!

09030067a एतस्मात्कारणात्पाप जीवितं ते न विद्यते।
09030067c उत्तिष्ठोत्तिष्ठ युध्यस्व तत्ते श्रेयो भविष्यति।।

पापिये! ई ऎल्ल कारणगळिंद नीनु जीवदिंदुळियलु साध्यविल्ल. मेलेळु! ऎद्देळु! युद्धमाडु! अदरिंदले निनगॆ श्रेयस्सुंटागुत्तदॆ!””

09030068 संजय उवाच 09030068a एवं तु विविधा वाचो जययुक्ताः पुनः पुनः।
09030068c कीर्तयंति स्म ते वीरास्तत्र तत्र जनाधिप।।

संजयनु हेळिदनु: “जनाधिप! जययुक्त आ वीररु अल्लि पुनः पुनः ई रीतिय मातुगळन्नु हेळुत्तले इद्दरु.”

समाप्ति

इति श्रीमहाभारते शल्यपर्वणि सारस्वतपर्वणि सुयोधनयुधिष्ठिरसंवादे त्रिंशोऽध्यायः।।
इदु श्रीमहाभारतदल्लि शल्यपर्वदल्लि सारस्वतपर्वदल्लि सुयोधनयुधिष्ठिरसंवाद ऎन्नुव मूवत्तने अध्यायवु.