പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ശല്യ പര്വ
ഹ്രദപ്രവേശ പര്വ
അധ്യായ 28
സാര
അര്ജുനനു അളിദുളിദ കൌരവസേനെയന്നു യാരൂ ഉളിയദംതെ നാശഗൊളിസിദുദു (1-14). രണരംഗദല്ലി ഏകാംഗിയാഗിദ്ദ ദുര്യോധനനു പലായനദ മനസ്സു മാഡിദുദു (15-28). സെരെയല്ലിദ്ദ സംജയനന്നു സാത്യകിയു കൊല്ലലു ഹൊരടാഗ വ്യാസനു അവനന്നു തഡെദുദു; സംജയനു ഹസ്തിനാപുരദ കഡെ തെരളുവുദു (29-39). ദാരിയല്ലി സംജയ-ദുര്യോധനര സംവാദ മത്തു ദുര്യോധനനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസിദുദു (40-52). ദുര്യോധനനു സരോവരദല്ലിരുവനെംദു സംജയനു കൃപ-അശ്വത്ഥാമ-കൃതവര്മരിഗെ തിളിസിദുദു (53-62). യുയുത്സുവു യുധിഷ്ഠിരന അനുമതിയന്നു പഡെദു കൌരവ ശിബിരദിംദ രാജപത്നിയരന്നു കരെദുകൊംഡു ഹസ്തിനാപുരക്കെ ഹിംദിരുഗിദുദു (63-92).
09028001 സംജയ ഉവാച 09028001a തതഃ ക്രുദ്ധാ മഹാരാജ സൌബലസ്യ പദാനുഗാഃ।
09028001c ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാക്രംദേ പാംഡവാന്പര്യവാരയന്।।
സംജയനു ഹേളിദനു: “മഹാരാജ! ആഗ സൌബലന അനുയായിഗളു ക്രുദ്ധരാഗി ജീവവന്നു തൊരെദു പാംഡവരന്നു സുത്തുവരെദു ആക്രമണിസിദരു.
09028002a താനര്ജുനഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണാത്സഹദേവജയേ ധൃതഃ।
09028002c ഭീമസേനശ്ച തേജസ്വീ ക്രുദ്ധാശീവിഷദര്ശനഃ।।
സഹദേവജയദല്ലി ധൃതനാദ അര്ജുന മത്തു ക്രുദ്ധ വിഷസര്പദംതെ തോരുത്തിദ്ദ തേജസ്വീ ഭീമസേനരു അവരന്നു എദുരിസിദരു.
09028003a ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസഹസ്താനാം സഹദേവം ജിഘാംസതാം।
09028003c സംകല്പമകരോന്മോഘം ഗാംഡീവേന ധനംജയഃ।।
സഹദേവനന്നു സംഹരിസലു ശക്തി-ഋഷ്ടി-പ്രാസഗളന്നു ഹിഡിദിദ്ദ സഹസ്രാരു യോധര സംകല്പഗളന്നു ധനംജയനു ഗാംഡീവദിംദ വ്യര്ഥഗൊളിസിദനു.
09028004a പ്രഗൃഹീതായുധാന്ബാഹൂന്യോധാനാമഭിധാവതാം।
09028004c ഭല്ലൈശ്ചിച്ചേദ ബീഭത്സുഃ ശിരാംസ്യപി ഹയാനപി।।
ധാവിസി ബരുത്തിദ്ദ യോധര ആയുധഗളന്നു ഹിഡിദിദ്ദ ബാഹുഗളന്നു, ശിരഗളന്നു മത്തു കുദുരെഗളന്നു ബീഭത്സുവു ഭല്ലഗളിംദ തുംഡരിസിദനു.
09028005a തേ ഹതാഃ പ്രത്യപദ്യംത വസുധാം വിഗതാസവഃ।
09028005c ത്വരിതാ ലോകവീരേണ പ്രഹതാഃ സവ്യസാചിനാ।।
ലോകവീര സവ്യസാചിയിംദ പ്രഹരിസല്പട്ട അവരു അസുനീഗി വസുധെയമേലെ തൊപതൊപനെ ബീളുത്തിദ്ദരു.
09028006a തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ സ്വബലസംക്ഷയം।
09028006c ഹതശേഷാന്സമാനീയ ക്രുദ്ധോ രഥശതാന്വിഭോ।।
09028007a കുംജരാംശ്ച ഹയാംശ്ചൈവ പാദാതാംശ്ച പരംതപ।
09028007c ഉവാച സഹിതാന്സര്വാന്ധാര്തരാഷ്ട്ര ഇദം വചഃ।।
വിഭോ! പരംതപ! ആഗ രാജാ ധാര്തരാഷ്ട്ര ദുര്യോധനനു തന്ന സേനെയു ക്ഷയവാഗുത്തിരുവുദന്നു നോഡി ക്രുദ്ധനാഗി, നാശഗൊള്ളദേ ഉളിദിദ്ദ നൂരാരു രഥ-ആനെ-കുദുരെഗള സവാരരന്നു മത്തു പദാതിഗളന്നു ഒട്ടാഗി കരെദു ഈ മാതന്നാഡിദനു:
09028008a സമാസാദ്യ രണേ സര്വാന്പാംഡവാന്സസുഹൃദ്ഗണാന്।
09028008c പാംചാല്യം ചാപി സബലം ഹത്വാ ശീഘ്രം നിവര്തത।।
“കൂഡലേ രണവന്നു സേരി തമ്മ സേനെ മത്തു സുഹൃദയ പാംചാല്യ ഗണഗളിംദ കൂഡിരുവ പാംഡവരെല്ലരന്നൂ സംഹരിസി ഹിംദിരുഗിരി!”
09028009a തസ്യ തേ ശിരസാ ഗൃഹ്യ വചനം യുദ്ധദുര്മദാഃ।
09028009c പ്രത്യുദ്യയൂ രണേ പാര്ഥാംസ്തവ പുത്രസ്യ ശാസനാത്।।
അവന ആ മാതന്നു ശിരസാവഹിസി നിന്ന പുത്രന ശാസനദംതെയേ ആ യുദ്ധദുര്മദരു രണദല്ലി പാര്ഥരന്നു എദുരിസി യുദ്ധമാഡിദരു.
09028010a താനഭ്യാപതതഃ ശീഘ്രം ഹതശേഷാന്മഹാരണേ।
09028010c ശരൈരാശീവിഷാകാരൈഃ പാംഡവാഃ സമവാകിരന്।।
മഹാരണദല്ലി ഹതരാഗദേ തമ്മ മേലെ ബീളുത്തിദ്ദ അവരന്നു പാംഡവരു ശീഘ്രദല്ലിയേ വിഷസര്പഗള ആകാരദ ബാണഗളിംദ മുച്ചിബിട്ടരു.
09028011a തത്സൈന്യം ഭരതശ്രേഷ്ഠ മുഹൂര്തേന മഹാത്മഭിഃ।
09028011c അവധ്യത രണം പ്രാപ്യ ത്രാതാരം നാഭ്യവിംദത।।
09028011e പ്രതിഷ്ഠമാനം തു ഭയാന്നാവതിഷ്ഠത ദംശിതം।।
ഭരതശ്രേഷ്ഠ! ത്രാതാരരില്ലദേ രണവന്നു സേരിദ അവരന്നു മുഹൂര്തമാത്രദല്ലി മഹാത്മ പാംഡവരു വധിസിബിട്ടരു. കവചധാരിഗളാഗി യുദ്ധദല്ലി നിംതിദ്ദരൂ ഭയദിംദ അവരു ഹെച്ചുകാല നില്ലലില്ല.
09028012a അശ്വൈര്വിപരിധാവദ്ഭിഃ സൈന്യേന രജസാ വൃതേ।
09028012c ന പ്രാജ്ഞായംത സമരേ ദിശശ്ച പ്രദിശസ്തഥാ।।
കുദുരെഗളന്നേരി പലായന മാഡുത്തിദ്ദ സേനെഗളിംദ മേലെദ്ദ ധൂളു തുംബികൊംഡിരലു രണരംഗദല്ലി ദിക്കു ഉപദിക്കുഗള്യാവുവെംദേ തോരുത്തിരലില്ല.
09028013a തതസ്തു പാംഡവാനീകാന്നിഃസൃത്യ ബഹവോ ജനാഃ।
09028013c അഭ്യഘ്നംസ്താവകാന്യുദ്ധേ മുഹൂര്താദിവ ഭാരത।।
09028013e തതോ നിഃശേഷമഭവത്തത്സൈന്യം തവ ഭാരത।।
ഭാരത! ആഗ പാംഡവര സേനെയിംദ ഹൊരബംദ അനേക ജനരു ഓഡിഹോഗുത്തിരുവ നിന്നവരന്നു ക്ഷണമാത്രദല്ലി സംഹരിസിദരു. ഭാരത! ആഗ നിന്ന സേനെയല്ലി യാരൂ ഉളിദുകൊംഡിരദ ഹാഗായിതു.
09028014a അക്ഷൌഹിണ്യഃ സമേതാസ്തു തവ പുത്രസ്യ ഭാരത।
09028014c ഏകാദശ ഹതാ യുദ്ധേ താഃ പ്രഭോ പാംഡുസൃംജയൈഃ।।
ഭാരത! പ്രഭോ! യുദ്ധദല്ലി ഒംദാഗിദ്ദ നിന്ന പുത്രന ഹന്നൊംദു അക്ഷൌഹിണീ സേനെയു പാംഡു-സൃംജയരിംദ നാശഗൊംഡിതു.
09028015a തേഷു രാജസഹസ്രേഷു താവകേഷു മഹാത്മസു।
09028015c ഏകോ ദുര്യോധനോ രാജന്നദൃശ്യത ഭൃശം ക്ഷതഃ।।
രാജന്! നിന്ന ആ സഹസ്രാരു മഹാത്മ രാജരല്ലി അത്യംത ഗായഗൊംഡിരുവ ദുര്യോധനനൊബ്ബനേ അല്ലി കാണുത്തിദ്ദനു.
09028016a തതോ വീക്ഷ്യ ദിശഃ സര്വാ ദൃഷ്ട്വാ ശൂന്യാം ച മേദിനീം।
09028016c വിഹീനഃ സര്വയോധൈശ്ച പാംഡവാന്വീക്ഷ്യ സംയുഗേ।।
09028017a മുദിതാന്സര്വസിദ്ധാര്ഥാന്നര്ദമാനാന്സമംതതഃ।
09028017c ബാണശബ്ദരവാംശ്ചൈവ ശ്രുത്വാ തേഷാം മഹാത്മനാം।।
09028018a ദുര്യോധനോ മഹാരാജ കശ്മലേനാഭിസംവൃതഃ।
09028018c അപയാനേ മനശ്ചക്രേ വിഹീനബലവാഹനഃ।।
ആഗ സര്വദിക്കുഗളന്നൂ നോഡി, ഭൂമിയു സര്വയോധരിംദ വിഹീനവാഗി ശൂന്യവാദുദന്നു കംഡു, സര്വ ഉദ്ദേശഗളന്നൂ പൂരൈസി ഹര്ഷിതരാദ പാംഡവരന്നു എല്ലെഡെയൂ കംഡു, ആ മഹാത്മര ബാണഗള ശബ്ധ മത്തു കൂഗുഗളന്നു കേളി സേനെ-വാഹനഗളന്നു കളെദുകൊംഡിദ്ദ ദുര്യോധനനു ശോകസംതപ്തനാഗി യുദ്ധദിംദ ഹിമ്മെട്ടുവ മനസ്സുമാഡിദനു.”
09028019 ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച 09028019a നിഹതേ മാമകേ സൈന്യേ നിഃശേഷേ ശിബിരേ കൃതേ।
09028019c പാംഡവാനാം ബലം സൂത കിം നു ശേഷമഭൂത്തദാ।।
09028019e ഏതന്മേ പൃച്ചതോ ബ്രൂഹി കുശലോ ഹ്യസി സംജയ।।
ധൃതരാഷ്ട്രനു ഹേളിദനു: “സൂത! നന്നകഡെയ സേനെയന്നു സംഹരിസി ശിബിരഗളന്നു നിഃശേഷവന്നാഗി മാഡിദ പാംഡവ സേനെയു ആ സമയദല്ലി എഷ്ടു ഉളിദു കൊംഡിത്തു? സംജയ! ഹീഗെ കേളുത്തിരുവ നനഗെ ഹേളു. നീനു കുശലനാഗിരുവെ!
09028020a യച്ച ദുര്യോധനോ മംദഃ കൃതവാംസ്തനയോ മമ।
09028020c ബലക്ഷയം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ സ ഏകഃ പൃഥിവീപതിഃ।।
ഹാഗെ തന്ന സേനെയു നാശവാദുദന്നു നോഡി ഒബ്ബംടിഗ പൃഥിവീപതി നന്ന മഗ മൂഢ ദുര്യോധനനു ഏനു മാഡിദനു?”
09028021 സംജയ ഉവാച 09028021a രഥാനാം ദ്വേ സഹസ്രേ തു സപ്ത നാഗശതാനി ച।
09028021c പംച ചാശ്വസഹസ്രാണി പത്തീനാം ച ശതം ശതാഃ।।
09028022a ഏതച്ചേഷമഭൂദ്രാജന്പാംഡവാനാം മഹദ്ബലം।
09028022c പരിഗൃഹ്യ ഹി യദ്യുദ്ധേ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ വ്യവസ്ഥിതഃ।।
സംജയനു ഹേളിദനു: “രാജന്! പാംഡവര മഹാ സേനെയല്ലി എരഡു സാവിര രഥഗളൂ, ഏളു നൂരു ആനെഗളൂ, ഐദു സാവിര കുദുരെഗളൂ, ഹത്തുസാവിര പദാതിഗളൂ ഉളിദുകൊംഡിദ്ദവു. ആ സേനെയൊഡനെ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു യുദ്ധദല്ലി നിംതിദ്ദനു.
09028023a ഏകാകീ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തതോ ദുര്യോധനോ നൃപഃ।
09028023c നാപശ്യത്സമരേ കം ചിത്സഹായം രഥിനാം വരഃ।।
ഭരതശ്രേഷ്ഠ! ആഗ ഏകാകിയാഗിദ്ദ രഥിഗളല്ലി ശ്രേഷ്ഠ നൃപ ദുര്യോധനനു സമരദല്ലി സഹായകരാഗിരുവ യാരൊബ്ബനന്നൂ കാണലില്ല.
09028024a നര്ദമാനാന്പരാംശ്ചൈവ സ്വബലസ്യ ച സംക്ഷയം।
09028024c ഹതം സ്വഹയമുത്സൃജ്യ പ്രാങ്മുഖഃ പ്രാദ്രവദ്ഭയാത്।।
ഗര്ജിസുത്തിദ്ദ ശത്രുഗളന്നൂ, നാശവാഗിദ്ദ തന്ന സേനെയന്നൂ, മത്തു സത്തുഹോഗിദ്ദ തന്ന കുദുരെയന്നു ബിട്ടു ഭയദിംദ പൂര്വദിക്കിനല്ലി ഓഡതൊഡഗിദനു.
09028025a ഏകാദശചമൂഭര്താ പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
09028025c ഗദാമാദായ തേജസ്വീ പദാതിഃ പ്രസ്ഥിതോ ഹ്രദം।।
ഹന്നൊംദു അക്ഷൌഹിണീ സേനെഗള ഒഡെയനാഗിദ്ദ നിന്ന മഗ തേജസ്വീ ദുര്യോധനനു ഗദെയന്നെത്തികൊംഡു കാല്നഡുഗെയല്ലിയേ സരോവരദ കഡെ ഹൊരടനു.
09028026a നാതിദൂരം തതോ ഗത്വാ പദ്ഭ്യാമേവ നരാധിപഃ।
09028026c സസ്മാര വചനം ക്ഷത്തുര്ധര്മശീലസ്യ ധീമതഃ।।
കാല്നഡുഗെയല്ലിയേ സ്വല്പദൂര ഹോഗി നരാധിപനു ധര്മശീല ധീമംത ക്ഷത്ത വിദുരന മാതന്നു നെനപിസികൊംഡനു:
09028027a ഇദം നൂനം മഹാപ്രാജ്ഞോ വിദുരോ ദൃഷ്ടവാന്പുരാ।
09028027c മഹദ്വൈശസമസ്മാകം ക്ഷത്രിയാണാം ച സംയുഗേ।।
“യുദ്ധദല്ലി നമ്മ ക്ഷത്രിയര ഈ മഹാ വിനാശവന്നു മഹാപ്രാജ്ഞ വിദുരനു ബഹള ഹിംദെയേ കംഡിദ്ദനു!”
09028028a ഏവം വിചിംതയാനസ്തു പ്രവിവിക്ഷുര്ഹ്രദം നൃപഃ।
09028028c ദുഃഖസംതപ്തഹൃദയോ ദൃഷ്ട്വാ രാജന്ബലക്ഷയം।।
രാജന്! ഹീഗെ യോചിസുത്താ സേനെഗള നാശവന്നു നോഡി ദുഃഖസംതപ്ത ഹൃദയനാഗി നൃപനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസിദനു.
09028029a പാംഡവാശ്ച മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നപുരോഗമാഃ।
09028029c അഭ്യധാവംത സംക്രുദ്ധാസ്തവ രാജന്ബലം പ്രതി।।
മഹാരാജ! രാജന്! ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനന്നു മുംദിരിസികൊംഡു പാംഡവരു സംക്രുദ്ധരാഗി നിന്ന സേനെയന്നു ആക്രമണിസിദരു.
09028030a ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസഹസ്താനാം ബലാനാമഭിഗര്ജതാം।
09028030c സംകല്പമകരോന്മോഘം ഗാംഡീവേന ധനംജയഃ।।
ആഗ ശക്തി-ഋഷ്ടി-പ്രാസഗളന്നു ഹിഡിദു ഗര്ജിസുത്തിരുവ സഹസ്രാരു യോധര സംകല്പഗളന്നു ഗാംഡീവദിംദ ധനംജയനു വ്യര്ഥഗൊളിസിദനു.
09028031a താന് ഹത്വാ നിശിതൈര്ബാണൈഃ സാമാത്യാന്സഹ ബംധുഭിഃ।
09028031c രഥേ ശ്വേതഹയേ തിഷ്ഠന്നര്ജുനോ ബഹ്വശോഭത।।
അമാത്യ-ബംധുഗളൊംദിഗെ അവരന്നു നിശിതബാണഗളിംദ സംഹരിസി ശ്വേതകുദുരെഗള രഥദല്ലി നിംതിദ്ദ അര്ജുനനു ബഹളവാഗി ശോഭിസിദനു.
09028032a സുബലസ്യ ഹതേ പുത്രേ സവാജിരഥകുംജരേ।
09028032c മഹാവനമിവ ചിന്നമഭവത്താവകം ബലം।।
രഥ-കുദുരെ-ആനെഗളൊംദിഗെ സുബലന മഗനു ഹതനാഗലു നിന്ന സേനെയു മരഗളു കഡിദുബിദ്ദിരുവ മഹാവനദംതെ തോരുത്തിത്തു.
09028033a അനേകശതസാഹസ്രേ ബലേ ദുര്യോധനസ്യ ഹ।
09028033c നാന്യോ മഹാരഥോ രാജന്ജീവമാനോ വ്യദൃശ്യത।।
09028034a ദ്രോണപുത്രാദൃതേ വീരാത്തഥൈവ കൃതവര്മണഃ।
09028034c കൃപാച്ച ഗൌതമാദ്രാജന്പാര്ഥിവാച്ച തവാത്മജാത്।।
രാജന്! ദുര്യോധനന അനേക ലക്ഷസംഖ്യാത സേനെയല്ലി ദ്രോണപുത്ര, വീര കൃതവര്മ, ഗൌതമ കൃപ മത്തു നിന്ന മഗ പാര്ഥിവനന്നു ബിട്ടു ബേരെ യാവ മഹാരഥനൂ ജീവംതവാഗിരുവുദു തോരിബരലില്ല.
09028035a ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ്തു മാം ദൃഷ്ട്വാ ഹസന്സാത്യകിമബ്രവീത്।
09028035c കിമനേന ഗൃഹീതേന നാനേനാര്ഥോഽസ്തി ജീവതാ।।
ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനാദരോ നന്നന്നു നോഡി നഗുത്താ സാത്യകിഗെ ഹേളിദനു: “സെരെയല്ലിരുവ ഇവനന്നു ജീവംതവിഡുവുദരിംദ നമഗേനാഗലിക്കിദെ?”
09028036a ധൃഷ്ടദ്യുമ്നവചഃ ശ്രുത്വാ ശിനേര്നപ്താ മഹാരഥഃ।
09028036c ഉദ്യമ്യ നിശിതം ഖഡ്ഗം ഹംതും മാമുദ്യതസ്തദാ।।
ധൃഷ്ടദ്യുമ്നന മാതന്നു കേളി മഹാരഥ ശിനിയ മഗനു നന്നന്നു കൊല്ലലു നിശിത ഖഡ്ഗവന്നു മേലെത്തിദനു.
09028037a തമാഗമ്യ മഹാപ്രാജ്ഞഃ കൃഷ്ണദ്വൈപായനോഽബ്രവീത്।
09028037c മുച്യതാം സംജയോ ജീവന്ന ഹംതവ്യഃ കഥം ചന।।
ആഗ അല്ലിഗെ മഹാപ്രാജ്ഞ കൃഷ്ണദ്വൈപായനനു ബംദു “സംജയനന്നു ജീവസഹിത ബിട്ടു ബിഡി! യാവുദേ കാരണദിംദ ഇവനന്നു സംഹരിസബാരദു!” എംദു ഹേളിദനു.
09028038a ദ്വൈപായനവചഃ ശ്രുത്വാ ശിനേര്നപ്താ കൃതാംജലിഃ।
09028038c തതോ മാമബ്രവീന്മുക്ത്വാ സ്വസ്തി സംജയ സാധയ।।
ദ്വൈപായനന മാതന്നു കേളി ശൈനേയനു കൈമുഗിദു നന്നന്നു ബംധനദിംദ ബിഡിസി “സംജയ! നിനഗെ മംഗളവാഗലി! നീനിന്നു ഹൊരഡു!” എംദനു.
09028039a അനുജ്ഞാതസ്ത്വഹം തേന ന്യസ്തവര്മാ നിരായുധഃ।
09028039c പ്രാതിഷ്ഠം യേന നഗരം സായാഹ്നേ രുധിരോക്ഷിതഃ।।
ഹാഗെ അവനിംദ അനുജ്ഞെയന്നു പഡെദു കവചവന്നു ബിച്ചിട്ടു നിരായുധനാഗി രക്തദിംദ തോയ്ദു ഹോഗിദ്ദ നാനു സായംകാലദ ഹൊത്തിഗെ നഗരദ കഡെ ഹൊരടെനു.
09028040a ക്രോശമാത്രമപക്രാംതം ഗദാപാണിമവസ്ഥിതം।
09028040c ഏകം ദുര്യോധനം രാജന്നപശ്യം ഭൃശവിക്ഷതം।।
രാജന്! ക്രോശമാത്ര ദൂരബംദാഗ അല്ലി തുംബാ ഗായഗൊംഡു ഗദാപാണിയാഗി ഏകാംഗിയാഗി നിംതിദ്ദ ദുര്യോധനനന്നു കംഡെനു.
09028041a സ തു മാമശ്രുപൂര്ണാക്ഷോ നാശക്നോദഭിവീക്ഷിതും।
09028041c ഉപപ്രൈക്ഷത മാം ദൃഷ്ട്വാ തദാ ദീനമവസ്ഥിതം।।
കണ്ണീരു തുംബികൊംഡിദ്ദുദരിംദ അവനിഗെ നന്നന്നു നോഡലാഗലില്ല. സ്വല്പഹൊത്തിന നംതര ദീനനാഗി ബളിയല്ലിയേ നിംതിദ്ദ നന്നന്നു അവനു നോഡിദനു.
09028042a തം ചാഹമപി ശോചംതം ദൃഷ്ട്വൈകാകിനമാഹവേ।
09028042c മുഹൂര്തം നാശകം വക്തും കിം ചിദ്ദുഃഖപരിപ്ലുതഃ।।
രണരംഗദല്ലി ഏകാംഗിയാഗി ശോകിസുത്തിദ്ദ അവനന്നു നോഡി ദുഃഖതുംബിബംദിദ്ദ നനഗൂ സ്വല്പഹൊത്തു അവനിഗെ ഏനന്നു ഹേളലൂ സാധ്യവാഗലില്ല.
09028043a തതോഽസ്മൈ തദഹം സര്വമുക്തവാന്ഗ്രഹണം തദാ।
09028043c ദ്വൈപായനപ്രസാദാച്ച ജീവതോ മോക്ഷമാഹവേ।।
അനംതര അവനിഗെ യുദ്ധദല്ലി നാനു സെരെയാദുദു മത്തു ദ്വൈപായനന പ്രസാദദിംദ ജീവംതനാഗി ബിഡുഗഡെഹൊംദിദ്ദുദു എല്ലദര കുരിതു ഹേളിദെനു.
09028044a മുഹൂര്തമിവ ച ധ്യാത്വാ പ്രതിലഭ്യ ച ചേതനാം।
09028044c ഭ്രാതൄംശ്ച സര്വസൈന്യാനി പര്യപൃച്ചത മാം തതഃ।।
മുഹൂര്തകാല ചിംതിസുത്തലേ ഇദ്ദു, പുനഃ തന്ന മനസ്സന്നു ഹിഡിതക്കെ തംദുകൊംഡു, നന്നല്ലി തന്ന സഹോദരര മത്തു സര്വ സേനെഗള കുരിതു പ്രശ്നിസിദനു.
09028045a തസ്മൈ തദഹമാചക്ഷം സര്വം പ്രത്യക്ഷദര്ശിവാന്।
09028045c ഭ്രാതൄംശ്ച നിഹതാന്സര്വാന്സൈന്യം ച വിനിപാതിതം।।
ആഗ എല്ലവന്നൂ പ്രത്യക്ഷവാഗി കംഡിദ്ദ നാനു അവനിഗെ സര്വ സഹോദരരൂ സേനെഗളൂ നിധനഹൊംദിരുവുദന്നു വരദിമാഡിദെ.
09028046a ത്രയഃ കില രഥാഃ ശിഷ്ടാസ്താവകാനാം നരാധിപ।
09028046c ഇതി പ്രസ്ഥാനകാലേ മാം കൃഷ്ണദ്വൈപായനോഽബ്രവീത്।।
“നരാധിപ! നിന്ന കഡെയല്ലി മൂവരു മഹാരഥരു മാത്ര ഉളിദുകൊംഡിദ്ദാരെംദു നാനു യുദ്ധഭൂമിയിംദ ഹൊരഡുവാഗ കൃഷ്ണദ്വൈപായനനു ഹേളിദ്ദനു.”
09028047a സ ദീര്ഘമിവ നിഃശ്വസ്യ വിപ്രേക്ഷ്യ ച പുനഃ പുനഃ।
09028047c അംസേ മാം പാണിനാ സ്പൃഷ്ട്വാ പുത്രസ്തേ പര്യഭാഷത।।
ആഗ നിന്ന മഗനു ദീര്ഘ നിട്ടുസിരു ബിഡുത്താ നന്നന്നേ പുനഃ പുനഃ നോഡുത്താ കൈയിംദ മുട്ടി ഹേളിദനു:
09028048a ത്വദന്യോ നേഹ സംഗ്രാമേ കശ്ചിജ്ജീവതി സംജയ।
09028048c ദ്വിതീയം നേഹ പശ്യാമി സസഹായാശ്ച പാംഡവാഃ।।
“സംജയ! ഈ സംഗ്രാമദല്ലി നമ്മ കഡെയവനാഗി നിന്നൊബ്ബനന്നു ബിട്ടു ബേരെ യാരൂ ജീവിസിരുവുദില്ല. ഏകെംദരെ നിന്നന്നു ബിട്ടു എരഡനെയവനന്നു നാനു കാണുത്തലേ ഇല്ല. ആദരെ പാംഡവരു സഹായകരിംദ സംപന്നരാഗിദ്ദാരെ.
09028049a ബ്രൂയാഃ സംജയ രാജാനം പ്രജ്ഞാചക്ഷുഷമീശ്വരം।
09028049c ദുര്യോധനസ്തവ സുതഃ പ്രവിഷ്ടോ ഹ്രദമിത്യുത।।
സംജയ! പ്രജ്ഞാചക്ഷു ഈശ്വര രാജനിഗെ “നിന്ന മഗ ദുര്യോധനനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസിദ്ദാനെ” എംദു ഹേളു.
09028050a സുഹൃദ്ഭിസ്താദൃശൈര്ഹീനഃ പുത്രൈര്ഭ്രാതൃഭിരേവ ച।
09028050c പാംഡവൈശ്ച ഹൃതേ രാജ്യേ കോ നു ജീവതി മാദൃശഃ।।
സുഹൃദയരിംദലൂ, പുത്രരിംദലൂ, സഹോദരരിംദലൂ വിഹീനനാദ നന്നംഥവനു പാംഡവരു രാജ്യവന്നു അപഹരിസിദ നംതര ഹേഗെതാനേ ജീവിസിരുവനു?
09028051a ആചക്ഷേഥാഃ സര്വമിദം മാം ച മുക്തം മഹാഹവാത്।
09028051c അസ്മിംസ്തോയഹ്രദേ സുപ്തം ജീവംതം ഭൃശവിക്ഷതം।।
തുംബാ ഗായഗൊംഡിരുവ നാനു മഹായുദ്ധദിംദ തപ്പിസികൊംഡു ജീവംതനാഗി നീരിനിംദ തുംബിദ ഈ സരോവരദല്ലി ബച്ചിട്ടുകൊംഡിദ്ദേനെ എംദു എല്ലവന്നൂ അവനിഗെ ഹേളു.”
09028052a ഏവമുക്ത്വാ മഹാരാജ പ്രാവിശത്തം ഹ്രദം നൃപഃ।
09028052c അസ്തംഭയത തോയം ച മായയാ മനുജാധിപഃ।।
മഹാരാജ! ഹീഗെ ഹേളി നൃപ മനുജാധിപനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസിദനു മത്തു മായെയിംദ നീരന്നു സ്തംഭിസിദനു.
09028053a തസ്മിന് ഹ്രദം പ്രവിഷ്ടേ തു ത്രീന്രഥാന് ശ്രാംതവാഹനാന്।
09028053c അപശ്യം സഹിതാനേകസ്തം ദേശം സമുപേയുഷഃ।।
09028054a കൃപം ശാരദ്വതം വീരം ദ്രൌണിം ച രഥിനാം വരം।
09028054c ഭോജം ച കൃതവര്മാണം സഹിതാന് ശരവിക്ഷതാന്।।
അവനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസലു ഒംടിയാഗി നിംതിദ്ദ നാനു ആ പ്രദേശവന്നു ഒട്ടാഗി തലുപിദ മൂവരു രഥരന്നു – വീര കൃപ ശാരദ്വത, രഥിഗളല്ലി ശ്രേഷ്ഠ ദ്രൌണി മത്തു ഭോജ കൃതവര്മരന്നു നോഡിദെനു. അവര കുദുരെഗളു ബളലിദ്ദവു മത്തു അവരുഗളു കൂഡ ശരപ്രഹാരഗളിംദ ഗായഗൊംഡിദ്ദരു.
09028055a തേ സര്വേ മാമഭിപ്രേക്ഷ്യ തൂര്ണമശ്വാനചോദയന്।
09028055c ഉപയായ ച മാമൂചുര്ദിഷ്ട്യാ ജീവസി സംജയ।।
അവരെല്ലരൂ നന്നന്നു നോഡി ബേഗനേ കുദുരെഗളന്നു ഓഡിസികൊംഡു ഹത്തിരബംദു “സംജയ! ഒള്ളെയദായിതു! നീനു ജീവംതവിരുവെ!” എംദരു.
09028056a അപൃച്ചംശ്ചൈവ മാം സര്വേ പുത്രം തവ ജനാധിപം।
09028056c കച്ചിദ്ദുര്യോധനോ രാജാ സ നോ ജീവതി സംജയ।।
ജനാധിപ നിന്ന മഗന വിഷയവാഗി എല്ലവന്നൂ അവരു പ്രശ്നിസുത്താ “സംജയ! നമ്മ രാജ ദുര്യോധനനു ബദുകിരുവനേ?” എംദു പ്രശ്നിസിദരു.
09028057a ആഖ്യാതവാനഹം തേഭ്യസ്തദാ കുശലിനം നൃപം।
09028057c തച്ചൈവ സര്വമാചക്ഷം യന്മാം ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്।।
09028057e ഹ്രദം ചൈവാഹമാചഷ്ട യം പ്രവിഷ്ടോ നരാധിപഃ।।
അവരൊഡനെ നാനു നൃപനു കുശലനാഗിരുവനെംദു ഹേളി ദുര്യോധനനു നനഗെ ഹേളിദുദെല്ലവന്നൂ അവരിഗെ ഹേളിദെനു. നരാധിപനു സരോവരവന്നു പ്രവേശിസിദനെന്നുവുദന്നൂ ഹേളിദെനു.
09028058a അശ്വത്ഥാമാ തു തദ്രാജന്നിശമ്യ വചനം മമ।
09028058c തം ഹ്രദം വിപുലം പ്രേക്ഷ്യ കരുണം പര്യദേവയത്।।
രാജന്! നന്ന വചനവന്നു കേളിദ അശ്വത്ഥാമനാദരോ ആ വിശാല സരോവരവന്നു നോഡി കരുണെയിംദ വിലപിസിദനു:
09028059a അഹോ ധിഘ് ന സ ജാനാതി ജീവതോഽസ്മാന്നരാധിപഃ।
09028059c പര്യാപ്താ ഹി വയം തേന സഹ യോധയിതും പരാന്।।
“അയ്യോ! നമഗെ ധിക്കാര! നരാധിപനിഗെ നാവിന്നൂ ജീവിസിരുവെവെംദു തിളിദില്ല. അവനൊംദിഗെ സേരി ശത്രുഗളൊഡനെ യുദ്ധമാഡലു ഈഗലൂ നാവു പര്യാപ്തരാഗിദ്ദേവെ!”
09028060a തേ തു തത്ര ചിരം കാലം വിലപ്യ ച മഹാരഥാഃ।
09028060c പ്രാദ്രവന്രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാ ദൃഷ്ട്വാ പാംഡുസുതാന്രണേ।।
ബഹള ഹൊത്തിനവരെഗെ ആ മഹാരഥരു അല്ലി വിലപിസുത്തിദ്ദരു. രണദല്ലി പാംഡുസുതരന്നു കംഡു ആ രഥശ്രേഷ്ഠരു പലായനഗൈദരു.
09028061a തേ തു മാം രഥമാരോപ്യ കൃപസ്യ സുപരിഷ്കൃതം।
09028061c സേനാനിവേശമാജഗ്മുര്ഹതശേഷാസ്ത്രയോ രഥാഃ।।
അളിദുളിദിദ്ദ ആ മൂവരു മഹാരഥരൂ നന്നന്നു കൃപന സുസജ്ജിത രഥദല്ലി കുള്ളിരിസികൊംഡു സേനാ ശിബിരദകഡെ തെരളിദരു.
09028062a തത്ര ഗുല്മാഃ പരിത്രസ്താഃ സൂര്യേ ചാസ്തമിതേ സതി।
09028062c സര്വേ വിചുക്രുശുഃ ശ്രുത്വാ പുത്രാണാം തവ സംക്ഷയം।।
സൂര്യനു അസ്തമിസലാഗി ശിബിരവന്നു കായുത്തിദ്ദ സൈനികരു ബഹളവാഗി ഭയഗൊംഡരു മത്തു നിന്ന മക്കളെല്ലരൂ ഹതരാദുദന്നു കേളി എല്ലരൂ ഗട്ടിയാഗി രോദിസിദരു.
09028063a തതോ വൃദ്ധാ മഹാരാജ യോഷിതാം രക്ഷണോ നരാഃ।
09028063c രാജദാരാനുപാദായ പ്രയയുര്നഗരം പ്രതി।।
മഹാരാജ! ആഗ രക്ഷണെയല്ലിദ്ദ വൃദ്ധരു രാജപത്നിയരന്നു കരെദുകൊംഡു നഗരദ കഡെ ഹൊരടരു.
09028064a തത്ര വിക്രോശതീനാം ച രുദതീനാം ച സര്വശഃ।
09028064c പ്രാദുരാസീന്മഹാന് ശബ്ദഃ ശ്രുത്വാ തദ്ബലസംക്ഷയം।।
സേനെഗളു നാശവാദുദന്നു കേളി രോദിസുത്തിദ്ദ അവര മഹാധ്വനിയു എല്ലകഡെഗളിംദലൂ കേളിബരുത്തിത്തു.
09028065a തതസ്താ യോഷിതോ രാജന്ക്രംദംത്യോ വൈ മുഹുര്മുഹുഃ।
09028065c കുരര്യ ഇവ ശബ്ദേന നാദയംത്യോ മഹീതലം।।
രാജന്! കഡല ഹദ്ദുഗളു കൂഗികൊള്ളുവംതെ പുനഃ പുനഃ രോദിസുത്തിദ്ദ അവര ധ്വനിഗളു ഭൂതലദല്ലിയേ പ്രതിധ്വനിസുത്തിദ്ദവു.
09028066a ആജഘ്നുഃ കരജൈശ്ചാപി പാണിഭിശ്ച ശിരാംസ്യുത।
09028066c ലുലുവുശ്ച തദാ കേശാന്ക്രോശംത്യസ്തത്ര തത്ര ഹ।।
കൈഗളിംദ പരചികൊള്ളുത്തിദ്ദരു. കൈഗളിംദ തലെഗളന്നു ബഡിദുകൊള്ളുത്തിദ്ദരു. തലെഗൂദലന്നു കിത്തുകൊള്ളുത്താ അല്ലല്ലി വിലപിസുത്തിദ്ദരു.
09028067a ഹാഹാകാരവിനാദിന്യോ വിനിഘ്നംത്യ ഉരാംസി ച।
09028067c ക്രോശംത്യസ്തത്ര രുരുദുഃ ക്രംദമാനാ വിശാം പതേ।।
വിശാംപതേ! എദെഗളന്നു ബഡിദുകൊംഡു ഹാഹാകാരമാഡുത്തിദ്ദരു. ശോകതപ്തരാഗി കരെകരെദു കൂഗികൊള്ളുത്തിദ്ദരു.
09028068a തതോ ദുര്യോധനാമാത്യാഃ സാശ്രുകംഠാ ഭൃശാതുരാഃ।
09028068c രാജദാരാനുപാദായ പ്രയയുര്നഗരം പ്രതി।।
ആഗ ദുര്യോധനന അമാത്യരു ആ അശൃകംഠ അതി ആതുര രാജപത്നിയരന്നു കരെദുകൊംഡു നഗരദ കഡെ നഡെദരു.
09028069a വേത്രജര്ഝരഹസ്താശ്ച ദ്വാരാധ്യക്ഷാ വിശാം പതേ।
09028069c ശയനീയാനി ശുഭ്രാണി സ്പര്ധ്യാസ്തരണവംതി ച।।
09028069e സമാദായ യയുസ്തൂര്ണം നഗരം ദാരരക്ഷിണഃ।।
വിശാംപതേ! ഹാഗെയേ ദംഡധാരി ദ്വാരപാലകരൂ രാജപത്നിയര രക്ഷകരൂ ശുഭ്ര അമൂല്യ ഹാസിഗെഗളന്നൂ എത്തികൊംഡു ബഹുബേഗ നഗരവന്നു സേരിദരു.
09028070a ആസ്ഥായാശ്വതരീയുക്താന്സ്യംദനാനപരേ ജനാഃ।
09028070c സ്വാന്സ്വാന്ദാരാനുപാദായ പ്രയയുര്നഗരം പ്രതി।।
ഇതരരു ഹേസരഗത്തെഗളിഗെ കട്ടിദ രഥഗളല്ലി തമ്മ തമ്മ പത്നിയരന്നു കരെദുകൊംഡു നഗരദ കഡെ ഹൊരടരു.
09028071a അദൃഷ്ടപൂര്വാ യാ നാര്യോ ഭാസ്കരേണാപി വേശ്മസു।
09028071c ദദൃശുസ്താ മഹാരാജ ജനാ യാംതീഃ പുരം പ്രതി।।
മഹാരാജ! ഹിംദെ സൂര്യന കണ്ണിഗൂ ബീളദിദ്ദ അംതഃപുരദ സ്ത്രീയരു ഈഗ പുരദ കഡെ ഹോഗുത്തിരുവാഗ സാമാന്യ ജനരിഗൂ കാണുത്തിദ്ദരു.
09028072a താഃ സ്ത്രിയോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ സൌകുമാര്യസമന്വിതാഃ।
09028072c പ്രയയുര്നഗരം തൂര്ണം ഹതസ്വജനബാംധവാഃ।।
ഭരതശ്രേഷ്ഠ! സ്വജനരന്നൂ ബാംധവരന്നൂ കളെദുകൊംഡ ആ സുകുമാര സ്ത്രീയരു ബേഗ ബേഗനേ നഗരദ കഡെ പ്രയാണിസിദരു.
09028073a ആ ഗോപാലാവിപാലേഭ്യോ ദ്രവംതോ നഗരം പ്രതി।
09028073c യയുര്മനുഷ്യാഃ സംഭ്രാംതാ ഭീമസേനഭയാര്ദിതാഃ।।
ഭീമസേനന ഭയദിംദ പീഡിതരാദ ഗൊല്ല-കുരുബരൂ കൂഡ സംഭ്രാംതരാഗി നഗരദ കഡെ ഓഡിഹോഗുത്തിദ്ദരു.
09028074a അപി ചൈഷാം ഭയം തീവ്രം പാര്ഥേഭ്യോഽഭൂത്സുദാരുണം।
09028074c പ്രേക്ഷമാണാസ്തദാന്യോന്യമാധാവന്നഗരം പ്രതി।।
പാര്ഥര തീവ്ര ദാരുണ ഭയദിംദാഗി അവരു അന്യോന്യരന്നു നോഡുത്താ നഗരദ കഡെ ഓഡി ഹോഗുത്തിദ്ദരു.
09028075a തസ്മിംസ്തദാ വര്തമാനേ വിദ്രവേ ഭൃശദാരുണേ।
09028075c യുയുത്സുഃ ശോകസമ്മൂഢഃ പ്രാപ്തകാലമചിംതയത്।।
ഹാഗെ ദാരുണ പലായനവു നഡെയുത്തിരലു ശോകസമ്മൂഢനാദ യുയുത്സുവു ആഗ മാഡബേകാദുദര കുരിതു യോചിസിദനു.
09028076a ജിതോ ദുര്യോധനഃ സംഖ്യേ പാംഡവൈര്ഭീമവിക്രമൈഃ।
09028076c ഏകാദശചമൂഭര്താ ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ സൂദിതാഃ।।
09028076e ഹതാശ്ച കുരവഃ സര്വേ ഭീഷ്മദ്രോണപുരഃസരാഃ।।
“ഹന്നൊംദു അക്ഷൌഹിണീ സേനെഗള ഒഡെയ ദുര്യോധനനു രണദല്ലി പാംഡവര ഭീമവിക്രമദിംദ ഗെല്ലല്പട്ടിദ്ദാനെ. അവന സഹോദരരൂ സംഹരിസല്പട്ടിദ്ദാരെ. ഭീഷ്മ-ദ്രോണരേ മൊദലാദ കുരുഗളു എല്ലരൂ ഹതരാഗിദ്ദാരെ.
09028077a അഹമേകോ വിമുക്തസ്തു ഭാഗ്യയോഗാദ്യദൃച്ചയാ।
09028077c വിദ്രുതാനി ച സര്വാണി ശിബിരാണി സമംതതഃ।।
ഭാഗ്യ-യോഗഗള ഇച്ഛെയംതെ നാനൊബ്ബനേ തപ്പിസികൊംഡിദ്ദേനെ. ശിബിരഗളല്ലിദ്ദവരെല്ലരൂ ദിക്കാപാലാഗി ഓഡിഹോഗുത്തിദ്ദാരെ.
09028078a ദുര്യോധനസ്യ സചിവാ യേ കേ ചിദവശേഷിതാഃ।
09028078c രാജദാരാനുപാദായ വ്യധാവന്നഗരം പ്രതി।।
ദുര്യോധനന അളിദുളിദ കെലവേ സചിവരു രാജപത്നിയരന്നു കരെദുകൊംഡു നഗരദ കഡെ ഓഡി ഹോഗുത്തിദ്ദാരെ.
09028079a പ്രാപ്തകാലമഹം മന്യേ പ്രവേശം തൈഃ സഹാഭിഭോ।
09028079c യുധിഷ്ഠിരമനുജ്ഞാപ്യ ഭീമസേനം തഥൈവ ച।।
വിഭു യുധിഷ്ഠിരന മത്തു ഭീമസേനന അനുമതിയന്നു പഡെദു നാനൂ കൂഡ അവരൊഡനെ നഗരപ്രവേശമാഡുവ കാല ബംദൊദഗിദെയെംദു നനഗന്നിസുത്തദെ.”
09028080a ഏതമര്ഥം മഹാബാഹുരുഭയോഃ സ ന്യവേദയത്।
09028080c തസ്യ പ്രീതോഽഭവദ്രാജാ നിത്യം കരുണവേദിതാ।।
09028080e പരിഷ്വജ്യ മഹാബാഹുര്വൈശ്യാപുത്രം വ്യസര്ജയത്।।
ഹീഗെ യോചിസിദുദന്നു ആ മഹാബാഹുവു അവരിബ്ബരിഗൂ നിവേദിസിദനു. നിത്യവൂ കരുണാമയിയാദ മഹാബാഹു രാജനു പ്രീതനാഗി വൈശ്യാപുത്രനന്നു ആലംഗിസി ബീള്കൊട്ടനു.
09028081a തതഃ സ രഥമാസ്ഥായ ദ്രുതമശ്വാനചോദയത്।
09028081c അസംഭാവിതവാംശ്ചാപി രാജദാരാന്പുരം പ്രതി।।
കൂഡലേ അവനു രാജപത്നിയരന്നു രഥദല്ലി കുള്ളിരിസികൊംഡു പുരദ കഡെ കുദുരെഗളന്നു ഓഡിസിദനു.
09028082a തൈശ്ചൈവ സഹിതഃ ക്ഷിപ്രമസ്തം ഗച്ചതി ഭാസ്കരേ।
09028082c പ്രവിഷ്ടോ ഹാസ്തിനപുരം ബാഷ്പകംഠോഽശ്രുലോചനഃ।।
സൂര്യനു അസ്തംഗതനാഗുത്തിരലാഗി ക്ഷിപ്രവാഗി ആ ബാഷ്പകംഠ അശ്രുലോചനനു അവരൊംദിഗെ ഹസ്തിനാപുരവന്നു പ്രവേശിസിദനു.
09028083a അപശ്യത മഹാപ്രാജ്ഞം വിദുരം സാശ്രുലോചനം।
09028083c രാജ്ഞഃ സമീപാന്നിഷ്ക്രാംതം ശോകോപഹതചേതസം।।
അല്ലി അവനു രാജന സമീപദല്ലി ശോകദിംദ ഹതചേതനനാഗി കണ്ണീരുതുംബിദ മഹാപ്രാജ്ഞ വിദുരനന്നു കംഡനു.
09028084a തമബ്രവീത്സത്യധൃതിഃ പ്രണതം ത്വഗ്രതഃ സ്ഥിതം।
09028084c അസ്മിന്കുരുക്ഷയേ വൃത്തേ ദിഷ്ട്യാ ത്വം പുത്ര ജീവസി।।
നമസ്കരിസി എദുരു നിംതിദ്ദ അവനിഗെ സത്യധൃതി വിദുരനു ഹേളിദനു: “നഡെദുഹോദ ഈ കുരുക്ഷയദല്ലി മഗനേ നീനു ജീവിസിരുവുദു അദൃഷ്ടവേ സരി!
09028085a വിനാ രാജ്ഞഃ പ്രവേശാദ്വൈ കിമസി ത്വമിഹാഗതഃ।
09028085c ഏതന്മേ കാരണം സര്വം വിസ്തരേണ നിവേദയ।।
ആദരെ രാജാ യുധിഷ്ഠിരനു രാജ്യപ്രവേശമാഡദേ നീനേകെ ഇല്ലിഗെ ആഗമിസിരുവെ? ഇദര കാരണവെല്ലവന്നൂ വിസ്താരവാഗി ഹേളു!”
09028086 യുയുത്സുരുവാച 09028086a നിഹതേ ശകുനൌ താത സജ്ഞാതിസുതബാംധവേ।
09028086c ഹതശേഷപരീവാരോ രാജാ ദുര്യോധനസ്തതഃ।।
09028086e സ്വകം സ ഹയമുത്സൃജ്യ പ്രാങ്മുഖഃ പ്രാദ്രവദ്ഭയാത്।।
യുയുത്സുവു ഹേളിദനു: “അയ്യാ! ജ്ഞാതി-സുത-ബാംധവരൊഡനെ ശകുനിയു ഹതനാഗലു മത്തു അളിദുളിദ പരിവാരദവരൂ ഹതരാഗലു രാജാ ദുര്യോധനനു തന്ന കുദുരെയന്നു തൊരെദു ഭയദിംദ പൂര്വാഭിമുഖവാഗി ഹൊരടുഹോദനു.
09028087a അപക്രാംതേ തു നൃപതൌ സ്കംധാവാരനിവേശനാത്।
09028087c ഭയവ്യാകുലിതം സര്വം പ്രാദ്രവന്നഗരം പ്രതി।।
നൃപതിയു പലായനമാഡലാഗി സേനാശിബിരദിംദ ഭയവ്യാകുലിതരു എല്ലരൂ നഗരദ കഡെ ഓഡിബംദരു.
09028088a തതോ രാജ്ഞഃ കലത്രാണി ഭ്രാതൄണാം ചാസ്യ സര്വശഃ।
09028088c വാഹനേഷു സമാരോപ്യ സ്ത്ര്യധ്യക്ഷാഃ പ്രാദ്രവന്ഭയാത്।।
ആഗ ശിബിരാധ്യക്ഷരു ഭയദിംദ രാജന മത്തു അവന സഹോദരര പത്നിയരെല്ലരന്നൂ വാഹനഗളല്ലി ഏരിസികൊംഡു ഓഡിദരു.
09028089a തതോഽഹം സമനുജ്ഞാപ്യ രാജാനം സഹകേശവം।
09028089c പ്രവിഷ്ടോ ഹാസ്തിനപുരം രക്ഷഽല്ലോകാദ്ധി വാച്യതാം।।
ആഗ നാനു കേശവനൊഡനെ രാജന അനുജ്ഞെയന്നു പഡെദു അവരന്നു രക്ഷിസുത്താ ഹസ്തിനാപുരക്കെ ബംദെനു.”
09028090a ഏതച്ച്രുത്വാ തു വചനം വൈശ്യാപുത്രേണ ഭാഷിതം।
09028090c പ്രാപ്തകാലമിതി ജ്ഞാത്വാ വിദുരഃ സര്വധര്മവിത്।।
09028090e അപൂജയദമേയാത്മാ യുയുത്സും വാക്യകോവിദം।।
വൈശ്യാപുത്രനാഡിദ മാതന്നു കേളി അമേയാത്മ സര്വധര്മവിദു വിദുരനു സമയക്കെ സരിയാദുദന്നേ മാഡിരുവനെംദു തിളിദു വാക്യകോവിദ യുയുത്സുവന്നു പ്രശംസിസിദനു.
09028091a പ്രാപ്തകാലമിദം സര്വം ഭവതോ ഭരതക്ഷയേ।
09028091c അദ്യ ത്വമിഹ വിശ്രാംതഃ ശ്വോഽഭിഗംതാ യുധിഷ്ഠിരം।।
“ഭരതര ഈ വിനാശസമയദല്ലി നീനു സമയോചിത കാര്യവന്നേ മാഡിദ്ദീയെ. ഇംദു നീനു ഇല്ലിയേ വിശ്രാംതിപഡെ. നാളെ യുധിഷ്ഠിരനല്ലിഗെ ഹോഗുവിയംതെ.”
09028092a ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം വിദുരഃ സര്വധര്മവിത്।
09028092c യുയുത്സും സമനുജ്ഞാപ്യ പ്രവിവേശ നൃപക്ഷയം।।
09028092e യുയുത്സുരപി താം രാത്രിം സ്വഗൃഹേ ന്യവസത്തദാ।।
ഹീഗെ മാതനാഡി സര്വധര്മവിദു വിദുരനു യുയുത്സുവിഗെ അപ്പണെയന്നിത്തു രാജഭവനവന്നു പ്രവേശിസിദനു. യുയുത്സുവാദരൂ രാത്രിയന്നു തന്ന മനെയല്ലിയേ കളെദനു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീമഹാഭാരതേ ശല്യപര്വണി ഹ്രദപ്രവേശപര്വണി ഹ്രദപ്രവേശേ അഷ്ഠാവിംശോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീമഹാഭാരതദല്ലി ശല്യപര്വദല്ലി ഹ്രദപവേശപര്വദല്ലി ഹ്രദപ്രവേശ എന്നുവ ഇപ്പത്തെംടനേ അധ്യായവു.
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ശല്യപര്വണി ഹ്രദപ്രവേശപര്വഃ।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ശല്യപര്വദല്ലി ഹ്രദപ്രവേശപര്വവു.
ഇദൂവരെഗിന ഒട്ടു മഹാപര്വഗളു-8/18, ഉപപര്വഗളു-75/100, അധ്യായഗളു-1247/1995, ശ്ലോകഗളു-46701/73784.