ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศลฺย ปรฺว
หฺรทปฺรวเศ ปรฺว
อธฺยาย 17
สาร
มทฺรสเนเะยโะํทิคเะ ปาํฑวร ยุทฺธ (1-15). ศกุนิ-ทุรฺยโธนร สํวาท (16-25). ปาํฑวริํท มทฺรสเนเะย สํหาร (26-36). กเารว สเนเะย ปลายน (37-39).
09017001 สํชย อุวาจ 09017001a ศลฺยเ ตุ นิหตเ ราชนฺมทฺรราชปทานุคาห์ฯ
09017001c รถาห์ สปฺตศตา วีรา นิรฺยยุรฺมหตโ พลาตฺฯฯ
สํชยนุ หเฬิทนุ: “ราชนฺ! ศลฺยนุ หตนาคลุ มทฺรราช ปทานุค เอฬุนูรุ วีร รถรุ มหา สเนเะยโะํทิคเะ ยุทฺธกฺกเะ มรฬิทรุ.
09017002a ทุรฺยโธนสฺตุ ทฺวิรทมารุหฺยาจลสํนิภํฯ
09017002c จตฺรเณ ธฺริยมาณเน วีชฺยมานศฺจ จามรไห์ฯฯ
09017002e น คํตวฺยํ น คํตวฺยมิติ มทฺรานวารยตฺฯฯ
ทุรฺยโธนนาทรโ ปรฺวตทํติทฺท อานเะยนฺนเริ, ศฺวเตฉตฺรทฑิยลฺลิ, จามรคฬุ พีสุตฺติรลุ, “หโคพเฑิ! หโคพเฑิ!” เอะํทุ มทฺรรนฺนุ ตฑเะทนุ.
09017003a ทุรฺยโธนเน ตเ วีรา วารฺยมาณาห์ ปุนห์ ปุนห์ฯ
09017003c ยุธิษฺฐิรํ ชิฆาํสํตห์ ปาํฑูนาํ ปฺราวิศนฺพลํฯฯ
ทุรฺยโธนนิํท ปุนห์ ปุนห์ ตฑเะยลฺปฏฺฏรู อา วีรรุ ยุธิษฺฐิรน ปาํฑว สเนเะยนฺนุ ปฺรวเศิสิทรุ.
09017004a ตเ ตุ ศูรา มหาราช กฺฤตจิตฺตาห์ สฺม ยโธนเฯ
09017004c ธนุห์ศพฺทํ มหตฺกฺฤตฺวา สหายุธฺยํต ปาํฑวไห์ฯฯ
มหาราช! อา ศูรราทรโ ยุทฺธท ทฺฤฒนิศฺจยวนฺนุ มาฑิ ชโราคิ ธนุสฺสุคฬนฺนุ ฏเํกริสุตฺตา ปาํฑวรโะํทิคเะ ยุทฺธทลฺลิ ตโะฑคิทรุ.
09017005a ศฺรุตฺวา ตุ นิหตํ ศลฺยํ ธรฺมปุตฺรํ จ ปีฑิตํฯ
09017005c มทฺรราชปฺริยเ ยุกฺตไรฺมทฺรกาณาํ มหารถไห์ฯฯ
09017006a อาชคาม ตตห์ ปารฺถโ คาํฑีวํ วิกฺษิปนฺธนุห์ฯ
09017006c ปูรยนฺรถฆโษเณ ทิศห์ สรฺวา มหารถห์ฯฯ
ศลฺยนนฺนุ สํหริสิท ธรฺมปุตฺรนนฺนุ มทฺรราชน ปฺริยรุ มทฺรกร มหารถริํทโะฑคูฑิ ปีฑิสุตฺติทฺทารเะ เอะํทุ กเฬิท มหารถ ปารฺถนุ คาํฑีว ธนุสฺสนฺนุ ฏเํกริสุตฺตา รถฆโษทิํท เอะลฺล ทิกฺกุคฬนฺนู มโะฬคิสุตฺตา อลฺลิคเะ อาคมิสิทนุ.
09017007a ตตโ'รฺชุนศฺจ ภีมศฺจ มาทฺรีปุตฺรเา จ ปาํฑวเาฯ
09017007c สาตฺยกิศฺจ นรวฺยาฆฺรโ ทฺรเาปทเยาศฺจ สรฺวศห์ฯฯ
09017008a ธฺฤษฺฏทฺยุมฺนห์ ศิขํฑี จ ปาํจาลาห์ สห สโมกไห์ฯ
09017008c ยุธิษฺฐิรํ ปรีปฺสํตห์ สมํตาตฺปรฺยวารยนฺฯฯ
อาค อรฺชุน, ภีม, มาทฺรีปุตฺร ปาํฑวริพฺพรุ, นรวฺยาฆฺร สาตฺยกิ, เอะลฺล ทฺรเาปทเยรุ, สโมกรโะํทิคเะ ปาํจาล ธฺฤษฺฏทฺยุมฺน มตฺตุ ศิขํฑิยรุ ยุธิษฺฐิรนนฺนุ รกฺษิสลุ เอะลฺลกฑเะคฬิํท อวนนฺนุ สุตฺตุวรเะทรุ.
09017009a ตเ สมํตาตฺปริวฺฤตาห์ ปาํฑวไห์ ปุรุษรฺษภาห์ฯ
09017009c กฺษโภยํติ สฺม ตาํ สเนาํ มกราห์ สาครํ ยถาฯฯ
เอะลฺลกฑเะคฬิํท สุตฺตุวรเะท อา ปาํฑว ปุรุษรฺษภรุ มทฺรสเนเะยนฺนุ มโะสฬเะคฬุ สมุทฺรวนฺนุ หเคโ หาคเะ กฺษโภเะคโะฬิสิทรุ.
09017010a ปุรโวาตเน คํคเว กฺษโภฺยมานา มหานทีฯ
09017010c อกฺษโภฺยต ตทา ราชนฺปาํฑูนาํ ธฺวชินี ปุนห์ฯฯ
ราชนฺ! ปูรฺวทิกฺกิน คาฬิยิํท มหานที คํคเะยุ อลฺลโล-กลฺลโลคโะฬฺฬุวํตเะ มทฺรสเนเะยุ ปาํฑว สเนเะยิํท กฺษโภเะคโะํฑิตุ.
09017011a ปฺรสฺกํทฺย สเนาํ มหตีํ ตฺยกฺตาตฺมานโ มหารถาห์ฯ
09017011c วฺฤกฺษานิว มหาวาตาห์ กํปยํติ สฺม ตาวกาห์ฯฯ
ตมฺมนฺนุ ตาวเ มุฑุปาคิฏฺฏิทฺท นินฺน กฑเะย มหารถรุ อา มหา สเนเะคเะ สิลุกิ ภิรุคาฬิคเะ สิลุกิท วฺฤกฺษคฬํตเะ ตตฺตริสุตฺติทฺทรุ.
09017012a พหวศฺจุกฺรุศุสฺตตฺร กฺว ส ราชา ยุธิษฺฐิรห์ฯ
09017012c ภฺราตรโ วาสฺย ตเ ศูรา ทฺฤศฺยํตเ นเห กเ จนฯฯ
09017013a ปาํจาลานาํ มหาวีรฺยาห์ ศิขํฑี จ มหารถห์ฯ
09017013c ธฺฤษฺฏทฺยุมฺนโ'ถ ศไนเยโ ทฺรเาปทเยาศฺจ สรฺวศห์ฯฯ
อลฺลิ อนเกร “ราชา ยุธิษฺฐิรนเะลฺลิ? อวน ศูร สหโทรรเะลฺลิ? ยารู อิลฺลิ กาณุตฺติลฺลวลฺล! ปาํจาลร มหาวีร มหารถ ศิขํฑี มตฺตุ ธฺฤษฺฏทฺยุมฺนรเะลฺลิ? ศไนเย มตฺตุ เอะลฺล ทฺรเาปทเยรุ เอะลฺลิ?” เอะํพ กูคุคฬุ เอะลฺล กฑเะคฬิํท กเฬิพรุตฺติทฺทวุ.
09017014a เอวํ ตานฺวาทินห์ ศูรานฺทฺรเาปทเยา มหารถาห์ฯ
09017014c อภฺยฆฺนนฺยุยุธานศฺจ มทฺรราชปทานุคานฺฯฯ
หีคเะ กูคิกโะฬฺฬุตฺติทฺท มทฺรราชน ศูร อนุยายิคฬนฺนุ มหารถ ยุยุธาน มตฺตุ ทฺรเาปทเยรุ สํหริสิทรุ.
09017015a จกฺรไรฺวิมถิตไห์ กเ จิตฺกเ จิจฺฉินฺนไรฺมหาธฺวชไห์ฯ
09017015c ปฺรตฺยทฺฤศฺยํต สมรเ ตาวกา นิหตาห์ ปรไห์ฯฯ
กเะลวร รถจกฺรคฬุ ตุํฑาทวุ. อินฺนุ กเะลวร มหาธฺวชคฬุ มุริทุ พิทฺทวุ. สมรทลฺลิ นินฺนวรุ ศตฺรุคฬิํท หตราคุตฺติรุวุทุ กาณุตฺติตฺตุ.
09017016a อาลโกฺย ปาํฑวานฺยุทฺธเ ยโธา ราชนฺสมํตตห์ฯ
09017016c วารฺยมาณา ยยุรฺวเคาตฺตว ปุตฺรเณ ภารตฯฯ
ราชนฺ! ภารต! สุตฺตุวรเะท ปาํฑว ยโธรุ ยุทฺธมาฑุตฺติรุวุทนฺนุ นโฑิ นินฺน มคนุ มทฺรสเนเะยนฺนุ มุนฺนุคฺคทํตเะ ตฑเะยลุ วเคทิํท พํทนุ.
09017017a ทุรฺยโธนสฺตุ ตานฺวีรานฺวารยามาส สาํตฺวยนฺฯ
09017017c น จาสฺย ศาสนํ กศฺจิตฺตตฺร จกฺรเ มหารถห์ฯฯ
ทุรฺยโธนนาทรโ อา วีรรนฺนุ สํตวิสิ ตฑเะยุตฺติทฺทนุ. อาทรู อลฺลิ อวน อาชฺญเะยํตเะ ยารู มาฑุตฺติรลิลฺล.
09017018a ตตโ คาํธารราชสฺย ปุตฺรห์ ศกุนิรพฺรวีตฺฯ
09017018c ทุรฺยโธนํ มหาราช วจนํ วจนกฺษมห์ฯ
มหาราช! อาค คาํธารราชน มค มาติน มลฺล ศกุนิยุ ทุรฺยโธนนิคเะ หเฬิทนุ:
09017019a กิํ นห์ สํปฺรเกฺษมาณานาํ มทฺราณาํ หนฺยตเ พลํฯ
09017019c น ยุกฺตมเตตฺสมรเ ตฺวยิ ติษฺฐติ ภารตฯฯ
“ภารต! มทฺรสเนเะยุ หตวาคุตฺติรุวุทนฺนุ นาวุ สุมฺมนเ เอกเะ นโฑุตฺติทฺทเวเะ? นีนุ อิลฺลิ นิํติรุวาค สมรทลฺลิ หีคาคุตฺติรุวุทุ สริยลฺล.
09017020a สหิตไรฺนาม ยโทฺธวฺยมิตฺยเษ สมยห์ กฺฤตห์ฯ
09017020c อถ กสฺมาตฺปรานเว ฆฺนตโ มรฺษยสเ นฺฤปฯฯ
นฺฤป! นาวเะลฺลรู โอะฏฺฏิคเ ยุทฺธ มาฑุตฺตเวเะํทุ โอะปฺปํท มาฑิกโะํฑิรลิลฺลวเ? นฺฤป! อาทรู ศตฺรุคฬุ วธิสุตฺติรุวาค หเคเะ ตานเ นีนุ สหิสิกโะํฑิทฺทียเะ?”
09017021 ทุรฺยโธน อุวาจ 09017021a วารฺยมาณา มยา ปูรฺวํ นไตเ จกฺรุรฺวจโ มมฯ
09017021c เอตเ หิ นิหตาห์ สรฺวเ ปฺรสฺกนฺนาห์ ปาํฑุวาหินีํฯฯ
ทุรฺยโธนนุ หเฬิทนุ: “อี หิํทเะยเ นานุ อวรนฺนุ ตฑเะทรู อวรุ นนฺน มาตินํตเะ นฑเะทุกโะฬฺฬลิลฺล. ปาํฑุสเนเะยโะฬคเะ หโะกฺกิรุว อวรเะลฺลรู หตราคิรพหุทุ.”
09017022 ศกุนิรุวาจฯ
09017022a น ภรฺตุห์ ศาสนํ วีรา รณเ กุรฺวํตฺยมรฺษิตาห์ฯ
09017022c อลํ กฺรโทฺธุํ ตถไตเษาํ นายํ กาล อุปเกฺษิตุํฯฯ
ศกุนิยุ หเฬิทนุ: “กฺรโธาภิภูตราคิ ยุทฺธมาฑุตฺติรุว วีรรุ โอะฑเะยน อาชฺญเะยนฺนุ ปาลิสุวุทิลฺล. อาทุทริํท อวร มเลเะ กุปิตราคุว กาลวิทลฺล!
09017023a ยามห์ สรฺวเ'ตฺร สํภูย สวาชิรถกุํชราห์ฯ
09017023c ปริตฺราตุํ มหเษฺวาสานฺมทฺรราชปทานุคานฺฯฯ
อาทุทริํท นาวเะลฺลรู มทฺรราชน อนุยายี มหเษฺวาสรนฺนุ รกฺษิสลุ อศฺว-รถ-คชสเนเะคฬโะํทิคเะ อลฺลิคเะ หโคโณ.
09017024a อนฺยโนฺยํ ปริรกฺษามโ ยตฺนเน มหตา นฺฤปฯฯ
09017024c เอวํ สรฺวเ'นุสํจิํตฺย ปฺรยยุรฺยตฺร สไนิกาห์ฯ
นฺฤป! มหา ปฺรยตฺนทิํท อนฺยโนฺยรนฺนุ รกฺษิสโณ. อิวเะลฺลวนฺนู อาลโจิสิ สไนิกริรุวลฺลิคเะ นาวเะลฺลรู หโคโณ!”
09017025 สํชย อุวาจฯ
09017025a เอวมุกฺตสฺตตโ ราชา พลเน มหตา วฺฤตห์ฯ
09017025c ปฺรยยเา สิํหนาทเน กํปยนฺ วไ วสุํธราํฯฯ
สํชยนุ หเฬิทนุ: “หีคเะ หเฬิ ราชนุ มหาสเนเะยิํท อาวฺฤตนาคิ สิํหนาททิํท วสุํธรเะยนฺนุ กํปิสุตฺตา หโะรฏนุ.
09017026a หต วิธฺยต คฺฤหฺณีต ปฺรหรธฺวํ นิกฺฤํตตฯ
09017026c อิตฺยาสีตฺตุมุลห์ ศพฺทสฺตว สไนฺยสฺย ภารตฯฯ
ภารต! นินฺน สเนเะยลฺลิ “กโะลฺลิริ! คายคโะฬิสิริ! พํธิสิริ! ปฺรหริสิริ! กตฺตริสิริ!” เอะํพ ตุมุล ศพฺธคฬุ กเฬิพํทวุ.
09017027a ปาํฑวาสฺตุ รณเ ทฺฤษฺฏฺวา มทฺรราชปทานุคานฺฯ
09017027c สหิตานภฺยวรฺตํต คุลฺมมาสฺถาย มธฺยมํฯฯ
รณทลฺลิ มทฺรราชน อนุยายิคฬนฺนุ นโฑิ ปาํฑวรุ มธฺยม คุลฺมท อาศฺรยวนฺนุ ปฑเะทุ โอะฏฺฏาคิ เอะทุริสิทรุ.
09017028a ตเ มุหูรฺตาทฺรณเ วีรา หสฺตาหสฺตํ วิศาํ ปตเฯ
09017028c นิหตาห์ ปฺรตฺยทฺฤศฺยํต มทฺรราชปทานุคาห์ฯฯ
วิศาํปตเ! กไ-กไตาคิ นฑเะท อา ยุทฺธทลฺลิ มุหูรฺตกาลทลฺลิยเ มทฺรราชน อนุยายิคฬุ หตราทุทุ กํฑุพํทิตุ.
09017029a ตตโ นห์ สํปฺรยาตานาํ หตามิตฺราสฺตรสฺวินห์ฯ
09017029c หฺฤษฺฏาห์ กิลกิลาศพฺทมกุรฺวนฺสหิตาห์ ปรเฯฯ
นาวุ อลฺลิคเะ หโคุวุทรโะฬคเ ตรสฺวิ อมิตฺรรุ อวรนฺนุ สํหริสิพิฏฺฏิทฺทรุ. ศตฺรุคฬุ โอะํทาคิ หฺฤษฺฏราคิ กิล-กิลา ศพฺธวนฺนุ มาฑุตฺติทฺทรุ.
09017030a อถโตฺถิตานิ รุํฑานิ สมทฺฤศฺยํต สรฺวศห์ฯ
09017030c ปปาต มหตี จโลฺกา มธฺยเนาทิตฺยมํฑลํฯฯ
เอะลฺลกฑเะ รุํฑคฬุ เอะทฺทุ กุณิยุตฺติรุวุทุ กํฑุพํทิตุ. อาทิตฺยมํฑลท มธฺยทิํท มหาอุลฺกเะยโะํทุ พิทฺทิตุ.
09017031a รถไรฺภคฺนไรฺยุคากฺษไศฺจ นิหตไศฺจ มหารถไห์ฯ
09017031c อศฺวไรฺนิปติตไศฺจไว สํจนฺนาภูทฺวสุํธราฯฯ
มุริทุหโท รถ-นโะคคฬิํทลู, หตราท มหารถริํทลู, กเะฬคุรุฬิท กุทุรเะคฬิํทลู วสุํธรเะยุ ตุํพิหโคิตฺตุ.
09017032a วาตายมานไสฺตุรคไรฺยุคาสกฺตไสฺตุรํคมไห์ฯ
09017032c อทฺฤศฺยํต มหาราช ยโธาสฺตตฺร รณาชิรเฯฯ
มหาราช! อา รณาํคณทลฺลิ รถท นโะคกฺกเะ สิกฺกิกโะํฑิทฺท ยโธรุ คาฬิย วเคทลฺลิ หโคุตฺติทฺท กุทุรเะคฬิํท เอะฬเะทุกโะํฑุ หโคุตฺติทฺทุทุ กํฑุพํทิตุ.
09017033a ภคฺนจกฺรานฺรถานฺ กเ จิทวหํสฺตุรคา รณเฯ
09017033c รถารฺธํ กเ จิทาทาย ทิศโ ทศ วิพภฺรมุห์ฯฯ
09017033e ตตฺร ตตฺร จ ทฺฤศฺยํตเ ยโกฺตฺรไห์ ศฺลิษฺฏาห์ สฺม วาชินห์ฯฯ
กเะลวุ กุทุรเะคฬุ มุริทุหโคิทฺท รถ จกฺรคฬนฺนุ, อินฺนุ กเะลวุ อรฺธรถวนฺนเ เอะฬเะทุกโะํฑุ ทิกฺกาปาลาคิ โอฑิหโคุตฺติทฺทวุ. นโะคปฏฺฏิคฬิคเะ สิลุกิกโะํฑ กุทุรเะคฬุ อลฺลลฺลิ กาณพรุตฺติทฺทวุ.
09017034a รถินห์ ปตมานาศฺจ วฺยทฺฤศฺยํต นรโตฺตมฯ
09017034c คคนาตฺปฺรจฺยุตาห์ สิทฺธาห์ ปุณฺยานามิว สํกฺษยเฯฯ
นรโตฺตม! ปุณฺยคฬุ มุคิทุหโคลุ คคนทิํท จฺยุตราคิ พีฬุตฺติรุว สิทฺธรํตเะ รถิคฬุ พีฬุตฺติรุวุทุ กาณุตฺติตฺตุ.
09017035a นิหตเษุ จ ศูรเษุ มทฺรราชานุคเษุ จฯ
09017035c อสฺมานาปตตศฺจาปิ ทฺฤษฺฏฺวา ปารฺถา มหารถาห์ฯฯ
09017036a อภฺยวรฺตํต วเคเน ชยคฺฤธฺราห์ ปฺรหาริณห์ฯ
09017036c พาณศพฺทรวานฺกฺฤตฺวา วิมิศฺรานฺ ศํขนิสฺวนไห์ฯฯ
ศูร มทฺรราชน อนุยายิคฬุ หตราคลุ พรุตฺติรุว นมฺมนฺนุ นโฑิท วิชยเจฺฉุ มหารถ ปารฺถรุ วเคทิํท พาณศพฺธรวทโะํทิคเะ ศํขนาทคฬนฺนุ สเริสุตฺตา ปฺรหริสิ อากฺรมณิสิทรุ.
09017037a อสฺมาํสฺตุ ปุนราสาทฺย ลพฺธลกฺษาห์ ปฺรหาริณห์ฯ
09017037c ศราสนานิ ธุนฺวานาห์ สิํหนาทานฺปฺรจุกฺรุศุห์ฯฯ
นมฺม พฬิพํทุ คุริยนฺนุ ปฑเะท อา ปฺรหาริคฬุ ปุนห์ ธนุสฺสุคฬนฺนุ ฏเํกริสุตฺตา สิํหนาทคไทรุ.
09017038a ตตโ หตมภิปฺรเกฺษฺย มทฺรราชพลํ มหตฺฯ
09017038c มทฺรราชํ จ สมรเ ทฺฤษฺฏฺวา ศูรํ นิปาติตํฯ
09017038e ทุรฺยโธนพลํ สรฺวํ ปุนราสีตฺ ปรางฺมุขํฯฯ
สมรทลฺลิ ศูร มทฺรราชนุ กเะฬคุรุฬิทุทนฺนุ มตฺตุ มทฺรราชน มหา สเนเะยู หตวาทุทนฺนุ นโฑิท ทุรฺยโธน สเนเะยเะลฺลวู ปุนห์ ปรางฺมุขวายิตุ.
09017039a วธฺยมานํ มหาราช ปาํฑวไรฺชิตกาศิภิห์ฯ
09017039c ทิศโ ภเชเ'ถ สํภฺราํตํ ตฺราสิตํ ทฺฤฒธนฺวิภิห์ฯฯ
มหาราช! วิชยโลฺลาสิต ทฺฤฒธนฺวิ ปาํฑวริํท วธิสลฺปฏฺฏุ สํภฺราํตคโะํฑิทฺท กเารว สเนเะยุ คาพริคโะํฑุ ทิกฺกาปาลาคิ ปลายนมาฑิตุ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศลฺยปรฺวณิ หฺรทปฺรวเศปรฺวณิ สํกุลยุทฺธเ สปฺตทศโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศลฺยปรฺวทลฺลิ หฺรทปวเศปรฺวทลฺลิ สํกุลยุทฺธ เอะนฺนุว หทินเฬนเ อธฺยายวุ.