ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
శల్య పర్వ
శల్యవధ పర్వ
అధ్యాయ 14
సార
దుర్యోధన-ధృష్టద్యుమ్నర యుద్ధ (1-6). కృప-కృతవర్మరొడనె శిఖండియ యుద్ధ (7-8). యుధిష్ఠిర-భీమసేన-మాద్రీపుత్రరు మత్తు సాత్యకియొడనె శల్యన యుద్ధ (9-41).
09014001 సంజయ ఉవాచ 09014001a దుర్యోధనో మహారాజ ధృష్టద్యుమ్నశ్చ పార్షతః।
09014001c చక్రతుః సుమహద్యుద్ధం శరశక్తిసమాకులం।।
సంజయను హేళిదను: “మహారాజ! దుర్యోధన మత్తు పార్షత ధృష్టద్యుమ్నరు బాణ-శక్త్యాయుధగళింద కూడి మహా యుద్ధదల్లి తొడగిదరు.
09014002a తయోరాసన్మహారాజ శరధారాః సహస్రశః।
09014002c అంబుదానాం యథా కాలే జలధారాః సమంతతః।।
మహారాజ! వర్షాకాలదల్లి మోడగళు జలధారెగళన్ను సురిసువంతె అల్లి సహస్రారు బాణగళ మళెయే సురియితు.
09014003a రాజా తు పార్షతం విద్ధ్వా శరైః పంచభిరాయసైః।
09014003c ద్రోణహంతారముగ్రేషుః పునర్వివ్యాధ సప్తభిః।।
రాజా దుర్యోధనను పార్షతనన్ను ఐదు ఉక్కిన శరగళింద హొడెదు ఆ ద్రోణహంతారనన్ను పునః ఏళు ఉగ్రబాణగళింద ప్రహరిసిదను.
09014004a ధృష్టద్యుమ్నస్తు సమరే బలవాన్దృఢవిక్రమః।
09014004c సప్తత్యా విశిఖానాం వై దుర్యోధనమపీడయత్।।
బలవాన్ దృఢవిక్రమి ధృష్టద్యుమ్ననాదరో సమరదల్లి దుర్యోధననన్ను ఎప్పత్తు విశిఖగళింద పీడిసిదను.
09014005a పీడితం ప్రేక్ష్య రాజానం సోదర్యా భరతర్షభ।
09014005c మహత్యా సేనయా సార్ధం పరివవ్రుః స్మ పార్షతం।।
భరతర్షభ! రాజను పీడితనాగుత్తిరువుదన్ను నోడి అవన సహోదరరు మహా సేనెయొందిగె పార్షతనన్ను సుత్తువరెదు ఆక్రమణిసిదరు.
09014006a స తైః పరివృతః శూరైః సర్వతోఽతిరథైర్భృశం।
09014006c వ్యచరత్సమరే రాజన్దర్శయన్ హస్తలాఘవం।।
రాజన్! ఎల్లకడెగళిందలూ ఆ శూర అతిరథరింద సుత్తువరెయల్పట్ట ధృష్టద్యుమ్నను సమరదల్లి తన్న హస్తలాఘవవన్ను చెన్నాగి ప్రదర్శిసిదను.
09014007a శిఖండీ కృతవర్మాణం గౌతమం చ మహారథం।
09014007c ప్రభద్రకైః సమాయుక్తో యోధయామాస ధన్వినౌ।।
శిఖండియు ప్రభద్రకరింద కూడి ధన్విగళాద మహారథ గౌతమ -కృతవర్మరొడనె యుద్ధమాడిదను.
09014008a తత్రాపి సుమహద్యుద్ధం ఘోరరూపం విశాం పతే।
09014008c ప్రాణాన్సంత్యజతాం యుద్ధే ప్రాణద్యూతాభిదేవనే।।
విశాంపతే! అల్లి కూడ ప్రాణగళన్నే తొరెదు యుద్ధవెంబ ద్యూతదల్లి ప్రాణగళన్నే పణవన్నాగిట్ట ఘోరరూపద యుద్ధవు నడెయితు.
09014009a శల్యస్తు శరవర్షాణి విముంచన్సర్వతోదిశం।
09014009c పాండవాన్పీడయామాస ససాత్యకివృకోదరాన్।।
శల్యనాదరో సర్వ దిక్కుగళల్లి శరవర్షగళన్ను సురిసుత్తా సాత్యకి-వృకోదరరొడనిద్ద పాండవరన్ను పీడిసతొడగిదను.
09014010a తథోభౌ చ యమౌ యుద్ధే యమతుల్యపరాక్రమౌ।
09014010c యోధయామాస రాజేంద్ర వీర్యేణ చ బలేన చ।।
రాజేంద్ర! హాగెయే అవను యుద్ధ పరాక్రమదల్లి యమన సమనాగిద్ద యమళరొందిగె వీర్య-బలగళొందిగె హోరాడిదను.
09014011a శల్యసాయకనున్నానాం పాండవానాం మహామృధే।
09014011c త్రాతారం నాధ్యగచ్చంత కే చిత్తత్ర మహారథాః।।
శల్యన సాయకగళింద పీడితరాద పాండవ మహారథరు ఆ మహాయుద్ధదల్లి యావ త్రాతారనన్నూ కాణదే హోదరు.
09014012a తతస్తు నకులః శూరో ధర్మరాజే ప్రపీడితే।
09014012c అభిదుద్రావ వేగేన మాతులం మాద్రినందనః।।
ధర్మరాజనూ పీడితనాగిరలు శూర మాద్రినందన నకులను వేగదింద తన్న సోదర మావ శల్యనన్ను ఆక్రమణిసిదను.
09014013a సంచాద్య సమరే శల్యం నకులః పరవీరహా।
09014013c వివ్యాధ చైనం దశభిః స్మయమానః స్తనాంతరే।।
సమరదల్లి పరవీరహ నకులను శల్యనన్ను బాణగళింద ముచ్చిబిట్టు, నసునగుత్తా అవన ఎదెగె హత్తు బాణగళింద హొడెదను.
09014014a సర్వపారశవైర్బాణైః కర్మారపరిమార్జితైః।
09014014c స్వర్ణపుంఖైః శిలాధౌతైర్ధనుర్యంత్రప్రచోదితైః।।
09014015a శల్యస్తు పీడితస్తేన స్వస్రీయేణ మహాత్మనా।
09014015c నకులం పీడయామాస పత్రిభిర్నతపర్వభిః।।
మహాత్మ సోదరళియన కమ్మారనింద హదగొళిసల్పట్టిద్ద, స్వర్ణపుంఖగళ, శిలెగె ఉజ్జి హరితగొండిద్ద, ధనుస్సెంబ యంత్రదింద ప్రయోగిసల్పట్ట ఎల్ల లోహమయ బాణగళింద పీడితనాద శల్యను నతపర్వ-పత్రిగళింద నకులనన్ను పీడిసతొడగిదను.
09014016a తతో యుధిష్ఠిరో రాజా భీమసేనోఽథ సాత్యకిః।
09014016c సహదేవశ్చ మాద్రేయో మద్రరాజముపాద్రవన్।।
ఆగ రాజా యుధిష్ఠిర, భీమసేన, సాత్యకి మత్తు మాద్రేయ సహదేవరు మద్రరాజనన్ను ముత్తిదరు.
09014017a తానాపతత ఏవాశు పూరయానాన్రథస్వనైః।
09014017c దిశశ్చ ప్రదిశశ్చైవ కంపయానాంశ్చ మేదినీం।।
09014017e ప్రతిజగ్రాహ సమరే సేనాపతిరమిత్రజిత్।।
రథఘోషగళింద దిక్కు-ఉపదిక్కుగళన్ను మొళగిసుత్తా, భూమియన్నే నడుగిసుత్తా తన్న మేలె బీళుత్తిద్ద అవరన్ను సమరదల్లి సేనాపతి-అమిత్రజితు శల్యను తడెదను.
09014018a యుధిష్ఠిరం త్రిభిర్విద్ధ్వా భీమసేనం చ సప్తభిః।
09014018c సాత్యకిం చ శతేనాజౌ సహదేవం త్రిభిః శరైః।।
అవను యుధిష్ఠిరనన్ను మూరు బాణగళిందలూ, భీమసేననన్ను ఏళరిందలూ, సాత్యకియన్ను నూరరిందలూ మత్తు సహదేవనన్ను మూరు శరగళిందలూ హొడెదను.
09014019a తతస్తు సశరం చాపం నకులస్య మహాత్మనః।
09014019c మద్రేశ్వరః క్షురప్రేణ తదా చిచ్చేద మారిష।।
09014019e తదశీర్యత విచ్చిన్నం ధనుః శల్యస్య సాయకైః।।
మారిష! అనంతర మద్రరాజను మహాత్మ నకులన బాణసహిత ధనుస్సన్ను క్షురప్రదింద కత్తరిసిదను. శల్యన సాయకగళింద సీళల్పట్ట ఆ ధనుస్సు చూరుచూరాయితు.
09014020a అథాన్యద్ధనురాదాయ మాద్రీపుత్రో మహారథః।
09014020c మద్రరాజరథం తూర్ణం పూరయామాస పత్రిభిః।।
కూడలే మహారథ మాద్రీపుత్రను ఇన్నొందు ధనుస్సన్ను ఎత్తికొండు పత్రిగళింద మద్రరాజన రథవన్ను తుంబిసిబిట్టను.
09014021a యుధిష్ఠిరస్తు మద్రేశం సహదేవశ్చ మారిష।
09014021c దశభిర్దశభిర్బాణైరురస్యేనమవిధ్యతాం।।
మారిష! యుధిష్ఠిర మత్తు సహదేవరాదరో మద్రేశన ఎదెగె హత్తు-హత్తు బాణగళింద హొడెదరు.
09014022a భీమసేనస్తతః షష్ట్యా సాత్యకిర్నవభిః శరైః।
09014022c మద్రరాజమభిద్రుత్య జఘ్నతుః కంకపత్రిభిః।।
అనంతర భీమసేనను అరవత్తు బాణగళిందలూ సాత్యకియు ఒంభత్తు కంకపత్రి శరగళిందలూ మద్రరాజనన్ను వేగదింద హొడెదరు.
09014023a మద్రరాజస్తతః క్రుద్ధః సాత్యకిం నవభిః శరైః।
09014023c వివ్యాధ భూయః సప్తత్యా శరాణాం నతపర్వణాం।।
ఆగ క్రుద్ధ మద్రరాజను సాత్యకియన్ను ఒంభత్తు శరగళింద హొడెదు పునః అవనన్ను ఏళు నతపర్వ శరగళింద హొడెదను.
09014024a అథాస్య సశరం చాపం ముష్టౌ చిచ్చేద మారిష।
09014024c హయాంశ్చ చతురః సంఖ్యే ప్రేషయామాస మృత్యవే।।
మారిష! కూడలే అవను సాత్యకియ ధనుస్సన్ను బాణదొందిగె అదర ముష్టిప్రదేశదల్లి తుండరిసి, యుద్ధదల్లి అవన నాల్కు కుదురెగళన్నూ మృత్యులోకక్కె కళుహిసిదను.
09014025a విరథం సాత్యకిం కృత్వా మద్రరాజో మహాబలః।
09014025c విశిఖానాం శతేనైనమాజఘాన సమంతతః।।
సాత్యకియన్ను విరథనన్నాగిసి మహాబల మద్రరాజను నూరు విశిఖగళింద అవనన్ను ఎల్లకడె గాయగొళిసిదను.
09014026a మాద్రీపుత్రౌ తు సంరబ్ధౌ భీమసేనం చ పాండవం।
09014026c యుధిష్ఠిరం చ కౌరవ్య వివ్యాధ దశభిః శరైః।।
శల్యను క్రుద్ధ మాద్రీపుత్రరిబ్బరన్నూ, పాండవ భీమసేననన్నూ, కౌరవ్య యుధిష్ఠిరనన్నూ హత్తు శరగళింద ప్రహరిసిదను.
09014027a తత్రాద్భుతమపశ్యామ మద్రరాజస్య పౌరుషం।
09014027c యదేనం సహితాః పార్థా నాభ్యవర్తంత సమ్యుగే।।
అల్లి మద్రరాజన అద్భుత పౌరుషవన్ను నోడిదెవు. పార్థరు ఒందాగి హోరాడుత్తిద్దరూ అవనన్ను యుద్ధదింద హిమ్మెట్టిసలాగలిల్ల.
09014028a అథాన్యం రథమాస్థాయ సాత్యకిః సత్యవిక్రమః।
09014028c పీడితాన్పాండవాన్దృష్ట్వా మద్రరాజవశం గతాన్।।
09014028e అభిదుద్రావ వేగేన మద్రాణామధిపం బలీ।।
ఆగ సత్యవిక్రమి సాత్యకియు ఇన్నొందు రథవన్నేరి మద్రరాజన వశరాగి పీడెగొళగాగుత్తిద్ద పాండవరన్ను నోడి వేగదింద బలశాలీ మద్రరాజనన్ను ఆక్రమణిసిదను.
09014029a ఆపతంతం రథం తస్య శల్యః సమితిశోభనః।
09014029c ప్రత్యుద్యయౌ రథేనైవ మత్తో మత్తమివ ద్విపం।।
మేలె ఎరగుత్తిద్ద అవన రథవన్ను సమితిశోభన శల్యను మదిసిద ఆనెయు ఇన్నొందు మదిసిద ఆనెయన్ను హేగో హాగె రథదిందలే ఆక్రమణిసి యుద్ధమాడిదను.
09014030a స సంనిపాతస్తుములో బభూవాద్భుతదర్శనః।
09014030c సాత్యకేశ్చైవ శూరస్య మద్రాణామధిపస్య చ।।
09014030e యాదృశో వై పురా వృత్తః శంబరామరరాజయోః।।
సాత్యకి మత్తు శూర మద్రరాజర నడువె నడెద ఆ తుముల యుద్ధవు హిందె శంబర-అమరరాజర నడువె నడెద యుద్ధదంతె నోడలు అద్భుతవాగిత్తు.
09014031a సాత్యకిః ప్రేక్ష్య సమరే మద్రరాజం వ్యవస్థితం।
09014031c వివ్యాధ దశభిర్బాణైస్తిష్ఠ తిష్ఠేతి చాబ్రవీత్।।
సమరదల్లి వ్యవస్థితనాగిద్ద మద్రరాజనన్ను నోడి సాత్యకియు అవనన్ను హత్తు బాణగళింద ప్రహరిసి నిల్లు నిల్లెందు హేళిదను.
09014032a మద్రరాజస్తు సుభృశం విద్ధస్తేన మహాత్మనా।
09014032c సాత్యకిం ప్రతివివ్యాధ చిత్రపుంఖైః శితైః శరైః।।
ఆ మహాత్మనింద బహళవాగి గాయగొండ మద్రరాజను విచిత్ర పుంఖగళ నిశిత శరగళింద సాత్యకియన్ను తిరుగి ప్రహరిసిదను.
09014033a తతః పార్థా మహేష్వాసాః సాత్వతాభిసృతం నృపం।
09014033c అభ్యద్రవన్రథైస్తూర్ణం మాతులం వధకామ్యయా।।
ఆగ మహేష్వాస పార్థరు సాత్వతనొడనె యుద్ధదల్లి తొడగిద్ద సోదరమావ నృపనన్ను వధిసలు బయసి కూడలే రథగళొందిగె అవనన్ను ఆక్రమణిసిదరు.
09014034a తత ఆసీత్పరామర్దస్తుములః శోణితోదకః।
09014034c శూరాణాం యుధ్యమానానాం సింహానామివ నర్దతాం।।
ఆగ అల్లి సింహగళంతె గర్జిసుత్తిద్ద పరస్పరరన్ను గాయగొళిసి రక్తద నీరన్నే సురిసుత్తిద్ద శూరర తుములయుద్ధవు నడెయితు.
09014035a తేషామాసీన్మహారాజ వ్యతిక్షేపః పరస్పరం।
09014035c సింహానామామిషేప్సూనాం కూజతామివ సంయుగే।।
మహారాజ! ఒందే మాంసద తుండిగాగి గర్జిసి హొడెదాడుత్తిరువ సింహగళంతె పరస్పరరన్ను గాయగొళిసువ మహాయుద్ధవు అవర నడువె నడెయితు.
09014036a తేషాం బాణసహస్రౌఘైరాకీర్ణా వసుధాభవత్।
09014036c అంతరిక్షం చ సహసా బాణభూతమభూత్తదా।।
అవర సహస్రారు బాణగళింద భూమియు తుంబిహోయితు. కూడలే అంతరిక్షవూ కూడ బాణమయవాయితు.
09014037a శరాంధకారం బహుధా కృతం తత్ర సమంతతః।
09014037c అభ్రచ్చాయేవ సంజజ్ఞే శరైర్ముక్తైర్మహాత్మభిః।।
ఆ మహాత్మరు ప్రయోగిసిద శరగళింద అల్లి ఎల్ల కడె అత్యంత శరాంధకారవుంటాగి, మోడగళింద ఉంటాద నెరళినంతెయే కాణుత్తిత్తు.
09014038a తత్ర రాజన్ శరైర్ముక్తైర్నిర్ముక్తైరివ పన్నగైః।
09014038c స్వర్ణపుంఖైః ప్రకాశద్భిర్వ్యరోచంత దిశస్తథా।।
రాజన్! అల్లి ప్రయోగిసల్పట్ట పొరెబిట్ట సర్పగళంతె హొళెయుత్తిద్ద స్వర్ణపుంఖ శరగళింద దిక్కుగళు బెళగిదవు.
09014039a తత్రాద్భుతం పరం చక్రే శల్యః శత్రునిబర్హణః।
09014039c యదేకః సమరే శూరో యోధయామాస వై బహూన్।।
సమరదల్లి శత్రునాశక శూర శల్యను ఒబ్బనే అనేకరొడనె యుద్ధమాడుత్తిద్ద అదు ఒందు పరమ అద్భుతవాగిత్తు.
09014040a మద్రరాజభుజోత్సృష్టైః కంకబర్హిణవాజితైః।
09014040c సంపతద్భిః శరైర్ఘోరైరవాకీర్యత మేదినీ।।
మద్రరాజన భుజగళింద ప్రముక్తవాగి కెళగె బీళుత్తిద్ద రణహద్దు-నవిల గరిగళ ఘోరశరగళింద రణభూమియు తుంబిహోయితు.
09014041a తత్ర శల్యరథం రాజన్విచరంతం మహాహవే।
09014041c అపశ్యామ యథా పూర్వం శక్రస్యాసురసంక్షయే।।
రాజన్! హిందె అసురవినాశనసమయదల్లి శక్రన రథవు హేగిత్తో హాగె ఆ మహాయుద్ధదల్లి శల్యన రథవు సంచరిసుత్తిద్దుదన్ను నావు నోడిదెవు.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే శల్యపర్వణి శల్యవధపర్వణి సంకులయుద్ధే చతుర్దశోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి శల్యపర్వదల్లి శల్యవధపర్వదల్లి సంకులయుద్ధ ఎన్నువ హదినాల్కనే అధ్యాయవు.