pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śalya parva
śalyavadha parva
adhyāya 7
sāra
hadineṁṭaneya dinada yuddhāraṁbha (1-44).
09007001 saṁjaya uvāca 09007001a vyatītāyāṁ rajanyāṁ tu rājā duryōdhanastadā।
09007001c abravīttāvakānsarvānsamnahyaṁtāṁ mahārathāḥ।।
saṁjayanu hēḷidanu: “rātriyu kaḷeyalu rājā duryōdhananu mahāratharellarū kavacagaḷannu dharisi yuddhasannaddharāguvaṁte ninna kaḍeya ellarige hēḷidanu:
09007002a rājñastu matamājñāya samanahyata sā camūḥ।
09007002c ayōjayanrathāṁstūrṇaṁ paryadhāvaṁstathāparē।।
rājana abhiprāyavannu tiḷida ā sēneyu sannaddhavāgatoḍagitu. bēgane rathavannu sajjugoḷisalu innu kelavaru attitta ōḍāḍuttiddaru.
09007003a akalpyaṁta ca mātaṁgāḥ samanahyaṁta pattayaḥ।
09007003c hayānastaraṇōpētāṁścakruranyē19 sahasraśaḥ।।
ānegaḷannu sajjugoḷisidaru. padātigaḷu kavacagaḷannu toṭṭukoṁḍaru. innu kelavaru sahasrāru kuduregaḷannu sajjugoḷisidaru.
09007004a vāditrāṇāṁ ca ninadaḥ prādurāsīdviśāṁ patē।
09007004c bōdhanārthaṁ hi20 yōdhānāṁ sainyānāṁ cāpyudīryatāṁ।।
viśāṁpatē! vādyagaḷu moḷagidavu. garjisuttidda yōdha-muṁduvareyuttidda sēnegaḷa tumula śabdhagaḷū kēḷibaṁdavu.
09007005a tatō balāni sarvāṇi sēnāśiṣṭāni bhārata।
09007005c saṁnaddhānyēva dadr̥śurmr̥tyuṁ21 kr̥tvā nivartanaṁ।।
bhārata! mr̥tyuvannē hiṁdiruguva sthānavannāgi kalpisikoṁḍidda aḷiduḷididda sarva sēnegaḷū yuddhasannaddharāgi muṁduvareyuttiruvudu kaṁḍitu.
09007006a śalyaṁ sēnāpatiṁ kr̥tvā madrarājaṁ mahārathāḥ।
09007006c pravibhajya balaṁ sarvamanīkēṣu vyavasthitāḥ।।
mahāratharu madrarāja śalyanannu sēnāpatiyannāgi māḍikoṁḍu sēnegaḷellavannū vibhajisi tamma tamma daḷagaḷalli sannaddharāgiddaru.
09007007a tataḥ sarvē samāgamya putrēṇa tava sainikāḥ।
09007007c kr̥paśca kr̥tavarmā ca drauṇiḥ śalyō'tha saubalaḥ।।
09007008a anyē ca pārthivāḥ śēṣāḥ samayaṁ cakrirē tadā।
anaṁtara sarva sainikarū, kr̥pa, kr̥tavarma, drauṇi, śalya, saubala mattu aḷiduḷida anya pārthivaru ninna putranoḍane sēri ī niyamagaḷannu māḍikoṁḍaru:
09007008c na na ēkēna yōddhavyaṁ kathaṁ cidapi pāṁḍavaiḥ।।
09007009a yō hyēkaḥ pāṁḍavairyudhyēdyō vā yudhyaṁtamutsr̥jēt।
09007009c sa paṁcabhirbhavēdyuktaḥ pātakaiḥ sōpapātakaiḥ।
“pāṁḍavaroṁdige nammavaralli yārū obbanē yuddhamāḍabāradu. pāṁḍavaroṁdige obbanē yuddhamāḍuttiruvavanannu biṭṭubaṁdare aṁtavanu paṁcamahāpātaka mattu upapātakagaḷiṁda yuktanāguttāne. 2209007009e anyōnyaṁ parirakṣadbhiryōddhavyaṁ sahitaiśca naḥ।।
09007010a ēvaṁ tē samayaṁ kr̥tvā sarvē tatra mahārathāḥ।
09007010c madrarājaṁ puraskr̥tya tūrṇamabhyadravanparān।।
nāvellarū oṭṭāgi anyōnyarannu rakṣisuttā śatrugaḷoṁdige yuddhamāḍabēku!” hīge oppaṁdavannu māḍikoṁḍu ā mahāratharellarū madrarājanannu muṁde biṭṭukoṁḍu bēgane śatrugaḷa mēle ākramaṇa naḍesidaru.
09007011a tathaiva pāṁḍavā rājanvyūhya sainyaṁ mahāraṇē।
09007011c abhyayuḥ kauravānsarvānyōtsyamānāḥ samaṁtataḥ।।
rājan! hāgeyē pāṁḍavaru kūḍa mahāraṇadalli sainyavannu vyūhadalli racisi utsāhadiṁda ellakaḍegaḷiṁda kauravarellarannū ākramaṇisidaru.
09007012a tadbalaṁ bharataśrēṣṭha kṣubdhārṇavasamasvanaṁ।
09007012c samuddhūtārṇavākāramuddhūtarathakuṁjaraṁ।।
bharataśrēṣṭha! ā sēneyu kṣōbhegoṁḍa mahā samudradaṁte bhōrgareyuttittu. ukkibaruva mahāsamudradaṁte ratha-ānegaḷu munnuggi hōguttiddavu.”
09007013 dhr̥tarāṣṭra uvāca 09007013a drōṇasya bhīṣmasya ca vai rādhēyasya ca mē śrutaṁ।
09007013c pātanaṁ śaṁsa mē bhūyaḥ śalyasyātha sutasya mē।।
dhr̥tarāṣṭranu hēḷidanu: “drōṇa, bhīṣma mattu rādhēyara kuritu nānu kēḷidenu. īga punaḥ śalya mattu nanna magana patanada kuritu nanage hēḷu.
09007014a kathaṁ raṇē hataḥ śalyō dharmarājēna saṁjaya।
09007014c bhīmēna ca mahābāhuḥ putrō duryōdhanō mama।।
saṁjaya! raṇadalli hēge dharmarājaniṁda śalya mattu bhīmaniṁda nanna maga mahābāhu duryōdhanaru hatarādaru?”
09007015 saṁjaya uvāca 09007015a kṣayaṁ manuṣyadēhānāṁ rathanāgāśvasaṁkṣayaṁ।
09007015c śr̥ṇu rājan sthirō bhūtvā saṁgrāmaṁ śaṁsatō mama।।
saṁjayanu hēḷidanu: “rājan! manuṣyadēhagaḷu mattu ratha-āne-kuduregaḷu nāśagoṁḍa saṁgrāmada kuritu hēḷuttēne. sthiranāgi kēḷu.
09007016a āśā balavatī rājanputrāṇāṁ tē'bhavattadā।
09007016c hatē bhīṣmē ca drōṇē ca sūtaputrē ca pātitē।।
09007016e śalyaḥ pārthānraṇē sarvānnihaniṣyati māriṣa।
rājan! māriṣa! bhīṣma, drōṇa mattu sūtaputraru hatarāgalu raṇadalli śalyanu pārtharellarannū saṁharisuttāne eṁba balavattāda āśeyu ninna putraralluṁṭāgittu.
09007017a tāmāśāṁ hr̥dayē kr̥tvā samāśvāsya ca bhārata।।
09007017c madrarājaṁ ca samarē samāśritya mahārathaṁ।
09007017e nāthavaṁtamathātmānamamanyata sutastava।।
bhārata! adē āśeyannu hr̥dayalliṭṭukoṁḍu āśvāsanegaḷiṁda samaradalli mahāratha madrarājanannu āśrayisi ninna makkaḷu tammannu tāvē nāthavaṁtareṁdu tiḷidukoṁḍiddaru.
09007018a yadā karṇē hatē pārthāḥ siṁhanādaṁ pracakrirē।
09007018c tadā rājandhārtarāṣṭrānāvivēśa mahadbhayaṁ।।
karṇanu hatanādāga pārtharu māḍida siṁhanādadiṁda dhārtarāṣṭraralli mahā bhayavu āvēśagoṁḍittu.
09007019a tānsamāśvāsya tu tadā madrarājaḥ pratāpavān।
09007019c vyūhya vyūhaṁ mahārāja sarvatōbhadramr̥ddhimat।।
mahārāja! avarannu samādhānagoḷisi pratāpavān madrarājanu vr̥ddhikāraka sarvatōbhadra sēnāvyūhavannu racisidanu.
09007020a pratyudyātō raṇē pārthānmadrarājaḥ pratāpavān।
09007020c vidhunvankārmukaṁ citraṁ bhāraghnaṁ vēgavattaraṁ।।
09007021a rathapravaramāsthāya saiṁdhavāśvaṁ mahārathaḥ।
09007021c tasya sītā23 mahārāja rathasthāśōbhayadrathaṁ।।
mahārāja! mahāratha pratāpavān madrarājanu raṇadalli citrita-śatrubhāranāśaka-vēgavattara dhanussannu seḷeyuttā siṁdhudēśada kuduregaḷannu kaṭṭidda śēṣṭha rathavannu ēri pārtharannu ākramaṇisidanu. rathadallidda avana sārathiyū rathavannu śōbhāyamānagoḷisidanu.
09007022a sa tēna saṁvr̥tō vīrō rathēnāmitrakarśanaḥ।
09007022c tasthau śūrō mahārāja putrāṇāṁ tē bhayapraṇut।।
mahārāja! ā vīra amitrakarśana śūranu ninna putrara bhayavannu hōgalāḍisuttā ā rathadalli siddhanāgi niṁtiddanu.
09007023a prayāṇē madrarājō'bhūnmukhaṁ vyūhasya daṁśitaḥ।
09007023c madrakaiḥ sahitō vīraiḥ karṇaputraiśca durjayaiḥ।।
prayāṇada samadalli madrarājanu kavacavannu dharisi vīra madrakaru mattu durjaya karṇaputraroṁdige vyūhada mukhabhāgadalliddanu.
09007024a savyē'bhūtkr̥tavarmā ca trigartaiḥ parivāritaḥ।
09007024c gautamō dakṣiṇē pārśvē śakaiśca yavanaiḥ saha।।
eḍabhāgadalli trigartariṁda parivāritanāda kr̥tavarmanū, balabhāgadalli śaka-yavanaroṁdige gautama kr̥panū iddaru.
09007025a aśvatthāmā pr̥ṣṭhatō'bhūtkāṁbōjaiḥ parivāritaḥ।
09007025c duryōdhanō'bhavanmadhyē rakṣitaḥ kurupuṁgavaiḥ।।
kāṁbōjariṁda parivāritanāgi aśvatthāmanu pr̥ṣṭha bhāgadalliddanu mattu kurupuṁgavariṁda rakṣitanāgi duryōdhananu madhyadalliddanu.
09007026a hayānīkēna mahatā saubalaścāpi saṁvr̥taḥ।
09007026c prayayau sarvasainyēna kaitavyaśca mahārathaḥ।।
mahā sēneyiṁda parivr̥tanāgi saubala śakuniyū mahāratha kaitavya ulūkanū sarvasēnegaḷiṁda parivr̥tarāgi horaṭaru.
09007027a pāṁḍavāśca mahēṣvāsā vyūhya sainyamariṁdamāḥ।
09007027c tridhā bhūtvā mahārāja tava sainyamupādravan।।
mahārāja! mahēṣvāsa ariṁdama pāṁḍavaru vyūhavannu mūru bhāgagaḷalli racisikoṁḍu ninna sēneyannu ākramaṇisidaru.
09007028a dhr̥ṣṭadyumnaḥ śikhaṁḍī ca sātyakiśca mahārathaḥ।
09007028c śalyasya vāhinīṁ tūrṇamabhidudruvurāhavē।।
dhr̥ṣṭadyumna, śikhaṁḍī mattu mahāratha sātyakiyaru kūḍalē śalyana sēneyannu yuddhadalli ākramaṇisidaru.
09007029a tatō yudhiṣṭhirō rājā svēnānīkēna saṁvr̥taḥ।
09007029c śalyamēvābhidudrāva jighāṁsurbharatarṣabha।।
bharatarṣabha! āga rājā yudhiṣṭhiranu tanna sēnegaḷiṁda parivr̥tanāgi śalyanannē kollalu bayasi avanannu ākramaṇisidanu.
09007030a hārdikyaṁ tu mahēṣvāsamarjunaḥ śatrupūgahā।
09007030c saṁśaptakagaṇāṁścaiva vēgatō'bhividudruvē।।
śatrusainyahaṁtaka arjunanu vēgadiṁda mahēṣvāsa hārdikyanannū mattu saṁśaptakagaṇagaḷannū ākramaṇisidanu.
09007031a gautamaṁ bhīmasēnō vai sōmakāśca mahārathāḥ।
09007031c abhyadravaṁta rājēṁdra jighāṁsaṁtaḥ parānyudhi।।
rājēṁdra! bhīmasēna mattu mahāratha sōmakaru yuddhadalli śatrugaḷannu saṁharisuttā gautama kr̥panannu ākramaṇisidaru.
09007032a mādrīputrau tu śakunimulūkaṁ ca mahārathau।
09007032c sasainyau sahasēnau tāvupatasthaturāhavē।।
mahāratha mādrīputraribbarū sēnegaḷoṁdige śakuni-ulūkarannu avara sēnegaḷoṁdige yuddhadalli ākramaṇisidaru.
09007033a tathaivāyutaśō yōdhāstāvakāḥ pāṁḍavānraṇē।
09007033c abhyadravaṁta saṁkruddhā vividhāyudhapāṇayaḥ।।
hāgeyē vividha āyudhagaḷannu hiḍididda ninna kaḍeya hattu sāvira yōdharu raṇadalli pāṁḍavarannu ākramaṇisidaru.”
09007034 dhr̥tarāṣṭra uvāca 09007034a hatē bhīṣmē mahēṣvāsē drōṇē karṇē mahārathē।
09007034c kuruṣvalpāvaśiṣṭēṣu pāṁḍavēṣu ca samyugē।।
dhr̥tarāṣṭranu hēḷidanu: “yuddhadalli mahēṣvāsa bhīṣma-drōṇaru mattu mahāratha karṇanu hatarāgalu kurugaḷu mattu pāṁḍavaralli svalpavē sainyavu uḷidittu.
09007035a susaṁrabdhēṣu pārthēṣu parākrāṁtēṣu saṁjaya।
09007035c māmakānāṁ parēṣāṁ ca kiṁ śiṣṭamabhavadbalaṁ।।
saṁjaya! pārtharu kōpāviṣṭarāgi ākramaṇa naḍesuttiralu āga nannavara kaḍe mattu śatrugaḷa kaḍe eṣṭu sēnegaḷu uḷidukoṁḍiddavu?”
09007036 saṁjaya uvāca 09007036a yathā vayaṁ parē rājanyuddhāya samavasthitāḥ।
09007036c yāvaccāsīdbalaṁ śiṣṭaṁ saṁgrāmē tannibōdha mē।।
saṁjayanu hēḷidanu: “rājan! nāvu mattu śatrugaḷu yuddhakke sajjāgiruvāga saṁgrāmadalli eṣṭu sēnegaḷiddavu ennuvudannu nanniṁda kēḷu!
09007037a ēkādaśa sahasrāṇi rathānāṁ bharatarṣabha।
09007037c daśa daṁtisahasrāṇi sapta caiva śatāni ca।।
09007038a pūrṇē śatasahasrē dvē hayānāṁ bharatarṣabha।
09007038c narakōṭyastathā24 tisrō balamētattavābhavat।।
bharatarṣabha! ninna pakṣadalli hannoṁdu sāvira rathagaḷū, hattu sāvirada ēḷu nūru ānegaḷū, eraḍu lakṣa kuduregaḷū mattu mūru kōṭi padātisainikarū uḷidukoṁḍiddaru.
09007039a rathānāṁ ṣaṭsahasrāṇi ṣaṭsahasrāśca kuṁjarāḥ।
09007039c daśa cāśvasahasrāṇi pattikōṭī ca bhārata।।
09007040a ētadbalaṁ pāṁḍavānāmabhavaccēṣamāhavē।
bhārata! pāṁḍavara pakṣadalli āru sāvira rathagaḷū, āru sāvira ānegaḷū, hattu sāvira kuduregaḷū mattu eraḍu kōṭi padātisainikarū uḷidukoṁḍiddaru.
09007040c ēta ēva samājagmuryuddhāya bharatarṣabha।।
09007041a ēvaṁ vibhajya rājēṁdra madrarājamatē sthitāḥ।
09007041c pāṁḍavānpratyudīyāma jayagr̥ddhāḥ pramanyavaḥ।।
bharatarṣabha! hīge avaru yuddhakke sēriddaru. rājēṁdra! ī rīti vibhajanegoṁḍu madrarājana adhīnarāgidda nāvu jayavannu bayasi atyaṁta kupitarāgi pāṁḍavarannu edurisi yuddhamāḍidevu.
09007042a tathaiva pāṁḍavāḥ śūrāḥ samarē jitakāśinaḥ।
09007042c upayātā naravyāghrāḥ pāṁcālāśca yaśasvinaḥ।।
hāgeyē jayōllāsita śūra pāṁḍavaru mattu yaśasvi naravyāghra pāṁcālaru samaradalli muṁduvaredaru.
09007043a ēvamētē balaughēna parasparavadhaiṣiṇaḥ।
09007043c upayātā naravyāghrāḥ pūrvāṁ saṁdhyāṁ prati prabhō।।
prabhō! ī rīti sēnegaḷoṁdige paraspararannu vadhisalu icchisi naravyāghraru ā dinada prātaḥsaṁdhyāsamayadalli horaṭaru.
09007044a tataḥ pravavr̥tē yuddhaṁ ghōrarūpaṁ bhayānakaṁ।
09007044c tāvakānāṁ parēṣāṁ ca nighnatāmitarētaraṁ।।
āga ninnavara mattu śatrugaḷa naḍuve paraspararannu saṁharisuva bhayānaka ghōrarūpī yuddhavu prāraṁbhavāyitu.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē śalyaparvaṇi śalyavadhaparvaṇi vyūhanirmāṇē saptamō'dhyāyaḥ।।
idu śrīmahābhāratadalli śalyaparvadalli śalyavadhaparvadalli vyūhanirmāṇa ennuva ēḷanē adhyāyavu.