प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
कर्ण पर्व
कर्णवध पर्व
अध्याय 64
सार
आक्रमणिसिद कुरुसेनॆयन्नु अर्जुनननु ध्वंसगॊळिसिदुदु; अवन पराक्रमवन्नु नोडि सुररु प्रशंसिसिदुदु (1-20). अश्वत्थामनु दुर्योधननिगॆ संधिमाडिकॊळ्ळलु सलहॆनीडिदुदु (21-28). आदरॆ दुर्योधननु युद्धवन्नु मुंदुवरिसलु हेळिदुदु (29-32).
08064001 संजय उवाच।
08064001a तद्देवनागासुरसिद्धसंघैर् गंधर्वयक्षाप्सरसां च संघैः।
08064001c ब्रह्मर्षिराजर्षिसुपर्णजुष्टं बभौ वियद्विस्मयनीयरूपं।।
संजयनु हेळिदनु: “आग आकाशवु देव, नाग, असुर, सिद्धसंघगळू, गंधर्व-यक्ष-अप्सरॆयर संघगळू, ब्रह्मर्षि-राजर्षि-गरुडरू सेरि विस्मयरूपवन्नु ताळिद्दितु.
08064002a नानद्यमानं निनदैर्मनोज्ञैर् वादित्रगीतस्तुतिभिश्च नृत्तैः।
08064002c सर्वेऽम्तरिक्षे ददृशुर्मनुष्याः खस्थांश्च तान्विस्मयनीयरूपान्।।
किविगिंपागुव नानाविधद नादगळिंदलू, वाद्य-गीत-स्त्रोत्र-नृत्यगळिंदलू अंतरिक्षवॆल्लवू तुंबिरलु मनुष्यरू आकाशदल्लि निंतिद्दवरू विस्मयरागि नोडुत्तिद्दरु.
08064003a ततः प्रहृष्टाः कुरुपांडुयोधा वादित्रपत्रायुधसिंहनादैः।
08064003c निनादयंतो वसुधां दिशश्च स्वनेन सर्वे द्विषतो निजघ्नुः।।
आग प्रहृष्टराद कुरु-पांडव योधरु वाद्य, शंख मत्तु सिंहनाद शब्धगळिंद वसुधॆयन्नू दिशगळन्नू मॊळगिसि, शत्रुगळन्नु संहरिसतॊडगिदरु.
08064004a नानाश्वमातंगरथायुताकुलं वरासिशक्त्यृष्टिनिपातदुःसहं।
08064004c अभीरुजुष्टं हतदेहसंकुलं रणाजिरं लोहितरक्तमाबभौ।।
अनेक अश्व-गज-रथ-पदाति संकुलगळिंद कूडिद्द, खड्ग-शक्ति-ऋष्टि-बाण ई आयुधगळ पतनदिंद दुःस्सहवागिद्द, वीररिंद मत्तु मृतदेहगळिंद कूडिद्द आ रणांगणवु रक्तदिंदागि कॆंपागि तोरुत्तित्तु.
08064005a तथा प्रवृत्तेऽस्त्रभृतां पराभवे धनंजयश्चाधिरथिश्च सायकैः।
08064005c दिशश्च सैन्यं च शितैरजिह्मगैः परस्परं प्रोर्णुवतुः स्म दंशितौ।।
हागॆ शस्त्रभृतर पराभववु प्रारंभवायितु. कवचधारिगळागिद्द धनंजय-आधिरथरु सायकगळिंद दिक्कुगळन्नू सैन्यवन्नू मुसुकि, निशित जिह्मगगळिंद परस्पररन्नु मुच्चिबिट्टरु.
08064006a ततस्त्वदीयाश्च परे च सायकैः कृतेऽंधकारे विविदुर्न किं चन।
08064006c भयात्तु तावेव रथौ समाश्रयंस् तमोनुदौ खे प्रसृता इवांशवः।।
आ सायकगळिंद निर्मितवाद अंधकारदल्लि निन्नवरु मत्तु अवरिगॆ एनू तिळियदंतायितु. भयदल्लि अवरु आ इब्बरु महारथर आश्रयवन्ने पडॆदरु. आकाशदल्लि अवरिब्बरन्नू अनुमोदिसुत्तिद्दरु.
08064007a ततोऽस्त्रं अस्त्रेण परस्परस्य तौ विधूय वाताविव पूर्वपश्चिमौ।
08064007c घनांधकारे वितते तमोनुदौ यथोदितौ तद्वदतीव रेजतुः।।
पूर्व-पश्चिमद गाळिगळु ऎदुरागि परस्परर वेगवन्नु कुंठितगॊळिसुवंतॆ अवरिब्बरू परस्परर अस्त्रगळन्नु अस्त्रगळिंद निरसनगॊळिसुत्तिद्दरु. घनांधकारवन्नु होगलाडिसलु उदयिसुव ऎरडु सूर्यरंतॆ अवरु अतीव तेजस्सिनिंद प्रकाशिसुत्तिद्दरु.
08064008a न चाभिमंतव्यमिति प्रचोदिताः परे त्वदीयाश्च तदावतस्थिरे।
08064008c महारथौ तौ परिवार्य सर्वतः सुरासुरा वासवशंबराविव।।
मुन्नुग्गि होगबारदॆंदु प्रेरितराद निन्नवरु मत्तु शत्रुगळ कडॆयवरु हिंदॆ वासव-शंबररन्नु सुत्तुवरॆद सुरासुररंतॆ आ महारथरन्नु सुत्तुवरॆदु निंतिद्दरु.
08064009a मृदंगभेरीपणवानकस्वनैर् निनादिते भारत शंखनिस्वनैः।
08064009c ससिंहनादौ बभतुर्नरोत्तमौ शशांकसूर्याविव मेघसंप्लवे।।
भारत! मृदंग-भेरी-पणवानक ध्वनिगळिंदलू, शंखगळ ध्वनिगळिंदलू, सिंहनादगळिंदलू परिवृतरागिद्द आ इब्बरु नरोत्तमरु गुडुगुत्तिरुव मोडगळ मध्यदल्लिरुव शशांक-सूर्यरंतॆ काणुत्तिद्दरु.
08064010a महाधनुर्मंडलमध्यगावुभौ सुवर्चसौ बाणसहस्ररश्मिनौ।
08064010c दिधक्षमाणौ सचराचरं जगद् युगास्तसूर्याविव दुःसहौ रणे।।
रणदल्लि महाधनुर्मंडलगळ मध्यदल्लिद्द सहस्रबाणगळ किरणगळिंद सुवर्चसरागिद्द आ इब्बरू सचराचर जगद युगास्तद कालदल्लि दुःस्सहरागिरुव ऎरडु सूर्यरंतॆ प्रखररागि काणुत्तिद्दरु.
08064011a उभावजेयावहितांतकावुभौ जिघांसतुस्तौ कृतिनौ परस्परं।
08064011c महाहवे वीरवरौ समीयतुर् यथेंद्रजंभाविव कर्णपांडवौ।।
अजेयराद, अहितर अंतकराद, परस्पररन्नु संहरिसलु प्रयत्निसुत्तिद्द आ वीरवर कर्ण-पांडवरु महाहवदल्लि इंद्र मत्तु जंभासुररंतॆ काणुत्तिद्दरु.
08064012a ततो महास्त्राणि महाधनुर्धरौ विमुंचमानाविषुभिर्भयानकैः।
08064012c नराश्वनागानमितौ निजघ्नतुः परस्परं जघ्नतुरुत्तमेषुभिः।।
आग महास्त्रगळन्नु मत्तु भयानक बाणगळन्नु बिडुत्तिद्द आ महाधनुर्धररिब्बरू अमितवाद नर-अश्व-गजगळन्नु संहरिसि उत्तम बाणगळिंद परस्पररन्नु आक्रमणिसिदरु.
08064013a ततो विसस्रुः पुनरर्दिताः शरैर् नरोत्तमाभ्यां कुरुपांडवाश्रयाः।
08064013c सनागपत्त्यश्वरथा दिशो गतास् तथा यथा सिंहभयाद्वनौकसः।।
आ नरोत्तमरिब्बर शरगळिंद भयपट्ट कुरुपांडव सेनॆगळु आनॆ-पदाति-कुदुरॆ-रथगळॊंदिगॆ दिक्कापालागि सिंहद भयदिंद वन्यमृगगळु हेगो हागॆ पलायनमाडिदवु.
08064014a ततस्तु दुर्योधनभोजसौबलाः कृपश्च शारद्वतसूनुना सह।
08064014c महारथाः पंच धनंजयाच्युतौ शरैः शरीरांतकरैरताडयन्।।
आग दुर्योधन, भोज कृतवर्म, सौबल शकुनि, कृप, शारद्वतिय मग अश्वत्थाम ई ऐवरु महारथरु धनंजय-अच्युतरन्नु शरीरांतक शरगळिंद हॊडॆदरु.
08064015a धनूंषि तेषामिषुधीन् हयान्ध्वजान् रथांश्च सूतांश्च धनंजयः शरैः।
08064015c समं च चिच्चेद पराभिनच्च तां शरोत्तमैर्द्वादशभिश्च सूतजं।।
अदक्कॆ प्रतियागि धनंजयनु शरगळिंद अवर धनुस्सुगळन्नू, बत्तळिकॆगळन्नू, कुदुरॆगळन्नू, ध्वजगळन्नू, रथगळन्नू, सारथिगळन्नू ऒंदे बारिगॆ तुंडरिसि कर्णनन्नु हन्नॆरडु उत्तम बाणगळिंद हॊडॆदनु.
08064016a अथाभ्यधावंस्त्वरिताः शतं रथाः शतं च नागार्जुनमाततायिनः।
08064016c शकास्तुखारा यवनाश्च सादिनः सहैव कांबोजवरैर्जिघांसवः।।
आग अर्जुननन्नु संहरिसलु इच्छिसिद नूरु रथिकरू, नूरु गजसैनिकरू, शक-तुखार-यवन मत्तु कांबोजर श्रेष्ठ कुदुरॆसवाररू त्वरॆमाडि अवनन्नु आक्रमणिसिदरु.
08064017a वरायुधान्पाणिगतान्करैः सह क्षुरैर्न्यकृंतंस्त्वरिताः शिरांसि च।
08064017c हयांश्च नागांश्च रथांश्च युध्यतां धनंजयः शत्रुगणं तमक्षिणोत्।।
धनंजयनु त्वरॆमाडि क्षुरगळिंद श्रेष्ठ आयुधगळन्नु हिडिदिद्द अवर कैगळॊंदिगॆ शिरगळन्नु तुंडरिसिदनु. कुदुरॆ-आनॆ-रथगळन्नू, युद्धमाडुत्तिद्द शत्रुगणगळन्नू संहरिसि नॆलदमेलॆ कॆडविदनु.
08064018a ततोऽंतरिक्षे सुरतूर्यनिस्वनाः ससाधुवादा हृषितैः समीरिताः।
08064018c निपेतुरप्युत्तमपुष्पवृष्टयः सुरूपगंदाः पवनेरिताः शिवाः।।
आग अंतरिक्षदल्लि सुररु हर्षितरागि साधु साधु ऎंदु उद्गरिसिदरु, तूर्यगळन्नु मॊळगिसिदरु मत्तु उत्तम पुष्पगळ मळॆयन्नु सुरिसिदरु. मंगळवाद सुगंधित गाळियु बीसतॊडगितु.
08064019a तदद्भुतं देवमनुष्यसाक्षिकं समीक्ष्य भूतानि विसिष्मियुर्नृप।
08064019c तवात्मजः सूतसुतश्च न व्यथां न विस्मयं जग्मतुरेकनिश्चयौ।।
नृप! देवमनुष्य साक्षिकवाद आ अद्भुतवन्नु नोडि भूतगळु विस्मितगॊंडवु. आदरॆ ऒंदे मनस्सिनवराद निन्न मग मत्तु सूतसुतरु व्यथितरागलू इल्ल; अच्चरियन्नू तोर्पडिसलिल्ल.
08064020a अथाब्रवीद्द्रोणसुतस्तवात्मजं करं करेण प्रतिपीड्य सांत्वयन्।
08064020c प्रसीद दुर्योधन शाम्य पांडवैर् अलं विरोधेन धिगस्तु विग्रहं।।
आग द्रोणसुतनु निन्न मगन कैयन्नु कैयिंद ऒत्ति हिडितु सांत्वनगॊळिसुत्ता इदन्नु हेळिदनु: “दुर्योधन! प्रसन्ननागु! पांडवरॊडनॆ संधानमाडिको! विरोधदिंद याव प्रयोजनवू इल्ल. ई युद्धक्कॆ धिक्कार!
08064021a हतो गुरुर्ब्रह्मसमो महास्त्रवित् तथैव भीष्मप्रमुखा नरर्षभाः।
08064021c अहं त्ववध्यो मम चापि मातुलः प्रशाधि राज्यं सह पांडवैश्चिरं।।
ब्रह्मसम महास्त्रविदु गुरुवु हतनादनु मत्तु हागॆये भीष्मप्रमुखराद नरर्षभरु हतरादरु. नानु मत्तु नन्न सोदरमावरु अवध्यरु. पांडवरॊडनॆ सेरि, चिरकाल राज्यभारमाडु!
08064022a धनंजयः स्थास्यति वारितो मया जनार्दनो नैव विरोधमिच्चति।
08064022c युधिष्ठिरो भूतहिते सदा रतो वृकोदरस्तद्वशगस्तथा यमौ।।
नानु बेडवॆंदरॆ धनंजयनु युद्धवन्नु निल्लिसुत्तानॆ. जनार्दननू इदक्कॆ विरोधिसलु बयसुवुदिल्ल. युधिष्ठिरनु सदा भूतहितरतनागिरुवनु. वृकोदर मत्तु यमळरु अवन अधीनदल्लिद्दारॆ.
08064023a त्वया च पार्थैश्च परस्परेण प्रजाः शिवं प्राप्नुयुरिच्चति त्वयि।
08064023c व्रजंतु शेषाः स्वपुराणि पार्थिवा निवृत्तवैराश्च भवंतु सैनिकाः।।
नीनु मत्तु पार्थरु परस्पररल्लि संधिमाडिकॊंडरॆ निन्न इच्छॆयंतॆ प्रजॆगळु सौख्यवन्नु हॊंदुत्तारॆ. उळिद पार्थिवरु तम्म तम्म पुरगळिगॆ तॆरळुत्तारॆ. सैनिकरु वैरवन्नु कळॆदुकॊंडवरागुत्तारॆ.
08064024a न चेद्वचः श्रोष्यसि मे नराधिप ध्रुवं प्रतप्तासि हतोऽरिभिर्युधि।
08064024c इदं च दृष्टं जगता सह त्वया कृतं यदेकेन किरीटमालिना।
08064024e यथा न कुर्याद्बलभिन्न चांतको न च प्रचेता भगवान्न यक्षराट्।।
नराधिप! ऒंदु वेळॆ नीनु नन्न ई मातन्नु केळदे इद्दरॆ शत्रुगळिंद युद्धदल्लि हतनागि पश्चात्तापपडुवॆ ऎन्नुवुदु निश्चय! किरीटमालिनियु एकाकियागि एनॆल्ल माडिदनो अदन्नु निन्नॊंदिगॆ जगत्तू कूड नोडिदॆ! इंथहुदन्नु बलभित् इंद्रनू, अंतक यमनू, प्रचेतस ब्रह्मनू, भगवान् यक्षराजनू माडलाररु!
08064025a अतोऽपि भूयांश्च गुणैर्धनंजयः स चाभिपत्स्यत्यखिलं वचो मम।
08064025c तवानुयात्रां च तथा करिष्यति प्रसीद राजं जगतः शमाय वै।।
इदक्किंतलू हॆच्चिन गुणवंतनागिद्दरू धनंजयनु नन्न ऎल्ल मातुगळन्नू केळुत्तानॆ. अनंतर निन्न अभिप्रायदंतॆ कूड माडुत्तानॆ. आदुदरिंद जगत्तिन शांतिगागि राजन्! प्रसीदनागु!
08064026a ममापि मानः परमः सदा त्वयि ब्रवीम्यतस्त्वां परमाच्च सौहृदात्।
08064026c निवारयिष्यामि हि कर्णमप्यहं यदा भवान्सप्रणयो भविष्यति।।
ननगॆ निन्नॊडनॆ सदा विशेष गौरवविरुवुदरिंद मत्तु परम सौहार्दतॆयिरुवुदरिंद नानु निनगॆ इदन्नु हेळुत्तिद्देनॆ. ऒंदु वेळॆ नीनु पांडवर विषयदल्लि प्रीतनादरॆ नानु कर्णनन्नु कूड युद्धदिंद हिंदिरुगुवंतॆ माडुत्तेनॆ!
08064027a वदंति मित्रं सहजं विचक्षणास् तथैव साम्ना च धनेन चार्जितं।
08064027c प्रतापतश्चोपनतं चतुर्विधं तदस्ति सर्वं त्वयि पांडवेषु च।।
नाल्कु विधद मित्रत्वद कुरितु तिळिदवरु हेळुत्तारॆ: सहजमित्र, संधिमाडिकॊंडु आद मित्र, धनदिंद गळिसिकॊंड मित्र, मत्तु प्रतापदिंद शरणागतनन्नागिसिकॊंड मित्र. इवॆल्ल प्रकारगळल्लि नीनु पांडवर मित्रनागबल्लॆ!
08064028a निसर्गतस्ते तव वीर बांदवाः पुनश्च साम्ना च समाप्नुहि स्थिरं।
08064028c त्वयि प्रसन्ने यदि मित्रतामियुर् ध्रुवं नरेंद्रेंद्र तथा त्वमाचर।।
वीर! निसर्गदत्तवागि अवरु निन्न बांधवरु. संधि माडिकॊंडु पुनः नीनु अवरन्नु स्थिरराद मित्ररन्नागि पडॆदुको! नीनु प्रसन्ननागि अवरॊडनॆ मित्रनादरॆ नरेंद्र! निश्चयवागियू नीनु जगत्तिगे अनुपम हितवन्नुंटुमाडिदंतागुत्तदॆ!”
08064029a स एवमुक्तः सुहृदा वचो हितं विचिंत्य निःश्वस्य च दुर्मनाब्रवीत्।
08064029c यथा भवानाह सखे तथैव तन् ममापि च ज्ञापयतो वचः शृणु।।
सुहृदन ई हित मातुगळन्नु केळि दुर्योधननु योचनॆगॊळगागि, निट्टुसिरु बिडुत्ता, व्याकुलगॊंडु हेळिदनु: “सखा! नीनु हेळिदुदु वास्तववे सरि! आदरॆ इदरल्लि नन्न अभिप्रायवेनॆंदु हेळुत्तेनॆ. केळु!
08064030a निहत्य दुःशासनमुक्तवान्बहु प्रसह्य शार्दूलवदेष दुर्मतिः।
08064030c वृकोदरस्तद्धृदये मम स्थितं न तत्परोक्षं भवतः कुतः शमः।।
आ दुर्मति वृकोदरनु दुःशासननन्नु हुलियंतॆ ऎळॆदुतंदु संहरिसि जोरागि नगुत्ता हेळिदुदु नन्न हृदयदल्लि नॆलॆसिबिट्टिदॆ! अदन्नेनू निन्न परोक्षदल्लि हेळलिल्लवल्ल! अदन्नु हेगॆ नानु शांतगॊळिसबल्लॆ?
08064031a न चापि कर्णं गुरुपुत्र संस्तवाद् उपारमेत्यर्हसि वक्तुमच्युत।
08064031c श्रमेण युक्तो महताद्य फल्गुनस् तमेष कर्णः प्रसभं हनिष्यति।।
गुरुपुत्र! अच्युत! ई समयदल्लि कर्णनन्नु युद्धदिंद विरमिसुवंतॆ हेळुवुदू उचितवल्ल. इंदु फल्गुननु श्रमदिंद बहळवागि बळलिद्दानॆ. कर्णनु बलपूर्वकवागि अवनन्नु कॊल्लुत्तानॆ!”
08064032a तमेवमुक्त्वाभ्यनुनीय चासकृत् तवात्मजः स्वाननुशास्ति सैनिकान्।
08064032c समाघ्नताभिद्रवताहितानिमान् सबाणशब्दान्किमु जोषमास्यते।।
निन्न मगनु अवनिगॆ हीगॆ हेळि समाधानगॊळिसि तन्न सैनिकरिगॆ आज्ञापिसि हेळिदनु: “बाणगळन्नु हिडिदु सुम्मनेकॆ निंतिद्दीरि? शत्रुगळन्नु आक्रमणिसि संहरिसिरि!””
समाप्ति
इति श्री महाभारते कर्णपर्वणि अश्वत्थामवाक्ये चतुःषष्ठितमोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि कर्णपर्वदल्लि अश्वत्थामवाक्य ऎन्नुव अरवत्नाल्कने अध्यायवु.