046 yudhiṣṭhiravākyaḥ

praveśa

|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||

śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita

śrī mahābhārata

karṇa parva

karṇavadha parva

adhyāya 46

sāra

kṛṣṇārjunaru òṭṭige baṃdudannu noḍi karṇanu hatanādanèṃde bhāvisi yudhiṣṭhiranu avaribbarigū abhinaṃdanāpūrvakavāgi mātanāḍidudu (1-48).

08046001 saṃjaya uvāca|
08046001a mahāsattvau tu tau dṛṣṭvā sahitau keśavārjunau|
08046001c hatamādhirathiṃ mene saṃkhye gāṃḍīvadhanvanā||
08046002a tāvabhyanaṃdatkauṃteyaḥ sāmnā paramavalgunā|
08046002c smitapūrvaṃ amitraghnaḥ pūjayanbharatarṣabha||

saṃjayanu hel̤idanu: “bharatarṣabha! ā mahāsattvarāda keśava arjunarannu òṭṭige noḍi amitraghna kauṃteya yudhiṣṭhiranu gāṃḍīvadhanviyiṃda ādhirathiyu yuddhadalli hatanādanèṃdu bhāvisi, mugul̤naguttā atyaṃta sāṃtvanapūrvaka madhura mātugal̤iṃda avaribbarannū abhinaṃdisidanu.

08046003 yudhiṣṭhira uvāca|
08046003a svāgataṃ devakīputra svāgataṃ te dhanaṃjaya|
08046003c priyaṃ me darśanaṃ bāḍhaṃ yuvayoracyutārjunau||

yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “svāgata devakīputra! dhanaṃjaya! ninagè svāgata! yuvakarāda acyuta-arjunarannu noḍi nanagè tuṃbā saṃtoṣavāgidè.

08046004a akṣatābhyāṃ ariṣṭābhyāṃ kathaṃ yudhya mahārathaṃ|
08046004c āśīviṣasamaṃ yuddhe sarvaśastraviśāradaṃ||

gāyagal̤annu hòṃdade kuśalavāgiddukòṃḍe yuddhadalli sarvaśastraviśāradanāda, sarpada viṣakkè samānanāda ā mahārathanòḍanè hegè yuddhamāḍidiri?

08046005a agragaṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ sarveṣāṃ śarma varma ca|
08046005c rakṣitaṃ vṛṣasenena suṣeṇena ca dhanvinā||
08046006a anujñātaṃ mahāvīryaṃ rameṇāstreṣu durjayaṃ|
08046006c trātāraṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ gaṃtāraṃ vāhinīmukhe||
08046007a haṃtāraṃ arisainyānāmamitragaṇamardanaṃ|
08046007c duryodhanahite yuktamasmadyuddhāya codyataṃ||
08046008a apradhṛṣyaṃ mahāyuddhe devairapi savāsavaiḥ|
08046008c analānilayostulyaṃ tejasā ca balena ca||
08046009a pātālamiva gaṃbhīraṃ suhṛdānaṃdavardhanaṃ|
08046009c aṃtakābhamamitrāṇāṃ karṇaṃ hatvā mahāhave|
08046009e diṣṭyā yuvāmanuprāptau jitvāsuramivāmarau||

dhārtarāṣṭrara nāyakanāgidda, èllara salahègāra mattu rakṣakanāgidda, dhanvigal̤āda vṛṣasena mattu suṣeṇariṃda rakṣisalpaḍuttidda, anujñāta, mahāvīrya, astragal̤alli pariṇita, durjaya, dhārtarāṣṭrara trātāra, avara senègal̤annu naḍèsuva, arisainyagal̤annu saṃharisuva, amitrara gaṇagal̤annu mardisuva, duryodhanana hitadalliye niratanāgiruva, nammòḍanè yuddhamāḍuvaṃtè pracodisida, mahāyuddhadalli vāsavanòḍanè devatègal̤igū gèllalasādhyanāda, tejassu mattu balagal̤alli agni-vāyuvina samānanāda, pātāladaṃtè gaṃbhīranāda, suhṛdayara ānaṃdavannu vardhisuva, amitrararigè aṃtakanaṃtè toruva karṇanannu mahāhavadalli saṃharisi nīvu adṛṣṭavaśāt asurarannu gèdda amararaṃtè yauvanavannu gal̤isiruviri!

08046010a tena yuddhaṃ adīnena mayā hyadyācyutārjunau|
08046010c kupitenāṃtakeneva prajāḥ sarvā jighāṃsatā||

acyutārjunare! èlla prajègal̤annū kòllalu bayasida kupita aṃtakanaṃtiruva avanòḍanè nānu iṃdu dhairyagèḍade yuddhamāḍidènu.

08046011a tena ketuśca me cinno hatau ca pārṣṇisārathī|
08046011c hatavāhaḥ kṛtaścāsmi yuyudhānasya paśyataḥ||
08046012a dhṛṣṭadyumnasya yamayorvīrasya ca śikhaṃḍinaḥ|
08046012c paśyatāṃ draupadeyānāṃ pāṃcālānāṃ ca sarvaśaḥ||

yuyudhāna, dhṛṣṭadyumna, yamal̤aru, vīra śikhaṃḍi mattu aivaru draupadeyaru mattu pāṃcālaru èllakaḍègal̤iṃdalū noḍuttiralu avanu nanna dhvajavannu kattarisi ibbaru pārṣṇisārathigal̤annū saṃharisidanu.

08046013a etāṃ jitvā mahāvīryānkarṇaḥ śatrugaṇānbahūn|
08046013c jitavānmāṃ mahābāho yatamānaṃ mahāraṇe||

mahāraṇadalli prayatnisuttidda ā mahābāhuvu śatrugaṇagal̤a aneka mahāvīryarannu gèddu nannannū gèddanu.

08046014a anusṛtya ca māṃ yuddhe paruṣāṇyuktavānbahu|
08046014c tatra tatra yudhāṃ śreṣṭhaḥ paribhūya na saṃśayaḥ||

yuddhadalli nannannu anusarisi baṃdu nanagè kaṭhoravāda aneka mātugal̤annu kūḍa āḍidanu. alli ā yodhaśreṣṭhanu hel̤idudannu nāninnū marètilla. adaralli saṃśayave illa!

08046015a bhīmasenaprabhāvāttu yajjīvāmi dhanaṃjaya|
08046015c bahunātra kimuktena nāhaṃ tatsoḍhumutsahe||

dhanaṃjaya! bhīmasenana prabhāvadiṃdāgi nānu jīvisuttiddenè! idaralli hèccu hel̤uvudādarū enidè? nanagè adannu sahisikòl̤l̤alu khaṃḍitavāgiyū sādhyavāgalilla!

08046016a trayodaśāhaṃ varṣāṇi yasmādbhīto dhanaṃjaya|
08046016c na sma nidrāṃ labhe rātrau na cāhani sukhaṃ kva cit||

dhanaṃjaya! avana bhītiyalliye nānu hadimūru varṣagal̤annu kal̤èdiddenè. rātri nanagè niddèyū baralilla; hagalalli yāvude rītiya sukhavū dòrèyalilla!

08046017a tasya dveṣeṇa saṃyuktaḥ paridaḥye dhanaṃjaya|
08046017c ātmano maraṇaṃ jānanvādhrīṇasa iva dvipaḥ||

dhanaṃjaya! avana dveṣadiṃda paritapisuttidda nānu nanna avasānavu samīpisitèṃdu til̤idu vādrīṇasavèṃba prāṇiyaṃtè palāyanagaidènu!

08046018a yasyāyamagamatkālaściṃtayānasya me vibho|
08046018c kathaṃ śakyo mayā karṇo yuddhe kṣapayituṃ bhavet||

vibho! yuddhadalli karṇanannu nānu hegè saṃharisaballè èṃdu ciṃtisuttale bahal̤a kālavu kal̤èduhoyitu!

08046019a jāgratsvapaṃśca kauṃteya karṇameva sadā hyahaṃ|
08046019c paśyāmi tatra tatraiva karṇabhūtamidaṃ jagat||

kauṃteya! jāgratanāgiruvāga mattu svapnadalli kūḍa kevala karṇananne nānu sadā kāṇuttiddè. ī jagattèllavū karṇamayavāgiruvaṃtè kāṇuttittu!

08046020a yatra yatra hi gaccāmi karṇādbhīto dhanaṃjaya|
08046020c tatra tatra hi paśyāmi karṇaṃ evāgrataḥ sthitaṃ||

dhanaṃjaya! karṇana bhayadiṃda èllèlli hoguttiddèno āllalli karṇane èdiru niṃtiruvaṃtè kāṇuttiddanu.

08046021a so'haṃ tenaiva vīreṇa samareṣvapalāyinā|
08046021c sahayaḥ sarathaḥ pārtha jitvā jīvanvisarjitaḥ||

pārtha! samaradalli palāyanamāḍadiruva ā vīrane nanna kudurègal̤u mattu rathagal̤annu gèddu nannannu jīvasahitanāgi visarjisiddānè!

08046022a ko nu me jīvitenārtho rājyenārtho'tha vā punaḥ|
08046022c mamaivaṃ dhikkṛtasyeha karṇenāhavaśobhinā||

āhavaśobhī karṇaniṃda hīgè dhikkarisalpaṭṭa nanagè ī jīvadiṃda mattè ī rājyadiṃda arthavādarū enidè?

08046023a na prāptapūrvaṃ yadbhīṣmātkṛpāddroṇācca saṃyuge|
08046023c tatprāptamadya me yuddhe sūtaputrānmahārathāt||

ī hiṃdè saṃyugadalli nānu enannu bhīṣma, kṛpa mattu droṇariṃda paḍèdiralillavo adannu iṃdu nānu yuddhadalli mahāratha sūtaputraniṃda paḍèdiddenè!

08046024a tattvā pṛccāmi kauṃteya yathā hyakuśalastathā|
08046024c tanmamācakṣva kārtsnyèna yathā karṇastvayā hataḥ||

kauṃteya! ādudariṃda nānu ninnannu kel̤uttiddenè. kuśalanāgiddukòṃḍe nīnu hegè karṇanannu saṃharisidè? adannu nanagè hel̤u!

08046025a śakravīryasamo yuddhe yamatulyaparākramaḥ|
08046025c rāmatulyastathāstre yaḥ sa kathaṃ vai niṣūditaḥ||

yuddhadalli śakrana vīryana samanāgiruva, parākramadalli yamana samānanāgiruva, hāgèye astradalli rāmanigè samanāgiruva avanannu nīnu hegè saṃharisidè?

08046026a mahārathaḥ samākhyātaḥ sarvayuddhaviśāradaḥ|
08046026c dhanurdharāṇāṃ pravaraḥ sarveṣāṃ ekapūruṣaḥ||
08046027a pūjito dhṛtarāṣṭreṇa saputreṇa viśāṃ pate|
08046027c sadā tvadarthaṃ rādheyaḥ sa kathaṃ nihatastvayā||

mahārathanèṃdu samākhyātanāda, sarvayuddhaviśāradanāda, dhanurdhārigal̤alli śreṣṭha, èllara ekapuruṣa, sadā ninagoskaravāgi putraròḍanè viśāṃpati dhṛtarāṣṭranu gauravisuttidda ā rādheyanannu nīnu hegè saṃharisidè?

08046028a dhṛtarāṣṭro hi yodheṣu sarveṣveva sadārjuna|
08046028c tava mṛtyuṃ raṇe karṇaṃ manyate puruṣarṣabhaḥ||

arjuna! puruṣarṣabha dhṛtarāṣṭranādaro raṇadalli ninna mṛtyuvu sarva yodharalli karṇanèṃde bhāvisiddanu.

08046029a sa tvayā puruṣavyāghra kathaṃ yuddhe niṣūditaḥ|
08046029c taṃ mamācakṣva bībhatso yathā karṇo hatastvayā||

puruṣavyāghra! yuddhadalli nīnu avanannu hegè saṃharisidè? bībhatso! ninniṃda karṇanu hatanādudannu nanagè hel̤u!

08046030a sotsedhamasya ca śiraḥ paśyatāṃ suhṛdāṃ hṛtaṃ|
08046030c tvayā puruṣaśārdūla śārdūlena yathā ruroḥ||

puruṣaśārdūla! ruruvina śiravannu śārdūlavu apaharisuvaṃtè èllarū noḍuttiralu nīnu avana śiravannu apaharisidudara kuritu hel̤u!

08046031a yaḥ paryupāsītpradiśo diśaśca tvāṃ sūtaputraḥ samare parīpsan|
08046031c ditsuḥ karṇaḥ samare hastipūgaṃ sa hīdānīṃ kaṃkapatraiḥ sutīkṣṇaiḥ||

sūtaputranu samaradalli ninnannu dikku upadikkugal̤alli huḍukuttā sutāḍuttiddanu. samaradalli ninnannu huḍukikòṭṭavanigè karṇanu ānègal̤annu bahumānavāgi kòḍuvavaniddanu. avanu īga sutīkśṇavāda kaṃkapatragal̤iṃda hatanāgiruvanallave?

08046032a tvayā raṇe nihataḥ sūtaputrah kaccicchete bhūmitale durātmā|
08046032c kaccitpriyaṃ me paramaṃ tvayādya kṛtaṃ raṇe sūtaputraṃ nihatya||

durātma sūtaputranu raṇadalli ninniṃda nihatanāgi bhūmiyamelè malagiruvanallave? raṇadalli sūtaputranannu saṃharisi nīnu iṃdu nanagè parama priyavādudannu māḍiruvèyallave?

08046033a yaḥ sarvataḥ paryapatattvadarthe madānvito garvitaḥ sūtaputraḥ|
08046033c sa śūramānī samare sametya kaccittvayā nihataḥ saṃyuge'dya||

ninagoskaravāgi èllakaḍègal̤iṃda namma melè ākramaṇamāḍuttidda ā śūramānī madānvita sūtaputranu samaradalli iṃdu senāsametanāgi ninniṃda hatanāda tāne?

08046034a raukmaṃ rathaṃ hastivaraiśca yuktaṃ rathaṃ ditsuryaḥ parebhyastvadarthe|
08046034c sadā raṇe spardhate yaḥ sa pāpaḥ kaccittvayā nihatastāta yuddhe||

ayyā! ninagoskaravāgi avanu itararigè cinna, ratha mattu śreṣṭha kudurègal̤iṃda yuktavāda rathavannu kòḍuvavaniddanu. ā pāpiyu sadā raṇadalli ninnòḍanè spardhisuttiddanu. avanu yuddhadalli ninniṃda hatanāda tāne?

08046035a yo'sau nityaṃ śūramadena matto vikatthate saṃsadi kauravāṇāṃ|
08046035c priyo'tyarthaṃ tasya suyodhanasya kaccitsa pāpo nihatastvayādya||

nityavū śūramadadiṃda mattanāgi, suyodhananigè atipriyavādudannu māḍalosuga kauravara saṃsadiyalli kòccikòl̤l̤uttidda ā pāpiyannu iṃdu nīnu saṃharisiddīyè tāne?

08046036a kaccitsamāgamya dhanuhpramuktaiḥ tvatpreṣitairlohitārthairvihaṃgaiḥ|
08046036c śete'dya pāpaḥ sa vibhinnagātraḥ kaccidbhagno dhārtarāṣṭrasya bāhuḥ||

dhanussiniṃda hòraṭu ninniṃda kal̤uhisalpaṭṭa kèṃpubaṇṇada vihaṃgagal̤igè siluki ā pāpiya śarīravu bhagnavāgi malagiddānè tāne? dhārtarāṣṭrana bāhuvu tuṃḍāgidè tāne?

08046037a yo'sau sadā ślāghate rājamadhye duryodhanaṃ harṣayandarpapūrṇaḥ|
08046037c ahaṃ haṃtā phalgunasyeti mohāt kacciddhatastasya na vai tathā rathaḥ||

rājamadhyadalli sadā darpapūrṇanāgi “nānu phalgunanannu kòlluttenè!” èṃdu mohadiṃda hògal̤ikòṃḍu duryodhananannu harṣagòl̤isuttidda ā mahārathanu iṃdu ninniṃda hatanāgiddānallave?

08046038a nāhaṃ pādau dhāvayiṣye kadā cid yāvatsthitaḥ pārtha ityalpabuddhiḥ|
08046038c vrataṃ tasyaitatsarvadā śakrasūno kaccittvayā nihataḥ so'dya karṇaḥ||

“èlliyavarègè pārthaniruvano alliyavarègè pādagal̤annu tòl̤èyisikòl̤l̤uvudilla!” ènnuvudu sarvadā ā alpabuddhiya vratavāgittu. śakrasūno! ā karṇanu iṃdu ninniṃda hatanāgiddānè tāne?

08046039a yo'sau kṛṣṇāmabravīdduṣṭabuddhiḥ karṇaḥ sabhāyāṃ kuruvīramadhye|
08046039c kiṃ pāṃḍavāṃstvaṃ na jahāsi kṛṣṇe sudurbalān patitān hīnasattvān||

“kṛṣṇe! sudurbalarāgiruva, patitarāgiruva mattu hīnasattvarāgiruva pāṃḍavarannu nīnu ekè parityajisuvudilla?” èṃdu ā duṣṭabuddhi karṇanu kuruvīrara madhyadalli sabhèyalli kṛśṇèyannu praśnisiddanu.

08046040a yattatkarṇaḥ pratyajānāttvadarthe nāhatvāhaṃ saha kṛṣṇena pārthaṃ|
08046040c ihopayāteti sa pāpabuddhiḥ kacciccete śarasaṃbhinnagātraḥ||

“kṛṣṇanòḍanè pārthanannu saṃharisade nānu hiṃdiruguvudilla!” èṃdu ā pāpabuddhi karṇanu ninagoskaravāgi pratijñèmāḍi hòraṭiddanu. avanu bāṇagal̤iṃda bhagnaśarīravul̤l̤avanāgi malagiddānè tāne?

08046041a kaccitsaṃgrāme vidito vā tadāyaṃ samāgamaḥ sṛṃjayakauravāṇāṃ|
08046041c yatrāvasthāmīdṛśīṃ prāpito'haṃ kaccittvayā so'dya hataḥ sametya||

saṃgrāmadalli sṛṃjaya-kauravara samāgamadalli naḍèdududu ninagè til̤ididè tāne? nannannu ī duravasthègè gurimāḍida avanu ninniṃda iṃdu hatanāgiddānè tāne?

08046042a kaccittvayā tasya sumaṃdabuddher gāṃḍīvamuktairviśikhairjvaladbhiḥ|
08046042c sakuṃḍalaṃ bhānumaduttamāṃgaṃ kāyātprakṛttaṃ yudhi savyasācin||

savyasācin! yuddhadalli ninna gāṃḍīvadiṃda muktavāda uriyuttidda viśikhagal̤u ā maṃdabuddhiya kuṃḍalagal̤òṃdigè hòl̤èyuttidda śirassannu avana kāyadiṃda kattarisivè tāne?

08046043a yattanmayā bāṇasamarpitena dhyāto'si karṇasya vadhāya vīra|
08046043c tanme tvayā kaccidamoghamadya dhyātaṃ kṛtaṃ karṇanipātanena||

vīra! avana bāṇagal̤u nanagè nāṭidāgalèlla avana vadhègāgi ninnanne nānu smarisikòl̤l̤uttiddè. karṇanannu kèl̤agurul̤isi iṃdu nīnu nanna ā smaraṇègal̤annu sārthakamāḍiddīyè tāne?

08046044a yaddarpapūrṇaḥ sa suyodhano'smān avekṣate karṇasamāśrayeṇa|
08046044c kaccittvayā so'dya samāśrayo'sya bhagnaḥ parākramya suyodhanasya||

karṇana samāśrayadiṃdāgi suyodhananu nammannu darpapūrṇanāgi noḍuttiddanu. iṃdu ninna parākramadiṃda suyodhanana ā samāśrayavannu bhagnagòl̤isiddīyè tāne?

08046045a yo naḥ purā ṣaṃḍhatilānavocat sabhāmadhye pārthivānāṃ samakṣaṃ|
08046045c sa durmatiḥ kaccidupetya saṃkhye tvayā hataḥ sūtaputro'tyamarṣī||

hiṃdè sabhāmadhyadalli pārthivara samakṣamadalli avanu nammannu èṇṇèyannu kal̤èdukòṃḍa èl̤l̤èṃdu karèdiddanu. ā durmati atikopī sūtaputranu raṇadalli ninnannu èdurisi ninniṃda hatanāda tāne?

08046046a yaḥ sūtaputraḥ prahasandurātmā purābravīnnirjitāṃ saubalena|
08046046c svayaṃ prasahyānaya yājñasenīṃ apīha kaccitsa hatastvayādya||

hiṃdè durātmā sūtaputranu “saubalaniṃda gèllalpaṭṭa yājñaseniyannu svayaṃ nīne èl̤èdu tā!” èṃdu duḥśāsananigè hel̤iddanu. avanu iṃdu ninniṃda hatanāgiddānè tāne?

08046047a yaḥ śastrabhṛccreṣṭhatamaṃ pṛthivyāṃ pitāmahaṃ vyākṣipadalpacetāḥ|
08046047c saṃkhyāyamāno'rdharathaḥ sa kaccit tvayā hato'dyādhirathirdurātmā||

pṛthviya śastrabhṛtaralliye śreṣṭhatamanèṃdu til̤idukòṃḍidda ā alpacetananannu pitāmahanu ardharathanèṃdu èṇisiddanu. ā durātma ādhirathanu iṃdu ninniṃda hatanāgiddānè tāne?

08046048a amarṣaṇaṃ nikṛtisamīraṇeritaṃ hṛdi śritaṃ jvalanamimaṃ sadā mama|
08046048c hato mayā so'dya sametya pāpadhīr iti bruvanpraśamaya me'dya phalguna||

avana avahel̤anèyèṃba gāl̤iyiṃda uriyuttiruva ī agniyu sadā nanna hṛdayadallidè. “iṃdu èdurisi ā pāpiyu nanniṃda hatanādanu!” èṃdu hel̤i nanna ī agniyannu śāṃtagòl̤isu phalguna!””

samāpti

iti śrī mahābhārate karṇaparvaṇi yudhiṣṭhiravākye ṣaṭcatvāriṃśo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli karṇaparvadalli yudhiṣṭhiravākya ènnuva nalvattārane adhyāyavu.