039 पार्थापयानः

प्रवेश

।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।

श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित

श्री महाभारत

कर्ण पर्व

कर्णवध पर्व

अध्याय 39

सार

अश्वत्थाम-युधिष्ठिरर युद्ध; युधिष्ठिरन पराजय (1-38).

08039001 संजय उवाच।
08039001a द्रौणिर्युधिष्ठिरं दृष्ट्वा शैनेयेनाभिरक्षितं।
08039001c द्रौपदेयैस्तथा शूरैरभ्यवर्तत हृष्टवत्।।

संजयनु हेळिदनु: “शैनेय मत्तु शूर द्रौपदेयरिंद अभिरक्षित युधिष्ठिरनन्नु नोडि द्रौणियु प्रहृष्टनादनु.

08039002a किरन्निषुगणान् घोरान्स्वर्णपुंखां शिलाशितान्।
08039002c दर्शयन्विविधान्मार्गां शिक्षार्थं लघुहस्तवत्।।
08039003a ततः खं पूरयामास शरैर्दिव्यास्त्रमंत्रितैः।
08039003c युधिष्ठिरं च समरे पर्यवारयदस्त्रवित्।।

स्वर्णपुंख शिलाशित घोर शरगळन्नु ऎरचुत्ता अस्त्रशिक्षणवन्नू हस्तलाघववन्नू विविध मार्गगळन्नू प्रदर्शिसुत्ता द्रौणियु दिव्यास्त्रमंत्रित शरगळिंद आकाशवन्ने तुंबिसिदनु मत्तु आ अस्त्रविदुवु समरदल्लि युधिष्ठिरनन्नु सुत्तुवरॆदनु.

08039004a द्रौणायनिशरच्चन्नं न प्राज्ञायत किं चन।
08039004c बाणभूतमभूत्सर्वमायोधनशिरो हि तत्।।

द्रौणिय शरगळिंद तुंबि यावुदू तिळियदायितु. आ युद्धभूमियु ऎल्लकडॆ बाणमयवायितु.

08039005a बाणजालं दिविष्ठं तत्स्वर्णजालविभूषितं।
08039005c शुशुभे भरतश्रेष्ठ वितानमिव विष्ठितं।।

भरतश्रेष्ठ! आ बाणजालवु आकाशदल्लि निर्मिसिद स्वर्णजालविभूषित चप्परदंतॆ शोभिसितु.

08039006a तेन चन्ने रणे राजन्बाणजालेन भास्वता।
08039006c अभ्रच्चायेव संजज्ञे बाणरुद्धे नभस्तले।।

राजन्! रणदल्लि हॊळॆयुत्तिरुव बाणजालगळिंद नेयल्पट्ट अदु नभस्तलदल्लि मेघगळ छायॆयो ऎन्नुवंतॆ काणुत्तित्तु.

08039007a तत्राश्चर्यमपश्याम बाणभूते तथाविधे।
08039007c न स्म संपतते भूमौ दृष्ट्वा द्रौणेः पराक्रमं।।

आ रीति बाणगळु तुंबिरलु आकाशदिंद भूमिय मेलॆ एनू बीळुत्तिरलिल्ल. द्रौणिय आ पराक्रमवन्नु नोडि नमगॆ आश्चर्यवुंटायितु.

08039008a लाघवं द्रोणपुत्रस्य दृष्ट्वा तत्र महारथाः।
08039008c व्यस्मयंत महाराज न चैनं प्रतिवीक्षितुं।
08039008e शेकुस्ते सर्वराजानस्तपंतमिव भास्करं।।

महाराज! द्रोणपुत्रन हस्तलाघववन्नु नोडि अल्लिद्द महारथरु विस्मितरादरु. उरियुत्तिरुव भास्करनंतिद्द अवनन्नु नोडलु राजरॆल्लरिगू साध्यवागुत्तिरलिल्ल.

08039009a सात्यकिर्यतमानस्तु धर्मराजश्च पांडवः।
08039009c तथेतराणि सैन्यानि न स्म चक्रुः पराक्रमं।।

आग प्रयत्निसुत्तिद्द सात्यकियागली पांडव धर्मराजनागली इन्नू इतर सेनॆगळागली तम्म पराक्रमवन्नु अवन मुंदॆ तोरिसलु साध्यवागलिल्ल.

08039010a वध्यमाने ततः सैन्ये द्रौपदेया महारथाः।
08039010c सात्यकिर्धर्मराजश्च पांचालाश्चापि संगताः।
08039010e त्यक्त्वा मृत्युभयं घोरं द्रौणायनिमुपाद्रवन्।।

सेनॆगळु हागॆ वधिसल्पडुत्तिरुवाग महारथ द्रौपदेयरु, सात्यकि, धर्मराज मत्तु पांचालरु ऒट्टागि मृत्युभयवन्नु तॊरॆदु घोर द्रौणियन्नु आक्रमणिसिदरु.

08039011a सात्यकिः पंचविंशत्या द्रौणिं विद्ध्वा शिलामुखैः।
08039011c पुनर्विव्याध नाराचैः सप्तभिः स्वर्णभूषितैः।।

सात्यकियु द्रौणियन्नु इप्पत्तैदु शिलामुखिगळिंद हॊडॆदु पुनः एळु स्वर्णभूषित नाराचगळिंद हॊडॆदनु.

08039012a युधिष्ठिरस्त्रिसप्तत्या प्रतिविंद्यश्च सप्तभिः।
08039012c श्रुतकर्मा त्रिभिर्बाणैः श्रुतकीर्तिस्तु सप्तभिः।।
08039013a सुतसोमश्च नवभिः शतानीकश्च सप्तभिः।
08039013c अन्ये च बहवः शूरा विव्यधुस्तं समंततः।।

युधिष्ठिरनु ऎप्पत्मूरु बाणगळिंद, प्रतिविंद्यनु एळु, श्रुतकर्मनु मूरु, श्रुतकीर्तियु एळु, सुतसोमनु ऒंभत्तु मत्तु शतानीकनु एळु बाणगळिंद हागू अन्य अनेक शूररु ऎल्लकडॆगळिंद अवनन्नु हॊडॆदरु.

08039014a सोऽतिक्रुद्धस्ततो राजन्नाशीविष इव श्वसन्।
08039014c सात्यकिं पंचविंशत्या प्राविध्यत शिलाशितैः।।
08039015a श्रुतकीर्तिं च नवभिः सुतसोमं च पंचभिः।
08039015c अष्टभिः श्रुतकर्माणं प्रतिविंद्यं त्रिभिः शरैः।
08039015e शतानीकं च नवभिर्धर्मपुत्रं च सप्तभिः।।

राजन्! आग अतिक्रुद्ध अश्वत्थामनु विषभरित सर्पदंतॆ निट्टुसिरु बिडुत्ता सात्यकियन्नु इप्पत्तैदु शिलाशितगळिंद, श्रुतकीर्तियन्नु ऒंभत्तु, सुतसोमनन्नु ऐदु, श्रुतकर्मनन्नु ऎंटु, प्रतिविंद्यनन्नु मूरु, शतानीकनन्नु ऒंभत्तु मत्तु धर्मपुत्रनन्नु एळु शरगळिंद हॊडॆदनु.

08039016a अथेतरांस्ततः शूरान्द्वाभ्यां द्वाभ्यामताडयत्।
08039016c श्रुतकीर्तेस्तथा चापं चिच्चेद निशितैः शरैः।।

अनंतर इतर शूररन्नु ऎरडॆरडु बाणगळिंद हॊडॆदु निशित शरगळिंद श्रुतकीर्तिय धनुस्सन्नु तुंडरिसिदनु.

08039017a अथान्यद्धनुरादाय श्रुतकीर्तिर्महारथः।
08039017c द्रौणायनिं त्रिभिर्विद्ध्वा विव्याधान्यैः शितैः शरैः।।

कूडले इन्नॊंदु धनुस्सन्नु ऎत्तिकॊंडु महारथ श्रुतकीर्तियु द्रौणायनियन्नु मूररिंद मत्तु अन्य निशित शरगळिंद गायगॊळिसिदनु.

08039018a ततो द्रौणिर्महाराज शरवर्षेण भारत।
08039018c चादयामास तत्सैन्यं समंताच्च शरैर्नृपान्।।

महाराज! भारत! आग द्रौणियु शरवर्षदिंद आ सेनॆयन्नु मत्तु शरगळिंद नृपरन्नु ऎल्लकडॆगळल्लि मुच्चिबिट्टनु.

08039019a ततः पुनरमेयात्मा धर्मराजस्य कार्मुकं।
08039019c द्रौणिश्चिच्चेद विहसन्विव्याध च शरैस्त्रिभिः।।

अनंतर आ अमेयात्म द्रौणियु पुनः धर्मराजन धनुस्सन्नु कत्तरिसि नगुत्ता अवनन्नु मूरु शरगळिंद हॊडॆदनु.

08039020a ततो धर्मसुतो राजन् प्रगृह्यान्यन्महद्धनुः।
08039020c द्रौणिं विव्याध सप्तत्या बाह्वोरुरसि चार्दयत्।।

आग राजन्! धर्मसुतनु इन्नॊंदु महाधनुस्सन्नु हिडिदु एळु बाणगळिंद द्रौणिय ऎदॆ-बाहुगळिगॆ हॊडॆदनु.

08039021a सात्यकिस्तु ततः क्रुद्धो द्रौणेः प्रहरतो रणे।
08039021c अर्धचंद्रेण तीक्ष्णेन धनुश्चित्त्वानदद्भृशं।।

आग रणदल्लि द्रौणिय प्रहरगळिंद क्रुद्धनाद सात्यकियु तीक्ष्ण अर्धचंद्रदिंद अवन धनुस्सन्नु कत्तरिसि तुंबा गायगॊळिसिदनु.

08039022a छिन्नधन्वा ततो द्रौणिः शक्त्या शक्तिमतां वरः।
08039022c सारथिं पातयामास शैनेयस्य रथाद्द्रुतं।।

धनुस्सु तुंडाद शक्तिमतरल्लि श्रेष्ठ द्रौणियु कूडले शक्त्यायुधवन्नुपयोगिसि शैनेयन सारथियन्नु कॆळगुरुळिसिदनु.

08039023a अथान्यद्धनुरादाय द्रोणपुत्रः प्रतापवान्।
08039023c शैनेयं शरवर्षेण चादयामास भारत।।

भारत! कूडले इन्नॊंदु धनुस्सन्नु तॆगॆदुकॊंडु प्रतापवान् द्रोणपुत्रनु शरवर्षदिंद शैनेयनन्नु मुच्चिबिट्टनु.

08039024a तस्याश्वाः प्रद्रुताः संख्ये पतिते रथसारथौ।
08039024c तत्र तत्रैव धावंतः समदृश्यंत भारत।।

रथसारथियु बीळलु रणदल्लि सात्यकिय कुदुरॆगळु दिक्कापालागि ओडि होगुत्तिरुवुदन्नु नावु नोडिदॆवु.

08039025a युधिष्ठिरपुरोगास्ते द्रौणिं शस्त्रभृतां वरं।
08039025c अभ्यवर्षंत वेगेन विसृजंतः शितां शरान्।।

आग युधिष्ठिरन नायकत्वदल्लिद्द अवर सेनॆयु वेगवागि निशित बाणगळन्नु शस्त्रभृतरल्लि श्रेष्ठ द्रौणिय मेलॆ सुरिसितु.

08039026a आगच्चमानांस्तान् दृष्ट्वा रौद्ररूपान्परंतपः।
08039026c प्रहसन् प्रतिजग्राह द्रोणपुत्रो महारणे।।

महारणदल्लि रौद्ररूपद अवरु आक्रमणिसुत्तिरुवुदन्नु नोडि परंतप द्रोणपुत्रनु नगुत्तले अवरन्नु ऎदुरिसिदनु.

08039027a ततः शरशतज्वालः सेनाकक्षं महारथः।
08039027c द्रौणिर्ददाह समरे कक्षमग्निर्यथा वने।।

आग महारथ द्रौणियु ज्वालारूपद नूरारु बाणगळिंद वनदल्लि पॊदॆयन्नु अग्नियु हेगो हागॆ युधिष्ठिरन सेनॆयन्नु सुट्टुहाकिदनु.

08039028a तद्बलं पांडुपुत्रस्य द्रोणपुत्रप्रतापितं।
08039028c चुक्षुभे भरतश्रेष्ठ तिमिनेव नदीमुखं।।

भरतश्रेष्ठ! द्रोणपुत्रनिंद संतापक्कॊळगाद पांडुपुत्रन आ सैन्यवु सागरवन्नु सेरुवाग नदियु तिमिंगिलदिंद हेगो हागॆ क्षोभॆगॊंडितु.

08039029a दृष्ट्वा ते च महाराज द्रोणपुत्रपराक्रमं।
08039029c निहतान्मेनिरे सर्वान्पांडून्द्रोणसुतेन वै।।

महाराज! द्रोणपुत्रन पराक्रमवन्नु नोडि द्रोणसुतनिंद पांडवरॆल्लरू हतरादरॆंदे भाविसिदरु.

08039030a युधिष्ठिरस्तु त्वरितो द्रौणिं श्लिष्य महारथं।
08039030c अब्रवीद्द्रोणपुत्रं तु रोषामर्षसमन्वितः।।

रोष-कोपसमन्वित युधिष्ठिरनादरो त्वरॆमाडि महारथ द्रौणि द्रोणपुत्रनिगॆ हेळिदनु:

08039031a नैव नाम तव प्रीतिर्नैव नाम कृतज्ञता।
08039031c यतस्त्वं पुरुषव्याघ्र मामेवाद्य जिघांससि।।

“पुरुषव्याघ्र! इंदु नीनु नन्नन्नु संहरिसलु इच्छिसिरुवुदु निनगॆ नम्म मेलिरुव प्रीतिय द्योतकवू अल्ल! कृतज्ञतॆय द्योतकवू अल्ल!

08039032a ब्राह्मणेन तपः कार्यं दानमध्ययनं तथा।
08039032c क्षत्रियेण धनुर्नाम्यं स भवान्ब्राह्मणब्रुवः।।

तपस्सु, दान, मत्तु अध्ययनगळु ब्राह्मणनु माडुव कार्यगळु. धनुस्सन्नु बग्गिसुवुदु क्षत्रियन कार्य. आदरॆ नीनु मात्र करॆयिसिकॊळ्ळुवुदक्कॆ ब्राह्मणनागिरुवॆ!

08039033a मिषतस्ते महाबाहो जेष्यामि युधि कौरवान्।
08039033c कुरुष्व समरे कर्म ब्रह्मबंधुरसि ध्रुवं।।

महाबाहो! नीनु निश्चयवागियू धर्मभ्रष्ट ब्राह्मणनागिरुवॆ! समरदल्लि निन्न कर्मवन्नु माडु! नीनु नोडुत्तिरुवंतॆये युद्धदल्लि नानु कौरवरन्नु जयिसुत्तेनॆ!”

08039034a एवमुक्तो महाराज द्रोणपुत्रः स्मयन्निव।
08039034c युक्तत्वं तच्च संचिंत्य नोत्तरं किं चिदब्रवीत्।।

महाराज! इदन्नु केळि द्रोणपुत्रनु नसुनक्कनु. हेळिदुदु तत्वयुक्तवागिये इदॆ ऎंदु योचिसि अदक्कॆ याव उत्तरवन्नू कॊडलिल्ल.

08039035a अनुक्त्वा च ततः किं चिच्चरवर्षेण पांडवं।
08039035c चादयामास समरे क्रुद्धोऽम्तक इव प्रजाः।।

एनन्नू हेळदे अवनु क्रुद्ध अंतकनु प्रजॆगळन्नु हेगो हागॆ समरदल्लि शरवर्षदिंद पांडव युधिष्ठिरनन्नु मुच्चिबिट्टनु.

08039036a संचाद्यमानस्तु तदा द्रोणपुत्रेण मारिष।
08039036c पार्थोऽपयातः शीघ्रं वै विहाय महतीं चमूं।।

मारिष! द्रोणपुत्रनिंद मुच्चल्पट्ट पार्थ युधिष्ठिरनु महा सेनॆयन्नु बिट्टु शीघ्रवागि हॊरटुहोदनु.

08039037a अपयाते ततस्तस्मिन्धर्मपुत्रे युधिष्ठिरे।
08039037c द्रोणपुत्रः स्थितो राजन् प्रत्यादेशान्महात्मनः।।

राजन्! धर्मपुत्र युधिष्ठिरनु अल्लिंद पलायन माडलु महात्म द्रोणपुत्रनु इन्नॊंदु मार्गवन्नु हिडिदु हॊरटुहोदनु.

08039038a ततो युधिष्ठिरो राजा त्यक्त्वा द्रौणिं महाहवे।
08039038c प्रययौ तावकं सैन्यं युक्तः क्रूराय कर्मणे।।

महायुद्धदल्लि द्रौणियन्नु तॊरॆदु राजा युधिष्ठिरनु क्रूरकर्मदल्लिये निरतनागि निन्न सेनॆय कडॆ धाविसिदनु.”

समाप्ति

इति श्री महाभारते कर्णपर्वणि पार्थापयाने एकोनचत्वारिंशोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि कर्णपर्वदल्लि पार्थापयान ऎन्नुव मूवत्तॊंभत्तने अध्यायवु.