ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
కర్ణ పర్వ
కర్ణవధ పర్వ
అధ్యాయ 38
సార
కృప-శిఖండియర నడువె యుద్ధ (1-20). కృపనింద చిత్రకేతువిన మగ సుకేతువిన వధె (21-30). ధృష్టద్యుమ్న-కృతవర్మర యుద్ధ; కృతవర్మన పరాజయ (31-42).
08038001 సంజయ ఉవాచ।
08038001a కృతవర్మా కృపో ద్రౌణిః సూతపుత్రశ్చ మారిష।
08038001c ఉలూకః సౌబలశ్చైవ రాజా చ సహ సోదరైః।।
08038002a సీదమానాం చమూం దృష్ట్వా పాండుపుత్రభయార్దితాం।
08038002c సముజ్జిహీర్షుర్వేగేన భిన్నాం నావమివార్ణవే।।
సంజయను హేళిదను: “మారిష! సముద్రదల్లి ఒడెదుహోద నౌకెయంతె నమ్మ సైన్యవు పాండుపుత్రర భయదింద పీడితరాగి నాశగొళ్ళుత్తిరువుదన్ను నోడి కృతవర్మ, కృప, ద్రౌణి, సూతపుత్ర, ఉలూక, సౌబల, సహోదరరొడనె రాజా దుర్యోధనరు శీఘ్రవాగి ముందె హోగి నమ్మ సైన్యవన్ను ఉద్ధరిసలు ప్రయత్నిసిదరు.
08038003a తతో యుద్ధమతీవాసీన్ముహూర్తమివ భారత।
08038003c భీరూణాం త్రాసజననం శూరాణాం హర్షవర్ధనం।।
భారత! ఆగ ముహూర్తకాల హేడిగళిగె భయవన్నుంటుమాడువ మత్తు శూరర హర్షవన్ను హెచ్చిసువ అతీవ యుద్ధవు నడెయితు.
08038004a కృపేణ శరవర్షాణి విప్రముక్తాని సంయుగే।
08038004c సృంజయాః శాతయామాసుః శలభానాం వ్రజా ఇవ।।
సంయుగదల్లి కృపను ప్రయోగిసిద శరవర్షగళు మిడతెగళ గుంపుగళోపాదియల్లి సృంజయరన్ను సంపూర్ణవాగి ముచ్చిబిట్టితు.
08038005a శిఖండీ తు తతః క్రుద్ధో గౌతమం త్వరితో యయౌ।
08038005c వవర్ష శరవర్షాణి సమంతాదేవ బ్రాహ్మణే।।
ఆగ క్రుద్ధ శిఖండియు త్వరెమాడి బందు బ్రాహ్మణ కృపన సుత్తలూ శరవర్షగళన్ను సురిసిదను.
08038006a కృపస్తు శరవర్షం తద్వినిహత్య మహాస్త్రవిత్।
08038006c శిఖండినం రణే క్రుద్ధో వివ్యాధ దశభిః శరైః।।
మహాస్త్రవిదు కృపను ఆ శరవర్షవన్ను నిరసనగొళిసి క్రుద్ధనాగి హత్తు శరగళింద శిఖండియన్ను ప్రహరిసిదను.
08038007a తతః శిఖండీ కుపీతః శరైః సప్తభిరాహవే।
08038007c కృపం వివ్యాధ సుభృశం కంకపత్రైరజిహ్మగైః।।
ఆగ కుపిత శిఖండియు యుద్ధదల్లి కంకపత్రగళిద్ద ఏళు జిహ్మగ శరగళింద కృపనన్ను హొడెదను.
08038008a తతః కృపః శరైస్తీక్ష్ణైః సోఽతివిద్ధో మహారథః।
08038008c వ్యశ్వసూతరథం చక్రే పార్షతం తు ద్విజోత్తమః।।
ఆగ తీక్ష్ణ శరగళింద అతియాగి గాయగొండ మహారథ ద్విజోత్తమ కృపను పార్షత శిఖండియన్ను అశ్వ-సూత-రథగళింద విహీనన్నాగి మాడిదను.
08038009a హతాశ్వాత్తు తతో యానాదవప్లుత్య మహారథః।
08038009c చర్మఖడ్గే చ సంగృహ్య సత్వరం బ్రాహ్మణం యయౌ।।
కుదురెగళు వధిసల్పడలు మహారథ శిఖండియు రథదింద కెళక్కె ధుముకి బలవత్తాద ఖడ్గ గురాణిగళన్ను హిడిదు బ్రాహ్మణ కృపన బళి నుగ్గిదను.
08038010a తమాపతంతం సహసా శరైః సన్నతపర్వభిః।
08038010c చాదయామాస సమరే తదద్భుతమివాభవత్।।
సమరదల్లి హాగె నుగ్గిబరుత్తిద్ద శిఖండియన్ను కూడలే కృపను సన్నతపర్వ శరగళింద ముచ్చిబిట్టను. అదొందు అద్భుతవాగిత్తు.
08038011a తత్రాద్భుతమపశ్యామ శిలానాం ప్లవనం యథా।
08038011c నిశ్చేష్టో యద్రణే రాజం శిఖండీ సమతిష్ఠత।।
రాజన్! ఆగ రణదల్లి శిఖండియు నిశ్చేష్టనాగి నింతుబిట్టను. కల్లుగళు నీరినల్లి తేలిదంథహ ఆ అద్భుతవన్ను నావు నోడిదెవు.
08038012a కృపేణ చాదితం దృష్ట్వా నృపోత్తమ శిఖండినం।
08038012c ప్రత్యుద్యయౌ కృపం తూర్ణం ధృష్టద్యుమ్నో మహారథః।।
నృపోత్తమ! కృపనింద శిఖండియు ముచ్చిహోదుదన్ను నోడి మహారథ ధృష్టద్యుమ్నను బేగనే కృపనల్లిగె ఆగమిసిదను.
08038013a ధృష్టద్యుమ్నం తతో యాంతం శారద్వతరథం ప్రతి।
08038013c ప్రతిజగ్రాహ వేగేన కృతవర్మా మహారథః।।
శారద్వతన రథద బళిబరుత్తిద్ద ధృష్టద్యుమ్ననన్ను మహారథ కృతవర్మను వేగదింద ముందెబందు తడెదను.
08038014a యుధిష్ఠిరమథాయాంతం శారద్వతరథం ప్రతి।
08038014c సపుత్రం సహసేనం చ ద్రోణపుత్రో న్యవారయత్।।
ఆగ తన్న మగ మత్తు సేనెగళొందిగె శారద్వతన రథద బళిబరుత్తిద్ద యుధిష్ఠిరనన్ను ద్రోణపుత్రను తడెదను.
08038015a నకులం సహదేవం చ త్వరమాణౌ మహారథౌ।
08038015c ప్రతిజగ్రాహ తే పుత్రః శరవర్షేణ వారయన్।।
త్వరెమాడి బరుత్తిద్ద మహారథ నకుల-సహదేవరన్ను నిన్న పుత్రను శరవర్షగళింద తడెదు నిల్లిసిదను.
08038016a భీమసేనం కరూషాంశ్చ కేకయాన్సహసృంజయాన్।
08038016c కర్ణో వైకర్తనో యుద్ధే వారయామాస భారత।।
భారత! వైకర్తన కర్ణను యుద్ధదల్లి బీమసేననన్ను కరుష-కేకయ-సృంజయరొందిగె తడెదను.
08038017a శిఖండినస్తతో బాణాన్కృపః శారద్వతో యుధి।
08038017c ప్రాహిణోత్త్వరయా యుక్తో దిధక్షురివ మారిష।।
మారిష! ఆగ యుద్ధదల్లి శారద్వత కృపను శిఖండియన్ను దహిసిబిడువనో ఎన్నువంతె త్వరెమాడి బాణగళన్ను ప్రయోగిసుత్తిద్దను.
08038018a తాం శరాన్ప్రేషితాంస్తేన సమంతాద్ధేమభూషణాన్।
08038018c చిచ్చేద ఖడ్గమావిధ్య భ్రామయంశ్చ పునః పునః।।
ఎల్లకడెగళింద కృపను ప్రయోగిసుత్తిద్ద హేమభూషిత బాణగళన్ను శిఖండియు కత్తియన్ను పునః పునః తిరుగిసుత్తా కత్తరిసి హాకుత్తిద్దను.
08038019a శతచంద్రం తతశ్చర్మ గౌతమః పార్షతస్య హ।
08038019c వ్యధమత్సాయకైస్తూర్ణం తత ఉచ్చుక్రుశుర్జనాః।।
ఆగ గౌతమను పార్షతన శతచంద్ర గురాణియన్ను బేగనే సాయకగళింద ధ్వంసగొళిసిదను. ఆగ అల్లిద్ద జనరు గట్టియాగి కూగికొండరు.
08038020a స విచర్మా మహారాజ ఖడ్గపాణిరుపాద్రవత్।
08038020c కృపస్య వశమాపన్నో మృత్యోరాస్యమివాతురః।।
మహారాజ! గురాణియన్ను కళెదుకొండు రోగియు మృత్యుముఖనాగువంతె కృపన వశనాగిద్ద శిఖండియు ఖడ్గహస్తనాగియే అవన కడె నుగ్గి హోదను.
08038021a శారద్వతశరైర్గ్రస్తం క్లిశ్యమానం మహాబలం।
08038021c చిత్రకేతుసుతో రాజన్సుకేతుస్త్వరితో యయౌ।।
రాజన్! శారద్వత శరగళిగె సిలుకి సంకటపడుత్తిద్ద మహాబల శిఖండియన్ను నోడి చిత్రకేతువిన మగ సుకేతువు త్వరెమాడి అల్లిగె బందను.
08038022a వికిరన్బ్రాహ్మణం యుద్ధే బహుభిర్నిశితైః శరైః।
08038022c అభ్యాపతదమేయాత్మా గౌతమస్య రథం ప్రతి।।
అమేయాత్మ సుకేతువు యుద్ధదల్లి గౌతమన రథద బళి బందు అనేక నిశిత శరగళింద బ్రాహ్మణన మేలె ఎరగిదను.
08038023a దృష్ట్వావిషహ్యం తం యుద్ధే బ్రాహ్మణం చరితవ్రతం।
08038023c అపయాతస్తతస్తూర్ణం శిఖండీ రాజసత్తమ।।
రాజసత్తమ! చరితవ్రత బ్రాహ్మణ కృపను సుకేతువినొడనె యుద్ధదల్లి నిరతనాగిరువుదన్ను నోడి శిఖండియు బేగనే అల్లింద హొరటుహోదను.
08038024a సుకేతుస్తు తతో రాజన్గౌతమం నవభిః శరైః।
08038024c విద్ధ్వా వివ్యాధ సప్తత్యా పునశ్చైనం త్రిభిః శరైః।।
రాజన్! ఆగ సుకేతువాదరో గౌతమనన్ను ఒంభత్తు శరగళింద హొడెదు ఎప్పత్మూరు బాణగళింద పునః ప్రహరిసిదను.
08038025a అథాస్య సశరం చాపం పునశ్చిచ్చేద మారిష।
08038025c సారథిం చ శరేణాస్య భృశం మర్మణ్యతాడయత్।।
మారిష! పునః అవను బాణగళింద యుక్తవాగిద్ద కృపన ధనుస్సన్ను కత్తరిసి, శరదింద సారథియ మర్మస్థళగళన్ను గాఢవాగి ప్రహరిసిదను.
08038026a గౌతమస్తు తతః క్రుద్ధో ధనుర్గృహ్య నవం దృఢం।
08038026c సుకేతుం త్రింశతా బాణైః సర్వమర్మస్వతాడయత్।।
ఆగ క్రుద్ధ గౌతమనాదరో దృఢవాద హొస ధనుస్సన్ను హిడిదు మూవత్తు బాణగళింద సుకేతువిన మర్మస్థానగళిగె ప్రహరిసిదను.
08038027a స విహ్వలితసర్వాంగః ప్రచచాల రథోత్తమే।
08038027c భూమిచాలే యథా వృక్షశ్చలత్యాకంపితో భృశం।।
సుకేతువు సర్వాంగగళల్లి విహ్వలితనాగి భూకంపద సమయదల్లి వృక్షగళు అళ్ళాడువంతె తన్న ఉత్తమ రథదల్లి తరతరనె నడుగిదను.
08038028a చలతస్తస్య కాయాత్తు శిరో జ్వలితకుండలం।
08038028c సోష్ణీషం సశిరస్త్రాణం క్షురప్రేణాన్వపాతయత్।।
హీగె నడుగుత్తిద్ద అవన కాయదింద ప్రజ్వలిత కుండలగళన్నుళ్ళ మత్తు కిరీటదింద శోభిసుత్తిద్ద శిరవన్ను కృపను క్షురప్రదింద కెడవిదను.
08038029a తచ్చిరః ప్రాపతద్భూమౌ శ్యేనాహృతమివామిషం।
08038029c తతోఽస్య కాయో వసుధాం పశ్చాత్ప్రాప తదా చ్యుతః।।
గిడుగవు కొండొయ్యుత్తిద్ద మాంసదతుండు కెళక్కె బీళువంతె శీఘ్రవాగి సుకేతువిన శిరవు భూమియ మేలె బీళలు, అవన కాయవు కెళగె బిద్దితు.
08038030a తస్మిన్ హతే మహారాజ త్రస్తాస్తస్య పదానుగాః।
08038030c గౌతమం సమరే త్యక్త్వా దుద్రువుస్తే దిశో దశ।।
మహారాజ! సుకేతువు హతనాగలు అవన పదానుగరు భయగొండు గౌతమనన్ను సమరదల్లి బిట్టు హత్తు దిక్కుగళల్లియూ ఓడి హోదరు.
08038031a ధృష్టద్యుమ్నం తు సమరే సన్నివార్య మహాబలః।
08038031c కృతవర్మాబ్రవీద్ధృష్టస్తిష్ఠ తిష్ఠేతి పార్షతం।।
మహాబల కృతవర్మనాదరో సమరదల్లి పార్షత ధృష్టద్యుమ్ననన్ను తడెదు “నిల్లు! నిల్లు!” ఎందు హేళిదను.
08038032a తదభూత్తుములం యుద్ధం వృష్ణిపార్షతయో రణే।
08038032c ఆమిషార్థే యథా యుద్ధం శ్యేనయోర్గృద్ధయోర్నృప।।
నృప! ఆగ మాంసదతుండిగె ఎరడు గిడుగగళు కాళగవాడువంతె వృష్ణి-పార్షతర నడువె రణదల్లి తుముల యుద్ధవు నడెయితు.
08038033a ధృష్టద్యుమ్నస్తు సమరే హార్దిక్యం నవభిః శరైః।
08038033c ఆజఘానోరసి క్రుద్ధః పీడయన్ హృదికాత్మజం।।
ధృష్టద్యుమ్ననాదరో సమరదల్లి హార్దిక్యనన్ను ఒంభత్తు శరగళింద వక్షఃస్థళదల్లి ప్రహరిసి క్రుద్ధనాగి హృదికాత్మజనన్ను పీడిసిదను.
08038034a కృతవర్మా తు సమరే పార్షతేన దృఢాహతః।
08038034c పార్షతం సరథం సాశ్వం చాదయామాస సాయకైః।।
కృతవర్మనాదరో సమరదల్లి పార్షతనింద దృఢవాగి ప్రహరిసల్పట్టు సాయకగళింద పార్షతనన్ను – అవన రథ, కుదురెగళొందిగె – ముచ్చిబిట్టను.
08038035a సరథశ్చాదితో రాజన్ ధృష్టద్యుమ్నో న దృశ్యతే।
08038035c మేఘైరివ పరిచ్చన్నో భాస్కరో జలదాగమే।।
రాజన్! రథదొడనె ముచ్చిహోగిద్ద ధృష్టద్యుమ్నను మళెగాలద ప్రారంభదల్లి మేఘగళింద పరిచ్చన్న భాస్కరనంతె కాణదంతాదను.
08038036a విధూయ తం బాణగణం శరైః కనకభూషణైః।
08038036c వ్యరోచత రణే రాజన్ ధృష్టద్యుమ్నః కృతవ్రణః।।
రాజన్! గాయగొండిద్ద ధృష్టద్యుమ్నను కనకభూషణ శరగళింద కృతవర్మన బాణగణగళన్ను నిరసనగొళిసి పునః కాణిసికొండను.
08038037a తతస్తు పార్షతః క్రుద్ధః శస్త్రవృష్టిం సుదారుణాం।
08038037c కృతవర్మాణమాసాద్య వ్యసృజత్ పృతనాపతిః।।
ఆగ సేనానాయక ధృష్టద్యుమ్నను క్రుద్ధనాగి కృతవర్మన బళిసారి అవన మేలె దారుణ శస్త్రవృష్టియన్ను సురిసిదను.
08038038a తామాపతంతీం సహసా శస్త్రవృష్టిం నిరంతరాం।
08038038c శరైరనేకసాహస్రైర్హార్దిక్యో వ్యధమద్యుధి।।
యుద్ధదల్లి తన్న మేలె నిరంతరవాగి బీళుత్తిద్ద ఆ శస్త్రవృష్టియన్ను హార్దిక్యను అనేక సహస్ర శరగళింద కూడలే నాశగొళిసిదను.
08038039a దృష్ట్వా తు దారితాం యుద్ధే శస్త్రవృష్టిం దురుత్తరాం।
08038039c కృతవర్మాణమభ్యేత్య వారయామాస పార్షతః।।
యుద్ధదల్లి ఎదురిసలసాధ్య శస్త్రవృష్టియన్ను నాశగొళిసిదుదన్ను కండు పార్షతను కృతవర్మనన్ను ప్రహరిసి నిల్లిసిదను.
08038040a సారథిం చాస్య తరసా ప్రాహిణోద్యమసాదనం।
08038040c భల్లేన శితధారేణ స హతః ప్రాపతద్రథాత్।।
మత్తు కూడలే అవన సారథియన్ను యమసాదనక్కె కళుహిసిదను. తీక్ష్ణ భల్లదింద అవను హతనాగి రథదింద కెళక్కె బిద్దను.
08038041a ధృష్టద్యుమ్నస్తు బలవాన్ జిత్వా శత్రుం మహారథం।
08038041c కౌరవాన్సమరే తూర్ణం వారయామాస సాయకైః।।
బలవాన్ ధృష్టద్యుమ్ననాదరో మహారథ శత్రువన్ను సమరదల్లి గెద్దు కూడలే సాయకగళింద కౌరవరన్ను తడెదను.
08038042a తతస్తే తావకా యోధా ధృష్టద్యుమ్నముపాద్రవన్।
08038042c సింహనాదరవం కృత్వా తతో యుద్ధమవర్తత।।
ఆగ నిన్న కడెయ యోధరు సింహనాదగైయుత్తా ధృష్టద్యుమ్ననన్ను ఆక్రమిసిదరు. యుద్ధవు ముందువరెయితు.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే కర్ణపర్వణి సంకులయుద్ధే అష్ఠత్రింశోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి కర్ణపర్వదల్లి సంకులయుద్ధ ఎన్నువ మూవత్తెంటనే అధ్యాయవు.