પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
કર્ણ પર્વ
કર્ણવધ પર્વ
અધ્યાય 10
સાર
શ્રુતસેનનુ અભિસારર રાજ ચિત્રસેનનન્નુ વધિસિદુદુ (1-16). પ્રતિવિંદ્યનિંદ ચિત્રન વધॆ (17-36).
08010001 સંજય ઉવાચ।
08010001a શ્રુતકર્મા મહારાજ ચિત્રસેનં મહીપતિં।
08010001c આજઘ્ને સમરે ક્રુદ્ધઃ પંચાશદ્ભિઃ શિલીમુખૈઃ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “મહારાજ! સમરદલ્લિ શ્રુતકર્મનુ ક્રુદ્ધનાગિ મહીપતિ ચિત્રસેનનન્નુ ઐવત્તુ શિલીમુખ શરગળિંદ ગાયગॊળિસિદનુ.
08010002a અભિસારસ્તુ તં રાજા નવભિર્નિશિતૈઃ શરૈઃ।
08010002c શ્રુતકર્માણમાહત્ય સૂતં વિવ્યાધ પંચભિઃ।।
રાજા અભિસાર ચિત્રસેનનુ ऒંભત્તુ નિશિત શરગળિંદ શ્રુતકર્મનન્નુ હॊડॆદુ ઐદરિંદ સૂતનન્નુ હॊડॆદનુ.
08010003a શ્રુતકર્મા તતઃ ક્રુદ્ધશ્ચિત્રસેનં ચમૂમુખે।
08010003c નારાચેન સુતીક્ષ્ણેન મર્મદેશે સમર્દયત્।।
આગ ક્રુદ્ધ શ્રુતકર્મનુ સેનામુખદલ્લિ ચિત્રસેનનન્નુ તીક્ષ્ણ શરદિંદ મર્મદેશદલ્લિ હॊડॆદનુ.
08010004a એતસ્મિન્નંતરે ચૈનં શ્રુતકીર્તિર્મહાયશાઃ।
08010004c નવત્યા જગતીપાલં ચાદયામાસ પત્રિભિઃ।।
આ મધ્યદલ્લિયે મહાયશસ્વિ શ્રુતકીર્તિયુ તॊંભત્તુ પત્રિગળિંદ જગતીપાલ ચિત્રસેનનન્નુ પ્રહરિસિદનુ.
08010005a પ્રતિલબ્ય તતઃ સંજ્ઞાં ચિત્રસેનો મહારથઃ।
08010005c ધનુશ્ચિચ્ચેદ ભલ્લેન તં ચ વિવ્યાધ સપ્તભિઃ।।
આગ સંજ્ઞॆગળન્નુ પડॆદ મહારથ ચિત્રસેનનુ ભલ્લદિંદ શ્રુતકીર્તિય ધનુસ્સન્નુ તુંડરિસિ એળુ શરગળિંદ અવનન્નુ હॊડॆદનુ.
08010006a સોઽન્યત્કાર્મુકમાદાય વેગઘ્નં રુક્મભૂષણં।
08010006c ચિત્રરૂપતરં ચક્રે ચિત્રસેનં શરોર્મિભિઃ।।
શ્રુતકીર્તિયુ વેગવન્નુ નાશમાડુવ રુક્મભૂષણ ચિત્રરૂપતર અન્ય ધનુસ્સન્નુ તॆગॆદુકॊંડુ અલॆગળ રૂપદલ્લિ બાણગળિંદ ચિત્રસેનનન્નુ આક્રમણિસિદનુ.
08010007a સ શરૈશ્ચિત્રિતો રાજંશ્ચિત્રમાલ્યધરો યુવા।
08010007c યુવેવ સમશોભત્સ ગોષ્ઠીમધ્યે સ્વલંકૃતઃ।।
રાજન્! શરગળિંદ ચિત્રિતનાદ ચિત્રમાલ્યધર યુવક ચિત્રસેનનુ ગોષ્ઠિમધ્યદલ્લિ સ્વલંકૃત યુવકનંતॆ શોભિસિદનુ.
08010008a શ્રુતકર્માણં અથ વૈ નારાચેન સ્તનાંતરે।
08010008c બિભેદ સમરે ક્રુદ્ધસ્તિષ્ઠ તિષ્ઠેતિ ચાબ્રવીત્।।
કૂડલે અવનુ નારાચગળિંદ શ્રુતકર્મન સ્તનાંતરદલ્લિ હॊડॆદુ સમરદલ્લિ ક્રુદ્ધનાગિ નિલ્લુ નિલ્લॆંદુ હેળિદનુ.
08010009a શ્રુતકર્માપિ સમરે નારાચેન સમર્દિતઃ।
08010009c સુસ્રાવ રુધિરં ભૂરિ ગૈરિકાંભ ઇવાચલઃ।।
સમરદલ્લિ નારાચગળિંદ ગાયગॊંડ શ્રુતકર્મનાદરો ધાતુગળન્નુ સુરિસુવ ગિરિયંતॆ બહળવાગિ રક્તવન્નુ સુરિસિદનુ.
08010010a તતઃ સ રુધિરાક્તાંગો રુધિરેણ કૃતચ્ચવિઃ।
08010010c રરાજ સમરે રાજન્સપુષ્પ ઇવ કિંશુકઃ।।
રાજન્! રુધિરક્તાંગનાદ દેહવॆલ્લા રક્તદિંદ લેપિતગॊંડિરલુ શ્રુતકર્મનુ સમરદલ્લિ હૂબિટ્ટ કિંશુકદંતॆ રાજિસિદનુ.
08010011a શ્રુતકર્મા તતો રાજં શત્રૂણાં સમભિદ્રુતઃ।
08010011c શત્રુસંવરણં કૃત્વા દ્વિધા ચિચ્ચેદ કાર્મુકં।।
રાજન્! આગ શત્રુગળન્નુ તડॆયુવ શ્રુતકર્મનુ સત્રુસંવરણવન્નુ માડિ અવન કાર્મુકવન્નુ ऎરડાગિ તુંડરિસિદનુ.
08010012a અથૈનં ચિન્નધન્વાનં નારાચાનાં ત્રિભિઃ શતૈઃ।
08010012c વિવ્યાધ ભરતશ્રેષ્ઠ શ્રુતકર્મા મહાયશાઃ।।
કૂડલે ભરતશ્રેષ્ઠ મહાયશસ્વિ શ્રુતકર્મનુ ધનુસ્સુ તુંડાદ ચિત્રસેનનન્નુ મુન્નૂરુ નારાચગળિંદ પ્રહરિસિદનુ.
08010013a તતોઽપરેણ ભલ્લેન ભૃશં તીક્ષ્ણેન સત્વરઃ।
08010013c જહાર સશિરસ્ત્રાણં શિરસ્તસ્ય મહાત્મનઃ।।
આગ આ મહાત્મ સત્વરનુ તીક્ષ્ણ ભલ્લદિંદ શિરસ્ત્રાણદॊંદિગॆ અવન શિરસ્સન્નુ તુંડરિસિદનુ.
08010014a તચ્ચિરો ન્યપતદ્ભૂમૌ સુમહચ્ચિત્રવર્મણઃ।
08010014c યદૃચ્ચયા યથા ચંદ્રશ્ચ્યુતઃ સ્વર્ગાન્મહીતલે।।
દૈવેચ્છॆયિંદ ચંદ્રનુ સ્વર્ગદિંદ ચ્યુતનાગિ મહીતલદલ્લિ બીળુવંતॆ કાંતિયુક્ત ચિત્રસેનન શિરસ્સુ ભૂમિય મેલॆ બિદ્દિતુ.
08010015a રાજાનં નિહતં દૃષ્ટ્વા અભિસારં ચ મારિષ।
08010015c અભ્યદ્રવંત વેગેન ચિત્રસેનસ્ય સૈનિકાઃ।।
મારિષ! રાજા અભિસારનુ હતનાદુદન્નુ કંડુ ચિત્રસેનન સૈનિકરુ વેગદિંદ આક્રમણિસિદરુ.
08010016a તતઃ ક્રુદ્ધો મહેષ્વાસસ્તત્સૈન્યં પ્રાદ્રવચ્ચરૈઃ।
08010016c અંતકાલે યથા ક્રુદ્ધઃ સર્વભૂતાનિ પ્રેતરાટ્।
08010016e દ્રાવયન્નિષુભિસ્તૂર્ણં શ્રુતકર્મા વ્યરોચત।।
અગ ક્રુદ્ધ મહેષ્વાસ શ્રુતકર્મનુ અંતકાલદલ્લિ ક્રુદ્ધ પ્રેતરાજનુ સર્વભૂતગળન્નુ હેગો હાગॆ બાણગળિંદ તક્ષણવે આ સેનॆયન્નુ ઓડિસિ વિરાજિસિદનુ.
08010017a પ્રતિવિંદ્યસ્તતશ્ચિત્રં ભિત્ત્વા પંચભિરાશુગૈઃ।
08010017c સારથિં ત્રિભિરાનર્ચ્ચદ્ધ્વજં એકેષુણા તતઃ।।
અનંતર પ્રતિવિંદ્યનુ ચિત્રનન્નુ ઐદુ આશુગગળિંદ ભેદિસિ, મૂરરિંદ સારથિયન્નુ મત્તુ ऒંદુ બાણદિંદ ધ્વજવન્નુ પ્રહરિસિદનુ.
08010018a તં ચિત્રો નવભિર્ભલ્લૈર્બાહ્વોરુરસિ ચાર્દયત્।
08010018c સ્વર્ણપુંખૈઃ શિલાધૌતૈઃ કંકબર્હિણવાજિતૈઃ।।
ચિત્રનુ અવન બાહુ મત્તુ ऎદॆગળિગॆ સ્વર્ણપુંખગળુળ્ળ, શિલાધૌત, હદ્દુ-નવિલુગળ ગરિગળુળ્ળ ऒંભત્તુ ભલ્લગળિંદ હॊડॆદનુ.
08010019a પ્રતિવિંદ્યો ધનુસ્તસ્ય ચિત્ત્વા ભારત સાયકૈઃ।
08010019c પંચભિર્નિશિતૈર્બાણૈરથૈનં સંપ્રજઘ્નિવાન્।।
ભારત! પ્રતિવિંદ્યનુ સાયકગળિંદ અવન ધનુસ્સન્નુ તુંડરિસિ ઐદુ નિશિત બાણગળિંદ ચિત્રનન્નુ ગાયગॊળિસિદનુ.
08010020a તતઃ શક્તિં મહારાજ હેમદંડાં દુરાસદાં।
08010020c પ્રાહિણોત્તવ પુત્રાય ઘોરામગ્નિશિખામિવ।।
આગ મહારાજ! ચિત્રનુ હેમદંડદ દુરાસદ અગ્નિશિખॆયંતॆ ઘોરવાગિદ્દ શક્તિયન્નુ નિન્ન મગન મેલॆ પ્રહરિસિદનુ.
08010021a તામાપતંતીં સહસા શક્તિમુલ્કામિવાંબરાત્।
08010021c દ્વિધા ચિચ્ચેદ સમરે પ્રતિવિંદ્યો હસન્નિવ।।
આકાશદિંદ ઉલ્કॆયંતॆ તન્ન મેલॆ બીળુત્તિદ્દ આ શક્તિયન્નુ કૂડલે સમરદલ્લિ નસુનગુત્તિરુવનો ऎન્નુવંતિદ્દ પ્રતિવિંદ્યનુ ऎરડાગિ તુંડરિસિદનુ.
08010022a સા પપાત તદા ચિન્ના પ્રતિવિંદ્યશરૈઃ શિતૈઃ।
08010022c યુગાંતે સર્વભૂતાનિ ત્રાસયંતી યથાશનિઃ।।
પ્રતિવિંદ્યન નિશિત શરગળિંદ તુંડાદ આ શક્તિયુ યુગાંતદલ્લિ સર્વભૂતગળન્નુ ભયગॊળિસુવ મિંચિનંતॆ કॆળગॆ બિદ્દિતુ.
08010023a શક્તિં તાં પ્રહતાં દૃષ્ટ્વા ચિત્રો ગૃહ્ય મહાગદાં।
08010023c પ્રતિવિંદ્યાય ચિક્ષેપ રુક્મજાલવિભૂષિતાં।।
આ શક્તિયુ નાશવાદુદન્નુ નોડિ ચિત્રનુ રુક્મજાલવિભૂષિત મહાગદॆયન્નુ હિડિદુ પ્રતિવિંદ્યન મેલॆ ऎસॆદનુ.
08010024a સા જઘાન હયાંસ્તસ્ય સારથિં ચ મહારણે।।
08010024c રથં પ્રમૃદ્ય વેગેન ધરણીમન્વપદ્યત।।
મહારણદલ્લિ અદુ અવન કુદુરॆગળન્નુ મત્તુ સારથિયન્નુ સંહરિસિ વેગદિંદ રથવન્નુ તળ્ળિ ધરણિય મેલॆ ઉરુળિસિતુ.
08010025a એતસ્મિન્નેવ કાલે તુ રથાદાપ્લુત્ય ભારત।
08010025c શક્તિં ચિક્ષેપ ચિત્રાય સ્વર્ણઘંટાં અલંકૃતાં।।
ભારત! અદેસમયદલ્લિ પ્રતિવિંદ્યનુ રથદિંદ હારિ, સ્વર્ણઘંટॆગળિંદ અલંકૃત શક્તિયન્નુ ચિત્રન મેલॆ ऎસॆદનુ.
08010026a તામાપતંતીં જગ્રાહ ચિત્રો રાજન્મહામનાઃ।
08010026c તતસ્તામેવ ચિક્ષેપ પ્રતિવિંદ્યાય ભારત।।
રાજન્! ભારત! મેલિંદ બીળુત્તિદ્દ અદન્નુ મહામનસ્વિ ચિત્રનુ હિડિદનુ મત્તુ અદન્ને પ્રતિવિંદ્યન મેલॆ ऎસॆદનુ.
08010027a સમાસાદ્ય રણે શૂરં પ્રતિવિંદ્યં મહાપ્રભા।
08010027c નિર્ભિદ્ય દક્ષિણં બાહું નિપપાત મહીતલે।
08010027e પતિતાભાસયચ્ચૈવ તં દેશમશનિર્યથા।।
મહાપ્રભॆયુળ્ળ અદુ રણદલ્લિ શૂર પ્રતિવિંદ્યન બલતોળન્નુ ભેદિસિ નॆલદમેલॆ બિદ્દિતુ. અદુ બિદ્દ પ્રદેશવુ મિંચિનોપાદિયલ્લિ પ્રકાશમાનગॊંડિતુ.
08010028a પ્રતિવિંદ્યસ્તતો રાજંસ્તોમરં હેમભૂષિતં।
08010028c પ્રેષયામાસ સંક્રુદ્ધશ્ચિત્રસ્ય વધકામ્યયા।।
રાજન્! આગ સંક્રુદ્ધનાગિ પ્રતિવિંદ્યનુ ચિત્રન વધॆયન્નુ બયસિ હેમભૂષિત તોમરવન્નુ પ્રયોગિસિદનુ.
08010029a સ તસ્ય દેવાવરણં ભિત્ત્વા હૃદયમેવ ચ।
08010029c જગામ ધરણીં તૂર્ણં મહોરગ ઇવાશયં।।
અદુ અવન કવચવન્નૂ હૃદયવન્નૂ ભેદિસિ કૂડલે મહાસર્પવુ બિલવન્નુ હેગો હાગॆ ધરણિયન્નુ હॊક્કિતુ.
08010030a સ પપાત તદા રાજંસ્તોમરેણ સમાહતઃ।
08010030c પ્રસાર્ય વિપુલૌ બાહૂ પીનૌ પરિઘસન્નિભૌ।।
રાજન્! તોમરદિંદ પ્રહૃતનાદ ચિત્રનુ પરિઘોપમ દપ્પ તોળુગળન્નુ હરડિ બિદ્દનુ.
08010031a ચિત્રં સંપ્રેક્ષ્ય નિહતં તાવકા રણશોભિનઃ।
08010031c અભ્યદ્રવંત વેગેન પ્રતિવિંદ્યં સમંતતઃ।।
ચિત્રનુ હતનાદુદન્નુ નોડિ નિન્નકડॆય રણશોભિગળુ વેગદિંદ પ્રતિવિંદ્યનન્નુ સુત્તુવરॆદુ આક્રમણિસિદરુ.
08010032a સૃજંતો વિવિધાન્બાણાં શતઘ્નીશ્ચ સકિંકિણીઃ।
08010032c ત એનં ચાદયામાસુઃ સૂર્યમભ્રગણા ઇવ।।
કિંકિણીગંટॆગળુળ્ળ શતઘ્નિગળન્નૂ વિવિધ બાણગળન્નુ પ્રયોગિસિ સૂર્યનન્નુ મોડગળુ મુસુકુવંતॆ અવરુ પ્રતિવિંદ્યનન્નુ મુસુકિદરુ.
08010033a તાનપાસ્ય મહાબાહુઃ શરજાલેન સંયુગે।
08010033c વ્યદ્રાવયત્તવ ચમૂં વજ્રહસ્ત ઇવાસુરીં।।
સંયુગદલ્લિ મહાબાહુ પ્રતિવિંદ્યનુ વજ્રહસ્તનુ અસુરી સેનॆયન્નુ હેગો હાગॆ શરજાલગળિંદ નિન્ન સેનॆયન્નુ પ્રહરિસિ ઓડિસિદનુ.
08010034a તે વધ્યમાનાઃ સમરે તાવકાઃ પાંડવૈર્નૃપ।
08010034c વિપ્રકીર્યંત સહસા વાતનુન્ના ઘના ઇવ।।
નૃપ! સમરદલ્લિ પાંડવરિંદ વધિસલ્પડુત્તિરુવ નિન્નકડॆયવરુ કૂડલે ભિરુગાળિયિંદ ચદુરિહોગુવ મોડગળંતॆ ચદુરિહોદરુ.
08010035a વિપ્રદ્રુતે બલે તસ્મિન્વધ્યમાને સમંતતઃ।
08010035c દ્રૌણિરેકોઽભ્યયાત્તૂર્ણં ભીમસેનં મહાબલં।।
વધિસલ્પડુત્તિરુવ સેનॆયુ ऎલ્લકડॆ પલાયનમાડુત્તિરલુ દ્રૌણિયॊબ્બને શીઘ્રવાગિ મહાબલ ભીમસેનનન્નુ આક્રમણિસિદનુ.
08010036a તતઃ સમાગમો ઘોરો બભૂવ સહસા તયોઃ।
08010036c યથા દેવાસુરે યુદ્ધે વૃત્રવાસવયોરભૂત્।।
આગ ऒમ્મિંદॊમ્મॆલે દેવાસુર યુદ્ધદલ્લિ વૃત્ર-વાસવર નડુવॆ હેગો હાગॆ અવરિબ્બર નડુવॆ ઘોર યુદ્ધવુ નડॆયિતુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે કર્ણપર્વણિ ચિત્રવધે દશમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ કર્ણપર્વદલ્લિ ચિત્રવધ ऎન્નુવ હત્તને અધ્યાયવુ.