164 saṃkulayuddhaḥ

praveśa

|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||

śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita

śrī mahābhārata

droṇa parva

droṇavadha parva

adhyāya 164

sāra

saṃkula yuddha (1-20). duryodhana-sātyakiyara yuddha (21-42). karṇa-bhīmasenara yuddha (43-47). droṇa-pāṃcālara yuddha (48-65). kṛṣṇanu aśvatthāmanu hatanādanèṃba sul̤l̤u suddiyannu haraḍisalu sūcisidudu (66-70). bhīmasenanu aśvatthāma èṃba hèsarina ānèyannu saṃharisi aśvatthāmanu hatanādanèṃdu ghoṣisidudu (71-73). hatāśanāda droṇanu pāṃcāla senèyannu dhvaṃsamāḍalu tòḍagidudu (74-85). ṛṣigal̤u droṇanigè kāṇisikòṃḍu yuddhadiṃda nivṛttanāgalu hel̤idudu (86-93). droṇanu kel̤alu yudhiṣṭhiranu aśvatthāmanu hatanādanèṃdu hel̤idudu (94-107). droṇa- dhṛṣṭadyumnara yuddha (108-159).

07164001 saṃjaya uvāca|
07164001a tasmiṃstathā vartamāne narāśvagajasaṃkṣaye|
07164001c duḥśāsano mahārāja dhṛṣṭadyumnamayodhayat||

saṃjayanu hel̤idanu: “mahārāja! hāgè narāśvagajasaṃhāravu naḍèyuttiralu duḥśāsananu dhṛṣṭadyumnanannu èdurisi yuddhamāḍidanu.

07164002a sa tu rukmarathāsakto duḥśāsanaśarārditaḥ|
07164002c amarṣāttava putrasya śarairvāhānavākirat||

rukmaratha droṇanòḍanòḍanè yuddhamāḍalu āsaktanāda avanannu duḥśāsananu śaragal̤iṃda gāyagòl̤isalu asahanèyiṃda avanu ninna magana kudurègal̤annu śaragal̤iṃda muccidanu.

07164003a kṣaṇena sa rathastasya sadhvajaḥ sahasārathiḥ|
07164003c nādṛśyata mahārāja pārṣatasya śaraiścitaḥ||

mahārāja! pārṣatana śaragal̤iṃda muccalpaṭṭa ā rathavu dhvaja-sārathigal̤òṃdigè kāṇadaṃtāyitu.

07164004a duḥśāsanastu rājeṃdra pāṃcālyasya mahātmanaḥ|
07164004c nāśakatpramukhe sthātuṃ śarajālaprapīḍitaḥ||

rājeṃdra! mahātma pāṃcālana śarajālagal̤iṃda cènnāgi pīḍitanāda duḥśāsananu avana muṃdè hèccukāla nillalu śakyanāgalilla.

07164005a sa tu duḥśāsanaṃ bāṇairvimukhīkṛtya pārṣataḥ|
07164005c kiraṃ śarasahasrāṇi droṇamevābhyayādraṇe||

pārṣatanu duḥśāsananannu bāṇagal̤iṃda vimukhanannāgi māḍi raṇadalli droṇananne ākramaṇisuttā sahasra bāṇagal̤annu èracidanu.

07164006a pratyapadyata hārdikyaḥ kṛtavarmā tadaṃtaraṃ|
07164006c sodaryāṇāṃ trayaścaiva ta enaṃ paryavārayan||

aṣṭaralli hārdikya kṛtavarma mattu duḥśāsanana mūvaru sahodararu dhṛṣṭadyumnanannu suttuvarèdaru.

07164007a taṃ yamau pṛṣṭhato'nvaitāṃ rakṣaṃtau puruṣarṣabhau|
07164007c droṇāyābhimukhaṃ yāṃtaṃ dīpyamānamivānalaṃ||

agniyaṃtè dedīpyamānanāgi uriyuttidda droṇana èdurāgi rabhasadiṃda munnugguttidda dhṛṣṭadyumnanannu puruṣarṣabha yamal̤a nakula-sahadevaru rakṣakarāgi hiṃbālisi hodaru.

07164008a saṃprahāramakurvaṃste sarve sapta mahārathāḥ|
07164008c amarṣitāḥ sattvavaṃtaḥ kṛtvā maraṇamagrataḥ||

ā èlla el̤u satvavaṃta asahanaśīla mahāratharū maraṇavanne muṃdiṭṭukòṃḍu prahārakāryadalli tòḍagiddaru.

07164009a śuddhātmānaḥ śuddhavṛttā rājansvargapuraskṛtāḥ|
07164009c āryanyuddhamakurvaṃta parasparajigīṣavaḥ||

rājan! āryan! śuddhātma śuddhanaḍatèya avaru parasparannu jayisuva icchèyiṃda svargavanne guriyannāgiṭṭukòṃḍu yuddhamāḍuttiddaru.

07164010a śuklābhijanakarmāṇo matimaṃto janādhipāḥ|
07164010c dharmayuddhamayudhyaṃta prekṣaṃto gatimuttamāṃ||

śuddhakarmagal̤a kulagal̤alli janisida matimaṃtarāda ā janādhiparu uttama gatiyanne abhilāṣisi dharmayuddhavannu māḍuttiddaru.

07164011a na tatrāsīdadharmiṣṭhamaśastraṃ yuddhameva ca|
07164011c nātra karṇī na nālīko na lipto na ca vastakaḥ||
07164012a na sūcī kapiśo nātra na gavāsthirgajāsthikaḥ|
07164012c iṣurāsīnna saṃśliṣṭo na pūtirna ca jihmagaḥ||

alli adharmapūrvakavāda athavā niṃdanīyavāda yuddhavu naḍèyuttiralilla. alli karṇi, nālīka, viṣalipta, vastaka, sūcī, piśa, vāstigajāstija, saṃśliṣṭa, pūti, mattu jihmagagal̤annu bal̤asuttiralilla.

07164013a ṛjūnyeva viśuddhāni sarve śastrāṇyadhārayan|
07164013c suyuddhena parā'llokānīpsaṃtaḥ kīrtimeva ca||

dharmayuddhadiṃda kīrtiyannū uttama lokagal̤annū paḍèdukòl̤l̤abekèṃdu icchisidda èlla yodharū nera viśuddha śastragal̤anne dharisiddaru.

07164014a tadāsīttumulaṃ yuddhaṃ sarvadoṣavivarjitaṃ|
07164014c caturṇāṃ tava yodhānāṃ taistribhiḥ pāṃḍavaiḥ saha||

āga ninnakaḍèya nālvaru yodharu mattu mūvaru pāṃḍavara kaḍèyavara madhyè sarvadoṣavarjita tumula yuddhavu naḍèyitu.

07164015a dhṛṣṭadyumnastu tān hitvā tava rājanratharṣabhān|
07164015c yamābhyāṃ vāritāndṛṣṭvā śīghrāstro droṇamabhyayāt||

rājan! ninna kaḍèya ratharṣabharannu nakula-sahadevaru taḍèyuttiddiddudannu noḍi śīghrāstra dhṛṣṭadyumnanu neravāgi droṇanannu ākramaṇisidanu.

07164016a nivāritāstu te vīrāstayoḥ puruṣasiṃhayoḥ|
07164016c samasajjaṃta catvāro vātāḥ parvatayoriva||

parvatagal̤iṃda caṃḍamārutavu taḍèhiḍiyalpaḍuvaṃtè ā ibbaru puruṣasiṃha vīra nakula-sahadevariṃda taḍèyalpaṭṭa ninnavarāda nālvaru avaròṃdigè yuddhadalli tòḍagidaru.

07164017a dvābhyāṃ dvābhyāṃ yamau sārdhaṃ rathābhyāṃ rathapuṃgavau|
07164017c samāsaktau tato droṇaṃ dhṛṣṭadyumno'bhyavartata||

ibbibbaru rathapuṃgavaru òbbòbba yamal̤òḍanè rathayuddhadalli samāsaktarāgiralu dhṛṣṭadyumnanu droṇanannu ākramaṇisidanu.

07164018a dṛṣṭvā droṇāya pāṃcālyaṃ vrajaṃtaṃ yuddhadurmadaṃ|
07164018c yamābhyāṃ tāṃśca saṃsaktāṃstadaṃtaramupādravat||
07164019a duryodhano mahārāja kiraṃ śoṇitabhojanān|
07164019c taṃ sātyakiḥ śīghrataraṃ punarevābhyavartata||

pāṃcālyanu yuddhadurmada droṇana melè èraguttiruvudannu mattu nakula-sahadevaru ul̤idavaròḍanè yuddhadalli samāsaktarāgiruvudannu noḍi mahārāja duryodhananu raktavannu kuḍiyuva bāṇagal̤annu surisuttā madhyadalli nuggi ākramaṇamāḍidanu. āga avanannu sātyakiyu punaḥ śīghravāgi ākramaṇisi taḍèdanu.

07164020a tau parasparamāsādya samīpe kurumādhavau|
07164020c hasamānau nṛśārdūlāvabhītau samagaccatāṃ||

avaribbaru kuru-mādhava naraśārdūlaru parasparara samīpa baṃdu nirbhītarāgi gahagahisi naguttā yuddhadalli tòḍagidaru.

07164021a bālye vṛttāni sarvāṇi prīyamāṇau viciṃtya tau|
07164021c anyonyaṃ prekṣamāṇau ca hasamānau punaḥ punaḥ||

anyonyarannu noḍi bālyadalli naḍèdidda èlla priya saṃgatigal̤annū smarisikòṃḍu punaḥ punaḥ naguttiddaru.

07164022a atha duryodhano rājā sātyakiṃ pratyabhāṣata|
07164022c priyaṃ sakhāyaṃ satataṃ garhayanvṛttamātmanaḥ||

āga rājā duryodhananu priya sakha sātyakigè tannannu tāne niṃdisikòl̤l̤uttā hel̤idanu:

07164023a dhikkrodhaṃ dhiksakhe lobhaṃ dhiṃ mohaṃ dhigamarṣitaṃ|
07164023c dhigastu kṣātramācāraṃ dhigastu balamaurasaṃ||

“sakhā! ī krodhakkè dhikkāra! ī lobha, moha, asahanègal̤igè dhikkāra! kṣatriya naḍatègè dhikkāra! śreṣṭha èdègārikègū dhikkāra!

07164024a yattvaṃ māmabhisaṃdhatse tvāṃ cāhaṃ śinipuṃgava|
07164024c tvaṃ hi prāṇaiḥ priyataro mamāhaṃ ca sadā tava||

śinipuṃgava! ninnannu nānu mattu nannannu nīnu èdurisi yuddhamāḍuttiddevèyallā! sadā nīnu nanagè prāṇakkiṃtalū priyanāgiddè. nānū kūḍa ninagè prāṇakkiṃtalū priyanāgiddè!

07164025a smarāmi tāni sarvāṇi bālye vṛttāni yāni nau|
07164025c tāni sarvāṇi jīrṇāni sāṃprataṃ nau raṇājire|
07164025e kimanyatkrodhalobhābhyāṃ yudhyāmi tvādya sātvata||

nāvibbarū bālyadalli māḍidudèllavannū nānu smarisikòl̤l̤uttenè. ādarè ī raṇāṃgaṇadalli avèllavū jīrṇavāgi mugiduhodaṃtivè! krodha-lobhagal̤allade berè yāva kāraṇakkāgi nāvu iṃdu yuddhamāḍuttiddevè sātvata?”

07164026a taṃ tathāvādinaṃ rājansātyakiḥ pratyabhāṣata|
07164026c prahasanviśikhāṃstīkṣṇānudyamya paramāstravit||

rājan! hāgè mātanāḍuttidda avanigè paramāstragal̤annu til̤ididda sātyakiyu tīkṣṇa viśikhagal̤annu èttikòṃḍu naguttā uttarisi hel̤idanu:

07164027a neyaṃ sabhā rājaputra na cācāryaniveśanaṃ|
07164027c yatra krīḍitamasmābhistadā rājansamāgataiḥ||

“rājaputra! rājan! idu aṃdu nāvu òṭṭāgi āṭavāḍuttidda sabhèyū alla. ācāryana manèyū alla.”

07164028 duryodhana uvāca|
07164028a kva sā krīḍā gatāsmākaṃ bālye vai śinipuṃgava|
07164028c kva ca yuddhamidaṃ bhūyaḥ kālo hi duratikramaḥ||

duryodhananu hel̤idanu: “śinipuṃgava! bālyadalli āḍuttidda ā namma āṭavu èlli hoyitu? punaḥ ī yuddhavu etakkè? kālavannu mīrihoguvudu atyaṃta kaṣṭakaravādudu!

07164029a kiṃ nu no vidyate kṛtyaṃ dhanena dhanalipsayā|
07164029c yatra yudhyāmahe sarve dhanalobhātsamāgatāḥ||

illi nāvèllarū dhanalobhadiṃdale yuddhakkè serikòṃḍillave? ādarè namagè dhanadiṃdāgalī dhanada āsèyiṃdāgalī māḍuva kāryavenidè?””

07164030 saṃjaya uvāca|
07164030a taṃ tathāvādinaṃ tatra rājānaṃ mādhavo'bravīt|
07164030c evaṃvṛttaṃ sadā kṣatraṃ yaddhaṃtīha gurūnapi||

saṃjayanu hel̤idanu: “alli hāgè mātanāḍuttidda rāja duryodhananigè mādhava sātyakiyu hel̤idanu: “kṣatriyanāgi sadā hīgèye naḍèdukòl̤l̤abekāguttadè. guruvādarū avanòṃdigè yuddhamāḍabekāguttadè!

07164031a yadi te'haṃ priyo rājaṃ jahi māṃ mā ciraṃ kṛthāḥ|
07164031c tvatkṛte sukṛtā'llokāngacceyaṃ bharatarṣabha||

rājan! òṃduvel̤è nānu ninagè priyanāgiddarè nannannu jayisu! sāvakāśamāḍabeḍa! bharatarṣabha! nīnu hāgè māḍidarè nānu aneka sukṛtalokagal̤igè hogaballè!

07164032a yā te śaktirbalaṃ caiva tat kṣipraṃ mayi darśaya|
07164032c neccāmyetadahaṃ draṣṭuṃ mitrāṇāṃ vyasanaṃ mahat||

ādudariṃda ninnalliruva śakti-balagal̤annu begane nannalli pradarśisu. mitrara ī mahā vyasanavannu innū hèccukāla noḍalu nanagiṣṭavilla!”

07164033a ityevaṃ vyaktamābhāṣya pratibhāṣya ca sātyakiḥ|
07164033c abhyayāttūrṇamavyagro nirapekṣo viśāṃ pate||

viśāṃpate! hīgè avyagra sātyakiyu spaṣṭamātugal̤annāḍi avanigè uttarisi begane nirapekṣanāgi avanannu ākramaṇisidanu.

07164034a tamāyāṃtamabhiprekṣya pratyagṛhṇāttavātmajaḥ|
07164034c śaraiścāvākiradrājaṃ śaineyaṃ tanayastava||

rājan! avanu ākramaṇisuttiruvudannu noḍi ninna maganu śaineyanannu śaragal̤iṃda mucci taḍèdanu.

07164035a tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurumādhavasiṃhayoḥ|
07164035c anyonyaṃ kruddhayorghoraṃ yathā dviradasiṃhayoḥ||

āga anyonyaralli kruddharāgidda kuru-mādhavasiṃharòḍanè ānè-siṃhagal̤a naḍuvinaṃtè ghora yuddhavu naḍèyitu.

07164036a tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ sātvataṃ yuddhadurmadaṃ|
07164036c duryodhanaḥ pratyavidhyaddaśabhirniśitaiḥ śaraiḥ||

anaṃtara duryodhananu yuddhadurmada sātvatanannu pūrṇāyatavāgi sèl̤èdu biḍalpaṭṭa hattu niśita śaragal̤iṃda hòḍèdanu.

07164037a taṃ sātyakiḥ pratyaviddhattathaiva daśabhiḥ śaraiḥ|
07164037c paṃcāśatā punaścājau triṃśatā daśabhiśca ha||

hāgèye sātyakiyū kūḍa avanannu tirugi hattu śaragal̤iṃda, mattè punaḥ aivattu, mūvattu mattu hattu śaragal̤iṃda hòḍèdanu.

07164038a tasya saṃdadhataśceṣūnsaṃhiteṣuṃ ca kārmukaṃ|
07164038c accinatsātyakistūrṇaṃ śaraiścaivābhyavīvṛṣat||

āga sātyakiyu takṣaṇave duryodhananu saṃdhānamāḍuttidda bāṇavannū ā bāṇadiṃda kūḍidda dhanussanū kattarisi avanannu cènnāgi gāyagòl̤isidanu.

07164039a sa gāḍhaviddho vyathitaḥ pratyapāyādrathāṃtaraṃ|
07164039c duryodhano mahārāja dāśārhaśarapīḍitaḥ||

mahārāja! dāśārhana śara pīḍita duryodhananu gāḍavāgi gāyagòṃḍu vyathitanāgi rathadalliye nusul̤ikòṃḍanu.

07164040a samāśvasya tu putraste sātyakiṃ punarabhyayāt|
07164040c visṛjanniṣujālāni yuyudhānarathaṃ prati||

svalpahòttu viśramisi ninna maganu sātyakiyannu punaḥ ākramaṇisidanu. yuyudhānana rathada melè avanu bāṇagal̤a jālagal̤annu sṛṣṭisidanu.

07164041a tathaiva sātyakirbāṇānduryodhanarathaṃ prati|
07164041c pratataṃ vyasṛjadrājaṃstatsaṃkulamavartata||

hāgèye sātyakiyu kūḍa duryodhanana rathada melè satatavāgi bāṇagal̤annu surisuttiddanu. anaṃtara ā yuddhavu saṃkulayuddhavāgi pariṇamisitu.

07164042a tatreṣubhiḥ kṣipyamāṇaiḥ patadbhiśca samaṃtataḥ|
07164042c agneriva mahākakṣe śabdaḥ samabhavanmahān||

avaribbara bāṇagal̤u hāri èllakaḍè bīl̤uttiruvāga mahāpòdèyamelè bèṃkiyu bīl̤uttiddarè hegè śabdhavāguttadèyo hāgè mahā śabdhavu uṃṭāyitu.

07164043a tatrābhyadhikamālakṣya mādhavaṃ rathasattamaṃ|
07164043c kṣipramabhyapatatkarṇaḥ parīpsaṃstanayaṃ tava||

rathasattama mādhavana kai melāguttiddudannu noḍida karṇanu ninna maganannu rakṣisuva saluvāgi begane alligè dhāvisidanu.

07164044a na tu taṃ marṣayāmāsa bhīmaseno mahābalaḥ|
07164044c abhyayāttvaritaḥ karṇaṃ visṛjansāyakānbahūn||

adannu mahābala bhīmasenanu sahisikòl̤l̤alilla. avanu tvarèmāḍi aneka sāyakagal̤annu cèlluttā karṇanannu ākramaṇisidanu.

07164045a tasya karṇaḥ śitānbāṇānpratihanya hasanniva|
07164045c dhanuḥ śarāṃśca cicceda sūtaṃ cābhyahanaccaraiḥ||

karṇanu nasunaguttā avanannu niśita bāṇagal̤iṃda tirugi hòḍèdanu mattu śaragal̤iṃda avana dhanussu-śaragal̤annu tuṃḍarisi sārathiyannu saṃharisidanu.

07164046a bhīmasenastu saṃkruddho gadāmādāya pāṃḍavaḥ|
07164046c dhvajaṃ dhanuśca sūtaṃ ca sammamardāhave ripoḥ||

pāṃḍava bhīmasenanādaro saṃkruddhanāgi gadèyannèttikòṃḍu yuddhadalli ripuvina dhvajavannū, dhanussannū, sārathiyannū dhvaṃsamāḍidanu.

07164047a amṛṣyamāṇaḥ karṇastu bhīmasenamayudhyata|
07164047c vividhairiṣujālaiśca nānāśastraiśca samyuge||

asahanaśīla karṇanādaro vividha śarajālagal̤iṃda mattu nānā śastragal̤iṃda raṇaraṃgadalli bhīmasenanòḍanè yuddhamāḍidanu.

07164048a saṃkule vartamāne tu rājā dharmasuto'bravīt|
07164048c pāṃcālānāṃ naravyāghrānmatsyānāṃ ca nararṣabhān||

ī rīti saṃkulayuddhavu naḍèyuttiralu rājā dharmasutanu pāṃcāla naravyāghrarigū matsya nararṣabharigū hel̤idanu:

07164049a ye naḥ prāṇāḥ śiro ye no ye no yodhā mahābalāḥ|
07164049c ta ete dhārtarāṣṭreṣu viṣaktāḥ puruṣarṣabhāḥ||

“namma prāṇasamānarū śirāsamānarū āgiruva ā mahābala yodha puruṣarṣabharu dhārtarāṣṭraròṃdigè yuddhamāḍuttiddārè.

07164050a kiṃ tiṣṭhata yathā mūḍhāḥ sarve vigatacetasaḥ|
07164050c tatra gaccata yatraite yudhyaṃte māmakā rathāḥ||
07164051a kṣatradharmaṃ puraskṛtya sarva eva gatajvarāḥ|

illi ekè nīvèllarū jñānatappidavaraṃtè mattu mūḍharaṃtè niṃtiruviri? kṣatradharmavannu muṃdiṭṭukòṃḍu niściṃtarāgi nannavarāda mahāratharu èlli yuddhamāḍuttiruvaro alligè hogi!

07164051c jayaṃto vadhyamānā vā gatimiṣṭāṃ gamiṣyatha||
07164052a jitvā ca bahubhiryajñairyakṣyadhvaṃ bhūridakṣiṇaiḥ|
07164052c hatā vā devasādbhūtvā lokānprāpsyatha puṣkalān||

jayagal̤isiyādarū athavā vadhisalpaṭṭarū namagiṣṭavāda gatiyanne paḍèyuttevè. gèddarè bhūridakṣiṇègal̤ul̤l̤a aneka yajñagal̤annu māḍuviraṃtè. athavā maḍidarè devarūpigal̤āgi puṣkala puṇyalokagal̤annu paḍèyuviraṃtè!”

07164053a te rājñā coditā vīrā yotsyamānā mahārathāḥ|
07164053c caturdhā vahinīṃ kṛtvā tvaritā droṇamabhyayuḥ||

rājaniṃda hīgè pracoditarāda mahāratharu yudyodṛtarāgi senèyannu nālku bhāgagal̤annāgi māḍikòṃḍu tvarèmāḍi droṇanannu ākramaṇisidaru.

07164054a pāṃcālāstvekato droṇamabhyaghnanbahubhiḥ śaraiḥ|
07164054c bhīmasenapurogāśca ekataḥ paryavārayan||

pāṃcālara òṃdu tuṃḍu aneka śaragal̤iṃda droṇanannu ākramaṇisitu. innòṃdu bhāgavu bhīmasenanannu muṃdiṭṭukòṃḍu droṇanannu ākramaṇisitu.

07164055a āsaṃstu pāṃḍuputrāṇāṃ trayo'jihmā mahārathāḥ|
07164055c yamau ca bhīmasenaśca prākrośaṃta dhanaṃjayaṃ||

pāṃḍuputraralli kuṭilarāgidda mūvaru mahāratharu – nakula, sahadeva mattu bhīmasenaru – dhanaṃjayanannu kūgi karèdu hel̤idaru:

07164056a abhidravārjuna kṣipraṃ kurūndroṇādapānuda|
07164056c tata enaṃ haniṣyaṃti pāṃcālā hatarakṣiṇaṃ||

“arjana! beganè bā! kuruyodharannu droṇaniṃda berpaḍisu! anaṃtara rakṣaṇèyannu kal̤èdukòṃḍa droṇanannu pāṃcālaru saṃharisuttārè!”

07164057a kauraveyāṃstataḥ pārthaḥ sahasā samupādravat|
07164057c pāṃcālāneva tu droṇo dhṛṣṭadyumnapurogamān||

kūḍale pārthanu kauraveyarannu ākramaṇisidanu. droṇanādaro dhṛṣṭadyumnana nāyakatvadallidda pāṃcālaròḍanè yuddhavannu muṃduvarisidanu.

07164058a pāṃcālānāṃ tato droṇo'pyakarotkadanaṃ mahat|
07164058c yathā kruddho raṇe śakro dānavānāṃ kṣayaṃ purā||

kruddha iṃdranu hiṃdè raṇadalli dānavarannu hegè nāśagòl̤isidano hāgè droṇanu pāṃcālaròḍanè mahā kadanavanne naḍèsidanu.

07164059a droṇāstreṇa mahārāja vadhyamānāḥ pare yudhi|
07164059c nātrasaṃta raṇe droṇātsattvavaṃto mahārathāḥ||

mahārāja! droṇaniṃda yuddhadalli satatavāgi vadhisalpaḍuttiddarū sattvavaṃta mahāratha pāṃcālaru raṇadalli droṇanigè bhayapaḍalilla.

07164060a vadhyamānā mahārāja pāṃcālāḥ sṛṃjayāstathā|
07164060c droṇamevābhyayuryuddhe mohayaṃto mahārathaṃ||

mahārāja! vadhisalpaḍuttidda pāṃcāla-sṛṃjayaru mohagòṃḍiruvaro ènnuvaṃtè munnuggi mahāratha droṇananne ākramaṇisi yuddhamāḍuttiddaru.

07164061a teṣāṃ tūtsādyamānānāṃ pāṃcālānāṃ samaṃtataḥ|
07164061c abhavadbhairavo nādo vadhyatāṃ śaraśaktibhiḥ||

bāṇagal̤iṃda muccalpaṭṭa mattu śaraśaktiyiṃda vadhisalpaḍuttidda pāṃcālara bhairava nādavu èllakaḍègal̤iṃda kel̤ibaruttittu.

07164062a vadhyamāneṣu saṃgrāme pāṃcāleṣu mahātmanā|
07164062c udīryamāṇe droṇāstre pāṃḍavānbhayamāviśat||

saṃgrāmadalli droṇāstradiṃda sīl̤alpaṭṭu vadhisalpaḍuttiruva mahātma pāṃcālarannu noḍi pāṃḍavaralli bhītiyu āvarisitu.

07164063a dṛṣṭvāśvanarasaṃghānāṃ vipulaṃ ca kṣayaṃ yudhi|
07164063c pāṃḍaveyā mahārāja nāśaṃsurvijayaṃ tadā||

mahārāja! āga yuddhadalli vipulavāgi nāśagòl̤l̤uttiruva aśva-nara saṃghagal̤annu noḍi pāṃḍavarigè vijayavu dòrakuttadè ènnuvudara melè saṃśayavuṃṭāyitu.

07164064a kacciddroṇo na naḥ sarvān kṣapayetparamāstravit|
07164064c samiddhaḥ śiśirāpāye dahankakṣamivānalaḥ||

“grīṣma‌ṛtuvinalli prajvalisuva agniyu òṇa pòdèyannu suṭṭu bhasmamāḍuvaṃtè paramāstraviduvāda droṇanu nammèllarannū saṃharisibiḍuvudillave?

07164065a na cainaṃ samyuge kaścitsamarthaḥ prativīkṣituṃ|
07164065c na cainamarjuno jātu pratiyudhyeta dharmavit||

ī yuddhadalli droṇanannu diṭṭasi noḍalu samartharu yārū illa. dharmavidu arjunanādaro droṇanòḍanè yuddhamāḍuvavanalla!”

07164066a trastānkuṃtīsutāndṛṣṭvā droṇasāyakapīḍitān|
07164066c matimāṃ śreyase yuktaḥ keśavo'rjunamabravīt||

droṇana sāyakagal̤iṃda pīḍitarāgi bhayagòṃḍiruva kuṃtīsutarannu noḍi avara śreyassanne matiyalliṭṭukòṃḍidda keśavanu arjunanigè hel̤idanu:

07164067a naiṣa yuddhena saṃgrāme jetuṃ śakyaḥ kathaṃ cana|
07164067c api vṛtrahaṇā yuddhe rathayūthapayūthapaḥ||

“ī rathayūthapayūthapanannu saṃgrāmadalli yuddhadiṃda jayisalu vṛtrahara iṃdranigū èṃdū sādhyavilla.

07164068a āsthīyatāṃ jaye yogo dharmamutsṛjya pāṃḍava|
07164068c yathā vaḥ samyuge sarvānna hanyādrukmavāhanaḥ||

pāṃḍava! dharmavannu badigòtti nāvu jayavannu paḍèyuvudaralli niratarāgabeku athavā rukmavāhana droṇanu saṃyugadalli nammèllarannū saṃharisuttānè.

07164069a aśvatthāmni hate naiṣa yudhyediti matirmama|
07164069c taṃ hataṃ samyuge kaścidasmai śaṃsatu mānavaḥ||

aśvatthāmanu hatanādarè ivanu yuddhamāḍuvudilla èṃdu nanna abhiprāya. yuddhadalli avanu hatanādanèṃdu yārādarū manuṣyanu avanigè hel̤ali!”

07164070a etannārocayadrājankuṃtīputro dhanaṃjayaḥ|
07164070c anye tvarocayansarve kṛccreṇa tu yudhiṣṭhiraḥ||

rājan! idu kuṃtīputra dhanaṃjayanigè svalpavū hiḍisalilla. ādarè berèyavarèllaru mattu kaṣṭadiṃda yudhiṣṭhiranū idakkè sammatiyittaru.

07164071a tato bhīmo mahābāhuranīke sve mahāgajaṃ|
07164071c jaghāna gadayā rājannaśvatthāmānamityuta||

rājan! āga mahābāhu bhīmanu tannade senèyallidda aśvatthāma èṃdu karèyalpaḍuttidda mahāgajavannu gadèyiṃda saṃharisidanu.

07164072a bhīmasenastu savrīḍamupetya droṇamāhave|
07164072c aśvatthāmā hata iti śabdamuccaiścakāra ha||

bhīmasenanādaro lajjāyuktanāgiye āhavadalli droṇana samīpa hogi aśvatthāmanu hatanādanèṃdu gaṭṭiyāgi kūgidanu.

07164073a aśvatthāmeti hi gajaḥ khyāto nāmnā hato'bhavat|
07164073c kṛtvā manasi taṃ bhīmo mithyā vyāhṛtavāṃstadā||

ekèṃdarè aśvatthāma èṃba hèsariniṃda khyāta ānèyòṃdu hatavāgittu. adanne manassigè taṃdukòṃḍu bhīmanu sul̤l̤u suddiyannu pasarisiddanu.

07164074a bhīmasenavacaḥ śrutvā droṇastatparamapriyaṃ|
07164074c manasā sannagātro'bhūdyathā saikatamaṃbhasi||

bhīmasenana ā parama apriya mātannu kel̤i droṇana śarīravu nīrinalli maral̤u kadaḍihoguvaṃtè śithilavāgi hoyitu.

07164075a śaṃkamānaḥ sa tanmithyā vīryajñaḥ svasutasya vai|
07164075c hataḥ sa iti ca śrutvā naiva dhairyādakaṃpata||

ādarè tanna magana vīryavannu til̤ididda avanu adòṃdu sul̤l̤èṃdu śaṃkisidanu. avanu hatanādanèṃdu kel̤idarū dhairyadiṃda vicalitanāgalilla.

07164076a sa labdhvā cetanāṃ droṇaḥ kṣaṇenaiva samāśvasat|
07164076c anuciṃtyātmanaḥ putramaviṣahyamarātibhiḥ||

tanna maganannu yuddhadalli amararū èdurisalāraru èṃdu yocisi droṇanu kṣaṇadalliye āśvāsanèhòṃdi cetarisikòṃḍanu.

07164077a sa pārṣatamabhidrutya jighāṃsurmṛtyumātmanaḥ|
07164077c avākiratsahasreṇa tīkṣṇānāṃ kaṃkapatriṇāṃ||

tanagè mṛtyurūpanāgidda pārṣatanannu saṃharisuva icchèyiṃda sahasrāru tīkṣṇa kaṃkapatrigal̤iṃda avanannu muccidanu.

07164078a taṃ vai viṃśatisāhasrāḥ pāṃcālānāṃ nararṣabhāḥ|
07164078c tathā caraṃtaṃ saṃgrāme sarvato vyakiraṃ śaraiḥ||

hāgè saṃgrāmadalli saṃcarisuttidda droṇanannu ippattu sāvira pāṃcāla nararṣabharu śaragal̤iṃda èllakaḍègal̤iṃda muccidaru.

07164079a tataḥ prāduṣkaroddroṇo brāhmamastraṃ paraṃtapaḥ|
07164079c vadhāya teṣāṃ śūrāṇāṃ pāṃcālānāmamarṣitaḥ||

āga kopagòṃḍa paraṃtapa droṇanu ā pāṃcālaśūrara vadhègèṃdu brahmāstravannu hūḍidanu.

07164080a tato vyarocata droṇo vinighnansarvasomakān|
07164080c śirāṃsyapātayaccāpi pāṃcālānāṃ mahāmṛdhe|
07164080e tathaiva parighākārānbāhūnkanakabhūṣaṇān||

āga sarva somakarannu saṃharisuttā droṇanu virājisidanu. mahāraṇadalli pāṃcālara śiragal̤u mattu hāgèye kanabhūṣaṇagal̤iṃda alaṃkṛta parighākārada aneka bāhugal̤ū urul̤idavu.

07164081a te vadhyamānāḥ samare bhāradvājena pārthivāḥ|
07164081c medinyāmanvakīryaṃta vātanunnā iva drumāḥ||

samaradalli bhāradvājaniṃda vadhisalpaṭṭa pārthivaru caṃḍamārutakkè sikki bidda vṛkṣagal̤aṃtè raṇabhūmiyalli haraḍi bīl̤uttiddaru.

07164082a kuṃjarāṇāṃ ca patatāṃ hayaughānāṃ ca bhārata|
07164082c agamyarūpā pṛthivī māṃsaśoṇitakardamā||

bhārata! kèl̤agè bīl̤uttidda ānègal̤a mattu kudurègal̤a guṃpugal̤iṃda raṇabhūmiyu māṃsa-rakta-majjègal̤iṃda agamyarūpavāgi toritu.

07164083a hatvā viṃśatisāhasrānpāṃcālānāṃ rathavrajān|
07164083c atiṣṭhadāhave droṇo vidhūmo'gniriva jvalan||

rathārūḍharāgidda ippattu sāvira pāṃcālarannu saṃharisi droṇanu yuddhabhūmiyalli prajvalisuttiruva hògèyillada agniyaṃtè śobhisuttiddanu.

07164084a tathaiva ca punaḥ kruddho bhāradvājaḥ pratāpavān|
07164084c vasudānasya bhallena śiraḥ kāyādapāharat||

hāgèye kruddha pratāpavān bhāradvājanu punaḥ bhalladiṃda vasudānana śiravannu śarīradiṃda apaharisidanu.

07164085a punaḥ paṃcaśatānmatsyān ṣaṭsahasrāṃśca sṛṃjayān|
07164085c hastināmayutaṃ hatvā jaghānāśvāyutaṃ punaḥ||

punaḥ avanu aidunūru matsyarannū, ārusāvira sṛṃjayarannū, hattu sāvira ānègal̤annū, hattu sāvira kudurègal̤annū saṃharisidanu.

07164086a kṣatriyāṇāmabhāvāya dṛṣṭvā droṇamavasthitaṃ|
07164086c ṛṣayo'bhyāgamaṃstūrṇaṃ havyavāhapurogamāḥ||
07164087a viśvāmitro jamadagnirbhāradvājo'tha gautamaḥ|
07164087c vasiṣṭhaḥ kaśyapo'triśca brahmalokaṃ ninīṣavaḥ||
07164088a sikatāḥ pṛśnayo gargā bālakhilyā marīcipāḥ|
07164088c bhṛgavo'mgirasaścaiva sūkṣmāścānye maharṣayaḥ||

kṣatriyarannu nirmūlanagòl̤isalu vyavasthitanāgidda droṇanannu noḍi takṣaṇave havyavāhanannu muṃdirisikòṃḍu brahmalokakkè karèdukòṃḍu hogalu avana bal̤i viśvāmitra, jamadagni, bhāradvāja, gautama, vasiṣṭha, kaśyapa, atri, sikataru, pṛśnaru, gargaru, vālakhilyaru, marīciparu, bhṛguvaṃśajaru, aṃgirasaru, mattu anya sūkṣma maharṣigal̤u raṇaraṃgakkè āgamisidaru.

07164089a ta enamabruvansarve droṇamāhavaśobhinaṃ|
07164089c adharmataḥ kṛtaṃ yuddhaṃ samayo nidhanasya te||

avarèllarū raṇāṃgaṇadalli śobhāyamāna droṇanigè hel̤idaru: “nīnu adharmataḥ yuddhamāḍuttiruvè. ninna nidhanada kālavu baṃdòdagidè.

07164090a nyasyāyudhaṃ raṇe droṇa sametyāsmānavasthitān|
07164090c nātaḥ krūrataraṃ karma punaḥ kartuṃ tvamarhasi||

droṇa! āyudhavannu kèl̤agiḍu! illi baṃdu niṃtiruva nammannu sariyāgi noḍu! ī krūratara karmavannu māḍuvudu ninagè sariyalla!

07164091a vedavedāṃgaviduṣaḥ satyadharmaparasya ca|
07164091c brāhmaṇasya viśeṣeṇa tavaitannopapadyate||

veda-vedāṃgapāraṃgatanāgiruvè. satya-dharmaparāyaṇanāgiruvè. èllakkiṃtalū migilāgi brāhmaṇanāgiruvè! ninnaṃtavanigè ī vināśakāryavu khaṃḍitavāgi śobhisuvudilla.

07164092a nyasyāyudhamamogheṣo tiṣṭha vartmani śāśvate|
07164092c paripūrṇaśca kālaste vastuṃ loke'dya mānuṣe||

amogha bāṇagal̤annu hòṃdiruvavane! āyudhavannu tòrè! śāśvatadalli buddhiyannirisu. manuṣya lokadalli ninna vāsada kālavu paripūrṇavāgidè.”

07164093a iti teṣāṃ vacaḥ śrutvā bhīmasenavacaśca tat|
07164093c dhṛṣṭadyumnaṃ ca saṃprekṣya raṇe sa vimanābhavat||

avara ī mātannū bhīmasenana mātannū kel̤i mattu dhṛṣṭadyumnanannū noḍi avanu raṇadiṃda vimanaskanādanu.

07164094a sa dahyamāno vyathitaḥ kuṃtīputraṃ yudhiṣṭhiraṃ|
07164094c ahataṃ vā hataṃ veti papracca sutamātmanaḥ||

vyathèyiṃda suḍuttiruva ā sumahātmanu “avanu hatanādane athavā hatanāgalillave?” èṃdu kuṃtīputra yudhiṣṭhiranannu kel̤idanu.

07164095a sthirā buddhirhi droṇasya na pārtho vakṣyate'nṛtaṃ|
07164095c trayāṇāmapi lokānāmaiśvaryārthe kathaṃ cana||

ekèṃdarè pārthanu mūru lokagal̤a aiśvaryakkāgiye ādarū athavā berè yāvude kāraṇakkādarū sul̤l̤uhel̤uvudillavèṃdu droṇana dṛḍha naṃbikèyāgittu.

07164096a tasmāttaṃ paripapracca nānyaṃ kaṃ cidviśeṣataḥ|
07164096c tasmiṃstasya hi satyāśā bālyātprabhṛti pāṃḍave||

ādudariṃdale avanu satyavannu til̤iyabekāgi berè yārannū kel̤ade bālyadiṃdalū satyavādiyāgidda pāṃḍavanalliye kel̤idanu.

07164097a tato niṣpāṃḍavāmurvīṃ kariṣyaṃtaṃ yudhāṃ patiṃ|
07164097c droṇaṃ jñātvā dharmarājaṃ goviṃdo vyathito'bravīt||

āga senāpati droṇanu bhūmiyannu niṣpāṃḍavarannāgi māḍuttānèṃdu til̤ida goviṃdanu vyathitanāgi dharmarājanigè hel̤idanu:

07164098a yadyardhadivasaṃ droṇo yudhyate manyumāsthitaḥ|
07164098c satyaṃ bravīmi te senā vināśaṃ samupaiṣyati||

“òṃduvel̤è innòṃdu ardhadivasa droṇanu krodhitanāgi yuddhamāḍidarè avanu ninna senèyannu saṃpūrṇavāgi nāśagòl̤isuttānè. ninagè nānu satyavanne hel̤uttiddenè.

07164099a sa bhavāṃstrātu no droṇātsatyājjyāyo'nṛtaṃ bhavet|
07164099c anṛtaṃ jīvitasyārthe vadanna spṛśyate'nṛtaiḥ||

nīnīga nammèllarannū droṇaniṃda rakṣisabekāgidè. kèlavu samayagal̤alli satyavacanakkiṃtalū sul̤l̤umāte śreṣṭhavènèsikòl̤l̤uttadè. prāṇavannu ul̤isikòl̤l̤uvudakkāgi āḍida sul̤l̤u sul̤l̤āḍidavanannu sparṣisuvudilla.”

07164100a tayoḥ saṃvadatorevaṃ bhīmaseno'bravīdidaṃ|
07164100c śrutvaiva taṃ mahārāja vadhopāyaṃ mahātmanaḥ||

avaribbaru hīgè mātanāḍikòl̤l̤uttiruvāga bhīmasenanū ī mātannāḍidanu: “mahārāja! ā mahātmana vadhopāyavannu nānū kel̤idè.

07164101a gāhamānasya te senāṃ mālavasyeṃdravarmaṇaḥ|
07164101c aśvatthāmeti vikhyāto gajaḥ śakragajopamaḥ||
07164102a nihato yudhi vikramya tato'haṃ droṇamabruvaṃ|
07164102c aśvatthāmā hato brahmannivartasvāhavāditi||

āga ninna senèya madhyadalli saṃcarisuttidda, iṃdrana airāvatakkè samanāda, mālavarāja iṃdravarmana aśvatthāma èṃdu vikhyāta ānèyannu nānu yuddhadalli vikramadiṃda saṃharisi, droṇanigè “aśvatthāmanu hatanāgiddānè. brahman! yuddhadiṃda vimukhanāgu!” èṃdu hel̤idè.

07164103a nūnaṃ nāśraddadhadvākyameṣa me puruṣarṣabhaḥ|
07164103c sa tvaṃ goviṃdavākyāni mānayasva jayaiṣiṇaḥ||

ādarè ā puruṣarṣabhanu nanna mātina melè viśvāsavanniḍalilla. ādudariṃda jayavannu bayasuva nīnu goviṃdana mātannu òppiko!

07164104a droṇāya nihataṃ śaṃsa rājaṃ śāradvatīsutaṃ|
07164104c tvayokto naiṣa yudhyeta jātu rājandvijarṣabhaḥ|
07164104e satyavān hi nṛloke'sminbhavānkhyāto janādhipa||

rājan! śāradvatī sutanu hatanādanèṃdu droṇanigè hel̤u. rājan! idannu nīnu hel̤idarè naṃtara ā dvijarṣabhanu khaṃḍitavāgi yuddhavannu māḍuvudilla. ekèṃdarè, janādhipa! naralokadalli nīnu satyavānanèṃdu khyātanāgiddīyè!”

07164105a tasya tadvacanaṃ śrutvā kṛṣṇavākyapracoditaḥ|
07164105c bhāvitvācca mahārāja vaktuṃ samupacakrame||

mahārāja! avana ā mātannu kel̤i mattu kṛṣṇana mātiniṃda pracoditanāgi avanu adannu hel̤alu siddhanādanu.

07164106a tamatathyabhaye magno jaye sakto yudhiṣṭhiraḥ|
07164106c avyaktamabravīdrājan hataḥ kuṃjara ityuta||

adariṃdāguva pariṇāmadiṃda bhayapaṭṭidda ādarè vijayadalli āsaktiyannu hòṃdidda yudhiṣṭhiranu adannu hel̤i avyaktavāgi “hataḥ kuṃjara” èṃdu hel̤idanu.

07164107a tasya pūrvaṃ rathaḥ pṛthvyāścaturaṃgula uttaraḥ|
07164107c babhūvaivaṃ tu tenokte tasya vāhāspṛśanmahīṃ||

adara mòdalu avana rathavu bhūmiyiṃda nālku aṃgula meliddittu. avanu hīgè hel̤idòḍanèye avana kudurègal̤u nèlavannu muṭṭidavu.

07164108a yudhiṣṭhirāttu tadvākyaṃ śrutvā droṇo mahārathaḥ|
07164108c putravyasanasaṃtapto nirāśo jīvite'bhavat||

yudhiṣṭhirana ā mātannu kel̤i mahāratha droṇanādaro putravyasanadiṃda saṃtaptanāgi jīvanadalli nirāśanādanu.

07164109a āgaskṛtamivātmānaṃ pāṃḍavānāṃ mahātmanāṃ|
07164109c ṛṣivākyaṃ ca manvānaḥ śrutvā ca nihataṃ sutaṃ||
07164110a vicetāḥ paramodvigno dhṛṣṭadyumnamavekṣya ca|
07164110c yoddhuṃ nāśaknuvadrājanyathāpūrvamariṃdama||

rājan! mahātma pāṃḍavarigè tānu aparādhavannèsagiddenèṃba ṛṣivākyavannu mannisi, tanna maganu hatanādanènnuvudannu kel̤i ariṃdama droṇanu vicetananāgi, parama udvignanāgi, dhṛṣṭadyumnanannu noḍade, hiṃdinaṃtè yuddhamāḍalu aśakyanādanu.

07164111a taṃ dṛṣṭvā paramodvignaṃ śokopahatacetasaṃ|
07164111c pāṃcālarājasya suto dhṛṣṭadyumnaḥ samādravat||

avanu paramodvignanāgiruvudannu mattu śokadiṃda cetanavannu kal̤èdukòṃḍiruvudannu noḍida pāṃcālarājana maga dhṛṣṭadyumnanu avanannu ākramaṇisidanu.

07164112a ya iṣṭvā manujeṃdreṇa drupadena mahāmakhe|
07164112c labdho droṇavināśāya samiddhāddhavyavāhanāt||
07164113a sa dhanurjaitramādāya ghoraṃ jaladanisvanaṃ|
07164113c dṛḍhajyamajaraṃ divyaṃ śarāṃścāśīviṣopamān||
07164114a saṃdadhe kārmuke tasmiṃ śaramāśīviṣopamaṃ|
07164114c droṇaṃ jighāṃsuḥ pāṃcālyo mahājvālamivānalaṃ||

yārannu manujeṃdra drupadanu mahāyajñadalli samittannu hāki havyavāhaniṃda droṇana vināśakkāgi paḍèdiddano ā pāṃcālyanu ghora moḍadaṃtè guḍuguttiruva bigiyāda dhanussannu hiḍidu, sarpada viṣakkè samāna divya ajara dṛḍha agniyaṃtè jvālègal̤annu kāruttiruva bāṇavannu ā kārmukakkè hūḍi, droṇanannu saṃharisalu bayasidanu.

07164115a tasya rūpaṃ śarasyāsīddhanurjyāmaṃḍalāṃtare|
07164115c dyotato bhāskarasyeva ghanāṃte pariveśinaḥ||

maṃḍalākārada śiṃjiniya madhyadallidda ā śarada rūpavu chal̤igālada aṃtyadalli bhāskaranaṃtè prakāśisuttittu.

07164116a pārṣatena parāmṛṣṭaṃ jvalaṃtamiva taddhanuḥ|
07164116c aṃtakālamiva prāptaṃ menire vīkṣya sainikāḥ||

pārṣataniṃda èl̤èyalpaṭṭa prajvalisuttiruva ā dhanussannu noḍi sainikaru aṃtakālavu baṃdòdagitu èṃdu aṃdukòṃḍaru.

07164117a tamiṣuṃ saṃhitaṃ tena bhāradvājaḥ pratāpavān|
07164117c dṛṣṭvāmanyata dehasya kālaparyāyamāgataṃ||

ā bāṇavannu hūḍidudannu noḍi pratāpavān bhāradvājanu tanna dehada kālāvadhiyu mugiyutta baṃditèṃdu aṃdukòṃḍanu.

07164118a tataḥ sa yatnamātiṣṭhadācāryastasya vāraṇe|
07164118c na cāsyāstrāṇi rājeṃdra prādurāsanmahātmanaḥ||

āga avanannu taḍèyalu ācāryanu atyaṃta prayatnisidanu. ādarè rājeṃdra! ā mahātmanigè yāva astragal̤ū nènapigè baralilla.

07164119a tasya tvahāni catvāri kṣapā caikāsyato gatā|
07164119c tasya cāhnastribhāgena kṣayaṃ jagmuḥ patatriṇaḥ||

droṇanu nālku dinagal̤u mattu òṃdu rātri òṃdesamanè bāṇagal̤annu biḍuttiddanu. rātriya mūru bhāgagal̤u mugiduhodudariṃda avana bāṇagal̤ū mugiduhogiddavu.

07164120a sa śarakṣayamāsādya putraśokena cārditaḥ|
07164120c vividhānāṃ ca divyānāmastrāṇāmaprasannatāṃ||

avana bāṇagal̤u mugiduhogiralu, putraśokadiṃda pīḍitanāgiralu, vividha divyāstragal̤ū avanigè ā samayadalli gocarisuttiralilla.

07164121a utsraṣṭukāmaḥ śastrāṇi vipravākyābhicoditaḥ|
07164121c tejasā preryamāṇaśca yuyudhe so'timānuṣaṃ||

ṛṣigal̤a mātiniṃdalū prabhāvitanāgi avanu śastragal̤annu tyajisalu bayasi tejassiniṃda tuṃbiddarū atimānuṣa yuddhavannu māḍalāradaṃtādanu.

07164122a athānyatsa samādāya divyamāṃgirasaṃ dhanuḥ|
07164122c śarāṃśca brahmadaṃḍābhāndhṛṣṭadyumnamayodhayat||

hāgiddarū avanu anya divya āṃgirasa dhanussannu mattu brahmadaṃḍadaṃtè hòl̤èyuttidda śaragal̤annu tègèdukòṃḍu dhṛṣṭadyumnananòḍanè yuddhamāḍidanu.

07164123a tatastaṃ śaravarṣeṇa mahatā samavākirat|
07164123c vyaśātayacca saṃkruddho dhṛṣṭadyumnamamarṣaṇaḥ||

āga paramakruddhanāda ā amarṣaṇanu dhṛṣṭadyumnanannu mahā śaravarṣadiṃda mucci gāyagòl̤isidanu.

07164124a taṃ śaraṃ śatadhā cāsya droṇaścicceda sāyakaiḥ|
07164124c dhvajaṃ dhanuśca niśitaiḥ sārathiṃ cāpyapātayat||

droṇanu avana śaravannu sāyakagal̤iṃda nūru bhāgagal̤alli tuṃḍarisi niśita bāṇagal̤iṃda avana dhvajavannu, dhanussannū, sārathiyannū kèl̤agurul̤isidanu.

07164125a dhṛṣṭadyumnaḥ prahasyānyatpunarādāya kārmukaṃ|
07164125c śitena cainaṃ bāṇena pratyavidhyatstanāṃtare||

āga dhṛṣṭadyumnanu jorāgi naguttā punaḥ innòṃdu kārmukavannu kaigèttikòṃḍu niśita bāṇadiṃda avana èdègè hòḍèdanu.

07164126a so'tividdho maheṣvāsaḥ saṃbhrāṃta iva samyuge|
07164126c bhallena śitadhāreṇa ciccedāsya mahaddhanuḥ||

adariṃda atiyāgi gāyagòṃḍarū maheṣvāsa droṇanu gābarigòl̤l̤ade saṃyugadalli harita bhalladiṃda dhṛṣṭadyumnana mahādhanussannu tuṃḍarisidanu.

07164127a yaccāsya bāṇaṃ vikṛtaṃ dhanūṃṣi ca viśāṃ pate|
07164127c sarvaṃ saṃcidya durdharṣo gadāṃ khaḍgamathāpi ca||

viśāṃpate! durdharṣa droṇanu avana gadè mattu khaḍgagal̤annu biṭṭu berè èlla bāṇagal̤annū dhanussugal̤annū kattarisidanu.

07164128a dhṛṣṭadyumnaṃ tato'vidhyannavabhirniśitaiḥ śaraiḥ|
07164128c jīvitāṃtakaraiḥ kruddhaḥ kruddharūpaṃ paraṃtapaḥ||

āga kruddha paraṃtapanu kruddharūpa dhṛṣṭadyumnana jīvavannu aṃtyagòl̤isalu avanannu òṃbhattu niśita śaragal̤iṃda hòḍèdanu.

07164129a dhṛṣṭadyumnarathasyāśvānsvarathāśvairmahārathaḥ|
07164129c amiśrayadameyātmā brāhmamastramudīrayan||

āga mahāratha ameyātma dhṛṣṭadyumnanu brahmāstravannu prayogisuttā tanna ratha-kudurègal̤annu droṇana ratha-kudurègal̤òḍanè tāgisi bèrèsidanu.

07164130a te miśrā bahvaśobhaṃta javanā vātaraṃhasaḥ|
07164130c pārāvatasavarṇāśca śoṇāśca bharatarṣabha||

bharatarṣabha! vāyuvegavul̤l̤a kapotabaṇṇada avana kudurègal̤u kèṃpubaṇṇada droṇana kudurègal̤òḍanè bèrèdu bahal̤avāgi śobhisidavu.

07164131a yathā savidyuto meghā nadaṃto jaladāgame|
07164131c tathā rejurmahārāja miśritā raṇamūrdhani||

mahārāja! mal̤ègālada prāraṃbhadalli hegè miṃcinòḍanè moḍagal̤u guḍuguttavèyo hāgè ā kudurègal̤u raṇaraṃgadalli rājisidavu.

07164132a īṣābaṃdhaṃ cakrabaṃdhaṃ rathabaṃdhaṃ tathaiva ca|
07164132c praṇāśayadameyātmā dhṛṣṭadyumnasya sa dvijaḥ||

dvija ameyātma droṇanu dhṛṣṭadyumnana īṣābaṃdhavannū, cakrabaṃdhavannū mattu rathabaṃdhavannū dhvaṃsamāḍidanu.

07164133a sa cinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ|
07164133c uttamāmāpadaṃ prāpya gadāṃ vīraḥ parāmṛśat||

dhanussu tuṃḍāgalu, aśva-sārathigal̤annu kal̤èdukòṃḍu virathanāda vīra dhṛṣṭadyumnanu parama kaṃṭakakkè siluki, uttama gadèyannu tègèdukòṃḍanu.

07164134a tāmasya viśikhaistīkṣṇaiḥ kṣipyamāṇāṃ mahārathaḥ|
07164134c nijaghāna śarairdroṇaḥ kruddhaḥ satyaparākramaḥ||

adannū kūḍa kruddha mahāratha satyaparākrama droṇanu tvarèmāḍi tīkṣṇa viśikha bāṇagal̤iṃda nāśagòl̤isidanu.

07164135a tāṃ dṛṣṭvā tu naravyāghro droṇena nihatāṃ śaraiḥ|
07164135c vimalaṃ khaḍgamādatta śatacaṃdraṃ ca bhānumat||

gadèyu droṇana śaragal̤iṃda nāśavādudannu noḍi ā naravyāghranu hòl̤èyuva khaḍgavannū kāṃtiyukta gurāṇiyannū kaigèttikòṃḍanu.

07164136a asaṃśayaṃ tathābhūte pāṃcālyaḥ sādhvamanyata|
07164136c vadhamācāryamukhyasya prāptakālaṃ mahātmanaḥ||

āga pāṃcālyanu mahātma ācāryamukhyana vadhèya kālavu prāptavāgidè èṃdu niḥsaṃśayavāgi bhāvisidanu.

07164137a tataḥ svarathanīḍasthaḥ svarathasya ratheṣayā|
07164137c agaccadasimudyamya śatacaṃdraṃ ca bhānumat||

āga tanna rathada īṣādaṃḍada mūlakavāgi tanna rathada nīḍadalli kul̤itidda droṇanannu hòl̤èyuttidda khaḍga mattu gurāṇigal̤òṃdigè ākramaṇisatòḍagidanu.

07164138a cikīrṣurduṣkaraṃ karma dhṛṣṭadyumno mahārathaḥ|
07164138c iyeṣa vakṣo bhettuṃ ca bhāradvājasya samyuge||

mahāratha dhṛṣṭadyumnanu yuddhadalli bhāradvājana èdèyannu sīl̤uvaṃtaha duṣkara kāryavannu māḍalu bayasidanu.

07164139a so'tiṣṭhadyugamadhye vai yugasamnahaneṣu ca|
07164139c śoṇānāṃ jaghanārdheṣu tatsainyāḥ samapūjayan||

āga dhṛṣṭadyumnanu òmmè nògada madhyabhāgadalli kāliḍuttā,, innòmmè nògada baṃdhanasthānadalliyū, punaḥ droṇana kudurègal̤a hiṃbhāgadalliyū niṃtukòl̤l̤uttiddanu. adannu noḍi senègal̤u avanannu praśaṃsisidavu.

07164140a tiṣṭhato yugapālīṣu śoṇānapyadhitiṣṭhataḥ|
07164140c nāpaśyadaṃtaraṃ droṇastadadbhutamivābhavat||

nògada meliddāno kudurègal̤a hiṃdiddāno èṃdu droṇanigū toradaṃtāyitu. adòṃdu adbhutave naḍèyitu.

07164141a kṣipraṃ śyenasya carato yathaivāmiṣagṛddhinaḥ|
07164141c tadvadāsīdabhīsāro droṇaṃ prārthayato raṇe||

māṃsada tuṃḍigāgi giḍagavu hegè śīghrātiśīghravāgi hārāḍuttadèyo hāgè droṇanannu bayasuttidda avanu raṇadalli vegadiṃda hārāḍuttiddanu.

07164142a tasyāśvānrathaśaktyāsau tadā kruddhaḥ parākramī|
07164142c sarvānekaikaśo droṇaḥ kapotābhānajīghanat||

āga kruddhanāgi parākramī droṇanu rathaśaktiyiṃda tanna kudurègal̤annu gāyagòl̤isade èccarikèyiṃda dhṛṣṭadyumnana kapotavarṇada kudurègal̤annu saṃharisidanu.

07164143a te hatā nyapatanbhūmau dhṛṣṭadyumnasya vājinaḥ|
07164143c śoṇāśca paryamucyaṃta rathabaṃdhādviśāṃ pate||

viśāṃpate! avaniṃda hatavāgi dhṛṣṭadyumnana kudurègal̤u bhūmigurul̤idavu. droṇana kèṃpu kudurègal̤ū rathabaṃdhanadiṃda kal̤acikòṃḍavu.

07164144a tān hayānnihatāndṛṣṭvā dvijāgryeṇa sa pārṣataḥ|
07164144c nāmṛṣyata yudhāṃ śreṣṭho yājñasenirmahārathaḥ||

tanna kudurègal̤u dvijāgraniṃda hāgè hatavādudannu noḍi pārṣata yodharalli śreṣṭha mahāratha yājñaseniyu sahisikòl̤l̤alilla.

07164145a virathaḥ sa gṛhītvā tu khaḍgaṃ khaḍgabhṛtāṃ varaḥ|
07164145c droṇamabhyapatadrājanvainateya ivoragaṃ||

rājan! virathanāgi ā khaḍgadhārigal̤alli śreṣṭha dhṛṣṭadyumnanu sarpavannu vainateya garuḍanu hego hāgè droṇanannu ākramaṇisidanu.

07164146a tasya rūpaṃ babhau rājanbhāradvājaṃ jighāṃsataḥ|
07164146c yathā rūpaṃ paraṃ viṣṇorhiraṇyakaśiporvadhe||

rājan! bhāradvājanannu saṃharisalu hòraṭa avana rūpavu hiraṇyakaśipuvina vadhèyalli viṣṇuvina parama rūpavu hegitto hāgè kāṇuttittu.

07164147a so'caradvividhānmārgānprakārānekaviṃśatiṃ|
07164147c bhrāṃtamudbhrāṃtamāviddhamāplutaṃ prasṛtaṃ sṛtaṃ||
07164148a parivṛttaṃ nivṛttaṃ ca khaḍgaṃ carma ca dhārayan|
07164148c saṃpātaṃ samudīrṇaṃ ca darśayāmāsa pārṣataḥ||

āga pārṣatanu vividha mārgagal̤alli saṃcarisuttā ippattu prakārada khaḍgaprahāragal̤annu pradarśisidanu: bhrāṃta, udhbhrāṃta, āviddha, āpluta, prasṛta, sṛta, parivṛtta, nivṛtta saṃpāta, samudīrṇa, bhārata, kauśika, sātvata.

07164149a tataḥ śarasahasreṇa śatacaṃdramapātayat|
07164149c khaḍgaṃ carma ca saṃbādhe dhṛṣṭadyumnasya sa dvijaḥ||

āga dvijanu sahasra bāṇagal̤iṃda nūrucaṃdrara cihnègal̤annu hòṃdidda dhṛṣṭadyumnana gurāṇiyannū khaḍgavannū cūru cūru māḍi kèḍavidanu.

07164150a te tu vaitastikā nāma śarā hyāsannaghātinaḥ|
07164150c nikṛṣṭayuddhe droṇasya nānyeṣāṃ saṃti te śarāḥ||
07164151a śāradvatasya pārthasya drauṇervaikartanasya ca|
07164151c pradyumnayuyudhānābhyāmabhimanyośca te śarāḥ||

hattiradalliddavaròḍanèyū yuddhamāḍabahudādaṃtaha vaitastigal̤èṃba bāṇagal̤annu droṇanu bal̤asi dhṛṣṭadyumnana katti-gurāṇigal̤annu kattarisidanu. ā bāṇagal̤u atisamīpadalliddavaròḍanèyū yuddhamāḍaballaṃtaha droṇanannu mattu śāradvata kṛpa, pārtha arjuna, drauṇi aśvatthāma, vaikartana karṇa, kṛṣṇana maga pradyumna, yuyudhāna sātyaki mattu abhimanyuvannu biṭṭarè berè yāralliyū iralilla.

07164152a athāsyeṣuṃ samādhatta dṛḍhaṃ paramasaṃśitaṃ|
07164152c aṃtevāsinamācāryo jighāṃsuḥ putrasammitaṃ||

āga hattiradalliye idda putrasammita śiṣya dhṛṣṭadyumnanannu saṃharisalu bayasi ācāryanu dṛḍha uttama bāṇavannu hūḍidanu.

07164153a taṃ śarairdaśabhistīkṣṇaiścicceda śinipuṃgavaḥ|
07164153c paśyatastava putrasya karṇasya ca mahātmanaḥ|
07164153e grastamācāryamukhyena dhṛṣṭadyumnamamocayat||

ā śaravannu śinipuṃgava sātyakiyu ninna maga mattu mahātma karṇanu noḍuttiddaṃtèye hattu tīkṣṇa śaragal̤iṃda kattarisi ācāryamukhyana hiḍitadiṃda dhṛṣṭadyumnanannu vimocanagòl̤isidanu.

07164154a caraṃtaṃ rathamārgeṣu sātyakiṃ satyavikramaṃ|
07164154c droṇakarṇāṃtaragataṃ kṛpasyāpi ca bhārata|
07164154e apaśyetāṃ mahātmānau viṣvaksenadhanaṃjayau||

bhārata! droṇa, karṇa mattu kṛpara madhyadiṃda rathamārgadalli saṃcarisuttā baṃda satyavikrama sātyakiyannu mahātma viṣvaksena-dhanaṃjayarū noḍidaru.

07164155a apūjayetāṃ vārṣṇeyaṃ bruvāṇau sādhu sādhviti|
07164155c divyānyastrāṇi sarveṣāṃ yudhi nighnaṃtamacyutaṃ|
07164155e abhipatya tataḥ senāṃ viṣvaksenadhanaṃjayau||

yuddhadalli èllara melū divyāstragal̤annu prayogisi saṃharisuttidda vārṣṇeya sātyakiyannu viṣvaksena-dhanaṃjayaru “sādhu! sādhu!” èṃdu praśaṃsisi senègal̤a melè dhāl̤i naḍèsidaru.

07164156a dhanaṃjayastataḥ kṛṣṇamabravītpaśya keśava|
07164156c ācāryavaramukhyānāṃ madhye krīḍanmadhūdvahaḥ||
07164157a ānaṃdayati māṃ bhūyaḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ|
07164157c mādrīputrau ca bhīmaṃ ca rājānaṃ ca yudhiṣṭhiraṃ||

āga dhanaṃjayanu kṛṣṇanigè hel̤idanu: “noḍu kṛṣṇa! madhūdvaha satyavikrami sātyakiyu ācāryapramukhara madhyè yuddhada āṭavāḍi nannannū mattu mādrīputrarannū, bhīmanannū mattu rājā yudhiṣṭhiranannū ānaṃdagòl̤isuttiddānè.

07164158a yaccikṣayānuddhataḥ sanraṇe carati sātyakiḥ||
07164158c mahārathānupakrīḍanvṛṣṇīnāṃ kīrtivardhanaḥ|

uttama śikṣaṇavannu paḍèdiddarū uddhaṭatanavannu torisade raṇaraṃgadalli vṛṣṇigal̤a kīrtivardhana sātyakiyu mahāratharòḍanè yuddhada āṭavāḍuttiddānè.

07164159a tamete pratinaṃdaṃti siddhāḥ sainyāśca vismitāḥ|
07164159c ajayyaṃ samare dṛṣṭvā sādhu sādhviti sātvataṃ|
07164159e yodhāścobhayataḥ sarve karmabhiḥ samapūjayan||

samaradalli ajeya sātvatanannu noḍi siddharū, èraḍū kaḍèya yodharū senègal̤ū èllarū vismitarāgi “sādhu! sādhu!” èṃdu ānaṃdisuttiddārè mattu praśaṃsisuttiddārè.””

samāpti

iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi droṇavadha parvaṇi saṃkulayuddhe catuḥṣaṣṭyādhikaśatatamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli droṇavadha parvadalli saṃkulayuddha ènnuva nūrāaravatnālkane adhyāyavu.