પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
દ્રોણ પર્વ
ઘટોત્કચવધ પર્વ
અધ્યાય 158
સાર
ધૃતરાષ્ટ્ર-સંજયર સંવાદ (1-18). કૃષ્ણનॊંદિગॆ દુઃખિતનાગિદ્દ યુધિષ્ઠિરન સંવાદ (19-48). વ્યાસનુ યુધિષ્ઠિરનન્નુ સમાધાનગॊળિસિદુદુ (49-62).
07158001 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ।
07158001a કર્ણદુર્યોધનાદીનાં શકુનેઃ સૌબલસ્ય ચ।
07158001c અપનીતં મહત્તાત તવ ચૈવ વિશેષતઃ।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “કર્ણ, દુર્યોધનાદિગળુ, સૌબલ શકુનિ મત્તુ વિશેષવાગિ નીનુ અતિ દॊડ્ડ અનીતિયન્ને અનુસરિસિદિરિ!
07158002a યદાજાનીત તાં શક્તિં એકઘ્નીં સતતં રણે।
07158002c અનિવાર્યામસહ્યાં ચ દેવૈરપિ સવાસવૈઃ।।
07158003a સા કિમર્થં ન કર્ણેન પ્રવૃત્તે સમરે પુરા।
07158003c ન દેવકીસુતે મુક્તા ફલ્ગુને વાપિ સંજય।।
સંજય! આ શક્તિયુ રણદલ્લિ ऒબ્બનન્ને કॊલ્લબહુદॆન્નુવુદન્નૂ, અદન્નુ વાસવન સહાયવિરુવ દેવતॆગળિગૂ તડॆયલુ સાધ્યવિલ્લ ऎન્નુવુદન્નૂ યાવાગલૂ તિળિદિદ્દ નીવુ યાવ કારણક્કાગિ ઇદર મॊદલે સમરદલ્લિ દેવકીસુતન મેલાગલી ફલ્ગુનન મેલાગલી અદન્નુ પ્રહરિસુવંતॆ કર્ણનન્નુ પ્રચોદિસલિલ્લ?”
07158004 સંજય ઉવાચ।
07158004a સંગ્રામાદ્વિનિવૃત્તાનાં સર્વેષાં નો વિશાં પતે।
07158004c રાત્રૌ કુરુકુલશ્રેષ્ઠ મંત્રોઽયં સમજાયત।।
07158005a પ્રભાતમાત્રે શ્વોભૂતે કેશવાયાર્જુનાય વા।
07158005c શક્તિરેષા વિમોક્તવ્યા કર્ણ કર્ણેતિ નિત્યશઃ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “વિશાંપતે! કુરુકુલશ્રેષ્ઠ! સંગ્રામદિંદ હિંદિરુગુત્તલે રાત્રિયલ્લિ નાવॆલ્લરૂ નિત્યવૂ અવનિગॆ ઇદે સલહॆયન્નુ નીડુત્તિદ્દॆવુ: “કર્ણ! કર્ણ! નાળॆ બॆળગાગુત્તલે કેશવન મેલાગલી અર્જુનન મેલાગલી ઈ શક્તિયન્નુ પ્રયોગિસુ!” ऎંદુ.
07158006a તતઃ પ્રભાતસમયે રાજન્કર્ણસ્ય દૈવતૈઃ।
07158006c અન્યેષાં ચૈવ યોધાનાં સા બુદ્ધિર્નશ્યતે પુનઃ।।
રાજન્! આદરॆ પ્રભાતસમયદલ્લિ દૈવચિત્તવો ऎંબંતॆ કર્ણન મત્તુ અન્ય યોધર બુદ્ધિયુ પુનઃ નાશવાગિહોગુત્તિત્તુ!
07158007a દૈવમેવ પરં મન્યે યત્કર્ણો હસ્તસંસ્થયા।
07158007c ન જઘાન રણે પાર્થં કૃષ્ણં વા દેવકીસુતં।।
રણદલ્લિ કર્ણનુ તન્ન કૈયિંદ પાર્થનન્નાગલી દેવકીસુત કૃષ્ણનન્નાગલી કॊલ્લદે ઇરુવુદક્કॆ દૈવવે પરમ કારણવॆંદુ નનગન્નિસુત્તદॆ.
07158008a તસ્ય હસ્તસ્થિતા શક્તિઃ કાલરાત્રિરિવોદ્યતા।
07158008c દૈવોપહતબુદ્ધિત્વાન્ન તાં કર્ણો વિમુક્તવાન્।।
અવન કૈયલ્લિ આ શક્તિયુ કાલરાત્રિયંતॆ સર્વતા જાગ્રતવાગિયે ઇદ્દિતુ. આદરॆ દૈવદિંદ બુદ્ધિયન્નુ કળॆદુકॊંડ કર્ણનુ અદન્નુ પ્રયોગિસલિલ્લ.
07158009a કૃષ્ણે વા દેવકીપુત્રે મોહિતો દેવમાયયા।
07158009c પાર્થે વા શક્રકલ્પે વૈ વધાર્થં વાસવીં પ્રભો।।
પ્રભો! દેવમાયॆયિંદ મોહિતનાદ અવનુ શક્રનુ નીડિદ આ વાસવી શક્તિયન્નુ દેવકીપુત્ર કૃષ્ણન અથવા પાર્થન વધॆગાગિ બળસલિલ્લ!”
07158010 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ।
07158010a દૈવેનૈવ હતા યૂયં સ્વબુદ્ધ્યા કેશવસ્ય ચ।
07158010c ગતા હિ વાસવી હત્વા તૃણભૂતં ઘટોત્કચં।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “નીવॆલ્લરૂ ઈગલે દૈવદિંદ હતરાગિદ્દીરિ. કેશવન બુદ્ધિવંતિકॆયિંદાગિ ઇંદ્રન આ મહાશક્તિયુ તૃણપ્રાય ઘટોત્કચનન્નુ સંહરિસિ હॊરટુહોયિતુ.
07158011a કર્ણશ્ચ મમ પુત્રાશ્ચ સર્વે ચાન્યે ચ પાર્થિવાઃ।
07158011c અનેન દુષ્પ્રણીતેન ગતા વૈવસ્વતક્ષયં।।
નિમ્મ દુર્નીતિયિંદાગિ કર્ણનૂ, નન્ન ऎલ્લ મક્કળૂ, મત્તુ અન્ય રાજરૂ યમાલયક્કॆ હોગિબિટ્ટિદ્દારॆ!
07158012a ભૂય એવ તુ મે શંસ યથા યુદ્ધમવર્તત।
07158012c કુરૂણાં પાંડવાનાં ચ હૈડિંબે નિહતે તદા।।
હૈડિંબિયુ હતનાદ નંતર કુરુ-પાંડવર નડુવॆ હેગॆ યુદ્ધ નડॆયિતુ ऎન્નુવુદન્નુ નનગॆ હેળુ.
07158013a યે ચ તેઽભ્યદ્રવન્દ્રોણં વ્યૂઢાનીકાઃ પ્રહારિણઃ।
07158013c સૃંજયાઃ સહ પાંચાલૈસ્તેઽપ્યકુર્વન્ કથં રણં।।
પ્રહારિ સૃંજય-પાંચાલરુ વ્યૂહવન્નુ રચિસિ હેગॆ રણદલ્લિ દ્રોણનન્નુ આક્રમણિસિદરુ?
07158014a સૌમદત્તેર્વધાદ્દ્રોણમાયસ્તં સૈંધવસ્ય ચ।
07158014c અમર્ષાજ્જીવિતં ત્યક્ત્વા ગાહમાનં વરૂથિનીં।।
07158015a જૃંભમાણમિવ વ્યાઘ્રં વ્યાત્તાનનમિવાંતકં।
07158015c કથં પ્રત્યુદ્યયુર્દ્રોણમસ્યંતં પાંડુસૃંજયાઃ।।
સૌમદત્તિ ભૂરિશ્રવસ મત્તુ સૈંધવર વધॆયિંદાગિ મॊદલે કુપિતનાગિદ્દ, જીવવન્નુ ત્યજિસિ સેનॆય ऒળહॊગુત્તિદ્દ, આકળિસુવ વ્યાઘ્રદંતિદ્દ, બાયિતॆરॆદ અંતકનંતિદ્દ દ્રોણનન્નુ પાંડવ-સૃંજયરુ હેગॆ ऎદુરિસિદરુ?
07158016a આચાર્યં યે ચ તેઽરક્ષન્દુર્યોધનપુરોગમાઃ।
07158016c દ્રૌણિકર્ણકૃપાસ્તાત તેઽપ્યકુર્વન્કિમાહવે।।
આચાર્યનન્નુ રક્ષિસુત્તિદ્દ દુર્યોધનને મॊદલાદ દ્રૌણિ, કૃપરુ આ સમયદલ્લિ રણરંગદલ્લિ એનુ માડુત્તિદ્દરુ?
07158017a ભારદ્વાજં જિઘાંસંતૌ સવ્યસાચિવૃકોદરૌ।
07158017c સમાર્ચન્મામકા યુદ્ધે કથં સંજય શંસ મે।।
સંજય! ભારદ્વાજનન્નુ સંહરિસલુ બયસુત્તિદ્દ સવ્યસાચિ-વૃકોદરરન્નુ નન્નવરુ હેગॆ યુદ્ધદલ્લિ ऎદુરિસિદરુ ऎન્નુવુદન્નુ નનગॆ હેળુ.
07158018a સિંધુરાજવધેનેમે ઘટોત્કચવધેન તે।
07158018c અમર્ષિતાઃ સુસંક્રુદ્ધા રણં ચક્રુઃ કથં નિશિ।।
સિંધુરાજન વધॆયિંદ કુપિતરાગિદ્દ નમ્મવરૂ, ઘટોત્કચન વધॆયિંદ કુપિતરાગિદ્દ અવરૂ આ રાત્રિ યાવ રણનીતિયન્નુ નડॆસિદરુ?”
07158019 સંજય ઉવાચ।
07158019a હતે ઘટોત્કચે રાજન્કર્ણેન નિશિ રાક્ષસે।
07158019c પ્રણદત્સુ ચ હૃષ્ટેષુ તાવકેષુ યુયુત્સુષુ।।
07158020a આપતત્સુ ચ વેગેન વધ્યમાને બલેઽપિ ચ।
07158020c વિગાઢાયાં રજન્યાં ચ રાજા દૈન્યં પરં ગતઃ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “રાજન્! રાત્રિયલ્લિ કર્ણનિંદ રાક્ષસ ઘટોત્કચનુ હતનાગલુ, પ્રહૃષ્ટરાદ નિન્નવરુ યુદ્ધોત્સાહદિંદ યુદ્ધમાડુત્તા વેગદિંદ સેનॆયન્નુ વધિસુત્તિરલુ, આ દટ્ટ રાત્રિયલ્લિ રાજા યુધિષ્ઠિરનુ પરમ દુઃખિતનાદનુ.
07158021a અબ્રવીચ્ચ મહાબાહુર્ભીમસેનં પરંતપઃ।
07158021c આવારય મહાબાહો ધાર્તરાષ્ટ્રસ્ય વાહિનીં।
07158021e હૈડિંબસ્યાભિઘાતેન મોહો મામાવિશન્મહાન્।।
આ પરંતપનુ મહાબાહુ ભીમસેનનિગॆ હેળિદનુ: “મહાબાહો! ધાર્તરાષ્ટ્રન સેનॆયન્નુ તડॆ! હૈડિંબન વિઘાતદિંદાગિ મહા મોહવુ નન્નન્નુ આવેશગॊંડિદॆ!”
07158022a એવં ભીમં સમાદિશ્ય સ્વરથે સમુપાવિશત્।
07158022c અશ્રુપૂર્ણમુખો રાજા નિઃશ્વસંશ્ચ પુનઃ પુનઃ।
07158022e કશ્મલં પ્રાવિશદ્ઘોરં દૃષ્ટ્વા કર્ણસ્ય વિક્રમં।।
ભીમનિગॆ હીગॆ આદેશિસિ યુધિષ્ઠિરનુ તન્ન રથદલ્લિયે કુળિતુકॊંડનુ. મુખવુ કણ્ણીરિનિંદ તુંબિહોગલુ રાજનુ પુનઃ પુનઃ નિટ્ટુસિરુ બિડુત્તિદ્દનુ. કર્ણન વિક્રમવન્નુ નોડિ ઘોર ચિંતॆયુ અવનન્નુ આવરિસિતુ.
07158023a તં તથા વ્યથિતં દૃષ્ટ્વા કૃષ્ણો વચનમબ્રવીત્।
07158023c મા વ્યથાં કુરુ કૌંતેય નૈતત્ત્વય્યુપપદ્યતે।
07158023e વૈક્લવ્યં ભરતશ્રેષ્ઠ યથા પ્રાકૃતપૂરુષે।।
અવનુ હાગॆ વ્યથિતનાગિરુવુદન્નુ નોડિ કૃષ્ણનુ ઈ માતન્નાડિદનુ: “કૌંતેય! દુઃખિસદિરુ! સામાન્ય મનુષ્યનંતॆ ઈ રીતિ દુઃખિસુવુદુ નિનગॆ સરિયॆનિસુવુદિલ્લ. ભરતશ્રેષ્ઠ!
07158024a ઉત્તિષ્ઠ રાજન્યુધ્યસ્વ વહ ગુર્વીં ધુરં વિભો।
07158024c ત્વયિ વૈક્લવ્યમાપન્ને સંશયો વિજયે ભવેત્।।
રાજન્! ऎદ્દેળુ! યુદ્ધમાડુ! વિભો! ઈ ભારવન્નુ હॊરુ! નીનુ ગાબરિગॊંડરॆ વિજયદલ્લિ સંશયવુંટાગુત્તદॆ.”
07158025a શ્રુત્વા કૃષ્ણસ્ય વચનં ધર્મરાજો યુધિષ્ઠિરઃ।
07158025c વિમૃજ્ય નેત્રે પાણિભ્યાં કૃષ્ણં વચનમબ્રવીત્।।
કૃષ્ણન માતન્નુ કેળિ ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરનુ કૈગળિંદ કણ્ણીરન્નુ ऒરॆસિકॊંડુ કૃષ્ણનિગॆ ઈ માતુગળન્નાડિદનુ:
07158026a વિદિતા તે મહાબાહો ધર્માણાં પરમા ગતિઃ।
07158026c બ્રહ્મહત્યાફલં તસ્ય યઃ કૃતં નાવબુધ્યતે।।
“કૃષ્ણ! મહાબાહો! ધર્મગળ પરમ દારિયુ નિનગॆ તિળિદે ઇદॆ. પડॆદુકॊંડ ઉપકારવન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળદિરુવવનિગॆ બ્રહ્મહત્યॆય ફલવુ દॊરકુત્તદॆ!
07158027a અસ્માકં હિ વનસ્થાનાં હૈડિંબેન મહાત્મના।
07158027c બાલેનાપિ સતા તેન કૃતં સાહ્યં જનાર્દન।।
જનાર્દન! નાવુ વનદલ્લિદ્દાગ બાલકનાગિદ્દરૂ મહાત્મ હૈડિંબિયુ નિજવાગિયૂ નમગॆ બહળ સહાય માડિદ્દનુ.
07158028a અસ્ત્રહેતોર્ગતં જ્ઞાત્વા પાંડવં શ્વેતવાહનં।
07158028c અસૌ કૃષ્ણ મહેષ્વાસઃ કામ્યકે મામુપસ્થિતઃ।
07158028e ઉષિતશ્ચ સહાસ્માભિર્યાવન્નાસીદ્ધનંજયઃ।।
કૃષ્ણ! શ્વેતવાહન પાંડવનુ અસ્ત્રગળિગાગિ હોગિરુવનॆંદુ તિળિદુ ઈ મહેષ્વાસનુ કામ્યકદલ્લિ નમ્મॊડનॆયે ઇદ્દનુ. ધનંજયનુ બરુવવરॆગॆ અવનુ નમ્મॊડનॆયે ઇદ્દનુ.
07158029a ગંધમાદનયાત્રાયાં દુર્ગેભ્યશ્ચ સ્મ તારિતાઃ।
07158029c પાંચાલી ચ પરિશ્રાંતા પૃષ્ઠેનોઢા મહાત્મના।।
ગંધમાદન યાત્રॆયલ્લિ પાંચાલિયુ બળલિદ્દાગ ઈ મહાત્મને અવળન્નુ તન્ન બॆન્નમેલॆ હॊત્તુ દુર્ગમ પ્રદેશગળન્નુ દાટિસિદનુ.
07158030a આરંભાચ્ચૈવ યુદ્ધાનાં યદેષ કૃતવાન્પ્રભો।
07158030c મદર્થં દુષ્કરં કર્મ કૃતં તેન મહાત્મના।।
પ્રભો! ઈ યુદ્ધગળ આરંભદલ્લિ કૂડ આ મહાત્મનુ નનગોસ્કરવાગિ દુષ્કર કર્મગળન્નુ માડિદનુ.
07158031a સ્વભાવાદ્યા ચ મે પ્રીતિઃ સહદેવે જનાર્દન।
07158031c સૈવ મે દ્વિગુણા પ્રીતી રાક્ષસેંદ્રે ઘટોત્કચે।।
જનાર્દન! સ્વભાવતઃ નનગॆ સહદેવનલ્લિ ऎષ્ટુ પ્રીતિયિદॆયો અદક્કિંત ऎરડુ પટ્ટુ પ્રીતિયુ ઈ રાક્ષસેંદ્ર ઘટોત્કચન મેલॆ ઇદॆ.
07158032a ભક્તશ્ચ મે મહાબાહુઃ પ્રિયોઽસ્યાહં પ્રિયશ્ચ મે।
07158032c યેન વિંદામિ વાર્ષ્ણેય કશ્મલં શોકતાપિતઃ।।
વાર્ષ્ણેય! આ મહાબાહુવુ નન્ન ભક્તનાગિદ્દનુ. અવનિગॆ નાનુ ऎષ્ટુ પ્રિયનાગિદ્દॆનો અષ્ટે નનગૂ અવનુ પ્રિયનાગિદ્દનુ. અવન અગલિકॆયિંદ શોકસંતપ્તનાગિદ્દેનॆ. બુદ્ધિગॆટ્ટવનાગિદ્દેનॆ.
07158033a પશ્ય સૈન્યાનિ વાર્ષ્ણેય દ્રાવ્યમાણાનિ કૌરવૈઃ।
07158033c દ્રોણકર્ણૌ ચ સમ્યત્તૌ પશ્ય યુદ્ધે મહારથૌ।।
વાર્ષ્ણેય! કૌરવરિંદ ઓડિસલ્પડુત્તિરુવ સૈન્યગળન્નુ નોડુ! મહારથ દ્રોણ-કર્ણરુ પ્રયત્નપૂર્વકવાગિ યુદ્ધમાડુત્તિરુવુદન્નુ નોડુ!
07158034a નિશીથે પાંડવં સૈન્યમાભ્યાં પશ્ય પ્રમર્દિતં।
07158034c ગજાભ્યામિવ મત્તાભ્યાં યથા નડવનં મહત્।।
મદિસિદ ऎરડુ આનॆગળિંદ જॊંડુહુલ્લિન વનવુ ધ્વંસગॊળિસલ્પડુવંતॆ ઈ રાત્રિ પાંડવ સેનॆયુ ધ્વંસવાગુત્તિરુવુદન્નુ નોડુ!
07158035a અનાદૃત્ય બલં બાહ્વોર્ભીમસેનસ્ય માધવ।
07158035c ચિત્રાસ્ત્રતાં ચ પાર્થસ્ય વિક્રમંતે સ્મ કૌરવાઃ।।
માધવ! ભીમસેનન બાહુબલવન્નૂ પાર્થન વિચિત્ર અસ્ત્રબલવન્નૂ અનાદરિસિ કૌરવરુ વિક્રમદિંદ નમ્મ સેનॆયॊડનॆ યુદ્ધમાડુત્તિદ્દારॆ!
07158036a એષ દ્રોણશ્ચ કર્ણશ્ચ રાજા ચૈવ સુયોધનઃ।
07158036c નિહત્ય રાક્ષસં યુદ્ધે હૃષ્ટા નર્દંતિ સમ્યુગે।।
યુદ્ધદલ્લિ રાક્ષસનન્નુ સંહરિસિ દ્રોણ, કર્ણ મત્તુ રાજા સુયોધનરુ રણરંગદલ્લિ હૃષ્ટરાગિ ગર્જિસુત્તિદ્દારॆ.
07158037a કથમસ્માસુ જીવત્સુ ત્વયિ ચૈવ જનાર્દન।
07158037c હૈડિંબઃ પ્રાપ્તવાન્મૃત્યું સૂતપુત્રેણ સંગતઃ।।
જનાર્દન! નાવુ મત્તુ નીનૂ કૂડ જીવિસિરુવાગ સૂતપુત્રનન્નુ ऎદુરિસિ હૈડિંબનુ હેગॆ મૃત્યુવન્નપ્પિદનુ?
07158038a કદર્થીકૃત્ય નઃ સર્વાન્પશ્યતઃ સવ્યસાચિનઃ।
07158038c નિહતો રાક્ષસઃ કૃષ્ણ ભૈમસેનિર્મહાબલઃ।।
કૃષ્ણ! નમ્મॆલ્લરન્નૂ તૃણીકરિસિ, સવ્યસાચિયુ નોડુત્તિરુવંતॆયે, ભૈમસેનિ મહાબલ રાક્ષસનુ સંહરિસલ્પટ્ટનુ!
07158039a યદાભિમન્યુર્નિહતો ધાર્તરાષ્ટ્રૈર્દુરાત્મભિઃ।
07158039c નાસીત્તત્ર રણે કૃષ્ણ સવ્યસાચી મહારથઃ।।
કૃષ્ણ! દુરાત્મ ધાર્તરાષ્ટ્રરુ અભિમન્યુવન્નુ કॊંદાગ મહારથ સવ્યસાચિયુ અલ્લિ રણદલ્લિરલિલ્લ.
07158040a નિરુદ્ધાશ્ચ વયં સર્વે સૈંધવેન દુરાત્મના।
07158040c નિમિત્તમભવદ્દ્રોણઃ સપુત્રસ્તત્ર કર્મણિ।।
દુરાત્મ સૈંધવનુ નમ્મॆલ્લરન્નુ તડॆદિદ્દરૂ આ કૃત્યક્કॆ તન્ન મગનॊડનॆ દ્રોણનુ કારણનાગિદ્દનુ.
07158041a ઉપદિષ્ટો વધોપાયઃ કર્ણસ્ય ગુરુણા સ્વયં।
07158041c વ્યાયચ્ચતશ્ચ ખડ્ગેન દ્વિધા ખડ્ગં ચકાર હ।।
સ્વયં ગુરુવે કર્ણનિગॆ અભિમન્યુવિન વધોપાયવન્નુ ઉપદેશિસિદનુ. અભિમન્યુવુ ખડ્ગદિંદ હોરાડુત્તિરુવાગ અવન ખડ્ગવન્નુ અવને ऎરડાગિ તુંડરિસિદનુ કૂડ!
07158042a વ્યસને વર્તમાનસ્ય કૃતવર્મા નૃશંસવત્।
07158042c અશ્વાં જઘાન સહસા તથોભૌ પાર્ષ્ણિસારથી।
07158042e તથેતરે મહેષ્વાસાઃ સૌભદ્રં યુધ્યપાતયન્।।
અભિમન્યુવુ કષ્ટદલ્લિરુવાગ સુળ્ળુગારનંતॆ કૃતવર્મનુ અવન કુદુરॆગળન્નૂ પાર્ષ્ણિસારથિયન્નૂ સંહરિસિદનુ. અનંતર મહેષ્વાસરુ સૌભદ્રનન્નુ કॆળગુરુળિસિદરુ.
07158043a અલ્પે ચ કારણે કૃષ્ણ હતો ગાંડીવધન્વના।
07158043c સૈંધવો યાદવશ્રેષ્ઠ તચ્ચ નાતિપ્રિયં મમ।।
કૃષ્ણ! યાદવશ્રેષ્ઠ! અલ્પ કારણક્કાગિ ગાંડીવધન્વિયુ સૈંધવનન્નુ સંહરિસિદનુ. અદુ નનગॆ પ્રિયવાગિરલિલ્લ!
07158044a યદિ શત્રુવધે ન્યાય્યો ભવેત્કર્તું ચ પાંડવૈઃ।
07158044c દ્રોણકર્ણૌ રણે પૂર્વં હંતવ્યાવિતિ મે મતિઃ।।
ऒંદુવેળॆ શત્રુવધॆયલ્લિ ન્યાયવાગબેકॆંદરॆ રણદલ્લિ મॊદલુ પાંડવરુ દ્રોણ-કર્ણરન્નુ સંહરિસબેકॆંદુ નનગન્નિસુત્તદॆ.
07158045a એતૌ મૂલં હિ દુઃખાનામસ્માકં પુરુષર્ષભ।
07158045c એતૌ રણે સમાસાદ્ય પરાશ્વસ્તઃ સુયોધનઃ।।
પુરુષર્ષભ! ઇવરિબ્બરૂ નમ્મ દુઃખક્કॆ મૂલ કારણરુ. રણદલ્લિ ઇવરિબ્બરન્નૂ પડॆદુ સુયોધનનુ સમાધાનદિંદિદ્દાનॆ.
07158046a યત્ર વધ્યો ભવેદ્દ્રોણઃ સૂતપુત્રશ્ચ સાનુગઃ।
07158046c તત્રાવધીન્મહાબાહુઃ સૈંધવં દૂરવાસિનં।।
ऎલ્લિ દ્રોણ મત્તુ અનુયાયિગળॊંદિગॆ સૂતપુત્રન વધॆયાગબેકિત્તો અલ્લિ મહાબાહુ અર્જુનનુ અભિમન્યુવિનિંદ અતિ દૂરદલ્લિદ્દ સૈંધવનન્નુ સંહરિસિદનુ!
07158047a અવશ્યં તુ મયા કાર્યઃ સૂતપુત્રસ્ય નિગ્રહઃ।
07158047c તતો યાસ્યામ્યહં વીર સ્વયં કર્ણજિઘાંસયા।
07158047e ભીમસેનો મહાબાહુર્દ્રોણાનીકેન સંગતઃ।।
સૂતપુત્રનન્નુ નિગ્રહિસુવુદુ નન્ન અવશ્ય કાર્યવાગિદॆ. સ્વયં નાને વીર કર્ણનન્નુ સંહરિસલુ બયસિ હોગુત્તેનॆ. મહાબાહુ ભીમસેનનુ દ્રોણન સેનॆયન્નુ ऎદુરિસલિ!”
07158048a એવમુક્ત્વા યયૌ તૂર્ણં ત્વરમાણો યુધિષ્ઠિરઃ।
07158048c સ વિસ્ફાર્ય મહચ્ચાપં શંખં પ્રધ્માપ્ય ભૈરવં।।
હીગॆ હેળિ યુધિષ્ઠિરનુ અવસરદલ્લિ મહાધનુસ્સન્નુ ટેંકરિસુત્તા ભૈરવ શંખવન્નુ ઊદુત્તા હॊરટુ હોદનુ.
07158049a તતો રથસહસ્રેણ ગજાનાં ચ શતૈસ્ત્રિભિઃ।
07158049c વાજિભિઃ પંચસાહસ્રૈસ્ત્રિસાહસ્રૈઃ પ્રભદ્રકૈઃ।
07158049e વૃતઃ શિખંડી ત્વરિતો રાજાનં પૃષ્ઠતોઽન્વયાત્।।
આગ ત્વરॆમાડિ રાજન હિંદॆયે શિખંડિયુ સહસ્ર રથગળિંદ, મુન્નૂરુ આનॆગળિંદ, ઐદુ સાવિર કુદુરॆગળિંદ મત્તુ મૂરુ સાવિર પ્રભદ્રકરિંદ અવૃતનાગિ હોદનુ.
07158050a તતો ભેરીઃ સમાજઘ્નુઃ શંખાન્દધ્મુશ્ચ દંશિતાઃ।।
07158050c પાંચાલાઃ પાંડવાશ્ચૈવ યુધિષ્ઠિરપુરોગમાઃ।
યુધિષ્ઠિરન નેતૃત્વદલ્લિ કવચધારી પાંચાલરુ મત્તુ પાંડવરુ ભેરિગળન્નુ બારિસિદરુ મત્તુ શંખગળન્નૂદિદરુ.
07158051a તતોઽબ્રવીન્મહાબાહુર્વાસુદેવો ધનંજયં।।
07158051c એષ પ્રયાતિ ત્વરિતો ક્રોધાવિષ્ટો યુધિષ્ઠિરઃ।
07158051e જિઘાંસુઃ સૂતપુત્રસ્ય તસ્યોપેક્ષા ન યુજ્યતે।।
આગ મહાબાહુ વાસુદેવનુ ધનંજયનિગॆ હેળિદનુ: “ઇગો! ક્રોધાવિષ્ટ યુધિષ્ઠિરનુ ત્વરॆમાડિ સૂતપુત્રનન્નુ સંહરિસલુ બયસિ હોગુત્તિદ્દાનॆ! ઇદન્નુ ઉપેક્ષિસુવુદુ સરિયલ્લ!”
07158052a એવમુક્ત્વા હૃષીકેશઃ શીઘ્રમશ્વાનચોદયત્।
07158052c દૂરં ચ યાતં રાજાનમન્વગચ્ચજ્જનાર્દનઃ।।
હીગॆ હેળિ હૃષીકેશનુ શીઘ્રવાગિ કુદુરॆગળન્નુ ઓડિસિદનુ. જનાર્દનનુ દૂરદલ્લિ હોગુત્તિદ્દ રાજા યુધિષ્ઠિરનન્ને અનુસરિસિદનુ.
07158053a તં દૃષ્ટ્વા સહસા યાંતં સૂતપુત્રજિઘાંસયા।
07158053c શોકોપહતસંકલ્પં દહ્યમાનમિવાગ્નિના।
07158053e અભિગમ્યાબ્રવીદ્વ્યાસો ધર્મપુત્રં યુધિષ્ઠિરં।।
સૂતપુત્રનન્નુ કॊલ્લલોસુગ અવસરદલ્લિ હોગુત્તિદ્દ શોકદિંદ સંકલ્પવન્ને કળॆદુકॊંડિદ્દ, અગ્નિયંતॆ દહિસુત્તિદ્દ ધર્મપુત્ર યુધિષ્ઠિરનન્નુ નોડિ વ્યાસનુ બંદુ હેળિદનુ:
07158054a કર્ણમાસાદ્ય સંગ્રામે દિષ્ટ્યા જીવતિ ફલ્ગુનઃ।
07158054c સવ્યસાચિવધાકાંક્ષી શક્તિં રક્ષિતવાન્ હિ સઃ।
“અદૃષ્ટવશાત્ સંગ્રામદલ્લિ કર્ણનન્નુ ऎદુરિસિયૂ ફલ્ગુનનુ જીવદિંદિદ્દાનॆ! એકॆંદરॆ કર્ણનુ સવ્યસાચિયન્નુ કॊલ્લલુ બયસિ આ શક્તિયન્નુ રક્ષિસિકॊંડિદ્દનુ.
07158055a ન ચાગાદ્દ્વૈરથં જિષ્ણુર્દિષ્ટ્યા તં ભરતર્ષભ।
07158055c સૃજેતાં સ્પર્ધિનાવેતૌ દિવ્યાન્યસ્ત્રાણિ સર્વશઃ।।
ભરતર્ષભ! સૌભાગ્યવશાત્ જિષ્ણુવુ કર્ણનॊડનॆ દ્વંદ્વરથયુદ્ધદલ્લિ તॊડગલિલ્લ. હાગાગિદ્દરॆ પરસ્પરરॊડનॆ સ્પર્ધિસિ ઇબ્બરૂ દિવ્યાસ્ત્રગળન્નૂ અન્ય અસ્ત્રગળન્નૂ ऎલ્લॆડॆ પ્રયોગિસુત્તિદ્દરુ.
07158056a વધ્યમાનેષુ ચાસ્ત્રેષુ પીડિતઃ સૂતનંદનઃ।
07158056c વાસવીં સમરે શક્તિં ધ્રુવં મુંચેદ્યુધિષ્ઠિર।।
યુધિષ્ઠિર! અવન અસ્ત્રગળॆલ્લવૂ નાશવાગુત્તિરુવુદન્નુ નોડિ પીડિત સૂતનંદનુ નિજવાગિયૂ સમરદલ્લિ વાસવનિત્તિદ્દ શક્તિયન્નુ પ્રયોગિસુત્તિદ્દનુ!
07158057a તતો ભવેત્તે વ્યસનં ઘોરં ભરતસત્તમ।
07158057c દિષ્ટ્યા રક્ષો હતં યુદ્ધે સૂતપુત્રેણ માનદ।।
ભરતસત્તમ! માનદ! હાગેનાદરૂ આગિદ્દરॆ ઈગિનદક્કિંતલૂ ઘોર વ્યસનવન્નુ નીનુ હॊંદુત્તિદ્દॆયલ્લવે? ऒળ્ળॆયદાયિતુ – યુદ્ધદલ્લિ સૂતપુત્રનિંદ રાક્ષસનુ હતનાદનુ!
07158058a વાસવીં કારણં કૃત્વા કાલેનાપહતો હ્યસૌ।
07158058c તવૈવ કારણાદ્રક્ષો નિહતં તાત સમ્યુગે।।
મગૂ! વાસવનિત્ત શક્તિયન્નુ કારણવન્નાગિટ્ટુકॊંડુ કાલને અવનન્નુ અપહરિસિદ્દાનॆ. નિનગોસ્કરવે ઈ રાક્ષસનુ યુદ્ધદલ્લિ હતનાદનુ.
07158059a મા ક્રુધો ભરતશ્રેષ્ઠ મા ચ શોકે મનઃ કૃથાઃ।
07158059c પ્રાણિનામિહ સર્વેષામેષા નિષ્ઠા યુધિષ્ઠિર।।
ભરતશ્રેષ્ઠ! યુધિષ્ઠિર! આદુદરિંદ કોપગॊળ્ળબેડ! મનસ્સન્નુ શોકદલ્લિ તॊડગિસબેડ! ઇલ્લિરુવ પ્રાણિગળॆલ્લવૂ કॊનॆયલ્લિ ઇદે અવસ્થॆયન્નુ અનુભવિસુત્તવॆ!
07158060a ભ્રાતૃભિઃ સહિતઃ સર્વૈઃ પાર્થિવૈશ્ચ મહાત્મભિઃ।
07158060c કૌરવાન્સમરે રાજન્નભિયુધ્યસ્વ ભારત।
07158060e પંચમે દિવસે ચૈવ પૃથિવી તે ભવિષ્યતિ।।
રાજન્! ભારત! સહોદરરॊંદિગॆ મત્તુ ऎલ્લ મહાત્મ પાર્થિવરॊંદિગॆ સેરિ સમરદલ્લિ કૌરવરॊડનॆ યુદ્ધમાડુ. ઇંદિનિંદ ઐદનॆય દિવસદલ્લિ ઈ ભૂમિયુ નિન્નદાગુત્તદॆ!
07158061a નિત્યં ચ પુરુષવ્યાઘ્ર ધર્મમેવ વિચિંતય।
07158061c આનૃશંસ્યં તપો દાનં ક્ષમાં સત્યં ચ પાંડવ।।
પુરુષવ્યાઘ્ર! પાંડવ! નિત્યવૂ ધર્મ, દયॆ, તપસ્સુ, દાન, ક્ષમॆ મત્તુ સત્યગળ કુરિતે ચિંતિસુ.
07158062a સેવેથાઃ પરમપ્રીતો યતો ધર્મસ્તતો જયઃ।
07158062c ઇત્યુક્ત્વા પાંડવં વ્યાસસ્તત્રૈવાંતરધીયત।।
પરમપ્રીતનાગિ ઇવુગળ સેવॆયલ્લિરુ. ધર્મવॆલ્લિદॆયો અલ્લિ જયવિદॆ.” પાંડવનિગॆ હીગॆ હેળિ વ્યાસનુ અલ્લિયે અંતર્ધાનનાદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે દ્રોણ પર્વણિ ઘટોત્કચવધ પર્વણિ રાત્રિયુદ્ધે વ્યાસવાક્યે અષ્ઠપંચાશદધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ દ્રોણ પર્વદલ્લિ ઘટોત્કચવધ પર્વદલ્લિ રાત્રિયુદ્ધે વ્યાસવાક્ય ऎન્નુવ નૂરાઐવત્તॆંટને અધ્યાયવુ.
ઇતિ શ્રી મહાભારતે દ્રોણ પર્વણિ ઘટોત્કચવધ પર્વઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ દ્રોણ પર્વદલ્લિ ઘટોત્કચવધ પર્વવુ.
ઇદૂવરॆગિન ऒટ્ટુ મહાપર્વગળુ-6/18, ઉપપર્વગળુ-70/100, અધ્યાયગળુ-1135/1995, શ્લોકગળુ-40257/73784.