પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
દ્રોણ પર્વ
ઘટોત્કચવધ પર્વ
અધ્યાય 149
સાર
જટાસુરન મગ અલંબલનન્નુ ઘટોત્કચનુ સંહરિસિદુદુ (1-37).
07149001 સંજય ઉવાચ।
07149001a દૃષ્ટ્વા ઘટોત્કચં રાજન્સૂતપુત્રરથં પ્રતિ।
07149001c પ્રયાંતં ત્વરર્યા યુક્તં જિઘાંસું કર્ણમાહવે।।
07149002a અબ્રવીત્તવ પુત્રસ્તુ દુઃશાસનમિદં વચઃ।
સંજયનુ હેળિદનુ: “રાજન્! યુદ્ધદલ્લિ કર્ણનન્નુ સંહરિસુવ ઇચ્છॆયિંદ ત્વરॆમાડિ કર્ણન રથદ સમીપક્કॆ બરુત્તિદ્દ ઘટોત્કચનન્નુ નોડિ નિન્ન મગનુ દુઃશાસનનિગॆ ઈ માતન્નાડિદનુ:
07149002c એતદ્રક્ષો રણે તૂર્ણં દૃષ્ટ્વા કર્ણસ્ય વિક્રમં।।
07149003a અભિયાતિ દ્રુતં કર્ણં તદ્વારય મહારથં।
“રણદલ્લિ કર્ણન વિક્રમવન્નુ નોડિ કર્ણનન્નુ સંહરિસલુ ઈ રાક્ષસનુ અવસરદલ્લિ બરુત્તિદ્દાનॆ. ઈ મહારથનન્નુ તડॆ!
07149003c વૃતઃ સૈન્યેન મહતા યાહિ યત્ર મહાબલઃ।।
07149004a કર્ણો વૈકર્તનો યુદ્ધે રાક્ષસેન યુયુત્સતિ।
07149004c રક્ષ કર્ણં રણે યત્તો વૃતઃ સૈન્યેન માનદ।।
મહાબલ વૈકર્તન કર્ણનુ રાક્ષસનॊડનॆ યુદ્ધમાડુવલ્લિગॆ મહાસેનॆયॊંદિગॆ હોગુ. માનદ! સેનॆગળિંદ પરિવૃતનાગિ પ્રયત્નપટ્ટુ રણદલ્લિ કર્ણનન્નુ રક્ષિસુ!”
07149005a એતસ્મિન્નંતરે રાજન્જટાસુરસુતો બલી।
07149005c દુર્યોધનમુપાગમ્ય પ્રાહ પ્રહરતાં વરઃ।।
અષ્ટરલ્લિયે રાજન્! પ્રહરિગળલ્લિ શ્રેષ્ઠ જટાસુરન બલશાલી મગનુ દુર્યોધનન બળિબંદુ હેળિદનુ:
07149006a દુર્યોધન તવામિત્રાન્પ્રખ્યાતાન્યુદ્ધદુર્મદાન્।
07149006c પાંડવાન્હંતુમિચ્ચામિ ત્વયાજ્ઞપ્તઃ સહાનુગાન્।।
“દુર્યોધન! નિન્નિંદ અપ્પણॆયન્નુ પડॆદુ નન્ન અનુયાયિગળॊંદિગॆ નિન્ન શત્રુગળાદ આ પ્રખ્યાત યુદ્ધદુર્મદ પાંડવરન્નુ સંહરિસલુ બયસુત્તેનॆ.
07149007a જટાસુરો મમ પિતા રક્ષસામગ્રણીઃ પુરા।
07149007c પ્રયુજ્ય કર્મ રક્ષોઘ્નં ક્ષુદ્રૈઃ પાર્થૈર્નિપાતિતઃ।
07149007e તસ્યાપચિતિમિચ્ચામિ ત્વદ્દિષ્ટો ગંતુમીશ્વર।।
રાક્ષસર અગ્રણિ જટાસુરને નન્ન તંદॆ. હિંદॆ અવનુ રાક્ષસરન્નુ સંહરિસુવ કાર્યમાડુત્તિદ્દ ઈ ક્ષુદ્ર પાર્થરિંદ વધિસલ્પટ્ટનુ. અદર પ્રતીકારવન્નુ બયસુત્તેનॆ. ઈશ્વર! નનગॆ અનુજ્ઞॆયન્નુ દયપાલિસુ!”
07149008a તમબ્રવીત્તતો રાજા પ્રીયમાણઃ પુનઃ પુનઃ।
07149008c દ્રોણકર્ણાદિભિઃ સાર્ધં પર્યાપ્તોઽહં દ્વિષદ્વધે।
07149008e ત્વં તુ ગચ્ચ મયાજ્ઞપ્તો જહિ યુદ્ધં ઘટોત્કચં।।
પુનઃ પુનઃ પ્રીતિતોરિસુવ રાજનુ અવનિગॆ હેળિદનુ: “શત્રુગળ વધॆગॆ દ્રોણ-કર્ણાદિગળॊડનॆ નાનુ સાકુ. નીનાદરો હોગિ યુદ્ધદલ્લિ ઘટોત્કચનન્નુ સંહરિસુ!”
07149009a તથેત્યુક્ત્વા મહાકાયઃ સમાહૂય ઘટોત્કચં।
07149009c જટાસુરિર્ભૈમસેનિં નાનાશસ્ત્રૈરવાકિરત્।।
હાગॆયે આગલॆંદુ હેળિ મહાકાય જટાસુરિયુ ભૈમસેનિ ઘટોત્કચનન્નુ કૂગિ કરॆદુ નાનાશસ્ત્રગળિંદ મુસુકિદનુ.
07149010a અલંબલં ચ કર્ણં ચ કુરુસૈન્યં ચ દુસ્તરં।
07149010c હૈડિંબઃ પ્રમમાથૈકો મહાવાતોઽંબુદાનિવ।।
હૈડિંબનુ ऒબ્બને કર્ણનન્નૂ, દુસ્તર કુરુસૈન્યવન્નૂ, અલંબલનન્નૂ ભિરુગાળિયુ મોડવન્નુ હેગો હાગॆ ચદુરિસિબિટ્ટનુ.
07149011a તતો માયામયં દૃષ્ટ્વા રથં તૂર્ણમલંબલઃ।
07149011c ઘટોત્કચં શરવ્રાતૈર્નાનાલિંગૈઃ સમાર્દયત્।।
આગ માયામય ઘટોત્કચનન્નુ નોડિ અલંબલનુ અવનન્નુ શરવ્રાતગળિંદ કાણદંતॆ મુચ્ચિબિટ્ટનુ.
07149012a વિદ્ધ્વા ચ બહુભિર્બાણૈર્ભૈમસેનિમલંબલઃ।
07149012c વ્યદ્રાવયચ્ચરવ્રાતૈઃ પાંડવાનામનીકિનીં।।
બહળ બાણગળિંદ ભૈમસેનિયન્નુ ગાયગॊળિસિ અલંબલનુ શરવ્રાતગળિંદ પાંડવર સેનॆયન્નુ મુત્તિદનુ.
07149013a તેન વિદ્રાવ્યમાણાનિ પાંડુસૈન્યાનિ મારિષ।
07149013c નિશીથે વિપ્રકીર્યંત વાતનુન્ના ઘના ઇવ।।
મારિષ! આ રાત્રિવેળॆયલ્લિ ઓડિ હોગુત્તિદ્દ પાંડુ સેનॆગળુ ભિરુગાળિગॆ સિલુકિ ચદુરિ હોગુત્તિરુવ મોડગળંતॆ કાણુત્તિદ્દવુ.
07149014a ઘટોત્કચશરૈર્નુન્ના તથૈવ કુરુવાહિની।
07149014c નિશીથે પ્રાદ્રવદ્રાજન્નુત્સૃજ્યોલ્કાઃ સહસ્રશઃ।।
અદે રીતિ ઘટોત્કચન શરગળિગॆ સિલુકિદ કુરુવાહિનિયૂ કૂડ આ દટ્ટ રાત્રિયલ્લિ સહસ્રારુ દીવટિગॆગળન્નુ બિસુટુ ઓડિહોગુત્તિત્તુ.
07149015a અલંબલસ્તતઃ ક્રુદ્ધો ભૈમસેનિં મહામૃધે।
07149015c આજઘ્ને નિશિતૈર્બાણૈસ્તોત્ત્રૈરિવ મહાદ્વિપં।।
ક્રુદ્ધ અલંબલનાદરો આ મહાયુદ્ધદલ્લિ ભૈમસેનિયન્નુ માવુતનુ આનॆયન્નુ તિવિયુવંતॆ નિશિત બાણગળિંદ હॊડॆદનુ.
07149016a તિલશસ્તસ્ય તદ્યાનં સૂતં સર્વાયુધાનિ ચ।
07149016c ઘટોત્કચઃ પ્રચિચ્ચેદ પ્રાણદચ્ચાતિદારુણં।।
આગ ક્ષણદલ્લિયે ઘટોત્કચનુ તન્ન શત્રુવિન રથવન્નૂ, સૂતનન્નૂ, સર્વ આયુધગળન્નૂ પુડિપુડિમાડિ, અતિદારુણવાગિ ગહગહિસિ નક્કનુ.
07149017a તતઃ કર્ણં શરવ્રાતૈઃ કુરૂનન્યાન્સહસ્રશઃ।
07149017c અલંબલં ચાભ્યવર્ષન્મેઘો મેરુમિવાચલં।।
અનંતર અવનુ કર્ણનન્નૂ, અન્ય કુરુગળન્નૂ મત્તુ અલંબલનન્નૂ સહસ્રારુ શરવ્રાતગળિંદ મેઘગળુ મેરુપર્વતવન્નુ હેગો હાગॆ વર્ષિસિદનુ.
07149018a તતઃ સંચુક્ષુભે સૈન્યં કુરૂણાં રાક્ષસાર્દિતં।
07149018c ઉપર્યુપરિ ચાન્યોન્યં ચતુરંગં મમર્દ હ।।
રાક્ષસનિંદ આર્દિતગॊંડ કુરુગળ સેનॆયલ્લિ અલ્લોલકલ્લોલવાયિતુ. મેલિંદમેલॆ ચતુરંગબલવુ અન્યોન્યરન્નુ સંહરિસતॊડગિતુ.
07149019a જટાસુરિર્મહારાજ વિરથો હતસારથિઃ।
07149019c ઘટોત્કચં રણે ક્રુદ્ધો મુષ્ટિનાભ્યહનદ્દૃઢં।।
મહારાજ! વિરથનાદ સારથિયન્નૂ કળॆદુકॊંડ જટાસુરિયુ રણદલ્લિ ક્રુદ્ધનાગિ ઘટોત્કચનન્નુ દૃડ મુષ્ટિયિંદ હॊડॆયતॊડગિદનુ.
07149020a મુષ્ટિનાભિહતસ્તેન પ્રચચાલ ઘટોત્કચઃ।
07149020c ક્ષિતિકંપે યથા શૈલઃ સવૃક્ષગણગુલ્મવાન્।।
અવન મુષ્ટિયિંદ હॊડॆયલ્પટ્ટ ઘટોત્કચનુ ભૂકંપવાદાગ વૃક્ષગણગુલ્મલગળॊડનॆ શૈલવુ અલુગાડુવંતॆ તત્તરિસિદનુ.
07149021a તતઃ સ પરિઘાભેન દ્વિટ્સંઘઘ્નેન બાહુના।
07149021c જટાસુરિં ભૈમસેનિરવધીન્મુષ્ટિના ભૃશં।।
આગ ભૈમસેનિયુ પરિઘદંતિદ્દ તન્ન બાહુગળન્નુ મેલॆત્તિ મુષ્ટિયિંદ જટાસુરિયન્નુ જોરાગિ ગુદ્દિદનુ.
07149022a તં પ્રમથ્ય તતઃ ક્રુદ્ધસ્તૂર્ણં હૈડિંબિરાક્ષિપત્।
07149022c દોર્ભ્યામિંદ્રધ્વજાભાભ્યાં નિષ્પિપેષ મહીતલે।।
ક્રુદ્ધ હૈડિંબનુ તક્ષણવે અવનન્નુ કॆળક્કॆ કॆડવિ તન્ન ऎરડૂ બાહુગળિંદ અવનન્નુ નॆલક્કॆ અદુમિદનુ.
07149023a અલંબલોઽપિ વિક્ષિપ્ય સમુત્ક્ષિપ્ય ચ રાક્ષસં।
07149023c ઘટોત્કચં રણે રોષાન્નિષ્પિપેષ મહીતલે।।
અલંબલનાદરો આ રાક્ષસન હિડિતદિંદ બિડિસિકॊંડુ રણદલ્લિ રોષાન્વિતનાગિ ઘટોત્કચનન્નુ નॆલક્કॆ કॆડવિદનુ.
07149024a તયોઃ સમભવદ્યુદ્ધં ગર્જતોરતિકાયયોઃ।
07149024c ઘટોત્કચાલંબલયોસ્તુમુલં લોમહર્ષણં।।
આગ અતિકાયરાદ ઘટોત્કચ-અલંબલરિબ્બર નડુવॆ રોમાંચકારી તુમુલ યુદ્ધવુ પ્રારંબવાયિતુ.
07149025a વિશેષયંતાવન્યોન્યં માયાભિરતિમાયિનૌ।
07149025c યુયુધાતે મહાવીર્યાવિંદ્રવૈરોચનાવિવ।।
અન્યોન્યરન્નુ મીરિસુત્તા આ મયાવિ મત્તુ અતિમાયિ મહાવીરરિબ્બરૂ ઇંદ્ર –વૈરોચનરંતॆ યુદ્ધમાડિદરુ.
07149026a પાવકાંબુનિધી ભૂત્વા પુનર્ગરુડતક્ષકૌ।
07149026c પુનર્મેઘમહાવાતૌ પુનર્વજ્રમહાચલૌ।
07149026e પુનઃ કુંજરશાર્દૂલૌ પુનઃ સ્વર્ભાનુભાસ્કરૌ।।
07149027a એવં માયાશતસૃજાવન્યોન્યવધકાંક્ષિણૌ।
07149027c ભૃશં ચિત્રમયુધ્યેતામલંબલઘટોત્કચૌ।।
અગ્નિ મત્તુ નીરાગિ, પુનઃ ગરુડ-તક્ષકરાગિ, પુનઃ મોડ-ભિરુગાળિગળાગિ, પુનઃ વજ્ર-મહાચલગળાગિ, પુનઃ આનॆ-સિંહગળાગિ, પુનઃ રાહુ-ભાસ્કરરાગિ - ઈ રીતિ નૂરારુ માયॆગળન્નુ સૃષ્ટિસુત્તા અન્યોન્યરન્નુ વધિસલુ બયસિ અલંબલ ઘટોત્કચરુ અત્યંત વિચિત્રવાદ યુદ્ધવન્નુ હોરાડિદરુ.
07149028a પરિઘૈશ્ચ ગદાભિશ્ચ પ્રાસમુદ્ગરપટ્ટિશૈઃ।
07149028c મુસલૈઃ પર્વતાગ્રૈશ્ચ તાવન્યોન્યં નિજઘ્નતુઃ।।
પરિઘ, ગદॆ, પ્રાસ, મુદ્ગર, પટ્ટિશ, મુસલ, પર્વતાગ્રગળિંદ અવરુ અન્યોન્યરન્નુ હॊડॆદરુ.
07149029a હયાભ્યાં ચ ગજાભ્યાં ચ પદાતિરથિનૌ પુનઃ।
07149029c યુયુધાતે મહામાયૌ રાક્ષસપ્રવરૌ યુધિ।।
મહામાયાવિ આ રાક્ષસપ્રવરરુ યુદ્ધદલ્લિ કુદુરॆગળ મેલॆ, આનॆગળ મેલॆ, પદાતિગળાગિ મત્તॆ પુનઃ રથગળ મેળॆ યુદ્ધમાડિદરુ.
07149030a તતો ઘટોત્કચો રાજન્નલંબલવધેપ્સયા।
07149030c ઉત્પપાત ભૃશં ક્રુદ્ધઃ શ્યેનવન્નિપપાત હ।।
07149031a ગૃહીત્વા ચ મહાકાયં રાક્ષસેંદ્રમલંબલં।
07149031c ઉદ્યમ્ય ન્યવધીદ્ભૂમૌ મયં વિષ્ણુરિવાહવે।।
રાજન્! આગ ઘટોત્કચનુ અલંબલનન્નુ વધિસલુ બયસિ બહળ ક્રુદ્ધનાગિ ગિડુગનંતॆ મેલॆ હારિ કॆળગॆ ધુમુકિ, આ મહાકાય રાક્ષસ અલંબલનન્નુ વિષ્ણુવુ યુદ્ધદલ્લિ મયનન્નુ હેગો હાગॆ હિડિદુ મેલॆ હારિ કॆળગॆ નॆલદ મેલॆ ચચ્ચિદનુ.
07149032a તતો ઘટોત્કચઃ ખડ્ગમુદ્ગૃહ્યાદ્ભુતદર્શનં।
07149032c ચકર્ત કાયાદ્ધિ શિરો ભીમં વિકૃતદર્શનં।।
આગ ઘટોત્કચનુ અદ્ભુતવાગિ કાણુત્તિદ્દ ખડ્ગવન્નુ મેલॆત્તિ વિકૃતવાગિ કાણુત્તિદ્દ અલંબલન શિરવન્નુ કાયદિંદ કત્તરિસિદનુ.
07149033a તચ્ચિરો રુધિરાભ્યક્તં ગૃહ્ય કેશેષુ રાક્ષસઃ।
07149033c ઘટોત્કચો યયાવાશુ દુર્યોધનરથં પ્રતિ।।
રક્તવન્નુ સુરિસુત્તિદ્દ આ શિરવન્નુ કૂદલિનલ્લિ હિડિદુ રાક્ષસ ઘટોત્કચનુ દુર્યોધનન રથદ કડॆ નડॆદનુ.
07149034a અભ્યેત્ય ચ મહાબાહુઃ સ્મયમાનઃ સ રાક્ષસઃ।
07149034c રથેઽસ્ય નિક્ષિપ્ય શિરો વિકૃતાનનમૂર્ધજં।
07149034e પ્રાણદદ્ભૈરવં નાદં પ્રાવૃષીવ બલાહકઃ।।
અવન બળિ હોગિ નગુત્તા મહાબાહુ રાક્ષસનુ વિકાર કૂદલુગળુળ્ળ આ શિરવન્નુ અવન રથદ મેલॆ ऎસॆદુ મળॆગાલદ મોડદંતॆ ભૈરવવાગિ ગર્જિસિદનુ.
07149035a અબ્રવીચ્ચ તતો રાજન્દુર્યોધનમિદં વચઃ।
07149035c એષ તે નિહતો બંધુસ્ત્વયા દૃષ્ટોઽસ્ય વિક્રમઃ।
07149035e પુનર્દ્રષ્ટાસિ કર્ણસ્ય નિષ્ઠામેતાં તથાત્મનઃ।।
રાજન્! આગ અવનુ દુર્યોધનનિગॆ ઈ માતન્નાડિદનુ: “ઇગો! નિન્ન વિક્રમિ બંધુવુ હતનાગિરુવુદન્નુ નોડુ! ઇવનંતॆયે નિનગॆ નિષ્ઠનાગિરુવ કર્ણનન્નૂ કૂડ પુનઃ નોડલિદ્દીયॆ!”
07149036a એવમુક્ત્વા તતઃ પ્રાયાત્કર્ણં પ્રતિ જનેશ્વર।
07149036c કિરં શરશતાંસ્તીક્ષ્ણાન્વિમુંચન્કર્ણમૂર્ધનિ।।
જનેશ્વર! હીગॆ હેળિ અવનુ કર્ણન મેલॆ નૂરારુ તીક્ષ્ણ શરગળન્નુ ऎરચુત્તા અવન કડॆગે હોદનુ.
07149037a તતઃ સમભવદ્યુદ્ધં ઘોરરૂપં ભયાનકં।
07149037c વિસ્માપનં મહારાજ નરરાક્ષસયોર્મૃધે।।
મહારાજ! અનંતર આ નર-રાક્ષસર મધ્યॆ રણદલ્લિ ઘોરરૂપદ, ભયાનક, વિસ્મયદાયક યુદ્ધવુ નડॆયિતુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે દ્રોણ પર્વણિ ઘટોત્કચવધ પર્વણિ રાત્રિયુદ્ધે અલંબુષવધે એકોનપંચાશદધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ દ્રોણ પર્વદલ્લિ ઘટોત્કચવધ પર્વદલ્લિ રાત્રિયુદ્ધે અલંબુષવધ ऎન્નુવ નૂરાનલ્વત્તॊંભને અધ્યાયવુ.