pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
drōṇa parva
ghaṭōtkacavadha parva
adhyāya 146
sāra
sātyakiya parākrama, duryōdhanana parājaya (1-24). śakuni-arjunara yuddha; kaurava sēneya parābhava (25-41). drōṇa-dhr̥ṣṭadyumnara yuddha; dhr̥ṣṭadyumnana parākrama (42-51).
07146001 saṁjaya uvāca।
07146001a tatastē prādravansarvē tvaritā yuddhadurmadāḥ।
07146001c amr̥ṣyamāṇāḥ saṁrabdhā yuyudhānarathaṁ prati।।
saṁjayanu hēḷidanu: “āga ninnavarāda yuddhadurmadarellarū rōṣagoṁḍu saṁrabdharāgi yuyudhānana rathada baḷige dhāvisidaru.
07146002a tē rathaiḥ kalpitai rājan hēmarūpyavibhūṣitaiḥ।
07146002c sādibhiśca gajaiścaiva parivavruḥ sma sātvataṁ।।
rājan! cinna-beḷḷigaḷiṁda alaṁkarisalpaṭṭa rathagaḷa mēle, kudure-ānegaḷa mēle kuḷitu avaru sātvatanannu suttuvaredaru.
07146003a athainaṁ kōṣṭhakīkr̥tya sarvatastē mahārathāḥ।
07146003c siṁhanādāṁstadā cakrustarjayaṁtaḥ sma sātyakiṁ।।
ā mahāratharellarū kōṭeyākāravannu māḍikoṁḍu siṁhanādagaiyuttā sātyakiyannu hedarisuttiddaru.
07146004a tē'bhyavarṣaṁ śaraistīkṣṇaiḥ sātyakiṁ satyavikramaṁ।
07146004c tvaramāṇā mahāvīryā mādhavasya vadhaiṣiṇaḥ।।
mādhavana vadheyannu bayasida avaru mahāvīryadiṁda tīkṣṇa śaragaḷannu satyavikrama sātyakiya mēle surisidaru.
07146005a tāndr̥ṣṭvā patatastūrṇaṁ śainēyaḥ paravīrahā।
07146005c pratyagr̥hṇānmahābāhuḥ pramuṁcanviśikhānbahūn।।
avaru mēle bīḷuttiddannu nōḍi takṣaṇavē paravīraha mahābāhu śainēyanu anēka viśikhagaḷannu tegedukoṁḍu avara mēle prayōgisidanu.
07146006a tatra vīrō mahēṣvāsaḥ sātyakiryuddhadurmadaḥ।
07146006c nicakarta śirāṁsyugraiḥ śaraiḥ samnataparvabhiḥ।।
alli vīra mahēṣvāsa yuddhadurmada sātyakiyu ugra sannataparva śaragaḷiṁda avara śiragaḷannu tuṁḍarisidanu.
07146007a hastihastān hayagrīvānbāhūnapi ca sāyudhān।
07146007c kṣurapraiḥ pātayāmāsa tāvakānāṁ sa mādhavaḥ।।
ā mādhavanu ninnavara ānegaḷa soṁḍilugaḷannū, kuduregaḷa kuttigegaḷannū, āyudhadhārigaḷa bāhugaḷannū kṣurapragaḷiṁda bīḷisidanu.
07146008a patitaiścāmaraiścaiva śvētaccatraiśca bhārata।
07146008c babhūva dharaṇī pūrṇā nakṣatrairdyauriva prabhō।।
bhārata! prabhō! bīḷuttiruva cāmaragaḷiṁda, śvētacatragaḷiṁda dharaṇiyu nakṣatragaḷiṁda tuṁbida ākāśadaṁtāyitu.
07146009a tēṣāṁ tu yuyudhānēna yudhyatāṁ yudhi bhārata।
07146009c babhūva tumulaḥ śabdaḥ prētānāmiva kraṁdatāṁ।।
bhārata! yuddhadalli yuyudhānanoṁdige yuddhamāḍuttiruvāga naḍeda tumula śabdhavu prētagaḷa ākraṁdanadaṁte kēḷibaruttittu.
07146010a tēna śabdēna mahatā pūritāsīdvasuṁdharā।
07146010c rātriḥ samabhavaccaiva tīvrarūpā bhayāvahā।।
ā mahāśabdhadiṁda vasuṁdhareyu tuṁbihōyitu. rātriyū kūḍa bhayavannuṁṭumāḍuva tīvrarūpavannu tāḷitu.
07146011a dīryamāṇaṁ balaṁ dr̥ṣṭvā yuyudhānaśarāhataṁ।
07146011c śrutvā ca vipulaṁ nādaṁ niśīthē lōmaharṣaṇaṁ।।
07146012a sutastavābravīdrājansārathiṁ rathināṁ varaḥ।
07146012c yatraiṣa śabdastatrāśvāṁścōdayēti punaḥ punaḥ।।
rājan! yuyudhānana śaragaḷa hoḍetakke siluki tanna balavu dhvaṁsavāguttiruvudannu nōḍi mattu niśiyalli kēḷibaruttidda rōmaharṣaṇa vipula nādavannu kēḷi ninna maga rathigaḷalli śrēṣṭhanu sārathige “elliṁda ī śabdhavu kēḷibaruttideyō allige kuduregaḷannu pracōdisu!” eṁdu punaḥ punaḥ hēḷidanu.
07146013a tēna saṁcōdyamānastu tatastāṁsturagōttamān।
07146013c sūtaḥ saṁcōdayāmāsa yuyudhānarathaṁ prati।।
avaniṁda pracōdanegoṁḍu sūtanu ā uttama turugagaḷannu yuyudhānana rathada kaḍe pracōdisidanu.
07146014a tatō duryōdhanaḥ kruddhō dr̥ḍhadhanvā jitaklamaḥ।
07146014c śīghrahastaścitrayōdhī yuyudhānamupādravat।।
āga kruddha dr̥ḍhadhanvi jitaklama śīghrahasta citrayōdhī duryōdhananu yuyudhānana mēle dhāḷimāḍidanu.
07146015a tataḥ pūrṇāyatōtsr̥ṣṭairmāṁsaśōṇitabhōjanaiḥ।
07146015c duryōdhanaṁ dvādaśabhirmādhavaḥ pratyavidhyata।।
āga pūrṇavāgi seḷedu biṭṭa māṁsa-raktagaḷē bhōjanavāgiruva hanneraḍu bāṇagaḷiṁda mādhavanu duryōdhananannu gāyagoḷisidanu.
07146016a duryōdhanastēna tathā pūrvaṁ ēvārditaḥ śaraiḥ।
07146016c śainēyaṁ daśabhirbāṇaiḥ pratyavidhyadamarṣitaḥ।।
tānu bāṇagaḷannu biḍuva modalē gāyagoḷisida śainēyanannu kōpagoṁḍa duryōdhananu hattu bāṇagaḷiṁda pratiyāgi gāyagoḷisidanu.
07146017a tataḥ samabhavadyuddhamākulaṁ bharatarṣabha।
07146017c pāṁcālānāṁ ca sarvēṣāṁ bhāratānāṁ ca dāruṇaṁ।।
bharatarṣabha! āga pāṁcālarellara mattu bhāratara dāruṇa saṁkula yuddhavu prāraṁbhavāyitu.
07146018a śainēyastu raṇē kruddhastava putraṁ mahārathaṁ।
07146018c sāyakānāmaśītyā tu vivyādhōrasi bhārata।।
bhārata! raṇadalli kruddha śainēyanādarō ninna putra mahārathana edege harita sāyakagaḷiṁda hoḍedu gāyagoḷisidanu.
07146019a tatō'sya vāhānsamarē śarairninyē yamakṣayaṁ।
07146019c sārathiṁ ca rathāttūrṇaṁ pātayāmāsa patriṇā।।
aga avanu samaradalli kuduregaḷannu śaragaḷiṁda yamakṣayakke kaḷuhisidanu. mattu takṣaṇavē patrigaḷiṁda sārathiyannu rathadiṁda keḍavidanu.
07146020a hatāśvē tu rathē tiṣṭhanputrastava viśāṁ patē।
07146020c mumōca niśitānbāṇāṁ śainēyasya rathaṁ prati।।
viśāṁpatē! kuduregaḷu hatarāda rathada mēleyē niṁtukoṁḍu ninna maganu śainēyana rathada kaḍe niśita bāṇagaḷannu prayōgisidanu.
07146021a śarānpaṁcāśatastāṁstu śainēyaḥ kr̥tahastavat।
07146021c ciccēda samarē rājanprēṣitāṁstanayēna tē।।
rājan! ninna maganu kaḷuhisida ā aivattu śaragaḷannu kr̥tahasta śainēyanu samaradalli kattarisidanu.
07146022a athāparēṇa bhallēna muṣṭidēśē mahaddhanuḥ।
07146022c ciccēda rabhasō yuddhē tava putrasya māriṣa।।
māriṣa! aṣṭaralliyē innoṁdu bhalladiṁda rabhasavāgi yuddhadalli ninna magana mahādhanussannu muṣṭidēśadalli tuṁḍarisidanu.
07146023a virathō vidhanuṣkaśca sarvalōkēśvaraḥ prabhuḥ।
07146023c ārurōha rathaṁ tūrṇaṁ bhāsvaraṁ kr̥tavarmaṇaḥ।।
virathanāda, dhanussannū kaḷedukoṁḍa sarvalōkēśvara prabhuvu takṣaṇavē kr̥tavarmana hoḷeyuttidda rathavannu ērikoṁḍanu.
07146024a duryōdhanē parāvr̥ttē śainēyastava vāhinīṁ।
07146024c drāvayāmāsa viśikhairniśāmadhyē viśāṁ patē।।
viśāṁpatē! duryōdhananu parājitanāgalu śainēyanu ninna sēneyannu ā rātrimadhyadalli viśikhagaḷiṁda palāyanagoḷisidanu.
07146025a śakuniścārjunaṁ rājanparivārya samaṁtataḥ।
07146025c rathairanēkasāhasrairgajaiścaiva sahasraśaḥ।
07146025e tathā hayasahasraiśca tumulaṁ sarvatō'karōt।।
rājan! śakuniyu arjunanannu ellakaḍegaḷiṁda suttuvaredanu. anēka sahasra rathagaḷiṁda, sahasrāru ānegaḷiṁda mattu hāgeyē sahasrāru kuduregaḷiṁda kūḍidavanāgi ellakaḍegaḷiṁda tumula yuddhavannu naḍesidanu.
07146026a tē mahāstrāṇi divyāni vikiraṁtō'rjunaṁ prati।
07146026c arjunaṁ yōdhayaṁti sma kṣatriyāḥ kālacōditāḥ।।
kālacōdita ā kṣatriyaru arjunana mēle divya mahāstragaḷannu eracuttā arjunanoṁdige yuddhamāḍuttiddaru.
07146027a tānyarjunaḥ sahasrāṇi rathavāraṇavājināṁ।
07146027c pratyavārayadāyastaḥ prakurvanvipulaṁ kṣayaṁ।।
baḷaliddarū arjunanu vipula kṣayavannuṁṭumāḍuttā ā sahasrāru ratha-āne-kuduregaḷannu taḍedu nillisidanu.
07146028a tatastu samarē śūraḥ śakuniḥ saubalastadā।
07146028c vivyādha niśitairbāṇairarjunaṁ prahasanniva।।
āga samaradalli śūra śakuni saubalanu nasunaguttā arjunanannu niśita bāṇagaḷiṁda gāyagoḷisidanu.
07146029a punaścaiva śatēnāsya saṁrurōdha mahārathaṁ।
07146029c tamarjunastu viṁśatyā vivyādha yudhi bhārata।।
viśāṁpatē! punaḥ nūru bāṇagaḷiṁda ā mahārathanannu muṁdehōgadaṁte taḍedanu. arjunanādarō yuddhadalli avanannu ippattu bāṇagaḷiṁda hoḍedanu.
07146030a athētarānmahēṣvāsāṁstribhistribhiravidhyata।
07146030c saṁvārya tānbāṇagaṇairyudhi rājandhanaṁjayaḥ।
07146030e avadhīttāvakānyōdhānvajrapāṇirivāsurān।।
itara mahēṣvāsarannū avanu mūru mūru bāṇagaḷiṁda hoḍedanu. rājan! avarannu yuddhadalli bāṇagaṇagaḷiṁda taḍeyuttā dhanaṁjayanu vajrapāṇiyu asurarannu hēgō hāge ninnakaḍeya yōdharannu gāyagoḷisidanu.
07146031a bhujaiścinnairmahārāja śarīraiśca sahasraśaḥ।
07146031c samāstīrṇā dharā tatra babhau puṣpairivācitā।।
mahārāja! kattarisalpaṭṭu haraḍihōgidda sahasrāru bhujagaḷiṁda mattu śarīragaḷiṁda raṇabhūmiyu puṣpagaḷiṁda vyāptavāgiruvaṁte tōruttittu.
07146032a sa viddhvā śakuniṁ bhūyaḥ paṁcabhirnataparvabhiḥ।
07146032c ulūkaṁ tribhirājaghnē tribhirēva mahāyasaiḥ।।
śakuniyannu punaḥ aidu nataparvagaḷiṁda hoḍedu avanu ulūkanannu mūru mūru mahāyasagaḷiṁda hoḍedanu.
07146033a tamulūkastathā viddhvā vāsudēvamatāḍayat।
07146033c nanāda ca mahānādaṁ pūrayanvasudhātalaṁ।।
āga ulūkanu vāsudēvananannu hoḍedanu mattu vasudhātalavannu tuṁbibiḍuvaṁte mahānādagaidanu.
07146034a arjunastu drutaṁ gatvā śakunērdhanurāccinat।
07146034c ninyē ca caturō vāhānyamasya sadanaṁ prati।।
arjunanādarō muṁduvaredu śakuniya dhanussannu kattarisidanu mattu avana nālku kuduregaḷannu yamasadanada kaḍe kaḷuhisidanu.
07146035a tatō rathādavaplutya saubalō bharatarṣabha।
07146035c ulūkasya rathaṁ tūrṇamārurōha viśāṁ patē।।
viśāṁpatē! bharatarṣabha! āga rathadiṁda hāri saubalanu bēganē ulūkana rathavannēridanu.
07146036a tāvēkarathamārūḍhau pitāputrau mahārathau।
07146036c pārthaṁ siṣicaturbāṇairgiriṁ mēghāvivōtthitau।।
avaribbaru pitā-putra mahāratharū oṁdē rathavannēri mēledda mōḍagaḷu giriyamēle hēgō hāge pārthana mēle bāṇagaḷa maḷegaredaru.
07146037a tau tu viddhvā mahārāja pāṁḍavō niśitaiḥ śaraiḥ।
07146037c vidrāvayaṁstava camūṁ śataśō vyadhamaccaraiḥ।।
mahārāja! pāṁḍavanu avaribbarannū niśita śaragaḷiṁda hoḍedu ninna sēneyannu nūrāru śaragaḷiṁda hoḍedu ōḍisidanu.
07146038a anilēna yathābhrāṇi viccinnāni samaṁtataḥ।
07146038c viccinnāni tathā rājanbalānyāsanviśāṁ patē।।
rājan! viśāṁpatē! gāḷiyiṁda mōḍagaḷu hēge ella kaḍe caduri hōguvavō hāge ninna sēneyu chidrachidravāgi oḍeduhōyitu.
07146039a tadbalaṁ bharataśrēṣṭha vadhyamānaṁ tathā niśi।
07146039c pradudrāva diśaḥ sarvā vīkṣamāṇaṁ bhayārditaṁ।।
bharataśrēṣṭha! rātriyalli hāge vadhisalpaḍuttidda ā sēneyu bhayārditagoṁḍu dikkugaḷannu nōḍuttā ōḍihōyitu.
07146040a utsr̥jya vāhānsamarē cōdayaṁtastathāparē।
07146040c saṁbhrāṁtāḥ paryadhāvaṁta tasmiṁstamasi dāruṇē।।
ā dāruṇa kattaleya samaradalli kelavaru saṁbhrāṁtarāgi vāhanagaḷannē biṭṭu ōḍihōguttiddaru.
07146041a vijitya samarē yōdhāṁstāvakānbharatarṣabha।
07146041c dadhmaturmuditau śaṁkhau vāsudēvadhanaṁjayau।।
bharatarṣabha! samaradalli ninnakaḍeya yōdharannu sōlisi muditarāda vāsudēva-dhanaṁjayaru śaṁkhagaḷannu moḷagisidaru.
07146042a dhr̥ṣṭadyumnō mahārāja drōṇaṁ viddhvā tribhiḥ śaraiḥ।
07146042c ciccēda dhanuṣastūrṇaṁ jyāṁ śarēṇa śitēna ha।।
mahārāja! dhr̥ṣṭadyumnanu drōṇanannu mūru śaragaḷiṁda hoḍedu takṣaṇavē niśita śaradiṁda avana dhanussina maurviyannu kattarisidanu.
07146043a tannidhāya dhanurnīḍē drōṇaḥ kṣatriyamardanaḥ।
07146043c ādadē'nyaddhanuḥ śūrō vēgavatsāravattaraṁ।।
kṣatriyamardana śūra drōṇanu ā dhanussannu keḷagiṭṭu innoṁdu vēgaśāli bhāra dhanussannu ettikoṁḍanu.
07146044a dhr̥ṣṭadyumnaṁ tatō drōṇō viddhvā saptabhirāśugaiḥ।
07146044c sārathiṁ paṁcabhirbāṇai rājanvivyādha samyugē।।
rājan! āga drōṇanu dhr̥ṣṭadyumnanannu ēḷu āśugagaḷiṁda hoḍedu saṁyugadalli aidu bāṇagaḷiṁda avana sārathiyannū hoḍedanu.
07146045a taṁ nivārya śaraistūrṇaṁ dhr̥ṣṭadyumnō mahārathaḥ।
07146045c vyadhamatkauravīṁ sēnāṁ śataśō'tha sahasraśaḥ।।
avanannu taḍehiḍidu mahāratha dhr̥ṣṭadyumnanu takṣaṇavē nūrāru sāvirāru kauravī sēneyannu vadhisidanu.
07146046a vadhyamānē balē tasmiṁstava putrasya māriṣa।
07146046c prāvartata nadī ghōrā śōṇitaughataraṁgiṇī।।
māriṣa! ninna magana sēneyu hāge vadhisalpaḍuttiruvāga ghōra raktada alegaḷuḷḷa nadiyē hariyatoḍagitu.
07146047a ubhayōḥ sēnayōrmadhyē narāśvadvipavāhinī।
07146047c yathā vaitaraṇī rājanyamarāṣṭrapuraṁ prati।।
rājan! yamarāṣṭrapurada baḷi vaitaraṇiyu hēgō hāge eraḍū sēnegaḷa madhye nara-aśva-gajagaḷannu hottukoṁḍu hōguttidda ā nadiyu hariyuttittu.
07146048a drāvayitvā tu tatsainyaṁ dhr̥ṣṭadyumnaḥ pratāpavān।
07146048c atyarājata tējasvī śakrō dēvagaṇēṣviva।।
ā sēneyannu ōḍisida pratāpavān tējasvī dhr̥ṣṭadyumnanu dēvagaṇagaḷa madhye śakranaṁte atiyāgi rārājisidanu.
07146049a atha dadhmurmahāśaṁkhāndhr̥ṣṭadyumnaśikhaṁḍinau।
07146049c yamau ca yuyudhānaśca pāṁḍavaśca vr̥kōdaraḥ।।
āga dhr̥ṣṭadyumna-śikhaṁḍiyaru, yamaḷaribbaru, yuyudhāna mātu pāṁḍava vr̥kōdararu mahāśaṁkhagaḷannūdidaru.
07146050a jitvā rathasahasrāṇi tāvakānāṁ mahārathāḥ।
07146050c siṁhanādaravāṁścakruḥ pāṁḍavā jitakāśinaḥ।।
ninnakaḍeya sahasrāru rathagaḷannu geddu vijayōtsāhadiṁda mahāratha pāṁḍavaru mahādhvaniya siṁhanādagaidaru.
07146051a paśyatastava putrasya karṇasya ca madōtkaṭāḥ।
07146051c tathā drōṇasya śūrasya drauṇēścaiva viśāṁ patē।।
viśāṁpatē! ninna putra, karṇa, hāgeyē drōṇa mattu śūra drauṇiyaru ā madōtkaṭarannu nōḍuttalē iddaru.”
samāpti
iti śrī mahābhāratē drōṇa parvaṇi ghaṭōtkacavadha parvaṇi rātriyuddhē saṁkulayuddhē ṣaṭcatvāriṁśādhikaśatatamō'dhyāyaḥ।।
idu śrī mahābhāratadalli drōṇa parvadalli ghaṭōtkacavadha parvadalli rātriyuddhē saṁkulayuddha ennuva nūrānalvattāranē adhyāyavu.