praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
droṇa parva
ghaṭotkacavadha parva
adhyāya 134
sāra
karṇanu kṛpanigè āḍida mātannu kel̤i aśvatthāmanu krodhitanāgalu duryodhananu avanannu samādhānagòl̤isidudu (1-8). karṇana parākrama (9-28). arjunaniṃda karṇanu parājitanādudu 29-51). svayaṃ duryodhanane arjunanòḍanè yuddhakkè hòraḍalu aśvatthāmanu avanannu taḍèdudu (52-81).
07134001 saṃjaya uvāca|
07134001a tathā paruṣitaṃ dṛṣṭvā sūtaputreṇa mātulaṃ|
07134001c khaḍgamudyamya vegena drauṇirabhyapataddrutaṃ||
saṃjayanu hel̤idanu: “sūtaputranu hāgè māvanòḍanè kaṭuvāda mātanāḍidudannu noḍi drauṇiyu khaḍgavannu èttikòṃḍu vegavāgi alligè dhāvisibaṃdanu.
07134002 aśvatthāmovāca|
07134002a karṇa paśya sudurbuddhe tiṣṭhedānīṃ narādhama|
07134002c eṣa te'dya śiraḥ kāyāduddharāmi sudurmate||
aśvatthāmanu hel̤idanu: “sudurbuddhe! karṇa! narādhama! sudurmate! svalpa nillu! ninna śirassannu īgale nānu śarīradiṃda hārisibiḍuttenè!””
07134003 saṃjaya uvāca|
07134003a tamutpataṃtaṃ vegena rājā duryodhanaḥ svayaṃ|
07134003c nyavārayanmahārāja kṛpaśca dvipadāṃ varaḥ||
saṃjayanu hel̤idanu: “mahārāja! hīgè vegadiṃda melè bīl̤uttiruva aśvatthāmanannu svayaṃ rājā duryodhana mattu dvipadaralli śreṣṭha kṛparu taḍèdaru.
07134004 karṇa uvāca|
07134004a śūro'yaṃ samaraślāghī durmatiśca dvijādhamaḥ|
07134004c āsādayatu madvīryaṃ muṃcemaṃ kurusattama||
karṇanu hel̤idanu: “kurusattama! ivanu śūra. samaraślāghī. durmati mattu dvijādhama. nanna vīryavannu èdurisali. ivanannu biṭṭubiḍu!”
07134005 aśvatthāmovāca|
07134005a tavaitat kṣamyate'smābhiḥ sūtātmaja sudurmate|
07134005c darpamutsiktaṃ etatte phalguno nāśayiṣyati||
aśvatthāmanu hel̤idanu: “sudurmate! sūtātmaja! ninna ī aparādhavannu kṣamisuttenè. ādarè ninna darpa utsāhavannu phalgunanu nāśagòl̤isuttānè ènnuvudannu nènapinalliṭṭuko!”
07134006 duryodhana uvāca|
07134006a aśvatthāmanprasīdasva kṣaṃtumarhasi mānada|
07134006c kopaḥ khalu na kartavyaḥ sūtaputre kathaṃ cana||
duryodhananu hel̤idanu: “aśvatthāma! mānada! śāṃtanāgu. kṣamisabeku. sūtaputranòḍanè èṃdū kopagòl̤l̤abeḍa!
07134007a tvayi karṇe kṛpe droṇe madrarāje'tha saubale|
07134007c mahatkāryaṃ samāyattaṃ prasīda dvijasattama||
nīnu, karṇa, kṛpa, droṇa, madrarāja mattu saubalara melè mahā kāryavannu vahisiddenè. prayatnamāḍi! samādhānagòl̤l̤u dvijasattama!
07134008a ete hyabhimukhāḥ sarve rādheyena yuyutsavaḥ|
07134008c āyāṃti pāṃḍavā brahmannāhvayaṃtaḥ samaṃtataḥ||
namma muṃdiruva pāṃḍavaru èllarū rādheyanòḍanè yuddhamāḍalosuga baruttiddārè. brahman! èlla kaḍègal̤iṃda yuddhakkè karèyuttiddārè.””
07134009 saṃjaya uvāca|
07134009a karṇo'pi rathināṃ śreṣṭhaścāpamudyamya vīryavān|
07134009c kauravāgryaiḥ parivṛtaḥ śakro devagaṇairiva|
07134009e paryatiṣṭhata tejasvī svabāhubalamāśritaḥ||
saṃjayanu hel̤idanu: “rathigal̤alli śreṣṭha vīryavān karṇanū kūḍa devagaṇagal̤iṃda parivṛta śakranaṃtè kaurava mukhyariṃda parivṛtanāgi tanna bāhubalavannu āśrayisi tejasviyāgi yuddhakkè niṃtanu.
07134010a tataḥ pravavṛte yuddhaṃ karṇasya saha pāṃḍavaiḥ|
07134010c saṃrabdhasya mahārāja siṃhanādavināditaṃ||
mahārāja! āga pāṃḍavaròḍanè karṇana siṃhanādagal̤iṃda kūḍida bhayaṃkara yuddhavu prāraṃbhavāyitu.
07134011a tataste pāṃḍavā rājanpāṃcālāśca yaśasvinaḥ|
07134011c dṛṣṭvā karṇaṃ mahābāhumuccaiḥ śabdamathānadan||
07134012a ayaṃ karṇaḥ kutaḥ karṇastiṣṭha karṇa mahāraṇe|
07134012c yudhyasva sahito'smābhirdurātmanpuruṣādhama||
rājan! āga ā pāṃḍavaru mattu yaśasvi pāṃcālaru mahābāhu karṇanannu noḍi “ivane karṇa!”, “karṇanèlliddānè?”, “karṇa! mahāraṇadalli nillu! durātman! puruṣādhama! nammaḍanè yuddhamāḍu!“ èṃdu uccha svaragal̤alli kūgidaru.
07134013a anye tu dṛṣṭvā rādheyaṃ krodharaktekṣaṇābruvan|
07134013c hanyatāmayamutsiktaḥ sūtaputro'lpacetanaḥ||
mattè kèlavaru rādheyanannu noḍi krodhadiṃda kèṃgaṇṇarāgi hel̤idaru: “durahaṃkāradiṃda mèrèyuttiruva ī alpacetana sūtaputranannu saṃharisiri!
07134014a sarvaiḥ pārthivaśārdūlairnānenārtho'sti jīvatā|
07134014c atyaṃtavairī pārthānāṃ satataṃ pāpapūruṣaḥ||
ivanu badukiruvudariṃda yāva prayojanavū illa. èlla pārthivaśārdūlarigiṃta ī pāpapuruṣane satatavū pārthara vairiyāgiruvavanu.
07134015a eṣa mūlaṃ hyanarthānāṃ duryodhanamate sthitaḥ|
07134015c hatainamiti jalpaṃtaḥ kṣatriyāḥ samupādravan||
duryodhanana manassinaṃtè naḍèdukòl̤l̤uttiruva ivane èlla anarthagal̤igū mūla kāraṇanāgiddānè. ivanannu kòlliri!” èṃdu mātanāḍikòl̤l̤uttā kṣatriyaru ākramisidaru.
07134016a mahatā śaravarṣeṇa cādayaṃto mahārathāḥ|
07134016c vadhārthaṃ sūtaputrasya pāṃḍaveyena coditāḥ||
pāṃḍaveyariṃda pracoditarāgi sūtaputranannu vadhisuva saluvāgi ā mahāratharu avanannu mahā śaravarṣagal̤iṃda muccibiṭṭaru.
07134017a tāṃstu sarvāṃstathā dṛṣṭvā dhāvamānānmahārathān|
07134017c na vivyathe sūtaputro na ca trāsamagaccata||
tanna kaḍègè rabhasadiṃda baruttidda ā mahāratharèllarannu noḍi sūtaputranu vyathitanāgalilla, bhayapaḍalū illa.
07134018a dṛṣṭvā nagarakalpaṃ tamuddhūtaṃ sainyasāgaraṃ|
07134018c piprīṣustava putrāṇāṃ saṃgrāmeṣvaparājitaḥ||
07134019a sāyakaughena balavān kṣiprakārī mahābalaḥ|
07134019c vārayāmāsa tatsainyaṃ samaṃtādbharatarṣabha||
bharatarṣabha! nagaradaṃtè ukkibaruttiruva ā sainyasāgaravannu noḍi ninna makkal̤igè priyavannuṃṭu māḍuva icchèyul̤l̤a, saṃgrāmagal̤alli aparājita mahābala balavān kṣiprakārī karṇanu sāyakagal̤a gaṇagal̤iṃda ā senèyannu èlla kaḍègal̤iṃdalū taḍèdu nillisidanu.
07134020a tatastu śaravarṣeṇa pārthivāstamavārayan|
07134020c dhanūṃṣi te vidhunvānāḥ śataśo'tha sahasraśaḥ|
07134020e ayodhayaṃta rādheyaṃ śakraṃ daityagaṇā iva||
āga pārthivaru śaravarṣagal̤iṃda nūrāru sahasrāru dhanussugal̤annu sèl̤èyuttā taḍèdu daityagaṇagal̤u śakranannu hego hāgè rādheyanòḍanè yuddhamāḍidaru.
07134021a śaravarṣaṃ tu tatkarṇaḥ pārthivaiḥ samudīritaṃ|
07134021c śaravarṣeṇa mahatā samaṃtādvyakiratprabho||
prabho! pārthivaru surisuttidda ā śaravarṣagal̤annu karṇanu mahā śaravarṣadiṃdale èllakaḍègal̤alli nivārisidanu.
07134022a tadyuddhamabhavatteṣāṃ kṛtapratikṛtaiṣiṇāṃ|
07134022c yathā devāsure yuddhe śakrasya saha dānavaiḥ||
māḍidudakkè pratiyāgi māḍuvudaralli tòḍagida avaribbara naḍuvè devāsurara yuddhadalli dānavaròṃdigè śakrana yuddhadaṃtè yuddhavu naḍèyitu.
07134023a tatrādbhutamapaśyāma sūtaputrasya lāghavaṃ|
07134023c yadenaṃ samare yattā nāpnuvaṃta pare yudhi||
alli nāvu sūtaputrana hastalāghavada adbhutavannu noḍidèvu. samaradalli śatrugal̤u prayatnisidarū avana hattirahogalu śaktarāgalilla.
07134024a nivārya ca śaraughāṃstānpārthivānāṃ mahārathaḥ|
07134024c yugeṣvīṣāsu catreṣu dhvajeṣu ca hayeṣu ca|
07134024e ātmanāmāṃkitānbāṇānrādheyaḥ prāhiṇoccitān||
pārthivara śaraughagal̤annu taḍèyuttā mahāratha rādheyanu tanna nāmāṃkita bāṇagal̤annu rathada nògagal̤a melè, catragal̤a melè, dhvajagal̤a melè mattu kudurègal̤a melè prayogisidanu.
07134025a tataste vyākulībhūtā rājānaḥ karṇapīḍitāḥ|
07134025c babhramustatra tatraiva gāvaḥ śītārditā iva||
karṇaniṃda pīḍita rājaru vyākularāgi chal̤iyiṃda pīḍita govugal̤aṃtè alliṃdilligè bhramisatòḍagidaru.
07134026a hayānāṃ vadhyamānānāṃ gajānāṃ rathināṃ tathā|
07134026c tatra tatrābhyavekṣāmaḥ saṃghānkarṇena pātitān||
karṇaniṃda vadhègòṃḍu urul̤isalpaṭṭa kudurè-ānè-rathagal̤a guṃpugal̤annu allalli noḍidèvu.
07134027a śirobhiḥ patitai rājanbāhubhiśca samaṃtataḥ|
07134027c āstīrṇā vasudhā sarvā śūrāṇāmanivartināṃ||
rājan! yuddhadalli hiṃdirugade hatarāgi biddidda śūrara talègal̤iṃdalū tol̤ugal̤iṃdalū raṇāṃgaṇavu vyāptavāgittu.
07134028a hataiśca hanyamānaiśca niṣṭanadbhiśca sarvaśaḥ|
07134028c babhūvāyodhanaṃ raudraṃ vaivasvatapuropamaṃ||
sattavariṃdalū sāyuttiruvavariṃdalū gāyagòṃḍu saṃkaṭapaḍuttiruvavariṃdalū kūḍidda ā raṇabhūmiyu yamarājana paṭṭaṇadaṃtè bahal̤a bhayaṃkaravāgi kāṇuttidditu.
07134029a tato duryodhano rājā dṛṣṭvā karṇasya vikramaṃ|
07134029c aśvatthāmānamāsādya tadā vākyamuvāca ha||
karṇana ā vikramavannu kaṃḍu rājā duryodhananu aśvatthāmana bal̤isāri iṃtèṃdanu:
07134030a yudhyate'sau raṇe karṇo daṃśitaḥ sarvapārthivaiḥ|
07134030c paśyaitāṃ dravatīṃ senāṃ karṇasāyakapīḍitāṃ|
07134030e kārttikeyena vidhvastāmāsurīṃ pṛtanāmiva||
“igo karṇanu kavacavannu dharisi sarva rājaròṃdigè raṇadalli yuddhamāḍuttiddānè! kārtikeyaniṃda dhvaṃsita asurī senèyu palāyana māḍuvaṃtè karṇana sāyakagal̤iṃda pīḍita senèyu oḍihoguttiruvudannu noḍu!
07134031a dṛṣṭvaitāṃ nirjitāṃ senāṃ raṇe karṇena dhīmatā|
07134031c abhiyātyeṣa bībhatsuḥ sūtaputrajighāṃsayā||
dhīmata karṇaniṃda raṇadalli senèyu ī rīti sotuhoguttiruvudannu noḍi sūtaputranannu kòllalu bayasi bībhatsuvu baruttirabahudu.
07134032a tadyathā paśyamānānāṃ sūtaputraṃ mahārathaṃ|
07134032c na hanyātpāṃḍavaḥ saṃkhye tathā nītirvidhīyatāṃ||
yuddhadalli nāvu noḍuttiruvāgale mahāratha sūtaputranannu pāṃḍavanu kòllada rītiyalli yuddha nītiyu rūpisalpaḍali!”
07134033a tato drauṇiḥ kṛpaḥ śalyo hārdikyaśca mahārathaḥ|
07134033c pratyudyayustadā pārthaṃ sūtaputraparīpsayā||
kūḍale drauṇi, kṛpa, śalya, mattu mahāratha hārdikyaru sūtaputranannu rakṣisalosuga pārthanòḍanè yuddhamāḍatòḍagidaru.
07134034a āyāṃtaṃ dṛśya kauṃteyaṃ vṛtraṃ devacamūmiva|
07134034c pratyudyayau tadā karṇo yathā śakraḥ pratāpavān||
devasenèyamelè ākramaṇisuttiruva vṛtranannu śakranu hego hāgè pratāpavān karṇanū kūḍa muṃdè baruttiruva kauṃteyanòḍanè yuddhamāḍatòḍagidanu.”
07134035 dhṛtarāṣṭra uvāca|
07134035a saṃrabdhaṃ phalgunaṃ dṛṣṭvā kālāṃtakayamopamaṃ|
07134035c karṇo vaikartanaḥ sūta pratyapadyatkimuttaraṃ||
dhṛtarāṣṭranu hel̤idanu: “sūta! kālāṃtaka yamanaṃtè kupitanāgi baruttidda phalgunanannu kaṃḍu vaikartana karṇanu pratiyāgi enu uttaravannittanu?
07134036a sa hyaspardhata pārthena nityameva mahārathaḥ|
07134036c āśaṃsate ca bībhatsuṃ yuddhe jetuṃ sudāruṇe||
nityavū ā mahārathanu pārthanòḍanè spardhisuttiddanu. sudāruṇa yuddhadalli bībhatsuvannu gèllalu bayasuttiddanu.
07134037a sa tu taṃ sahasā prāptaṃ nityamatyaṃtavairiṇaṃ|
07134037c karṇo vaikartanaḥ sūta kimuttaramapadyata||
sūta! òmmiṃdòmmèle èdurāgibaṃda ā nitya atyaṃta vairiyannu kaṃḍu vaikartana karṇanu yāva rītiyalli uttara kòṭṭanu? muṃdenu māḍidanu?”
07134038 saṃjaya uvāca|
07134038a āyāṃtaṃ pāṃḍavaṃ dṛṣṭvā gajaḥ pratigajaṃ yathā|
07134038c asaṃbhrāṃtataraḥ karṇaḥ partyudīyāddhanaṃjayaṃ||
saṃjayanu hel̤idanu: “òṃdu salagavu mattòṃdu salagavannu èdurisalu hoguvaṃtè tanna kaḍègè baruttidda pāṃḍavanannu kaṃḍu karṇanu svalpavū gābarigòl̤l̤ade dhanaṃjayana melè èragidanu.
07134039a tamāpataṃtaṃ vegena vaikartanamajihmagaiḥ|
07134039c vārayāmāsa tejasvī pāṃḍavaḥ śatrutāpanaḥ||
tejasvī śatrutāpana pāṃḍavanu vegadiṃda tannamelè bīl̤uttidda vaikartananannu jihmagagal̤iṃda taḍèdanu.
07134040a taṃ karṇaḥ śarajālena cādayāmāsa māriṣa|
07134040c vivyādha ca susaṃkruddhaḥ śaraistribhirajihmagaiḥ||
māriṣa! karṇanu avanannu śarajālagal̤iṃda muccibiṭṭanu mattu saṃkruddhanāgi mūru jihmagagal̤iṃda hòḍèdanu.
07134041a tasya tallāghavaṃ pārtho nāmṛṣyata mahābalaḥ|
07134041c tasmai bāṇāṃ śilādhautānprasannāgrānajihmagān||
07134042a prāhiṇotsūtaputrāya triṃśataṃ śatrutāpanaḥ|
avana ā hastalāghavavannu mahābala pārthanu sahisikòl̤l̤alilla. ā śatrutāpananu sūtaputrana melè mònacāda tudigal̤ul̤l̤a, kallinamelè masèda munnūru jihmaga bāṇagal̤annu prayogisidanu.
07134042c vivyādha cainaṃ saṃrabdho bāṇenaikena vīryavān||
07134043a savye bhujāgre balavānnārācena hasanniva|
07134043c tasya viddhasya vegena karāccāpaṃ papāta ha||
kupitanāgi vīryavān arjunanu nasunaguttā òṃde bāṇadiṃda avana èḍabhujakkè balavannupayogisi hòḍèdanu. vegavāgi gāyagòṃḍa avana kaiyiṃda dhanussu kal̤aci bidditu.
07134044a punarādāya taccāpaṃ nimeṣārdhānmahābalaḥ|
07134044c cādayāmāsa bāṇaughaiḥ phalgunaṃ kṛtahastavat||
ā cāpavannu punaḥ tègèdukòṃḍu mahābalanu siddhahastanaṃtè bāṇagal̤a samūhagal̤iṃda phalgunanannu muccidanu.
07134045a śaravṛṣṭiṃ tu tāṃ muktāṃ sūtaputreṇa bhārata|
07134045c vyadhamaccaravarṣeṇa smayanniva dhanaṃjayaḥ||
bhārata! dhanaṃjayanu nasunaguttale śaravarṣagal̤iṃda sūtaputrana śaravṛṣṭiyannu nirasanagòl̤isidanu.
07134046a tau parasparamāsādya śaravarṣeṇa pārthiva|
07134046c cādayetāṃ maheṣvāsau kṛtapratikṛtaiṣiṇau||
pārthiva! śaravarṣagal̤iṃda paraspararannu muccuttā ā maheṣvāsaru māḍidudakkè pratiyāgi māḍalu tòḍagidaru.
07134047a tadadbhutamabhūdyuddhaṃ karṇapāṃḍavayormṛdhe|
07134047c kruddhayorvāśitāhetorvanyayorgajayoriva||
kāvigè baṃda hèṇṇānèya saluvāgi èraḍu salagagal̤a naḍuvè hego hāgè kruddha karṇa-pāṃḍavara naḍuvè ati adhbhuta yuddhavu naḍèyitu.
07134048a tataḥ pārtho maheṣvāso dṛṣṭvā karṇasya vikramaṃ|
07134048c muṣṭideśe dhanustasya cicceda tvarayānvitaḥ||
āga maheṣvāsa arjunanu karṇana vikramavannu kaṃḍu tvarèmāḍi avana dhanussannu muṣṭipradeśadalli kattarisidanu.
07134049a aśvāṃśca caturo bhallairanayadyamasādanaṃ|
07134049c sāratheśca śiraḥ kāyādaharaccatrutāpanaḥ||
ā śatrutāpananu nālku kudurègal̤annū bhallagal̤iṃda yamasādanakkè kal̤uhisi sārathiya śiravannū avana dehadiṃda berpaḍisidanu.
07134050a athainaṃ cinnadhanvānaṃ hatāśvaṃ hatasārathiṃ|
07134050c vivyādha sāyakaiḥ pārthaścaturbhiḥ pāṃḍunaṃdanaḥ||
mattè dhanussannu kal̤èdukòṃḍa, kudurègal̤annu kal̤èdukòṃḍa mattu sārathiyannu kal̤èdukòṃḍa avanannu pāṃḍunaṃdana pārthanu nālku sāyakagal̤iṃda gāyagòl̤isidanu.
07134051a hatāśvāttu rathāttūrṇamavaplutya nararṣabhaḥ|
07134051c āruroha rathaṃ tūrṇaṃ kṛpasya śarapīḍitaḥ||
āga śarapīḍita nararṣabha karṇanu kudurègal̤u hatavāda rathadiṃda begane hāri takṣaṇave kṛpana rathavanneridanu.
07134052a rādheyaṃ nirjitaṃ dṛṣṭvā tāvakā bharatarṣabha|
07134052c dhanaṃjayaśarairnunnāḥ prādravaṃta diśo daśa||
bharatarṣabha! rādheyanu sotidudannu kaṃḍa ninnavaru dhanaṃjayana śaragal̤igè hèdari dikku dikkugal̤igè oḍi hodaru.
07134053a dravatastānsamālokya rājā duryodhano nṛpa|
07134053c nivartayāmāsa tadā vākyaṃ cedamuvāca ha||
nṛpa! oḍi hoguttiruva avarannu noḍi rājā duryodhananu ī mātugal̤iṃda avarannu hiṃdirugalu pracodisidanu:
07134054a alaṃ drutena vaḥ śūrāstiṣṭhadhvaṃ kṣatriyarṣabhāḥ|
07134054c eṣa pārthavadhāyāhaṃ svayaṃ gaccāmi samyuge|
07134054e ahaṃ pārthān haniṣyāmi sapāṃcālānsasomakān||
“kṣatriyarṣabhare! palāyana māḍuvudannu nillisi! śūraraṃtè yuddhamāḍi! pārthanannu vadhisalu svayaṃ nāne avanòḍanè yuddhakkè hoguttenè. nānu somaka-pāṃcālaròṃdigè pārtharannu saṃharisuttenè.
07134055a adya me yudhyamānasya saha gāṃḍīvadhanvanā|
07134055c drakṣyaṃti vikramaṃ pārthāḥ kālasyeva yugakṣaye||
yugakṣayada kālanaṃtè gāṃḍīvadhanviyòḍanè yuddhamāḍuva nanna ī vikramavannu pārtharu iṃdu noḍaliddārè!
07134056a adya madbāṇajālāni vimuktāni sahasraśaḥ|
07134056c drakṣyaṃti samare yodhāḥ śalabhānāmivāyatīḥ||
iṃdu samaradalli yodharu nanniṃda śalabhagal̤aṃtè hòrahòmmuva sahasrāru bāṇagal̤a jālagal̤annu noḍuvavariddārè!
07134057a adya bāṇamayaṃ varṣaṃ sṛjato mama dhanvinaḥ|
07134057c jīmūtasyeva gharmāṃte drakṣyaṃti yudhi sainikāḥ||
besagèya kònèyalli moḍagal̤u mal̤èsurisuvaṃtè nanna dhanussiniṃda bāṇamaya mal̤èyannu sṛṣṭisuva nannannu iṃdu yuddhadalli sainikaru noḍaliddārè!
07134058a jeṣyāmyadya raṇe pārthaṃ sāyakairnataparvabhiḥ|
07134058c tiṣṭhadhvaṃ samare śūrā bhayaṃ tyajata phalgunāt||
07134059a na hi madvīryamāsādya phalgunaḥ prasahiṣyati|
07134059c yathā velāṃ samāsādya sāgaro makarālayaḥ||
iṃdu nataparvagal̤iṃda nānu raṇadalli pārthanannu jayisuttenè. śūrare! phalgunana bhayavannu tòrèdu samaradalli nilli! nanna vīryavannu èdurisi phalgunanu tīravannu muṭṭida makarālaya sāgaravu hego hāgè muṃduvarèyalāra!”
07134060a ityuktvā prayayau rājā sainyena mahatā vṛtaḥ|
07134060c phalgunaṃ prati durdharṣaḥ krodhasaṃraktalocanaḥ||
hīgè hel̤i mahā senèyiṃda parivṛtanāgi krodhadiṃda kaṇṇugal̤annu kèṃpumāḍikòṃḍu durdharṣa rājanu phalgunaniddalligè hòraṭanu.
07134061a taṃ prayāṃtaṃ mahābāhuṃ dṛṣṭvā śāradvatastadā|
07134061c aśvatthāmānamāsādya vākyametaduvāca ha||
hāgè hoguttidda ā mahābāhuvannu noḍi śāradvatanu aśvatthāmana bal̤isāri ī mātannāḍidanu:
07134062a eṣa rājā mahābāhuramarṣī krodhamūrcitaḥ|
07134062c pataṃgavṛttimāsthāya phalgunaṃ yoddhumiccati||
“ī mahābāhu asahanaśīla rājanu krodhadiṃda mūrchitanāgi pataṃgada svabhāvavannannusarisi phalgunanòṃdigè yuddhamāḍalu bayasuttānè!
07134063a yāvannaḥ paśyamānānāṃ prāṇānpārthena saṃgataḥ|
07134063c na jahyātpuruṣavyāghrastāvadvāraya kauravaṃ||
puruṣavyāghra! nāvu noḍuttiruvaṃtèye pārthanòṃdigè horāḍi prāṇagal̤annu tyajisadaṃtè kauravanannu taḍèdu yuddhadiṃda nillisu!
07134064a yāvatphalgunabāṇānāṃ gocaraṃ nādhigaccati|
07134064c kauravaḥ pārthivo vīrastāvadvāraya taṃ drutaṃ||
07134065a yāvatpārthaśarairghorairnirmuktoragasamnibhaiḥ|
07134065c na bhasmīkriyate rājā tāvadyuddhānnivāryatāṃ||
sarpagal̤aṃtè hòrabaruva pārthana śarasamūhagal̤iṃda rājanu bhasmībhūtanāgabāradèṃdu rājanannu nīnu taḍèyabeku!
07134066a ayuktamiva paśyāmi tiṣṭhatsvasmāsu mānada|
07134066c svayaṃ yuddhāya yadrājā pārthaṃ yātyasahāyavān||
mānada! nāvu illiye iruvāga namma sahāyavannu kel̤ade svayaṃ tāne pārthanòḍanè rājanu hogiddudu sariyallavèṃdu nanagannisuttadè.
07134067a durlabhaṃ jīvitaṃ manye kauravyasya kirīṭinā|
07134067c yudhyamānasya pārthena śārdūleneva hastinaḥ||
siṃhadòḍanè horāḍuva ānèyaṃtè kirīṭiyòṃdigè yuddhamāḍuttiruva kauravanannu pārthanu jīvaṃtaviḍuvudu durlabhavèṃdu nanagannisuttadè.”
07134068a mātulenaivamuktastu drauṇiḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ|
07134068c duryodhanamidaṃ vākyaṃ tvaritaṃ samabhāṣata||
sodaramāvanu hīgè hel̤alu śastrabhṛtaralli śreṣṭha drauṇiyu tvarèmāḍi duryodhananigè ī mātannāḍidanu:
07134069a mayi jīvati gāṃdhāre na yuddhaṃ gaṃtumarhasi|
07134069c māmanādṛtya kauravya tava nityaṃ hitaiṣiṇaṃ||
“gāṃdhāre! kauravya! nityavū ninna hitaiṣiyāgiruva nannannu anādarisi nānu jīvitavāgiruvāgale nīnu yuddhakkè hoguvudu sariyalla!
07134070a na hi te saṃbhramaḥ kāryaḥ pārthasya vijayaṃ prati|
07134070c ahamāvārayiṣyāmi pārthaṃ tiṣṭha suyodhana||
suyodhana! pārthanigè vijayadòrèyuvaṃtè avasaradalli yāva kāryavannū māḍabeḍa. pārthanannu nānu taḍèyuttenè. nillu!”
07134071 duryodhana uvāca|
07134071a ācāryaḥ pāṃḍuputrānvai putravatparirakṣati|
07134071c tvamapyupekṣāṃ kuruṣe teṣu nityaṃ dvijottama||
duryodhananu hel̤idanu: “dvijottama! ācāryanu pāṃḍuputrarannu putraraṃtè parirakṣisuttārè. nīnū kūḍa avara kuritu nityavū upekṣisuttiruvè.
07134072a mama vā maṃdabhāgyatvānmaṃdaste vikramo yudhi|
07134072c dharmarājapriyārthaṃ vā draupadyā vā na vidma tat||
nīnu yuddhadalli ninna vikramavannu kaḍimè torisuttiddīyè. idu nanna durbhāgyadiṃdalo athavā dharmarāja athavā draupadiya melina prītiyiṃdalo arthavāguttilla.
07134073a dhigastu mama lubdhasya yatkṛte sarvabāṃdhavāḥ|
07134073c sukhārhāḥ paramaṃ duḥkhaṃ prāpnuvaṃtyaparājitāḥ||
yāvudariṃdāgi sukhārha nanna sarva bāṃdhavarū aparājitarāgi parama duḥkhavannu hòṃdiruvaro ā nanna lobhakkè dhikkāra!
07134074a ko hi śastrabhṛtāṃ mukhyo maheśvarasamo yudhi|
07134074c śatrūnna kṣapayeccakto yo na syādgautamīsutaḥ||
śastrabhṛtaralli mukhyanāda gautamīsuta aśvatthāmana hòratāgi yuddhadalli maheśvarasamanāda yārutāne śatrugal̤annu nāśagòl̤isaballanu?
07134075a aśvatthāmanprasīdasva nāśayaitānmamāhitān|
07134075c tavāstragocare śaktāḥ sthātuṃ devāpi nānagha||
aśvatthāma! anagha! prasannanāgu! nanna hitakkāgi ivarannu nāśagòl̤isu. ninna astragal̤a muṃdè devatègal̤ū nillalu śaktarilla.
07134076a pāṃcālānsomakāṃścaiva jahi drauṇe sahānugān|
07134076c vayaṃ śeṣān haniṣyāmastvayaiva parirakṣitāḥ||
drauṇi! anugaròṃdigè pāṃcālarannū somakarannu kòllu! ninniṃdale rakṣitarāda nāvu ul̤idavarannu saṃharisuttevè.
07134077a ete hi somakā vipra pāṃcālāśca yaśasvinaḥ|
07134077c mama sainyeṣu saṃrabdhā vicaraṃti davāgnivat||
vipra! yaśasvi somaka pāṃcālariṃda kāḍgiccigè silukidavaraṃtè nanna sainikaru gābariyiṃda oḍi hoguttiddārè.
07134078a tānvāraya mahābāho kekayāṃśca narottama|
07134078c purā kurvaṃti niḥśeṣaṃ rakṣyamāṇāḥ kirīṭinā||
mahābāho! narottama! kirīṭiya rakṣaṇèyalli ivaru mattu kekayaru nammavaru niḥśeṣavāguvaṃtè māḍuvudaròl̤agè ivarannu taḍè!
07134079a ādau vā yadi vā paścāttavedaṃ karma māriṣa|
07134079c tvamutpanno mahābāho pāṃcālānāṃ vadhaṃ prati||
mahābāho! māriṣa! mòdalāgalī kaḍèyallāgalī nīnu ī kèlasavannu māḍu. pāṃcālara vadhègoskarave nīnu janmatal̤èdiruvè!
07134080a kariṣyasi jagatsarvamapāṃcālaṃ kilācyuta|
07134080c evaṃ siddhābruvanvāco bhaviṣyati ca tattathā||
acyuta! jagattannu sarva pāṃcālariṃda muktagòl̤isuttīyèllave? hīgè siddharu hel̤iddaru. adu hāgèye āguttadè.
07134081a na te'stragocare śaktāḥ sthātuṃ devāḥ savāsavāḥ|
07134081c kimu pārthāḥ sapāṃcālāḥ satyaṃ etadvaco mama||
ninna astragal̤a mārgadalli vāsava sahita devatègal̤ū nillalu śaktaralla. innu pāṃcālaròṃdigè pārtharu yāva lèkhkakkè? idu nanna satyanuḍi!””
samāpti
iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi ghaṭotkacavadha parvaṇi rātriyuddhe duryodhanavākye catustriṃśādhikaśatatamo'dhyāyaḥ ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli ghaṭotkacavadha parvadalli rātriyuddhe duryodhanavākya ènnuva nūrāmūvatnālkane adhyāyavu.