પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
દ્રોણ પર્વ
જયદ્રથવધ પર્વ
અધ્યાય 113
સાર
ભીમ-કર્ણર યુદ્ધ (1-26).
07113001 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ।
07113001a મહાનપનયઃ સૂત મમૈવાત્ર વિશેષતઃ।
07113001c સ ઇદાનીમનુપ્રાપ્તો મન્યે સંજય શોચતઃ।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “સંજય! સૂત! મહા અન્યાયવાગિ હોયિતુ. વિશેષતઃ નન્નિંદ! દુઃખદલ્લિ સિક્કિહાકિકॊંડિરુવ નાનુ ઈગ ઇદન્નુ મનગાણુત્તિદ્દેનॆ.
07113002a યદ્ગતં તદ્ગતમિતિ મમાસીન્મનસિ સ્થિતં।
07113002c ઇદાનીમત્ર કિં કાર્યં પ્રકરિષ્યામિ સંજય।।
સંજય! એનુ નડॆયિતો અદુ નડॆદુ હોયિતુ ऎંબ અભિપ્રાયદિંદલે નાનુ ઈગ યોચિસુત્તિદ્દેનॆ. ઈગ ઇલ્લિ નાનુ એનુ માડબહુદુ હેળુ! અદન્નુ માડુત્તેનॆ.
07113003a યથા ત્વેષ ક્ષયો વૃત્તો મમાપનયસંભવઃ।
07113003c વીરાણાં તન્મમાચક્ષ્વ સ્થિરીભૂતોઽસ્મિ સંજય।।
સંજય! નીનુ એનુ નાશદ વરદિયન્નુ માડુત્તિદ્દીયો આ વીરર નાશવુ નન્ન અપરાધદિંદલે નડॆયુત્તિદॆ. અદર કુરિતુ હેળુ. મનસ્સન્નુ ગટ્ટિમાડિકॊંડિદ્દેનॆ!”
07113004 સંજય ઉવાચ।
07113004a કર્ણભીમૌ મહારાજ પરાક્રાંતૌ મહાહવે।
07113004c બાણવર્ષાણ્યવર્ષેતાં વૃષ્ટિમંતાવિવાંબુદૌ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “મહારાજ! મહાયુદ્ધદલ્લિ પરાક્રાંત કર્ણ-ભીમરિબ્બરૂ મળॆગરॆયુવ મોડગળંતॆ પરસ્પરર મેલॆ બાણગળ મળॆયન્નુ સુરિસિદરુ.
07113005a ભીમનામાંકિતા બાણાઃ સ્વર્ણપુંખાઃ શિલાશિતાઃ।
07113005c વિવિશુઃ કર્ણમાસાદ્ય ભિંદંત ઇવ જીવિતં।।
“ભીમ!” ऎંબ નામાંકિત સ્વર્ણપુંખગળ શિલાશિત બાણગળુ જીવવન્ને હરણમાડુવવો ऎંબંતॆ કર્ણન શરીરવન્નુ હॊક્કવુ.
07113006a તથૈવ કર્ણનિર્મુક્તૈઃ સવિષૈરિવ પન્નગૈઃ।
07113006c આકીર્યત રણે ભીમઃ શતશોઽથ સહસ્રશઃ।।
હાગॆયે રણદલ્લિ કર્ણનુ પ્રયોગિસિદ હાવિન વિષગળંતિદ્દ નૂરારુ સહસ્રારુ બાણગળુ ભીમનન્નુ મુચ્ચિબિટ્ટવુ.
07113007a તયોઃ શરૈર્મહારાજ સંપતદ્ભિઃ સમંતતઃ।
07113007c બભૂવ તવ સૈન્યાનાં સંક્ષોભઃ સાગરોપમઃ।।
મહારાજ! ऎલ્લકડॆગળલ્લિ બીળુત્તિદ્દ અવર શરગળિંદાગિ સાગરદંતિદ્દ નિન્ન સેનॆયલ્લિ અલ્લોલકલ્લોલવુંટાયિતુ.
07113008a ભીમચાપચ્યુતૈર્બાણૈસ્તવ સૈન્યમરિંદમ।
07113008c અવધ્યત ચમૂમધ્યે ઘોરૈરાશીવિષોપમૈઃ।।
અરિંદમ! ભીમન ચાપદિંદ હॊરટ ઘોર સર્પગળ વિષક્કॆ સમાન બાણગળુ નિન્ન સેનॆગળ ચમૂમધ્યદલ્લિ અનેકરન્નુ સંહરિદવુ.
07113009a વારણૈઃ પતિતૈ રાજન્વાજિભિશ્ચ નરૈઃ સહ।
07113009c અદૃશ્યત મહી કીર્ણા વાતનુન્નૈર્દ્રુમૈરિવ।।
રાજન્! હરડિ બિદ્દિદ્દ આનॆ-કુદુરॆગળિંદ મત્તુ મનુષ્યરિંદ રણભૂમિયુ ચંડમારુતક્કॆ સિલુકિ મરગળુ ઉરુળિ બિદ્દિરુવંતॆ તોરિતુ.
07113010a તે વધ્યમાનાઃ સમરે ભીમચાપચ્યુતૈઃ શરૈઃ।
07113010c પ્રાદ્રવંસ્તાવકા યોધાઃ કિમેતદિતિ ચાબ્રુવન્।।
સમરદલ્લિ ભીમન ચાપદિંદ હॊરટ શરગળિંદ વધિસલ્પડુત્તિદ્દ નિન્નકડॆય યોધરુ “ઇદેનિદુ?” ऎંદુ હેળુત્તા ઓડિહોગુત્તિદ્દરુ.
07113011a તતો વ્યુદસ્તં તત્સૈન્યં સિંધુસૌવીરકૌરવં।
07113011c પ્રોત્સારિતં મહાવેગૈઃ કર્ણપાંડવયોઃ શરૈઃ।।
હીગॆ કર્ણ-પાંડવર શરગળ મહાવેગદિંદ સિંધુ-સૌવીર-કૌરવ સેનॆગળુ ભગ્નવાગિ પલાયનગૈદવુ.
07113012a તે શરાતુરભૂયિષ્ઠા હતાશ્વનરવાહનાઃ।
07113012c ઉત્સૃજ્ય કર્ણં ભીમં ચ પ્રાદ્રવન્સર્વતોદિશં।।
અવર શરગળિંદ હતરાગદે ઉળિદિદ્દ અશ્વ-રથ-ગજ-પદાતિગળુ કર્ણ-ભીમરન્નુ અલ્લિયે બિટ્ટુ ऎલ્લ દિક્કુગળિગૂ ઓડિ હોદવુ.
07113013a નૂનં પાર્થાર્થં એવાસ્માન્મોહયંતિ દિવૌકસઃ।
07113013c યત્કર્ણભીમપ્રભવૈર્વધ્યતે નો બલં શરૈઃ।।
07113014a એવં બ્રુવંતો યોધાસ્તે તાવકા ભયપીડિતાઃ।
07113014c શરપાતં સમુત્સૃજ્ય સ્થિતા યુદ્ધદિદૃક્ષવઃ।।
“નિજવાગિયૂ પાર્થર હિતક્કાગિયે દિવૌકસરુ નમ્મન્નુ હીગॆ ભ્રાંતરન્નાગિસિદ્દારॆ! કર્ણ-ભીમરિંદ હॊરટ બાણગળુ નમ્મ સેનॆગળન્ને વધિસુત્તિવॆ.” હીગॆ હેળુત્તા ભયપીડિત નિન્નવરુ શરગળુ બીળુત્તિરુવ પ્રદેશવન્નુ બિટ્ટુ દૂરદલ્લિ યુદ્ધપ્રેક્ષકરાગિ નિંતુબિટ્ટરુ.
07113015a તતઃ પ્રાવર્તત નદી ઘોરરૂપા મહાહવે।
07113015c બભૂવ ચ વિશેષેણ ભીરૂણાં ભયવર્ધિની।।
આગ મહાહવદલ્લિ વિશેષવાગિ રણહેડિગળ ભયવન્નુ હॆચ્ચિસુવ ઘોરરૂપદ નદિયુ પ્રવહિસતॊડગિતુ.
07113016a વારણાશ્વમનુષ્યાણાં રુધિરૌઘસમુદ્ભવા।
07113016c સંવૃતા ગતસત્ત્વૈશ્ચ મનુષ્યગજવાજિભિઃ।।
આનॆ-કુદુરॆ-મનુષ્યર રક્તદિંદ હુટ્ટિદ આ નદિયુ સત્તુહોગિદ્દ મનુષ્ય-આનॆ-કુદુરॆગળિંદ તુંબિહોગિત્તુ.
07113017a સાનુકર્ષપતાકૈશ્ચ દ્વિપાશ્વરથભૂષણૈઃ।
07113017c સ્યંદનૈરપવિદ્ધૈશ્ચ ભગ્નચક્રાક્ષકૂબરૈઃ।।
07113018a જાતરૂપપરિષ્કારૈર્ધનુર્ભિઃ સુમહાધનૈઃ।
07113018c સુવર્ણપુંખૈરિષુભિર્નારાચૈશ્ચ સહસ્રશઃ।।
07113019a કર્ણપાંડવનિર્મુક્તૈર્નિર્મુક્તૈરિવ પન્નગૈઃ।
07113019c પ્રાસતોમરસંઘાતૈઃ ખડ્ગૈશ્ચ સપરશ્વધૈઃ।।
07113020a સુવર્ણવિકૃતૈશ્ચાપિ ગદામુસલપટ્ટિશૈઃ।
07113020c વજ્રૈશ્ચ વિવિધાકારૈઃ શક્તિભિઃ પરિઘૈરપિ।
07113020e શતઘ્નીભિશ્ચ ચિત્રાભિર્બભૌ ભારત મેદિની।।
07113021a કનકાંગદકેયૂરૈઃ કુંડલૈર્મણિભિઃ શુભૈઃ।
07113021c તનુત્રૈઃ સતલત્રૈશ્ચ હારૈર્નિષ્કૈશ્ચ ભારત।।
07113022a વસ્ત્રૈશ્ચત્રૈશ્ચ વિધ્વસ્તૈશ્ચામરવ્યજનૈરપિ।
07113022c ગજાશ્વમનુજૈર્ભિન્નૈઃ શસ્ત્રૈઃ સ્યંદનભૂષણૈઃ।।
07113023a તૈસ્તૈશ્ચ વિવિધૈર્ભાવૈસ્તત્ર તત્ર વસુંધરા।
07113023c પતિતૈરપવિદ્ધૈશ્ચ સંબભૌ દ્યૌરિવ ગ્રહૈઃ।।
ભારત! તોળુમરગળુ, પતાકॆગળુ, આનॆ-કુદુરॆ-રથગળ ભૂષણગળુ, પુડિયાગિદ્દ રથગળુ, મુરિદુહોગિદ્દ રથચક્રગળુ, નॊગગળુ, બંગારદિંદ માડલ્પટ્ટ મહામૌલ્યદ ધનુસ્સુગળુ, કર્ણ-પાંડવરુ બિટ્ટ પॊરॆબિટ્ટ હાવુગળંતિરુવ સાવિરારુ સુવર્ણપુંખ નારાચ બાણગળુ, ऒડॆદુ બિદ્દિદ્દ પ્રાસ-તોમર-ખડ્ગ મત્તુ પરશાયુધગળુ, બંગારદિંદ માડલ્પટ્ટ ગદॆ-મુસલ-પટ્ટિશગળુ, વિવિધાકારદ વજ્રગળુ, પરિઘ-શક્તિગળુ, શતઘ્ની-ચક્રગળુ, કનકાંગદ-કેયૂરગળુ, શુભ કુંડલ મણિગળુ, કવચગળુ, બળॆગળુ, ઉંગુરગળુ, કૈચીલગળિંદ, હારગળિંદ, નિષ્કગળિંદ, વસ્ત્ર-ચત્રગળિંદ, મુરિદિદ્દ ચામર-વ્યજગળિંદ, છિન્ન-છિન્નરાગિદ ગજ-અશ્વ-મનુષ્યરિંદ, શસ્ત્રગળિંદ, રથભૂષણગળિંદ, વિવિધ ભાવ્ગળિંદ અલ્લલ્લિ બિદ્દિદ્દ ઇન્નૂ અનેક વસ્તુગળિંદ વ્યાપ્તવાગિદ્દ રણાંગણવુ ગ્રહગળિંદ તુંબિદ્દ આકાશદંતॆ પ્રકાશિસુત્તિત્તુ.
07113024a અચિંત્યમદ્ભુતં ચૈવ તયોઃ કર્માતિમાનુષં।
07113024c દૃષ્ટ્વા ચારણસિદ્ધાનાં વિસ્મયઃ સમપદ્યત।।
યોચનॆગॆ સિલુકદ અવરિબ્બર અદ્ભુત અમાનુષ કૃત્યગળન્નુ નોડિ ચારણ-સિદ્ધરલ્લિ વિસ્મયવુંટાયિતુ.
07113025a અગ્નેર્વાયુસહાયસ્ય ગતિઃ કક્ષ ઇવાહવે।
07113025c આસીદ્ભીમસહાયસ્ય રૌદ્રમાધિરથેર્ગતં।।
ऒણમરગળિરુવ વનદલ્લિ અગ્નિય મુન્નડॆયુ ગાળિય સહાયદિંદ બહળ ભયંકરવાગિ પરિણમિસુવંતॆ યુદ્ધદલ્લિ ભીમન સહાયવન્નુ પડॆદ આધિરથ કર્ણન ગમનવુ બહળ ભયંકરવાગિ પરિણમિસિતુ.
07113025e નિપાતિતધ્વજરથં હતવાજિનરદ્વિપં।
07113026a ગજાભ્યાં સંપ્રયુક્તાભ્યામાસીન્નડવનં યથા।।
અંકુશપ્રહારદિંદ પ્રેરિત ऎરડુ આનॆગળુ જॊંડુહુલ્લિન વનવન્નુ ધ્વંસમાડુવંતॆ અવરિબ્બરુ ધ્વજ-રથગળન્નુ કॆળગુરુળિસિ અશ્વ-નર-ગજગળન્નુ સંહરિસિદરુ.
07113026c તથાભૂતં મહત્સૈન્યમાસીદ્ભારત સંયુગે।
07113026e વિમર્દઃ કર્ણભીમાભ્યામાસીચ્ચ પરમો રણે।।
આગ ભારત! સંયુગદલ્લિ કર્ણ-ભીમરિંદ આ મહાસેનॆયુ સંપૂર્ણવાગિ નાશગॊંડિતુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે દ્રોણ પર્વણિ જયદ્રથવધ પર્વણિ ભીમકર્ણયુદ્ધે ત્રયોદશાધિકશતતમોઽધ્યાયઃ ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ દ્રોણ પર્વદલ્લિ જયદ્રથવધ પર્વદલ્લિ ભીમકર્ણયુદ્ધ ऎન્નુવ નૂરાહદિમૂરને અધ્યાયવુ.