praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
droṇa parva
pratijñā parva
adhyāya 56
sāra
pāṃḍava yodharu ciṃtèyalliye rātriyannu kal̤èdudu (1-16). kṛṣṇanu āyudhagal̤òṃdigè tanna rathavannu siddhapaḍisi iṭṭirabekèṃdu sārathi dārukanigè hel̤idudu (17-41).
07056001 saṃjaya uvāca|
07056001a tato'rjunasya bhavanaṃ praviśyāpratimaṃ vibhuḥ|
07056001c spṛṣṭvāṃbhaḥ puṃḍarīkākṣaḥ sthaṃḍile śubhalakṣaṇe|
07056001e saṃtastāra śubhāṃ śayyāṃ darbhairvaiḍūryasannibhaiḥ||
saṃjayanu hel̤idanu: “anaṃtara vibhu puṃḍarīkākṣanu arjunana apratima bhavanavannu praveśisi ācamana māḍi śubhalakṣaṇa vediya melè vaiḍūryasannibha śubha darbhègal̤annu hāsidanu.
07056002a tato mālyena vidhivallājairgaṃdhaiḥ sumaṃgalaiḥ|
07056002c alaṃcakāra tāṃ śayyāṃ parivāryāyudhottamaiḥ||
anaṃtara mālègal̤iṃda, sumaṃgala aral̤u mattu gaṃdhagal̤iṃda ā darbhèya hāsigèyannu vidhivattāgi alaṃkarisi, suttalū uttama āyudhagal̤anniṭṭanu.
07056003a tataḥ spṛṣṭodakaṃ pārthaṃ vinītāḥ paricārakāḥ|
07056003c darśayāṃ naityakaṃ cakrurnaiśaṃ traiyaṃbakaṃ baliṃ||
anaṃtara ācamana māḍida pārthanigè vinītarāda paricārakaru adara bal̤iye rātri tryaṃbakanigè baliyannu kòḍuvudara kuritu māḍi torisikòṭṭaru.
07056004a tataḥ prītamanāḥ pārtho gaṃdhairmālyaiśca mādhavaṃ|
07056004c alaṃkṛtyopahāraṃ taṃ naiśamasmai nyavedayat||
āga prītamanaska pārthanu gaṃdhamālègal̤iṃda mādhavanannu alaṃkarisi rātriya upahāravannu avanigè nivedisidanu.
07056005a smayamānastu goviṃdaḥ phalgunaṃ pratyabhāṣata|
07056005c supyatāṃ pārtha bhadraṃ te kalyāṇāya vrajāmyahaṃ||
nasunaguttā goviṃdanu phalgunanigè uttarisidanu: “pārtha! malagiko! ninagè maṃgal̤avāgali. ninna kalyāṇakkè nānū tèral̤uttenè.”
07056006a sthāpayitvā tato dvāḥsthāngoptuṃ cāttāyudhānnarān|
07056006c dārukānugataḥ śrīmānviveśa śibiraṃ svakaṃ|
07056006e śiśye ca śayane śubhre bahukṛtyaṃ viciṃtayan||
āga śrīmānanu dvāradalli āyudhapāṇi aṃgarakṣakarannu nillisi, dārukanòṃdigè tanna śibiravannu praveśisidanu. bahal̤aṣṭu ciṃtisuttā avanu śubhra hāsigèya melè pavaḍisidanu.
07056007a na pāṃḍavānāṃ śibire kaścitsuṣvāpa tāṃ niśāṃ|
07056007c prajāgaraḥ sarvajanamāviveśa viśāṃ pate||
ā rātri pāṃḍavara śibiradalli yārū nidrisalilla. viśāṃpate! èllarannū jāgaraṇèye āvarisibiṭṭittu.
07056008a putraśokābhibhūtena pratijñāto mahātmanā|
07056008c sahasā siṃdhurājasya vadho gāṃḍīvadhanvanā||
07056009a tatkathaṃ nu mahābāhurvāsaviḥ paravīrahā|
07056009c pratijñāṃ saphalāṃ kuryāditi te samaciṃtayan||
“putraśokadiṃda āveśagòṃḍu mahātma gāṃḍīvadhanviyu duḍuki siṃdhurājana vadhèya pratijñèyannu māḍibiṭṭanu! ādarè mahābāhu, vāsavi paravīrahanu tanna pratijñèyannu hegè saphalagòl̤isaballanu?” èṃdu avaru tuṃbā ciṃtisidaru.
07056010a kaṣṭaṃ hīdaṃ vyavasitaṃ pāṃḍavena mahātmanā|
07056010c putraśokābhitaptena pratijñā mahatī kṛtā||
“mahātma pāṃḍavanu putraśokadiṃda taptanāgi mahā pratijñèyannu māḍi atidòḍḍa kaṣṭada kèlasavanne kaigòṃḍiddānè.
07056011a bhrātaraścāpi vikrāṃtā bahulāni balāni ca|
07056011c dhṛtarāṣṭrasya putreṇa sarvaṃ tasmai niveditaṃ||
saiṃdhavana sahodararū vikrāṃtaru. mattu dhṛtarāṣṭrana maganu bahal̤a senè sarvavannū avana rakṣaṇègāgi niyojisiddānè.
07056012a sa hatvā saiṃdhavaṃ saṃkhye punaretu dhanaṃjayaḥ|
07056012c jitvā ripugaṇāṃścaiva pārayatvarjuno vrataṃ||
yuddhadalli saiṃdhavanannu saṃharisi dhanaṃjayanu hiṃdiruguvaṃtāgali. śatrugaṇagal̤annu gèddu arjunanu tanna pratijñèyannu pūraisali.
07056013a ahatvā siṃdhurājaṃ hi dhūmaketuṃ pravekṣyati|
07056013c na hyetadanṛtaṃ kartumarhaḥ pārtho dhanaṃjayaḥ||
siṃdhurājanannu saṃharisade iddarè avanu agniyannu praveśisuttānè. ekèṃdarè pārtha dhanaṃjayanu yāvude kāraṇadiṃda tanna mātannu sul̤l̤āgisuvudilla.
07056014a dharmaputraḥ kathaṃ rājā bhaviṣyati mṛte'rjune|
07056014c tasmin hi vijayaḥ kṛtsnaḥ pāṃḍavena samāhitaḥ||
arjunanu mṛtanāgalu dharmaputranu hegè rājanāguttānè? ekèṃdarè avanu vijayavannu saṃpūrṇavāgi pāṃḍava arjunanigè hòrisibiṭṭiddānè.
07056015a yadi naḥ sukṛtaṃ kiṃ cidyadi dattaṃ hutaṃ yadi|
07056015c phalena tasya sarvasya savyasācī jayatvarīn||
òṃduvel̤è nāvu enādarū òl̤l̤èyadannu māḍiddarè, dānamāḍiddarè mattu āhutigal̤annittiddarè avugal̤èllavugal̤a phaladiṃda savyasāciyu arigal̤annu jayisuvaṃthavanāgali!”
07056016a evaṃ kathayatāṃ teṣāṃ jayamāśaṃsatāṃ prabho|
07056016c kṛccreṇa mahatā rājanrajanī vyatyavartata||
prabho! rājan! hīgè paraspararalli mātanāḍikòl̤l̤uttā, avanigè jayavannu āśisuttā mahā kaṣṭadiṃda avaru rātriyannu kal̤èdaru.
07056017a tasyāṃ rajanyāṃ madhye tu pratibuddho janārdanaḥ|
07056017c smṛtvā pratijñāṃ pārthasya dārukaṃ pratyabhāṣata||
ā rātriya madhyè èccèttidda janārdananu pārthana pratijñèyannu smarisikòṃḍu dārukanigè hel̤idanu:
07056018a arjunena pratijñātamārtena hatabaṃdhunā|
07056018c jayadrathaṃ haniṣyāmi śvobhūta iti dāruka||
“dāruka! baṃdhuvu hatanādudariṃda duḥkhitanāgi arjunanu nāl̤è jayadrathanannu saṃharisuttenè èṃdu pratijñèyannu māḍibiṭṭiddānè.
07056019a tattu duryodhanaḥ śrutvā maṃtribhirmaṃtrayiṣyati|
07056019c yathā jayadrathaṃ pārtho na hanyāditi saṃyuge||
atta duryodhananu idannu kel̤i saṃyugadalli pārthanu jayadrathanannu saṃharisabārada hāgè maṃtrālocanèyannu naḍèsiruvanu.
07056020a akṣauhiṇyo hi tāḥ sarvā rakṣiṣyaṃti jayadrathaṃ|
07056020c droṇaśca saha putreṇa sarvāstravidhipāragaḥ||
avana èlla akṣauhiṇigal̤ū, sarvāstravidhipāraṃgata droṇanū maganòṃdigè jayadrathanannu rakṣisaliddārè.
07056021a eko vīraḥ sahasrākṣo daityadānavamarditā|
07056021c so'pi taṃ notsahetājau haṃtuṃ droṇena rakṣitaṃ||
ekamātra vīranāda, daityadānavara darpavannaḍagisida sahasrākṣanū kūḍa droṇaniṃda rakṣitanādavanannu saṃharisalu utsāhitanāguvudilla.
07056022a so'haṃ śvastatkariṣyāmi yathā kuṃtīsuto'rjunaḥ|
07056022c aprāpte'staṃ dinakare haniṣyati jayadrathaṃ||
nāl̤è nānu sūryanu astanāguva mòdale kuṃtīsuta arjunanu jayadrathanannu kòlluva hāgè māḍuttenè.
07056023a na hi dārā na mitrāṇi jñātayo na ca bāṃdhavāḥ|
07056023c kaścinnānyaḥ priyataraḥ kuṃtīputrānmamārjunāt||
patniyarāgalī mitrarāgalī jñāti-bāṃdhavarāgalī kuṃtīputra arjunanigiṃta hèccu priyaru nanagè berè yārū illa.
07056024a anarjunamimaṃ lokaṃ muhūrtamapi dāruka|
07056024c udīkṣituṃ na śakto'haṃ bhavitā na ca tattathā||
dāruka! arjunanillada ī lokavannu muhūrtakālavū noḍalu nānu śakyanilla. ādarè hāgè āguvudilla.
07056025a ahaṃ dhvajinyaḥ śatrūṇāṃ sahayāḥ sarathadvipāḥ|
07056025c arjunārthe haniṣyāmi sakarṇāḥ sasuyodhanāḥ||
arjunanigāgi nānu nāl̤è ratha-ānègal̤òṃdigè dhvajigal̤āda śatrugal̤annu karṇa-suyodhanaròḍanè, saṃharisuttenè.
07056026a śvo nirīkṣaṃtu me vīryaṃ trayo lokā mahāhave|
07056026c dhanaṃjayārthaṃ samare parākrāṃtasya dāruka||
dāruka! nāl̤ina mahāyuddhadalli dhanaṃjayanigāgi nānu torisuva parākramavannū vīryavannū mūru lokagal̤ū noḍali!
07056027a śvo nareṃdrasahasrāṇi rājaputraśatāni ca|
07056027c sāśvadviparathānyājau vidraviṣyaṃti dāruka||
dāruka! nāl̤è sahasrāru nareṃdrarū, nūrāru rājaputrarū gaja-aśva-ratha-padāti sainyagal̤òṃdigè oḍi hoguvaṃtè māḍuttenè.
07056028a śvastāṃ cakrapramathitāṃ drakṣyase nṛpavāhinīṃ|
07056028c mayā kruddhena samare pāṃḍavārthe nipātitāṃ||
nāl̤è nānu samaradalli pāṃḍavanigāgi kruddhanāgi cakradiṃda nṛpavāhiniyannu kattarisi bīl̤isuvudannu nīnu noḍuvè!
07056029a śvaḥ sadevāḥ sagaṃdharvāḥ piśācoragarākṣasāḥ|
07056029c jñāsyaṃti lokāḥ sarve māṃ suhṛdaṃ savyasācinaḥ||
nāl̤è deva-gaṃdharva-piśāca-uraga-rākṣasa lokagal̤èllavū nānu savyasāciya suhṛdanènnuvudannu arthamāḍikòl̤l̤uttavè.
07056030a yastaṃ dveṣṭi sa māṃ dveṣṭi yastamanu sa māmanu|
07056030c iti saṃkalpyatāṃ buddhyā śarīrārdhaṃ mamārjunaḥ||
avanannu yāru dveṣisuttāro avaru nannannū dveṣisuttārè. avanannu yāru anusarisuttāro avaru nannannū anusarisuttārè. arjunanu nanna śarīrada ardhabhāgavèṃde nīnu yocisi til̤iduko.
07056031a yathā tvamaprabhātāyāmasyāṃ niśi rathottamaṃ|
07056031c kalpayitvā yathāśāstramādāya vratasamyataḥ||
nīnu ī rātri kal̤èdu bèl̤agāguvudaròl̤agè nanna uttama rathavannu yathāśāstravāgi vratasamyatanāgi siddhagòl̤isu.
07056032a gadāṃ kaumodakīṃ divyāṃ śaktiṃ cakraṃ dhanuḥ śarān|
07056032c āropya vai rathe sūta sarvopakaraṇāni ca||
07056033a sthānaṃ hi kalpayitvā ca rathopasthe dhvajasya me|
07056033c vainateyasya vīrasya samare rathaśobhinaḥ||
sūta! kaumodakī gadèyannū, divya śakti, cakra, dhanussu, śaragal̤annū sarva upakaraṇagal̤annu rathadalli erisi, rathadalliruva nanna dhvajadalli samaradalli rathaśobhiniyāda vīra vainateyanigè sthal̤avannu kalpisu.
07056034a catraṃ jāṃbūnadairjālairarkajvalanasannibhaiḥ|
07056034c viśvakarmakṛtairdivyairaśvānapi ca bhūṣitān||
07056035a balāhakaṃ meghapuṣpaṃ sainyaṃ sugrīvameva ca|
07056035c yuktvā vājivarānyattaḥ kavacī tiṣṭha dāruka||
dāruka! catravannū, baṃgārada jālagal̤iṃda kūḍida sūryana jvalanadaṃtiruva viśvakarmaniṃda nirmita bhūṣaṇagal̤iṃda alaṃkṛtavāda balāhaka, meghapuṣpa, sainya mattu sugrīvagal̤èṃba divya śreṣṭha aśvagal̤annu kaṭṭi kavacavannu dharisi niṃtiru.
07056036a pāṃcajanyasya nirghoṣamārṣabheṇaiva pūritaṃ|
07056036c śrutvā tu bhairavaṃ nādamupayāyā javena māṃ||
ṛṣabhasvaradiṃdale ūdalpaḍuva pāṃcajanyada nirghoṣavannū bhairava nādavannū kel̤idòḍanèye nīnu vegadiṃda nanna bal̤i barabeku.
07056037a ekāhnāhamamarṣaṃ ca sarvaduḥkhāni caiva ha|
07056037c bhrātuḥ pitṛṣvaseyasya vyapaneṣyāmi dāruka||
dāruka! taṃdèya taṃgiya magana tammanāda avana sarvaduḥkhagal̤annū òṃde dinadalli kopagòṃḍu kal̤èdubiḍuttenè.
07056038a sarvopāyairyatiṣyāmi yathā bībhatsurāhave|
07056038c paśyatāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ haniṣyati jayadrathaṃ||
āhavadalli dhārtarāṣṭraru noḍuttiruvaṃtèye bībhatsuvu jayadrathanannu kòlluvaṃtè sarva upāyagal̤iṃdalū prayatnisuttenè.
07056039a yasya yasya ca bībhatsurvadhe yatnaṃ kariṣyati|
07056039c āśaṃse sārathe tatra bhavitāsya dhruvo jayaḥ||
sārathe! bībhatsuvu yāryārannu vadhisalu prayatnisuttāno alli avanigè niścayavāda jayavuṃṭāgabekèṃdu āśisuttenè.”
07056040 dāruka uvāca|
07056040a jaya eva dhruvastasya kuta eva parājayaḥ|
07056040c yasya tvaṃ puruṣavyāghra sārathyamupajagmivān||
dārukanu hel̤idanu: “puruṣavyāghra! nīnu yāra sārathyavannu vahisikòṃḍiruvèyo avana jayavu niścitavādudu. èlliya parājaya?
07056041a evaṃ caitat kariṣyāmi yathā māmanuśāsasi|
07056041c suprabhātāmimāṃ rātriṃ jayāya vijayasya hi||
nīnu nanagè ājñèyittiruvaṃtèye vijayana jayakkāgi ī rātri bèl̤agāguvudaròl̤agè èllavannū māḍuttenè.””
samāpti
iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi pratijñā parvaṇi kṛṣṇadārukasaṃbhāṣaṇe ṣaṭpaṃcāśattamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli pratijñā parvadalli kṛṣṇadārukasaṃbhāṣaṇè ènnuva aivattārane adhyāyavu.