ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ద్రోణ పర్వ
అభిమన్యువధ పర్వ
అధ్యాయ 36
సార
ఏకాంగియాగి హలవారు కౌరవ మహారథరొడనె యుద్ధమాడుత్తిద్ద అభిమన్యువు అశ్మకరాజనన్ను సంహరిసి శల్యనన్ను మూర్ఛెగొళిసిదుదు; కౌరవ సేనెయ పలాయన (1-36).
07036001 సంజయ ఉవాచ।
07036001a తాం ప్రభగ్నాం చమూం దృష్ట్వా సౌభద్రేణామితౌజసా।
07036001c దుర్యోధనో భృశం క్రుద్ధః స్వయం సౌభద్రమభ్యయాత్।।
సంజయను హేళిదను: “అమితౌజస సౌభద్రనింద తన్న సేనెయు భగ్నవాదుదన్ను నోడి క్రుద్ధనాద దుర్యోధనను స్వయం తానే సౌభద్రన మేలె ఆక్రమణిసిదను.
07036002a తతో రాజానమావృత్తం సౌభద్రం ప్రతి సంయుగే।
07036002c దృష్ట్వా ద్రోణోఽబ్రవీద్యోధాన్పర్యాప్నుత నరాధిపం।।
ఆగ సౌభద్రన్ను ఎదురిసలు ముందాగుత్తిరువ రాజనన్ను నోడి ద్రోణను నరాధిపనన్ను సర్వథా రక్షిసబేకెందు యోధరిగె ఆదేశవన్నిత్తను.
07036003a పురాభిమన్యుర్లక్ష్యం నః పశ్యతాం హంతి వీర్యవాన్।
07036003c తమాద్రవత మా భైష్ట క్షిప్రం రక్షత కౌరవం।।
“వీర్యవాన్ అభిమన్యువు నావు నోడుత్తిరువంతెయే మొదలు గురియిట్టు అవనన్ను సంహరిసిబిడుత్తానె. ఆదుదరింద అవన కడె ఓడి హోగి. హెదరబేడి. బేగనే కౌరవనన్ను రక్షిసిరి!”
07036004a తతః కృతజ్ఞా బలినః సుహృదో జితకాశినః।
07036004c త్రాస్యమానా భయాద్వీరం పరివవ్రుస్తవాత్మజం।।
ఆగ కృతజ్ఞ బలశాలి సుహృద జయశీల యోధరు భయదింద బిడుగడెగొళిసలు నిన్న మగ వీరనన్ను సుత్తువరెదరు.
07036005a ద్రోణో ద్రౌణిః కృపః కర్ణః కృతవర్మా చ సౌబలః।
07036005c బృహద్బలో మద్రరాజో భూరిర్భూరిశ్రవాః శలః।।
07036006a పౌరవో వృషసేనశ్చ విసృజంతః శితాం శరాన్।
07036006c సౌభద్రం శరవర్షేణ మహతా సమవాకిరన్।।
ద్రోణ, ద్రౌణి, కృప, కర్ణ, కృతవర్మ, సౌబల, బృహద్బల, మద్రరాజ, భూరిశ్రవ, శల, పౌరవ, వృషసేనరు నిశిత శరగళన్ను ప్రయోగిసుత్తా సౌభద్రనన్ను మహా శరవర్షదింద ముచ్చిదరు.
07036007a సమ్మోహయిత్వా తమథ దుర్యోధనమమోచయన్।
07036007c ఆస్యాద్ గ్రాసమివాక్షిప్తం మమృషే నార్జునాత్మజః।।
హాగె అవనన్ను సమ్మోహగొళిసి దుర్యోధననన్ను విమోచనగొళిసిదరు. హీగె కైగె సిక్కిదుదన్ను కెళగె బీళిసిదుదన్ను అర్జునన మగను సహిసికొళ్ళలిల్ల.
07036008a తాం శరౌఘేణ మహతా సాశ్వసూతాన్మహారథాన్।
07036008c విముఖీకృత్య సౌభద్రః సింహనాదమథానదత్।।
సౌభద్రను మహా శరజాలదింద ఆ మహారథరన్ను, అశ్వ-సూతరొందిగె విముఖరన్నాగి మాడి సింహనాదగైదను.
07036009a తస్య నాదం తతః శ్రుత్వా సింహస్యేవామిషైషిణః।
07036009c నామృష్యంత సుసంరబ్ధాః పునర్ద్రోణముఖా రథాః।।
మాంసవన్ను బయసిద సింహదంతిద్ద అవన ఆ గర్జనెయన్ను కేళి ద్రోణముఖరాద రథరు సంరబ్ధరాగి సహిసికొళ్ళలిల్ల.
07036010a త ఏనం కోష్ఠకీకృత్య రథవంశేన మారిష।
07036010c వ్యసృజన్నిషుజాలాని నానాలింగాని సంఘశః।।
మారిష! రథగళ సమూహదింద అవనన్ను ఇక్కట్టాద జాగదల్లిరువంతె మాడి అవన మేలె ఒట్టాగి నానా చిహ్నెగళ బాణగళ జాలగళన్ను ప్రయోగిసిదరు.
07036011a తాన్యంతరిక్షే చిచ్చేద పౌత్రస్తవ శితైః శరైః।
07036011c తాంశ్చైవ ప్రతివివ్యాధ తదద్భుతమివాభవత్।।
అవుగళన్ను అంతరిక్షదల్లియే నిన్న మొమ్మగను నిశిత శరగళింద తుండరిసిదను మత్తు అల్లదే అవరన్నూ తిరుగి హొడెదను. అదొందు అద్భుతవాగిత్తు.
07036012a తతస్తే కోపితాస్తేన శరైరాశీవిషోపమైః।
07036012c పరివవ్రుర్జిఘాంసంతః సౌభద్రమపలాయినం।।
ఆగ కుపితరాద సర్పవిషదంతిరువ బాణగళింద అవనన్ను కొల్లలు బయసి పలాయన మాడదే ఇద్ద సౌభద్రనన్ను సుత్తువరెదరు.
07036013a సముద్రమివ పర్యస్తం త్వదీయం తద్బలార్ణవం।
07036013c అభిమన్యుర్దధారైకో వేలేవ మకరాలయం।।
ఎల్లకడెగళల్లూ వ్యాప్తవాగిరువ సముద్రవన్ను తీరప్రదేశవు తడెహిడిదిరువంతె అభిమన్యు ఒబ్బనే సముద్రదంతిద్ద నిన్న సేనెయన్ను తడెహిడిదను.
07036014a శూరాణాం యుధ్యమానానాం నిఘ్నతామితరేతరం।
07036014c అభిమన్యోః పరేషాం చ నాసీత్కశ్చిత్పరాఙ్ముఖః।।
ఇతరేతరరన్ను హొడెయుత్తా యుద్ధమాడుత్తిద్ద శూర అభిమన్యు మత్తు ఇతరరల్లి యారూ పరాఙ్ముఖరాగలిల్ల.
07036015a తస్మింస్తు ఘోరే సంగ్రామే వర్తమానే భయంకరే।
07036015c దుఃసహో నవభిర్బాణైరభిమన్యుమవిధ్యత।।
07036016a దుఃశాసనో ద్వాదశభిః కృపః శారద్వతస్త్రిభిః।
07036016c ద్రోణస్తు సప్తదశభిః శరైరాశీవిషోపమైః।।
07036017a వివింశతిస్తు వింశత్యా కృతవర్మా చ సప్తభిః।
07036017c బృహద్బలస్తథాష్టాభిరశ్వత్థామా చ సప్తభిః।।
07036018a భూరిశ్రవాస్త్రిభిర్బాణైర్మద్రేశః షడ్భిరాశుగైః।
07036018c ద్వాభ్యాం శరాభ్యాం శకునిస్త్రిభిర్దుర్యోధనో నృపః।।
భయంకరవాగి నడెయుత్తిరువ ఆ ఘోర సంగ్రామదల్లి దుఃసహను ఒంభత్తు బాణగళింద, దుఃశాసనను హన్నెరడు, కృప శారద్వతను మూరు, ద్రోణను సర్పసమాన ఏళు శరగళింద, వివంశతియు ఇప్పత్తు, కృతవర్మను ఏళు, భూరిశ్రవను ఏళు బాణగళింద, మద్రేశను ఆరు ఆశుగగళింద, మత్తు శకుని-నృప దుర్యోధనరు ఎరెడెరడు శరగళింద అభిమన్యువన్ను హొడెదరు.
07036019a స తు తాన్ప్రతివివ్యాధ త్రిభిస్త్రిభిరజిహ్మగైః।
07036019c నృత్యన్నివ మహారాజ చాపహస్తః ప్రతాపవాన్।।
మహారాజ! చాపవన్ను హిడిదు నర్తిసుత్తిరువనో ఎన్నువంతె ఆ ప్రతాపవంతను అవరు ఒబ్బొబ్బరన్నూ మూరు మూరు జిహ్మగగళింద తిరుగి హొడెదను.
07036020a తతోఽభిమన్యుః సంక్రుద్ధస్తాప్యమానస్తవాత్మజైః।
07036020c విదర్శయన్వై సుమహచ్చిక్షౌరసకృతం బలం।।
ఆగ కాడుత్తిద్ద నిన్న మక్కళింద క్రుద్ధనాగి తన్న స్వాభావికవాద మహా బలవన్ను ప్రదర్శిసతొడగిదను.
07036021a గరుడానిలరంహోభిర్యంతుర్వాక్యకరైర్హయైః।
07036021c దాంతైరశ్మకదాయాదం త్వరమాణోఽభ్యహారయత్।
07036021e వివ్యాధ చైనం దశభిర్బాణైస్తిష్ఠేతి చాబ్రవీత్।।
ఆగ గరుడ మత్తు వాయువేగగళిగె సమాన వేగవుళ్ళ సుశిక్షిత కుదురెగళింద ఎళెయల్పట్ట రథదల్లి కుళితు అశ్మకన మగను త్వరెమాడి ఆక్రమణిసి హత్తు బాణగళింద హొడెదు “నిల్లు! నిల్లు!” ఎందు కూగిదను.
07036022a తస్యాభిమన్యుర్దశభిర్బాణైః సూతం హయాన్ధ్వజం।
07036022c బాహూ ధనుః శిరశ్చోర్వ్యాం స్మయమానోఽభ్యపాతయత్।।
అభిమన్యువు నసునగుత్తా హత్తు బాణగళింద అవన సూతనన్నూ, ధ్వజవన్నూ, తోళుగళన్నూ, ధనుస్సన్నూ, తలె-తొడెగళన్నూ కత్తరిసి బీళిసిదను.
07036023a తతస్తస్మిన్ హతే వీరే సౌభద్రేణాశ్మకేశ్వరే।
07036023c సంచచాల బలం సర్వం పలాయనపరాయణం।।
హాగె వీర ఆశ్మకేశ్వరను సౌభద్రనింద హతనాగలు సర్వ సేనెగళూ పలాయనపరరాదరు.
07036024a తతః కర్ణః కృపో ద్రోణో ద్రౌణిర్గాంధారరాట్శలః।
07036024c శల్యో భూరిశ్రవాః క్రాథః సోమదత్తో వివింశతిః।।
07036025a వృషసేనః సుషేణశ్చ కుండభేదీ ప్రతర్దనః।
07036025c వృందారకో లలిత్థశ్చ ప్రబాహుర్దీర్ఘలోచనః।
07036025e దుర్యోధనశ్చ సంక్రుద్ధః శరవర్షైరవాకిరన్।।
ఆగ కర్ణ, కృప, ద్రోణ, ద్రౌణి, గాంధారరాజ, శల, శల్య, భూరిశ్రవ, క్రాథ, సోమదత్త, వివింశతి, వృషసేన, సుషేణ, కుండభేది, ప్రతర్దన, వృందారక, లలిత్థ, ప్రబాహు, దీర్ఘలోచన మత్తు దుర్యోధనరు సంక్రుద్ధరాగి అవనన్ను శరవర్షగళింద ముచ్చిదరు.
07036026a సోఽతిక్రుద్ధో మహేష్వాసైరభిమన్యురజిహ్మగైః।
07036026c శరమాదత్త కర్ణాయ పరకాయావభేదనం।।
ఆ మహేష్వాసరింద అతి క్రుద్ధనాద అభిమన్యువు కవచ-దేహగళెరడన్నూ భేదిసబల్ల జిహ్మగ శరవన్ను తెగెదుకొండు కర్ణన మేలె ప్రయోగిసిదను.
07036027a తస్య భిత్త్వా తనుత్రాణం దేహం నిర్భిద్య చాశుగః।
07036027c ప్రావిశద్ధరణీం రాజన్వల్మీకమివ పన్నగః।।
రాజన్! అదు అవన కవచవన్ను ఒడెదు దేహవన్ను భేదిసి హావు బిలదొళగె హొగువంతె నెలవన్ను హొక్కితు.
07036028a స తేనాతిప్రహారేణ వ్యథితో విహ్వలన్నివ।
07036028c సంచచాల రణే కర్ణః క్షితికంపే యథాచలః।।
అదర అతి ప్రహారదింద వ్యథితనాద కర్ణను విహ్వలనాగి భూకంపవాదాగ పర్వతగళు హేగె అల్లాడువవో హాగె తూకాడిదను.
07036029a అథాన్యైర్నిశితైర్బాణైః సుషేణం దీర్ఘలోచనం।
07036029c కుండభేదిం చ సంక్రుద్ధస్త్రిభిస్త్రీనవధీద్బలీ।।
ఆగ బలి అభిమన్యువు సంక్రుద్ధనాగి మూరు మూరు నిశిత బాణగళింద సుషేణ, దీర్ఘలోచన, మత్తు కుండభేదియరన్ను హొడెదను.
07036030a కర్ణస్తం పంచవింశత్యా నారాచానాం సమర్పయత్।
07036030c అశ్వత్థామా చ వింశత్యా కృతవర్మా చ సప్తభిః।।
కర్ణను ఇప్పత్తైదు నారాచగళన్ను, అశ్వత్థామను ఇప్పత్తు మత్తు కృతవర్మను ఏళన్ను అవన మేలె ప్రయోగిసిదరు.
07036031a స శరార్దితసర్వాంగః క్రుద్ధః శక్రాత్మజాత్మజః।
07036031c విచరన్ దృశ్యతే సైన్యే పాశహస్త ఇవాంతకః।।
ఎల్ల అంగగళల్లియూ గాయగొండు క్రుద్ధనాద శక్రన మగన మగను హీగె సైన్యదల్లి సంచరిసుత్తిరువాగ పాశవన్ను హిడిద యమనంతె కండుబందను.
07036032a శల్యం చ బాణవర్షేణ సమీపస్థమవాకిరత్।
07036032c ఉదక్రోశన్మహాబాహుస్తవ సైన్యాని భీషయన్।।
సమీపదల్లియే ఇద్ద శల్యనన్ను బాణద మళెయింద ముచ్చి ఆ మహాబాహువు సేనెగళన్ను బెదరిసువంతె జోరాగి గర్జిసిదను.
07036033a తతః స విద్ధోఽస్త్రవిదా మర్మభిద్భిరజిహ్మగైః।
07036033c శల్యో రాజన్రథోపస్థే నిషసాద ముమోహ చ।।
రాజన్! ఆ అస్త్రవిదన జిహ్మగగళింద పెట్టుతింద శల్యను రథదల్లి సరిదు కుళితుకొండను మత్తు మూర్ఛితనాదను.
07036034a తం హి విద్ధం తథా దృష్ట్వా సౌభద్రేణ యశస్వినా।
07036034c సంప్రాద్రవచ్చమూః సర్వా భారద్వాజస్య పశ్యతః।।
యశస్వి సౌభద్రనింద అవనూ కూడ మూర్ఛితనాదుదన్ను కండు సేనెగళెల్లవూ భారద్వాజను నోడుత్తిద్దంతెయే పలాయన మాడతొడగిదవు.
07036035a ప్రేక్షంతస్తం మహాబాహుం రుక్మపుంఖైః సమావృతం।
07036035c త్వదీయాశ్చ పలాయంతే మృగాః సింహార్దితా ఇవ।।
రుక్మపుంఖగళింద సమావృతనాగిద్ద ఆ మహాబాహువన్ను నోడి నిన్నవరు సింహక్కె బెదరిద జింకెగళంతె పలాయన మాడిదరు.
07036036a స తు రణయశసాభిపూజ్యమానః పితృసురచారణసిద్ధయక్షసంఘైః।
07036036c అవనితలగతైశ్చ భూతసంఘైర్ అతివిబభౌ హుతభుగ్యథాజ్యసిక్తః।।
రణాంగణదల్లి గళిసిద యశస్సినిందాగి పితృ-సుర-చారణ-సిద్ధ-యక్షగణగళింద మత్తు భూమియ మేలిన ఎల్ల భూతగళింద సంపూజితనాద అభిమన్యువు ఆజ్యధారెగళింద తోయ్ద యజ్ఞేశ్వరనంతె అతియాగి ప్రకాశిసిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ద్రోణ పర్వణి అభిమన్యువధ పర్వణి అభిమన్యుపరాక్రమే షడ్ త్రింశోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ద్రోణ పర్వదల్లి అభిమన్యువధ పర్వదల్లి అభిమన్యుపరాక్రమ ఎన్నువ మూవత్తారనే అధ్యాయవు.