praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
droṇa parva
abhimanyuvadha parva
adhyāya 36
sāra
ekāṃgiyāgi halavāru kaurava mahāratharòḍanè yuddhamāḍuttidda abhimanyuvu aśmakarājanannu saṃharisi śalyanannu mūrchègòl̤isidudu; kaurava senèya palāyana (1-36).
07036001 saṃjaya uvāca|
07036001a tāṃ prabhagnāṃ camūṃ dṛṣṭvā saubhadreṇāmitaujasā|
07036001c duryodhano bhṛśaṃ kruddhaḥ svayaṃ saubhadramabhyayāt||
saṃjayanu hel̤idanu: “amitaujasa saubhadraniṃda tanna senèyu bhagnavādudannu noḍi kruddhanāda duryodhananu svayaṃ tāne saubhadrana melè ākramaṇisidanu.
07036002a tato rājānamāvṛttaṃ saubhadraṃ prati saṃyuge|
07036002c dṛṣṭvā droṇo'bravīdyodhānparyāpnuta narādhipaṃ||
āga saubhadrannu èdurisalu muṃdāguttiruva rājanannu noḍi droṇanu narādhipanannu sarvathā rakṣisabekèṃdu yodharigè ādeśavannittanu.
07036003a purābhimanyurlakṣyaṃ naḥ paśyatāṃ haṃti vīryavān|
07036003c tamādravata mā bhaiṣṭa kṣipraṃ rakṣata kauravaṃ||
“vīryavān abhimanyuvu nāvu noḍuttiruvaṃtèye mòdalu guriyiṭṭu avanannu saṃharisibiḍuttānè. ādudariṃda avana kaḍè oḍi hogi. hèdarabeḍi. begane kauravanannu rakṣisiri!”
07036004a tataḥ kṛtajñā balinaḥ suhṛdo jitakāśinaḥ|
07036004c trāsyamānā bhayādvīraṃ parivavrustavātmajaṃ||
āga kṛtajña balaśāli suhṛda jayaśīla yodharu bhayadiṃda biḍugaḍègòl̤isalu ninna maga vīranannu suttuvarèdaru.
07036005a droṇo drauṇiḥ kṛpaḥ karṇaḥ kṛtavarmā ca saubalaḥ|
07036005c bṛhadbalo madrarājo bhūrirbhūriśravāḥ śalaḥ||
07036006a pauravo vṛṣasenaśca visṛjaṃtaḥ śitāṃ śarān|
07036006c saubhadraṃ śaravarṣeṇa mahatā samavākiran||
droṇa, drauṇi, kṛpa, karṇa, kṛtavarma, saubala, bṛhadbala, madrarāja, bhūriśrava, śala, paurava, vṛṣasenaru niśita śaragal̤annu prayogisuttā saubhadranannu mahā śaravarṣadiṃda muccidaru.
07036007a sammohayitvā tamatha duryodhanamamocayan|
07036007c āsyād grāsamivākṣiptaṃ mamṛṣe nārjunātmajaḥ||
hāgè avanannu sammohagòl̤isi duryodhananannu vimocanagòl̤isidaru. hīgè kaigè sikkidudannu kèl̤agè bīl̤isidudannu arjunana maganu sahisikòl̤l̤alilla.
07036008a tāṃ śaraugheṇa mahatā sāśvasūtānmahārathān|
07036008c vimukhīkṛtya saubhadraḥ siṃhanādamathānadat||
saubhadranu mahā śarajāladiṃda ā mahāratharannu, aśva-sūtaròṃdigè vimukharannāgi māḍi siṃhanādagaidanu.
07036009a tasya nādaṃ tataḥ śrutvā siṃhasyevāmiṣaiṣiṇaḥ|
07036009c nāmṛṣyaṃta susaṃrabdhāḥ punardroṇamukhā rathāḥ||
māṃsavannu bayasida siṃhadaṃtidda avana ā garjanèyannu kel̤i droṇamukharāda ratharu saṃrabdharāgi sahisikòl̤l̤alilla.
07036010a ta enaṃ koṣṭhakīkṛtya rathavaṃśena māriṣa|
07036010c vyasṛjanniṣujālāni nānāliṃgāni saṃghaśaḥ||
māriṣa! rathagal̤a samūhadiṃda avanannu ikkaṭṭāda jāgadalliruvaṃtè māḍi avana melè òṭṭāgi nānā cihnègal̤a bāṇagal̤a jālagal̤annu prayogisidaru.
07036011a tānyaṃtarikṣe cicceda pautrastava śitaiḥ śaraiḥ|
07036011c tāṃścaiva prativivyādha tadadbhutamivābhavat||
avugal̤annu aṃtarikṣadalliye ninna mòmmaganu niśita śaragal̤iṃda tuṃḍarisidanu mattu allade avarannū tirugi hòḍèdanu. adòṃdu adbhutavāgittu.
07036012a tataste kopitāstena śarairāśīviṣopamaiḥ|
07036012c parivavrurjighāṃsaṃtaḥ saubhadramapalāyinaṃ||
āga kupitarāda sarpaviṣadaṃtiruva bāṇagal̤iṃda avanannu kòllalu bayasi palāyana māḍade idda saubhadranannu suttuvarèdaru.
07036013a samudramiva paryastaṃ tvadīyaṃ tadbalārṇavaṃ|
07036013c abhimanyurdadhāraiko veleva makarālayaṃ||
èllakaḍègal̤allū vyāptavāgiruva samudravannu tīrapradeśavu taḍèhiḍidiruvaṃtè abhimanyu òbbane samudradaṃtidda ninna senèyannu taḍèhiḍidanu.
07036014a śūrāṇāṃ yudhyamānānāṃ nighnatāmitaretaraṃ|
07036014c abhimanyoḥ pareṣāṃ ca nāsītkaścitparāṅmukhaḥ||
itaretararannu hòḍèyuttā yuddhamāḍuttidda śūra abhimanyu mattu itararalli yārū parāṅmukharāgalilla.
07036015a tasmiṃstu ghore saṃgrāme vartamāne bhayaṃkare|
07036015c duḥsaho navabhirbāṇairabhimanyumavidhyata||
07036016a duḥśāsano dvādaśabhiḥ kṛpaḥ śāradvatastribhiḥ|
07036016c droṇastu saptadaśabhiḥ śarairāśīviṣopamaiḥ||
07036017a viviṃśatistu viṃśatyā kṛtavarmā ca saptabhiḥ|
07036017c bṛhadbalastathāṣṭābhiraśvatthāmā ca saptabhiḥ||
07036018a bhūriśravāstribhirbāṇairmadreśaḥ ṣaḍbhirāśugaiḥ|
07036018c dvābhyāṃ śarābhyāṃ śakunistribhirduryodhano nṛpaḥ||
bhayaṃkaravāgi naḍèyuttiruva ā ghora saṃgrāmadalli duḥsahanu òṃbhattu bāṇagal̤iṃda, duḥśāsananu hannèraḍu, kṛpa śāradvatanu mūru, droṇanu sarpasamāna el̤u śaragal̤iṃda, vivaṃśatiyu ippattu, kṛtavarmanu el̤u, bhūriśravanu el̤u bāṇagal̤iṃda, madreśanu āru āśugagal̤iṃda, mattu śakuni-nṛpa duryodhanaru èrèḍèraḍu śaragal̤iṃda abhimanyuvannu hòḍèdaru.
07036019a sa tu tānprativivyādha tribhistribhirajihmagaiḥ|
07036019c nṛtyanniva mahārāja cāpahastaḥ pratāpavān||
mahārāja! cāpavannu hiḍidu nartisuttiruvano ènnuvaṃtè ā pratāpavaṃtanu avaru òbbòbbarannū mūru mūru jihmagagal̤iṃda tirugi hòḍèdanu.
07036020a tato'bhimanyuḥ saṃkruddhastāpyamānastavātmajaiḥ|
07036020c vidarśayanvai sumahaccikṣaurasakṛtaṃ balaṃ||
āga kāḍuttidda ninna makkal̤iṃda kruddhanāgi tanna svābhāvikavāda mahā balavannu pradarśisatòḍagidanu.
07036021a garuḍānilaraṃhobhiryaṃturvākyakarairhayaiḥ|
07036021c dāṃtairaśmakadāyādaṃ tvaramāṇo'bhyahārayat|
07036021e vivyādha cainaṃ daśabhirbāṇaistiṣṭheti cābravīt||
āga garuḍa mattu vāyuvegagal̤igè samāna vegavul̤l̤a suśikṣita kudurègal̤iṃda èl̤èyalpaṭṭa rathadalli kul̤itu aśmakana maganu tvarèmāḍi ākramaṇisi hattu bāṇagal̤iṃda hòḍèdu “nillu! nillu!” èṃdu kūgidanu.
07036022a tasyābhimanyurdaśabhirbāṇaiḥ sūtaṃ hayāndhvajaṃ|
07036022c bāhū dhanuḥ śiraścorvyāṃ smayamāno'bhyapātayat||
abhimanyuvu nasunaguttā hattu bāṇagal̤iṃda avana sūtanannū, dhvajavannū, tol̤ugal̤annū, dhanussannū, talè-tòḍègal̤annū kattarisi bīl̤isidanu.
07036023a tatastasmin hate vīre saubhadreṇāśmakeśvare|
07036023c saṃcacāla balaṃ sarvaṃ palāyanaparāyaṇaṃ||
hāgè vīra āśmakeśvaranu saubhadraniṃda hatanāgalu sarva senègal̤ū palāyanapararādaru.
07036024a tataḥ karṇaḥ kṛpo droṇo drauṇirgāṃdhārarāṭśalaḥ|
07036024c śalyo bhūriśravāḥ krāthaḥ somadatto viviṃśatiḥ||
07036025a vṛṣasenaḥ suṣeṇaśca kuṃḍabhedī pratardanaḥ|
07036025c vṛṃdārako lalitthaśca prabāhurdīrghalocanaḥ|
07036025e duryodhanaśca saṃkruddhaḥ śaravarṣairavākiran||
āga karṇa, kṛpa, droṇa, drauṇi, gāṃdhārarāja, śala, śalya, bhūriśrava, krātha, somadatta, viviṃśati, vṛṣasena, suṣeṇa, kuṃḍabhedi, pratardana, vṛṃdāraka, lalittha, prabāhu, dīrghalocana mattu duryodhanaru saṃkruddharāgi avanannu śaravarṣagal̤iṃda muccidaru.
07036026a so'tikruddho maheṣvāsairabhimanyurajihmagaiḥ|
07036026c śaramādatta karṇāya parakāyāvabhedanaṃ||
ā maheṣvāsariṃda ati kruddhanāda abhimanyuvu kavaca-dehagal̤èraḍannū bhedisaballa jihmaga śaravannu tègèdukòṃḍu karṇana melè prayogisidanu.
07036027a tasya bhittvā tanutrāṇaṃ dehaṃ nirbhidya cāśugaḥ|
07036027c prāviśaddharaṇīṃ rājanvalmīkamiva pannagaḥ||
rājan! adu avana kavacavannu òḍèdu dehavannu bhedisi hāvu biladòl̤agè hòguvaṃtè nèlavannu hòkkitu.
07036028a sa tenātiprahāreṇa vyathito vihvalanniva|
07036028c saṃcacāla raṇe karṇaḥ kṣitikaṃpe yathācalaḥ||
adara ati prahāradiṃda vyathitanāda karṇanu vihvalanāgi bhūkaṃpavādāga parvatagal̤u hegè allāḍuvavo hāgè tūkāḍidanu.
07036029a athānyairniśitairbāṇaiḥ suṣeṇaṃ dīrghalocanaṃ|
07036029c kuṃḍabhediṃ ca saṃkruddhastribhistrīnavadhīdbalī||
āga bali abhimanyuvu saṃkruddhanāgi mūru mūru niśita bāṇagal̤iṃda suṣeṇa, dīrghalocana, mattu kuṃḍabhediyarannu hòḍèdanu.
07036030a karṇastaṃ paṃcaviṃśatyā nārācānāṃ samarpayat|
07036030c aśvatthāmā ca viṃśatyā kṛtavarmā ca saptabhiḥ||
karṇanu ippattaidu nārācagal̤annu, aśvatthāmanu ippattu mattu kṛtavarmanu el̤annu avana melè prayogisidaru.
07036031a sa śarārditasarvāṃgaḥ kruddhaḥ śakrātmajātmajaḥ|
07036031c vicaran dṛśyate sainye pāśahasta ivāṃtakaḥ||
èlla aṃgagal̤alliyū gāyagòṃḍu kruddhanāda śakrana magana maganu hīgè sainyadalli saṃcarisuttiruvāga pāśavannu hiḍida yamanaṃtè kaṃḍubaṃdanu.
07036032a śalyaṃ ca bāṇavarṣeṇa samīpasthamavākirat|
07036032c udakrośanmahābāhustava sainyāni bhīṣayan||
samīpadalliye idda śalyanannu bāṇada mal̤èyiṃda mucci ā mahābāhuvu senègal̤annu bèdarisuvaṃtè jorāgi garjisidanu.
07036033a tataḥ sa viddho'stravidā marmabhidbhirajihmagaiḥ|
07036033c śalyo rājanrathopasthe niṣasāda mumoha ca||
rājan! ā astravidana jihmagagal̤iṃda pèṭṭutiṃda śalyanu rathadalli saridu kul̤itukòṃḍanu mattu mūrchitanādanu.
07036034a taṃ hi viddhaṃ tathā dṛṣṭvā saubhadreṇa yaśasvinā|
07036034c saṃprādravaccamūḥ sarvā bhāradvājasya paśyataḥ||
yaśasvi saubhadraniṃda avanū kūḍa mūrchitanādudannu kaṃḍu senègal̤èllavū bhāradvājanu noḍuttiddaṃtèye palāyana māḍatòḍagidavu.
07036035a prekṣaṃtastaṃ mahābāhuṃ rukmapuṃkhaiḥ samāvṛtaṃ|
07036035c tvadīyāśca palāyaṃte mṛgāḥ siṃhārditā iva||
rukmapuṃkhagal̤iṃda samāvṛtanāgidda ā mahābāhuvannu noḍi ninnavaru siṃhakkè bèdarida jiṃkègal̤aṃtè palāyana māḍidaru.
07036036a sa tu raṇayaśasābhipūjyamānaḥ pitṛsuracāraṇasiddhayakṣasaṃghaiḥ|
07036036c avanitalagataiśca bhūtasaṃghair ativibabhau hutabhugyathājyasiktaḥ||
raṇāṃgaṇadalli gal̤isida yaśassiniṃdāgi pitṛ-sura-cāraṇa-siddha-yakṣagaṇagal̤iṃda mattu bhūmiya melina èlla bhūtagal̤iṃda saṃpūjitanāda abhimanyuvu ājyadhārègal̤iṃda toyda yajñeśvaranaṃtè atiyāgi prakāśisidanu.”
samāpti
iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi abhimanyuvadha parvaṇi abhimanyuparākrame ṣaḍ triṃśo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli abhimanyuvadha parvadalli abhimanyuparākrama ènnuva mūvattārane adhyāyavu.