praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
droṇa parva
droṇābhiṣeka parva
adhyāya 14
sāra
bhīmasena-śalyara gadāyuddha; śalyana palāyana (1-37).
07014001 dhṛtarāṣṭra uvāca|
07014001a bahūni suvicitrāṇi dvaṃdvayuddhāni saṃjaya|
07014001c tvayoktāni niśamyāhaṃ spṛhayāmi sacakṣuṣāṃ||
dhṛtarāṣṭranu hel̤idanu: “saṃjaya! vicitravāgiruva aneka dvaṃdva yuddhagal̤a kuritu nīnu hel̤idudannu kel̤i kaṇṇugal̤iruvavara saubhāgyavannu apekṣisuttenè.
07014002a āścaryabhūtaṃ lokeṣu kathayiṣyaṃti mānavāḥ|
07014002c kurūṇāṃ pāṃḍavānāṃ ca yuddhaṃ devāsuropamaṃ||
devāsurara yuddhakkè samāna kuru-pāṃḍavara yuddhavannu lokagal̤alli mānavaru āścaryabhūtavādudèṃdu hel̤ikòl̤l̤uttārè.
07014003a na hi me tṛptirastīha śṛṇvato yuddhamuttamaṃ|
07014003c tasmādārtāyaneryuddhaṃ saubhadrasya ca śaṃsa me||
ī uttama yuddhada kuritu kel̤uttiruva nanagè tṛptiyèṃbude illa. ādudariṃda śalya mattu saubhadrara yuddhada kuritu hel̤u.”
07014004 saṃjaya uvāca|
07014004a sāditaṃ prekṣya yaṃtāraṃ śalyaḥ sarvāyaṣīṃ gadāṃ|
07014004c samutkṣipya nadankruddhaḥ pracaskaṃda rathottamāt||
saṃjayanu hel̤idanu: “tanna sūtanu hatanādudannu noḍi śalyanu kruddhanāgi ukkina gadèyannu melè ètti hiḍidu garjisuttā uttama rathadiṃda dhumukidanu.
07014005a taṃ dīptamiva kālāgniṃ daṃḍahastamivāṃtakaṃ|
07014005c javenābhyapatadbhīmaḥ pragṛhya mahatīṃ gadāṃ||
kālāgniyaṃtè uriyuttidda, daṃḍavannu hiḍida aṃtakanaṃtidda avanannu noḍi bhīmanu mahā gadèyannu hiḍidu vegadiṃda èdurisidanu.
07014006a saubhadro'pyaśaniprakhyāṃ pragṛhya mahatīṃ gadāṃ|
07014006c ehyehītyabravīccalyaṃ yatnādbhīmena vāritaḥ||
saubhadranū kūḍa vajrāyudhadaṃtidda mahā gadèyannu hiḍidu “bā! bā!” èṃdu śalyanannu karèyuttiralu bhīmanu avanannu prayatnapaṭṭu taḍèdanu.
07014007a vārayitvā tu saubhadraṃ bhīmasenaḥ pratāpavān|
07014007c śalyamāsādya samare tasthau giririvācalaḥ||
saubhadranannu taḍèdu pratāpavān bhīmasenanu śalyanannu èdurisi samaradalli giriyaṃtè acalanāgi niṃtanu.
07014008a tathaiva madrarājo'pi bhīmaṃ dṛṣṭvā mahābalaṃ|
07014008c sasārābhimukhastūrṇaṃ śārdūla iva kuṃjaraṃ||
āga madrarājanū kūḍa mahābala bhīmanannu noḍi huliyu ānèyannu ākramaṇisuvaṃtè avanigè èdurāgi hogi ākramaṇisidanu.
07014009a tatastūryaninādāśca śaṃkhānāṃ ca sahasraśaḥ|
07014009c siṃhanādāśca saṃjajñurbherīṇāṃ ca mahāsvanāḥ||
āga kūḍale sahasrāru śaṃkhagal̤a ninādagal̤u, siṃhanādagal̤u mattu bherigal̤a mahāśabdhavu uṃṭāyitu.
07014010a paśyatāṃ śataśo hyāsīdanyonyasamacetasāṃ|
07014010c pāṃḍavānāṃ kurūṇāṃ ca sādhu sādhviti nisvanaḥ||
noḍuttiruva nūrāru pāṃḍava-kauravara kaḍèyavaru samacetasarāda anyonyarannu “sādhu! sādhu!” èṃdu huriduṃbisuttiddaru.
07014011a na hi madrādhipādanyaḥ sarvarājasu bhārata|
07014011c soḍhumutsahate vegaṃ bhīmasenasya saṃyuge||
bhārata! saṃyugadalli bhīmasenana vegavannu sahisikòl̤l̤uvavaru sarvarājaralli madrādhipanannu biṭṭu berè yārū iralilla.
07014012a tathā madrādhipasyāpi gadāvegaṃ mahātmanaḥ|
07014012c soḍhumutsahate loke ko'nyo yudhi vṛkodarāt||
hāgèye mahātma madrādhipana gadāvegavannu yuddhadalli vṛkodaranannu biṭṭu berè yārū sahisikòl̤l̤alu utsukariralilla.
07014013a paṭṭairjāṃbūnadairbaddhā babhūva janaharṣiṇī|
07014013c prajajvāla tathāviddhā bhīmena mahatī gadā||
baṃgārada paṭṭiyiṃda kaṭṭalpaṭṭidda bhīmanu hiḍididda janaharṣiṇī mahāgadèyu uriyuva bèṃkiyaṃtè hòl̤èyuttittu.
07014014a tathaiva carato mārgānmaṃḍalāni ca bhāgaśaḥ|
07014014c mahāvidyutpratīkāśā śalyasya śuśubhe gadā||
hāgèye maṃḍalākāra mārgadalli calisuttidda śalyana gadèyū kūḍa bhāgaśaḥ ākāśadalliruva mahāmiṃcinaṃtè hòl̤èyattittu.
07014015a tau vṛṣāviva nardaṃtau maṃḍalāni viceratuḥ|
07014015c āvarjitagadāśṛṃgāvubhau śalyavṛkodarau||
gūl̤igal̤aṃtè kūguttā, maṃḍalākāragal̤alli calisuttā ā śalya-vṛkodararibbaru śṛṃgagal̤aṃtiruva gadègal̤iṃda hòḍèdāḍidaru.
07014016a maṃḍalāvartamārgeṣu gadāviharaṇeṣu ca|
07014016c nirviśeṣamabhūdyuddhaṃ tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ||
maṃḍalākāravāgi tiruguvudaralli, gadèyannu tirugisuvudaralli ā puruṣasiṃhara yuddhadalli vyatyāsave iralilla.
07014017a tāḍitā bhīmasenena śalyasya mahatī gadā|
07014017c sāgnijvālā mahāraudrā gadācūrṇamaśīryata||
bhīmasenaniṃda hòḍèyalpaṭṭa śalyana mahāgadèyu agnijvālèyòṃdigè mahāraudravāgi cūru cūrāyitu.
07014018a tathaiva bhīmasenasya dviṣatābhihatā gadā|
07014018c varṣāpradoṣe khadyotairvṛto vṛkṣa ivābabhau||
hāgèye bhīmasenana dveṣiyiṃda hòḍèyalpaṭṭa gadèyu mal̤ègālada pradoṣakāladalli miṃcina hul̤ugal̤u muttiruva vṛkṣadaṃtè toritu.
07014019a gadā kṣiptā tu samare madrarājena bhārata|
07014019c vyoma saṃdīpayānā sā sasṛje pāvakaṃ bahu||
bhārata! madrarājanu samaradalli èsèda gadèyu ākāśavanne bèl̤agisuttā aneka bèṃkiya kiḍigal̤annuṃṭumāḍitu.
07014020a tathaiva bhīmasenena dviṣate preṣitā gadā|
07014020c tāpayāmāsa tatsainyaṃ maholkā patatī yathā||
hāgèye bhīmasenanu kopadiṃda èsèda gadèyu bīl̤uttiruva mahā ulkèyaṃtè ā sainyavannu suṭṭitu.
07014021a te caivobhe gade śreṣṭhe samāsādya parasparaṃ|
07014021c śvasaṃtyau nāgakanyeva sasṛjāte vibhāvasuṃ||
gadèyalli śreṣṭharāda avaribbarū paraspararannu èdurisi nāgakanyèyaraṃtè bhusuguṭṭuttā bèṃkiya kiḍigal̤annu hòrahòmmidaru.
07014022a nakhairiva mahāvyāghrau daṃtairiva mahāgajau|
07014022c tau viceraturāsādya gadābhyāṃ ca parasparaṃ||
mahāvyāghragal̤u ugurugal̤iṃda hego hāgè mattu mahāgajagal̤èraḍu daṃtagal̤iṃda hego hāgè avaribbarū gadègal̤iṃda paraspararannu tāgisi hòḍèdaru.
07014023a tato gadāgrābhihatau kṣaṇena rudhirokṣitau|
07014023c dadṛśāte mahātmānau puṣpitāviva kiṃśukau||
āga kṣaṇadalliye gadèyiṃda pèṭṭutiṃdu raktadiṃda toyduhogidda ā ibbaru mahātmaru hūbiṭṭa kiṃśuka vṛkṣagal̤aṃtè kaṃḍaru.
07014024a śuśruve dikṣu sarvāsu tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ|
07014024c gadābhighātasaṃhrādaḥ śakrāśanirivopamaḥ||
ā puruṣasiṃhara gadāprahārada śabdhavu siḍulina garjanèyaṃtè èlla dikkugal̤alli kel̤ibaruttittu.
07014025a gadayā madrarājena savyadakṣiṇamāhataḥ|
07014025c nākaṃpata tadā bhīmo bhidyamāna ivācalaḥ||
madrarājanu gadèyiṃda èḍa mattu balabhāgagal̤èraḍakkè hòḍèdarū bhīmanu parvatadaṃtè alugāḍalilla.
07014026a tathā bhīmagadāvegaistāḍyamāno mahābalaḥ|
07014026c dhairyānmadrādhipastasthau vajrairgiririvāhataḥ||
hāgèye bhīmana gadāvegadiṃda hòḍèyalpaṭṭa mahābala madrādhipanu dhairyadiṃda vajradiṃda hòḍèyalaṭṭa parvatadaṃtè niṃtiddanu.
07014027a āpetaturmahāvegau samuccritamahāgadau|
07014027c punaraṃtaramārgasthau maṃḍalāni viceratuḥ||
punaḥ mahāvegayuktarāgidda avaru mahāgadègal̤annu èttikòṃḍu aṃtara mārgastharāgi maṃḍalākarada gatiyiṃda calisatòḍagidaru.
07014028a athāplutya padānyaṣṭau sannipatya gajāviva|
07014028c sahasā lohadaṃḍābhyāmanyonyamabhijaghnatuḥ||
èṃṭu hèjjègal̤aṣṭu dūra kuppal̤isi èraḍu ānègal̤opādiyalli horāḍuttā òḍanèye ā lohadaṃḍagal̤iṃda paraspararannu hòḍèdaru.
07014029a tau parasparavegācca gadābhyāṃ ca bhṛśāhatau|
07014029c yugapatpetaturvīrau kṣitāviṃdradhvajāviva||
parasparara gadègal̤a vega prahāragal̤iṃda tuṃbā gāyagòṃḍa ā ibbarū vīrarū òṭṭige iṃdradhvajagal̤aṃtè bhūmiya melè biddaru.
07014030a tato vihvalamānaṃ taṃ niḥśvasaṃtaṃ punaḥ punaḥ|
07014030c śalyamabhyapatattūrṇaṃ kṛtavarmā mahārathaḥ||
āga śalyanu vihvalamānanāgi punaḥ punaḥ bhusuguṭṭuttā biddiralu òḍanèye alligè mahāratha kṛtavarmanu āgamisidanu.
07014031a dṛṣṭvā cainaṃ mahārāja gadayābhinipīḍitaṃ|
07014031c viceṣṭaṃtaṃ yathā nāgaṃ mūrcayābhipariplutaṃ||
mahārāja! gadèyiṃda pīḍitanāgi sarpadaṃtè mūrchètappi hòral̤āḍuttidda avanannu noḍidanu.
07014032a tataḥ sagadamāropya madrāṇāmadhipaṃ rathaṃ|
07014032c apovāha raṇāttūrṇaṃ kṛtavarmā mahārathaḥ||
āga gadèyòṃdigè madrādhipanannu rathadalli erisikòṃḍu mahāratha kṛtavarmanu raṇadiṃda vegavāgi hòraṭuhodanu.
07014033a kṣībavadvihvalo vīro nimeṣātpunarutthitaḥ|
07014033c bhīmo'pi sumahābāhurgadāpāṇiradṛśyata||
vihvalanāgidda āyāsagòṃḍidda sumahābāhu vīra bhīmanādaro nimiṣadalliye gadèyannu hiḍidu niṃtanu.
07014034a tato madrādhipaṃ dṛṣṭvā tava putrāḥ parāṅmukhaṃ|
07014034c sanāgarathapattyaśvāḥ samakaṃpaṃta māriṣa||
māriṣa! āga madrādhipanu parāṅmukhanādudannu noḍi ninna putranu gaja-ratha-aśva-padātigal̤annu naḍugisidanu.
07014035a te pāṃḍavairardyamānāstāvakā jitakāśibhiḥ|
07014035c bhītā diśo'nvapadyaṃta vātanunnā ghanā iva||
gèluviniṃda sòkkidda pāṃḍavariṃda mardisalpaḍuttidda ninnavaru bhirugāl̤igè silukida moḍagal̤aṃtè bhītarāgi dikkāpālāgi oḍidaru.
07014036a nirjitya dhārtarāṣṭrāṃstu pāṃḍaveyā mahārathāḥ|
07014036c vyarocaṃta raṇe rājandīpyamānā yaśasvinaḥ||
rājan! dhārtarāṣṭrarannu solisi mahāratha yaśasvi pāṃḍavaru raṇadalli bèl̤aguttā rārājisidaru.
07014037a siṃhanādānbhṛśaṃ cakruḥ śaṃkhāndadhmuśca harṣitāḥ|
07014037c bherīśca vādayāmāsurmṛdaṃgāṃścānakaiḥ saha||
gaṭṭiyāgi siṃhanādagaidaru. harṣitarāgi śaṃkhagal̤annu ūdidaru. anakagal̤òṃdigè bherigal̤annū mṛdaṃgagal̤annū bārisatòḍagidaru.”
samāpti
iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi droṇābhiṣeka parvaṇi śalyāpayāne caturdaśo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli droṇābhiṣeka parvadalli śalyāpayāna ènnuva hadinālkane adhyāyavu.