praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
droṇa parva
droṇābhiṣeka parva
adhyāya 10
sāra
kṛṣṇana mahimèyannu hel̤ikòl̤l̤uttā dhṛtarāṣṭranu śokisidudu (1-51).
07010001 dhṛtarāṣṭra uvāca|
07010001a śṛṇu divyāni karmāṇi vāsudevasya saṃjaya|
07010001c kṛtavānyāni goviṃdo yathā nānyaḥ pumānkva cit||
dhṛtarāṣṭranu hel̤idanu: “saṃjaya! vāsudevana divya karmagal̤annu kel̤u. berè yāva puruṣanū māḍirada kṛtyagal̤annu goviṃdanu māḍiruvanu.
07010002a saṃvardhatā gopakule bālenaiva mahātmanā|
07010002c vikhyāpitaṃ balaṃ bāhvostriṣu lokeṣu saṃjaya||
saṃjaya! gopakuladalli bālakanāgi bèl̤èyuttiruvāgale ā mahātmanu tanna bāhubalavannu mūru lokagal̤alliyū prasiddha paḍisidanu.
07010003a uccaiḥśravastulyabalaṃ vāyuvegasamaṃ jave|
07010003c jaghāna hayarājaṃ yo yamunāvanavāsinaṃ||
ucchaiśravakkè samanāda balavul̤l̤a, vāyuvegakkè samāna vegavul̤l̤a, yamunāvanadalli vāsisuttidda (keśī èṃba) hayarājanannu ivanu saṃharisidanu.
07010004a dānavaṃ ghorakarmāṇaṃ gavāṃ mṛtyumivotthitaṃ|
07010004c vṛṣarūpadharaṃ bālye bhujābhyāṃ nijaghāna ha||
govugal̤igè mṛtyurūpanāgi udbhavisidda vṛṣabhada rūpavannu dharisidda ghorakarmi dānavanannu bālyadalliye bhujagal̤èraḍariṃda kòṃdiddanu.
07010005a pralaṃbaṃ narakaṃ jaṃbhaṃ pīṭhaṃ cāpi mahāsuraṃ|
07010005c muruṃ cācalasaṃkāśamavadhītpuṣkarekṣaṇaḥ||
ī puṣkarekṣaṇanu pralaṃba, naraka, mahāsura jaṃbha, mattu parvatopama muruvannu saṃharisidanu.
07010006a tathā kaṃso mahātejā jarāsaṃdhena pālitaḥ|
07010006c vikrameṇaiva kṛṣṇena sagaṇaḥ śātito raṇe||
hāgèye kṛṣṇanu raṇadalli mahātejasvī jarāsaṃdhaniṃda pālitanāgidda kaṃsanannu avana gaṇagal̤òṃdigè saṃharisidanu.
07010007a sunāmā nāma vikrāṃtaḥ samagrākṣauhiṇīpatiḥ|
07010007c bhojarājasya madhyastho bhrātā kaṃsasya vīryavān||
07010008a baladevadvitīyena kṛṣṇenāmitraghātinā|
07010008c tarasvī samare dagdhaḥ sasainyaḥ śūrasenarāṭ||
baladevana sahāyadiṃda amitraghāti kṛṣṇanu samaradalli sunāma èṃba hèsarina vikrāṃta samagra akṣauhiṇī senānāyaka, bhojarājana madhyastha, kaṃsana vīryavāna sahodara śūrasena rājana sainyadòṃdigè suṭṭubiṭṭanu.
07010009a durvāsā nāma viprarṣistathā paramakopanaḥ|
07010009c ārādhitaḥ sadāreṇa sa cāsmai pradadau varān||
paramakopananāda durvāsa èṃba hèsarina viprarṣiyannu patniyaròṃdigè ārādhisi avaniṃda varagal̤annu paḍèdanu.
07010010a tathā gāṃdhārarājasya sutāṃ vīraḥ svayaṃvare|
07010010c nirjitya pṛthivīpālānavahatpuṣkarekṣaṇaḥ||
hāgèye ī vīra puṣkarekṣaṇanu svayaṃvaradalli pṛthivīpālarannu yuddhalli solisi gāṃdhārarājana magal̤annu apaharisidanu.
07010011a amṛṣyamāṇā rājāno yasya jātyā hayā iva|
07010011c rathe vaivāhike yuktāḥ pratodena kṛtavraṇāḥ||
āga krodhitarāda rājarannu huṭṭiniṃdale kudurègal̤o èṃbaṃtè vivāhada rathakkè kaṭṭi bārikoliniṃda hòḍèyalāgittu.
07010012a jarāsaṃdhaṃ mahābāhumupāyena janārdanaḥ|
07010012c pareṇa ghātayāmāsa pṛthagakṣauhiṇīpatiṃ||
mahābāhu janārdananu upāyadiṃda itarariṃda aneka akṣauhiṇigal̤a nāyakanāgidda jarāsaṃdhanannu saṃharisidanu.
07010013a cedirājaṃ ca vikrāṃtaṃ rājasenāpatiṃ balī|
07010013c arghe vivadamānaṃ ca jaghāna paśuvattadā||
arghyada samayadalli vādamāḍuttidda rājasenāpati, balaśālī, vikrāṃta cedirājanannu paśuvinaṃtè kòṃdanu.
07010014a saubhaṃ daityapuraṃ svasthaṃ śālvaguptaṃ durāsadaṃ|
07010014c samudrakukṣau vikramya pātayāmāsa mādhavaḥ||
mādhavanu samudrada āl̤akkè hogi vikramadiṃda durāsadavāgidda, śālvaniṃda rakṣisalpaṭṭidda, svasthavāgidda daityapura saubhavannu urul̤isidanu.
07010015a aṃgānvaṃgānkaliṃgāṃśca māgadhānkāśikosalān|
07010015c vatsagargakarūṣāṃśca puṃḍrāṃścāpyajayadraṇe||
07010016a āvaṃtyāndākṣiṇātyāṃśca pārvatīyāndaśerakān|
07010016c kāśmīrakānaurasakānpiśācāṃśca samaṃdarān||
07010017a kāṃbojānvāṭadhānāṃśca colānpāṃḍyāṃśca saṃjaya|
07010017c trigartānmālavāṃścaiva daradāṃśca sudurjayān||
07010018a nānādigbhyaśca saṃprāptānvrātānaśvaśakānprati|
07010018c jitavānpuṃḍarīkākṣo yavanāṃśca sahānugān||
puṃḍarīkṣākṣanu aṃga, vaṃga, kaliṃga, māgadha, kāśī, kosala, vatsa, garga, karūṣa, mattu puṃḍrarannu raṇadalli jayisidanu. saṃjaya! hāgèye avaṃtiyavarannu, dakṣiṇadavarannu, parvateyarannu, daśerakarannu, kāśmīrarannu, aurasakarannu, piśācarannu, maṃdararannu, kāṃbojarannu, vāṭadhānarannu, colarannu, pāṃḍyarannu, trigartarannu, mālavarannu, durjayarāda daradarannu, nānādikkugal̤igè hogi vrātarannū, śakarannū mattu anuyāyigal̤òṃdigè yavanarannū avanu gèddiddānè.
07010019a praviśya makarāvāsaṃ yādobhirabhisaṃvṛtaṃ|
07010019c jigāya varuṇaṃ yuddhe salilāṃtargataṃ purā||
hiṃdè makarāvāsa samudravannu praveśisi nīrina òl̤ahòkku nīrina prāṇigal̤iṃda āvṛtanāgidda varuṇanannu yuddhadalli gèddanu.
07010020a yudhi paṃcajanaṃ hatvā pātālatalavāsinaṃ|
07010020c pāṃcajanyaṃ hṛṣīkeśo divyaṃ śaṃkhamavāptavān||
yuddhadalli pātālavāsi paṃcajananannu saṃharisi hṛṣīkeśanu divya pāṃcajanya śaṃkhavannu paḍèdanu.
07010021a khāṃḍave pārthasahitastoṣayitvā hutāśanaṃ|
07010021c āgneyamastraṃ durdharṣaṃ cakraṃ lebhe mahābalaḥ||
ī mahābalanu pārthanòṃdigè khāṃḍavadalli hutāśananannu tṛptipaḍisi durdharṣa āgneyāstravannū cakravannū paḍèdanu.
07010022a vainateyaṃ samāruhya trāsayitvāmarāvatīṃ|
07010022c maheṃdrabhavanādvīraḥ pārijātamupānayat||
vainateyananneri amarāvatiyannu pīḍisi maheṃdrabhavanadiṃda ā vīranu pārijātavannu taṃdanu.
07010023a tacca marṣitavāṃ śakro jānaṃstasya parākramaṃ|
07010023c rājñāṃ cāpyajitaṃ kaṃ citkṛṣṇeneha na śuśruma||
avana parākramavannu til̤idu śakranu adannu sahisikòṃḍanu. kṛṣṇaniṃda solada yāva rājana kuritū nāvu kel̤illa.
07010024a yacca tanmahadāścaryaṃ sabhāyāṃ mama saṃjaya|
07010024c kṛtavānpuṃḍarīkākṣaḥ kastadanya ihārhati||
saṃjaya! nanna sabhèyalli puṃḍarīkākṣanu māḍi torisida ā mahadāścaryavannu berè yāru tāne māḍalu arharu?
07010025a yacca bhaktyā prapanno'hamadrākṣaṃ kṛṣṇamīśvaraṃ|
07010025c tanme suviditaṃ sarvaṃ pratyakṣamiva cāgamat||
bhaktiyiṃda praprannanāgi ā kṛṣṇana īśvaratvavannu kaṃḍāginiṃda nanagè èllavū pratyakṣavāgi baṃdu kāṇisikòṃḍaṣṭu arthavāgidè.
07010026a nāṃto vikramayuktasya buddhyā yuktasya vā punaḥ|
07010026c karmaṇaḥ śakyate gaṃtuṃ hṛṣīkeśasya saṃjaya||
saṃjaya! avana vikramakkè aṃtavilla. avana buddhigū kònèyèṃbudilla. hṛṣīkeśana karmagal̤igè kònèyèṃbude illa.
07010027a tathā gadaśca sāṃbaśca pradyumno'tha vidūrathaḥ|
07010027c āgāvaho'niruddhaśca cārudeṣṇaśca sāraṇaḥ||
07010028a ulmuko niśaṭhaścaiva jhallī babhruśca vīryavān|
07010028c pṛthuśca vipṛthuścaiva samīko'thārimejayaḥ||
07010029a ete vai balavaṃtaśca vṛṣṇivīrāḥ prahāriṇaḥ|
07010029c kathaṃ citpāṃḍavānīkaṃ śrayeyuḥ samare sthitāḥ||
07010030a āhūtā vṛṣṇivīreṇa keśavena mahātmanā|
07010030c tataḥ saṃśayitaṃ sarvaṃ bhavediti matirmama||
hāgèye gada, sāṃba, pradyumna, vidūratha, āgāvaha, aniruddha, cārudeṣṇa, sāraṇa, ulmuka, niśaṭha, jhallī, vīryavān babhru, pṛthu, vipṛthu, samīka, arimejaya ivarèlla balavaṃta vṛṣṇivīra prahārigal̤u vṛṣṇivīra mahātma keśavanu karèdarè samaradalli pāṃḍavara kaḍè baṃdu nilluvudillave? āga èllavū saṃśayāspadavāguttadè èṃdu nanagannisuttadè.
07010031a nāgāyutabalo vīraḥ kailāsaśikharopamaḥ|
07010031c vanamālī halī rāmastatra yatra janārdanaḥ||
hattusāvira ānègal̤a balavul̤l̤a kailāsa śikharadaṃtiruva vīra vanamālī halāyudha rāmanu janārdananèlliruvano alliruvavanu.
07010032a yamāhuḥ sarvapitaraṃ vāsudevaṃ dvijātayaḥ|
07010032c api vā hyeṣa pāṃḍūnāṃ yotsyate'rthāya saṃjaya||
saṃjaya! yārannu dvijātiyavaru sarvapitanèṃdu karèyuttāro ā vāsudevanu pāṃḍavarigoskara yuddha māḍidane?
07010033a sa yadā tāta saṃnahyetpāṃḍavārthāya keśavaḥ|
07010033c na tadā pratyanīkeṣu bhavitā tasya kaścana||
ayyā! òṃduvel̤è keśavanu pāṃḍavarigāgi kavaca dharisi yuddhakkè baṃdarè namma senègal̤alli avanannu èdurisuvavaru yārū illa.
07010034a yadi sma kuravaḥ sarve jayeyuḥ sarvapāṃḍavān|
07010034c vārṣṇeyo'rthāya teṣāṃ vai gṛhṇīyāccastramuttamaṃ||
òṃduvel̤è kurugal̤èllarū sarva pāṃḍavarannu jayisidarèṃdādarè avarigoskaravāgi vārṣṇeyanu tanna uttama astravannu hiḍiyuttānè.
07010035a tataḥ sarvānnaravyāghro hatvā narapatīnraṇe|
07010035c kauravāṃśca mahābāhuḥ kuṃtyai dadyātsa medinīṃ||
āga ā naravyāghra mahābāhuvu raṇadalli èlla narapatigal̤annū kauravarannū saṃharisi mediniyannu kuṃtigè kòḍuttānè.
07010036a yasya yaṃtā hṛṣīkeśo yoddhā yasya dhanaṃjayaḥ|
07010036c rathasya tasya kaḥ saṃkhye pratyanīko bhavedrathaḥ||
yāvudara sārathiyu hṛṣīkeśano yāvudara yodhanu dhanaṃjayano ā rathavannu yuddhadalli èdurisaballa yāva rathavu senègal̤allirabahudu?
07010037a na kena cidupāyena kurūṇāṃ dṛśyate jayaḥ|
07010037c tasmānme sarvamācakṣva yathā yuddhamavartata||
yāva upāyadiṃdalū kurugal̤a jayavu nanagè kāṇuttilla. ādudariṃda yuddhavu hegè naḍèyitènnuvudannu èllavannū nanagè hel̤u.
07010038a arjunaḥ keśavasyātmā kṛṣṇo'pyātmā kirīṭinaḥ|
07010038c arjune vijayo nityaṃ kṛṣṇe kīrtiśca śāśvatī||
arjunanu keśavana ātma. kṛṣṇanū kūḍa kirīṭiya ātma. arjunanigè vijayavu nitya. kṛṣṇanaddu śāśvata kīrti.
07010039a prādhānyena hi bhūyiṣṭhamameyāḥ keśave guṇāḥ|
07010039c mohādduryodhanaḥ kṛṣṇaṃ yanna vettīha mādhavaṃ||
ameya guṇagal̤u keśavanalli pradhānavāgi nèlèsivè. mohadiṃda duryodhananu kṛṣṇa mādhavanu yārèṃdu arthamāḍikòl̤l̤uttilla.
07010040a mohito daivayogena mṛtyupāśapuraskṛtaḥ|
07010040c na veda kṛṣṇaṃ dāśārhamarjunaṃ caiva pāṃḍavaṃ||
daivayogadiṃda mohitanāgi mṛtyupāśadiṃda èl̤èdòyyalpaḍuttiruva avanu dāśārha kṛṣṇanannū pāṃḍava arjunanannū til̤idilla.
07010041a pūrvadevau mahātmānau naranārāyaṇāvubhau|
07010041c ekātmānau dvidhābhūtau dṛśyete mānavairbhuvi||
avaribbaru mahātmarū hiṃdè nara-nārāyaṇa devarāgiddaru. īga bhūmiyalli mānavarigè ibbarāgi kaṃḍarū avara ātmagal̤u òṃdu.
07010042a manasāpi hi durdharṣau senāṃ etāṃ yaśasvinau|
07010042c nāśayetāmiheccaṃtau mānuṣatvāttu neccataḥ||
ī durdharṣaru yaśasvigal̤u manassiniṃda icchisidarū ī senègal̤annu nāśapaḍisaballaru. mānuṣatvadiṃdāgi hāgè bayasuttilla.
07010043a yugasyeva viparyāso lokānāmiva mohanaṃ|
07010043c bhīṣmasya ca vadhastāta droṇasya ca mahātmanaḥ||
ayyā! yugagal̤a viparyāsavu lokagal̤annu mohagòl̤isuvaṃtè bhīṣma mattu droṇara vadhègal̤u mohagòl̤isuttivè.
07010044a na hyeva brahmacaryeṇa na vedādhyayanena ca|
07010044c na kriyābhirna śastreṇa mṛtyoḥ kaścidvimucyate||
brahmacaryadiṃdāgalī, vedādhyayanadiṃdāgalī, kriyègal̤iṃdāgalī athavā śastragal̤iṃdāgalī yārū mṛtyuviniṃda biḍugaḍèhòṃdalāraru.
07010045a lokasaṃbhāvitau vīrau kṛtāstrau yuddhadurmadau|
07010045c bhīṣmadroṇau hatau śrutvā kiṃ nu jīvāmi saṃjaya||
saṃjaya! lokasaṃbhāvitarāda, vīrarāda, kṛtāstrarāda, yuddhadurmadarāda bhīṣma-droṇaru hatarādudannu kel̤i innū ekè nānu jīvisuttiddenè?
07010046a yāṃ tāṃ śriyamasūyāmaḥ purā yātāṃ yudhiṣṭhire|
07010046c adya tāmanujānīmo bhīṣmadroṇavadhena ca||
bhīṣmadroṇara vadhèyāda naṃtara nāvu hiṃdè yāva saṃpattannu noḍi asūyè paḍuttiddèvo yudhiṣṭhirana ade saṃpattannu avalaṃbisi jīvisabekāgabahudu.
07010047a tathā ca matkṛte prāptaḥ kurūṇāṃ eṣa saṃkṣayaḥ|
07010047c pakvānāṃ hi vadhe sūta vajrāyaṃte tṛṇānyapi||
kurugal̤a ī nāśavu nānu māḍidudariṃdale baṃdòdagidè. sūta! vadhisalu pakvavāgiruvāga hullugal̤ū vajragal̤aṃtāguttavè.
07010048a ananyamidamaiśvaryaṃ loke prāpto yudhiṣṭhiraḥ|
07010048c yasya kopānmaheṣvāsau bhīṣmadroṇau nipātitau||
yāra kopadiṃda maheṣvāsa bhīṣma-droṇaru biddiruvaro ā yudiṣṭhiranu paḍèyaliruva ī aiśvaryavu lokadalliye ananyavādudu.
07010049a prāptaḥ prakṛtito dharmo nādharmo mānavānprati|
07010049c krūraḥ sarvavināśāya kālaḥ samativartate||
prākṛtikavāgiye dharmavu avana kaḍègidè mattu adharmavu namma kaḍègidè. sarva vināśakkāgiye krūra kālavu urul̤uttidè.
07010050a anyathā ciṃtitā hyarthā naraistāta manasvibhiḥ|
07010050c anyathaiva hi gaccaṃti daivāditi matirmama||
ayyā! buddhivaṃta nararū òṃdu rīti ālocisidarè daivavu adannu berèyāgiye naḍèsuttadè èṃdu nanna abhiprāya.
07010051a tasmādaparihārye'rthe saṃprāpte kṛccra uttame|
07010051c apāraṇīye duściṃtye yathābhūtaṃ pracakṣva me||
ādudariṃda ī atyaṃta kaṣṭaparisthitiyu hegè baṃditu mattu adariṃda tappisikòl̤l̤alu hegè āgalilla ènnuvudannu naḍèda hāgè nanagè hel̤u.”
samāpti
iti śrī mahābhārate droṇa parvaṇi droṇābhiṣeka parvaṇi dhṛtarāṣṭravilāpe daśamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli droṇa parvadalli droṇābhiṣeka parvadalli dhṛtarāṣṭravilāpa ènnuva hattane adhyāyavu.