pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
drōṇa parva
drōṇābhiṣēka parva
adhyāya 8
sāra
dhr̥tarāṣṭraśōka (1-39).
07008001 dhr̥tarāṣṭra uvāca।
07008001a kiṁ kurvāṇaṁ raṇē drōṇaṁ jaghnuḥ pāṁḍavasr̥ṁjayāḥ।
07008001c tathā nipuṇamastrēṣu sarvaśastrabhr̥tāmapi।।
dhr̥tarāṣṭranu hēḷidanu: “pāṁḍava-sr̥ṁjayaru kolluvāga raṇadalli drōṇanu ēnu māḍuttiddanu? avanu ella śastrabhr̥tarigiṁtalū astragaḷalli nipuṇanāgiddanu.
07008002a rathabhaṁgō babhūvāsya dhanurvāśīryatāsyataḥ।
07008002c pramattō vābhavaddrōṇastatō mr̥tyumupēyivān।।
avana rathavu muriduhōgiddirabahudu. dhanussige bāṇagaḷannu hūḍuvāga adu muriduhōgiddirabahudu. athavā āga drōṇanu pramattanāgi mr̥tyuvannu hoṁdidanē?
07008003a kathaṁ nu pārṣatastāta śatrubhirduṣpradharṣaṇaṁ।
07008003c kiraṁtamiṣusaṁghātānrukmapuṁkhānanēkaśaḥ।।
07008004a kṣiprahastaṁ dvijaśrēṣṭhaṁ kr̥tinaṁ citrayōdhinaṁ।
07008004c dūrēṣupātinaṁ dāṁtamastrayuddhē ca pāragaṁ।।
07008005a pāṁcālaputrō nyavadhīddiṣṭyā sa varamacyutaṁ।
07008005c kurvāṇaṁ dāruṇaṁ karma raṇē yattaṁ mahārathaṁ।।
śatrugaḷiṁda edurisalu asādhyanāda, kṣiprahasta, dvijaśrēṣṭha, paṁḍita, citrayōdhī, bahaḷadūradavaregū praharisaballa, jitēṁdriya, astrayuddhadalli pāraṁgatanāda, raṇadalli prayatnamāḍi dāruṇa karmagaḷannesagida ā mahāratha, śrēṣṭha, acyutanannu pāṁcālaputra pārṣatanu hēge anēka rukmapuṁkha śaragaḷiṁda musuki koṁdanu?
07008006a vyaktaṁ diṣṭaṁ hi balavatpauruṣāditi mē matiḥ।
07008006c yaddrōṇō nihataḥ śūraḥ pārṣatēna mahātmanā।।
mahātma śūra pārṣataniṁda drōṇanu hatanādaneṁdare pauruṣakkiṁta daivavē balavādudu ennuvudu vyaktavāyitu eṁdu nanagannisuttade.
07008007a astraṁ caturvidhaṁ vīrē yasminnāsītpratiṣṭhitaṁ।
07008007c tamiṣvastravarācāryaṁ drōṇaṁ śaṁsasi mē hataṁ।।
yāva vīranalli nālkū vidhada astragaḷu nelasiddavō ā dhanuṣmaṁtarigella ācāryanāgidda drōṇanu sattaneṁdu nanage nīnu hēḷuttiruveyalla!
07008008a śrutvā hataṁ rukmarathaṁ vaiyāghraparivāraṇaṁ।
07008008c jātarūpapariṣkāraṁ nādya śōkamapānudē।।
vyāghrada carmavannu hodisidda baṁgārada rathadalli kuḷitidda avanu hatanādaneṁdu kēḷi nanagiṁdu duḥkhavāguttide.
07008009a na nūnaṁ paraduḥkhēna kaścinmriyati saṁjaya।
07008009c yatra drōṇamahaṁ śrutvā hataṁ jīvāmi na mriyē।।
saṁjaya! parama duḥkhadiṁda yārū sāyuvudillavallavē? drōṇanu hatanādaneṁdu kēḷiyū nānu sāyadē jīvisiruvenallā!
07008010a aśmasāramayaṁ nūnaṁ hr̥dayaṁ sudr̥ḍhaṁ mama।
07008010c yaccrutvā nihataṁ drōṇaṁ śatadhā na vidīryatē।।
drōṇana sāvina kuritu kēḷiyū nūru cūrugaḷāgi oḍeyudē iruva nanna ī hr̥dayavu sudr̥ḍha kalliniṁda māḍalpaṭṭirabahudu.
07008011a brāhmē vēdē tathēṣvastrē yamupāsanguṇārthinaḥ।
07008011c brāhmaṇā rājaputrāśca sa kathaṁ mr̥tyunā hataḥ।।
brāhmī vēdagaḷu mattu astragaḷannu tiḷidukoḷḷalu guṇārthigaḷāda brāhmaṇaru mattu rājaputraru yārannu upāsisuttiddarō avanē hēge mr̥tyuviniṁda koṁḍoyyalpaṭṭanu?
07008012a śōṣaṇaṁ sāgarasyēva mērōriva visarpaṇaṁ।
07008012c patanaṁ bhāskarasyēva na mr̥ṣyē drōṇapātanaṁ।।
sāgaravannē oṇagisabahudu. mēruparvatavannē kittiḍabahudu. bhāskaranu bīḷabahudu. ādare drōṇana patanavāyiteṁdare naṁbalasādhya.
07008013a dr̥ptānāṁ pratiṣēddhāsīddhārmikānāṁ ca rakṣitā।
07008013c yō'tyākṣītkr̥paṇasyārthē prāṇānapi paraṁtapaḥ।।
avanu duṣṭarannu niyaṁtrisuttiddanu. dhārmikarannu rakṣisuttiddanu. aṁthaha paraṁtapanu kr̥paṇanāgi prāṇagaḷannē otteyiṭṭiddanu.
07008014a maṁdānāṁ mama putrāṇāṁ jayāśā yasya vikramē।
07008014c br̥haspatyuśanastulyō buddhyā sa nihataḥ kathaṁ।।
avana vikramadiṁda nanna maṁda makkaḷu jayavannu āśisiddaru. buddhiyalli br̥haspati-uśasanara samanāgidda avanu hēge hatanādanu?
07008015a tē ca śōṇā br̥haṁtō'śvāḥ saiṁdhavā hēmamālinaḥ।
07008015c rathē vātajavā yuktāḥ sarvaśabdātigā raṇē।।
07008016a balinō ghōṣiṇō dāṁtāḥ saiṁdhavāḥ sādhuvāhinaḥ।
07008016c dr̥ḍhāḥ saṁgrāmamadhyēṣu kaccidāsanna vihvalāḥ।।
avana rathakke kaṭṭidda keṁpubaṇṇada hēmamālinī gāḷiya vēgavuḷḷa, raṇadalli ella śastragaḷigū atītavāda, jōrāgi kūguva, saiṁdhavariṁda tarabētihoṁdida sādhuvāhinigaḷāda dr̥ḍhavāgidda atidoḍḍa saiṁdhava kuduregaḷu saṁgrāmada madhyadalli ēnādarū vihvalagoṁḍavē?
07008017a kariṇāṁ br̥ṁhatāṁ yuddhē śaṁkhaduṁdubhinisvanaṁ।
07008017c jyākṣēpaśaravarṣāṇāṁ śastrāṇāṁ ca sahiṣṇavaḥ।।
07008018a āśaṁsaṁtaḥ parāṁ jētuṁ jitaśvāsā jitavyathāḥ।
07008018c hayāḥ prajavitāḥ śīghrā bhāradvājarathōdvahāḥ।।
07008019a tē sma rukmarathē yuktā naravīrasamāhitāḥ।
07008019c kathaṁ nābhyataraṁstāta pāṁḍavānāmanīkinīṁ।।
naravīra bhāradvājanannu hottidda ā rukmarathakke kaṭṭidda yuddhadalli śaṁkha-duṁdubhi nisvanagaḷannū, ānegaḷa ghīḷannū, billiniṁda horaṭa śaravarṣa-śastragaḷannū sahisikoḷḷaballavāgidda, śatrugaḷannu gellalu bayasi āyāsavannu geddidda, vyatheyannu geddidda, ati śīghravāgi calisaballavāgidda ā kuduregaḷu hēge tānē pāṁḍavara sēnegaḷiṁda hiṁdesaridavu?
07008020a jātarūpapariṣkāramāsthāya rathamuttamaṁ।
07008020c bhāradvājaḥ kimakarōccūraḥ saṁkraṁdanō yudhi।।
baṁgāradiṁda pariṣkr̥ta uttama rathavannēri śūra bhāradvājanu yuddhadalli pārāgalu ēnu māḍidanu?
07008021a vidyāṁ yasyōpajīvaṁti sarvalōkadhanurbhr̥taḥ।
07008021c sa satyasaṁdhō balavāndrōṇaḥ kimakarōdyudhi।।
lōkada sarva dhanubhr̥tara vidyeyu yāra upajīvanavō ā satyasaṁdha, balavāna drōṇanu yuddhadalli ēnu māḍidanu?
07008022a divi śakramiva śrēṣṭhaṁ mahāmātraṁ dhanurbhr̥tāṁ।
07008022c kē nu taṁ raudrakarmāṇaṁ yuddhē pratyudyayū rathāḥ।।
diviyalli śakranaṁte dhanubhr̥ta mahāmātraralli śrēṣṭhanāda ā raudrakarmiyannu yuddhadalli yāvyāva ratharu edurisi yuddhamāḍidaru?
07008023a nanu rukmarathaṁ dr̥ṣṭvā pradravaṁti sma pāṁḍavāḥ।
07008023c divyamastraṁ vikurvāṇaṁ sēnāṁ kṣiṇvaṁtamavyayaṁ।।
divyāstragaḷannu eracuttidda ā rukmarathanannu nōḍi pāṁḍava sēnegaḷu ōḍihōgalillavē?
07008024a utāhō sarvasainyēna dharmarājaḥ sahānujaḥ।
07008024c pāṁcālyapragrahō drōṇaṁ sarvataḥ samavārayat।।
dharmarājanu anujaru mattu pāṁcālyaroḍagūḍi drōṇanannu ella kaḍegaḷiṁda suttuvaredu hiḍidanō hēḷu!
07008025a nūnamāvārayatpārthō rathinō'nyānajihmagaiḥ।
07008025c tatō drōṇaṁ samārōhatpārṣataḥ pāpakarmakr̥t।।
pārthanu tanna jihmagagaḷiṁda anya rathigaḷannu taḍedirabahudu. āga pārṣatanu drōṇanannu ākramaṇisuva pāpakarmavannu māḍirabahudu.
07008026a na hyanyaṁ paripaśyāmi vadhē kaṁ cana śuṣmiṇaḥ।
07008026c dhr̥ṣṭadyumnādr̥tē raudrātpālyamānātkirīṭinā।।
kirīṭiyiṁda rakṣisalpaṭṭa dhr̥ṣṭadyumnanalladē bēre yāva yōdhanū avanannu vadhisuvavaneṁdu nanage tōcuttilla.
07008027a tairvr̥taḥ sarvataḥ śūraiḥ pāṁcālyāpasadastataḥ।
07008027c kēkayaiścēdikārūṣairmatsyairanyaiśca bhūmipaiḥ।।
07008028a vyākulīkr̥tamācāryaṁ pipīlairuragaṁ yathā।
07008028c karmaṇyasukarē saktaṁ jaghānēti matirmama।।
bahuṣaḥ kēkaya-cēdi-karūṣa-matsya śūraru mattu anya bhūmiparu ācāryanannu suttavaredu iruvegaḷu sarpavannu hēgō hāge vyākulapaḍisuttiruvāga ā pāṁcālyanu avanannu kolluva keṭṭa kelasavannu māḍirabahudeṁdu nanna abhiprāya.
07008029a yō'dhītya caturō vēdānsarvānākhyānapaṁcamān।
07008029c brāhmaṇānāṁ pratiṣṭhāsītsrōtasāmiva sāgaraḥ।
07008029e sa kathaṁ brāhmaṇō vr̥ddhaḥ śastrēṇa vadhamāptavān।।
nālku vēdagaḷannū paṁcamavāda sarva ākhyānagaḷannū paḷagisikoṁḍidda, nadigaḷige sāgaravu hēgō hāge brāhmaṇarige pratiṣṭhanāgidda ā brāhmaṇa vr̥ddhanu hēge tānē śastradiṁda vadhisalpaṭṭanu?
07008030a amarṣaṇō marṣitavān kliśyamānaḥ sadā mayā।
07008030c anarhamāṇaḥ kauṁtēyaḥ karmaṇastasya tatphalaṁ।।
yāvāgalū nanna kāraṇadiṁdāgi ā amarṣaṇanu duḥkhavannū kaṣṭagaḷannū anubhavisi, koneyalli anarhanāgiddarū kauṁtēyanu avana karmagaḷa phalavannu nīḍidanu.
07008031a yasya karmānujīvaṁti lōkē sarvadhanurbhr̥taḥ।
07008031c sa satyasaṁdhaḥ sukr̥tī śrīkāmairnihataḥ kathaṁ।।
yāra karmagaḷannu ādharisi lōkagaḷu jīvisuttaveyō ā sarvadhanubhr̥ta, satyasaṁdha, sukr̥tī, śrīkāmanu hēge tānē hatanādanu?
07008032a divi śakra iva śrēṣṭhō mahāsattvō mahābalaḥ।
07008032c sa kathaṁ nihataḥ pārthaiḥ kṣudramatsyairyathā timiḥ।।
diviyalli śakranaṁte śrēṣṭhanāgidda, mahāsattva, mahābalanu kṣudramīnugaḷiṁda timiṁgiladaṁte hēge pārthariṁda hatanādanu?
07008033a kṣiprahastaśca balavāndr̥ḍhadhanvārimardanaḥ।
07008033c na yasya jīvitākāṁkṣī viṣayaṁ prāpya jīvati।।
07008034a yaṁ dvau na jahataḥ śabdau jīvamānaṁ kadā cana।
07008034c brāhmaśca vēdakāmānāṁ jyāghōṣaśca dhanurbhr̥tāṁ।।
07008035a nāhaṁ mr̥ṣyē hataṁ drōṇaṁ siṁhadviradavikramaṁ।
07008035c kathaṁ saṁjaya durdharṣamanādhr̥ṣyayaśōbalaṁ।।
saṁjaya! jīvitākāṁkṣiyādavanu yāra hattira hōgi jīvitavāgiruvudillavō, yāra jīvamānadalli eṁdū ī eraḍu śabdhagaḷu - brāhmaṇaru iṣṭapaḍuva vēdagaḷu mattu dhanubhr̥taru iṣṭapaḍuva dhanussina ṭēṁkāra- mātra kēḷibaruttiddavō ā kṣiprahasta, balavān, dr̥ḍhadhanvi, arimardana, siṁhada vikramavuḷḷa ā durdharṣa anādr̥ṣya yaśōbalanu hēge hatanādaneṁdē tiḷiyadāgide.
07008036a kē'rakṣandakṣiṇaṁ cakraṁ savyaṁ kē ca mahātmanaḥ।
07008036c purastātkē ca vīrasya yudhyamānasya saṁyugē।।
raṇaraṁgadalli yuddhamāḍuttiruvāga ā vīra mahātmana bala mattu eḍa cakragaḷannu, eduriniṁda yāru rakṣisidaru?
07008037a kē ca tatra tanuṁ tyaktvā pratīpaṁ mr̥tyumāvrajan।
07008037c drōṇasya samarē vīrāḥ kē'kurvaṁta parāṁ dhr̥tiṁ।।
alli yāryāru ediru niṁtidda mr̥tyuvannu appikoṁḍu tanuvannu tyajisidaru? yāva vīraru samaradalli drōṇanannu avana koneya payaṇadalli anusarisidaru?
07008038a ētadāryēṇa kartavyaṁ kr̥ccrāsvāpatsu saṁjaya।
07008038c parākramēdyathāśaktyā tacca tasminpratiṣṭhitaṁ।।
saṁjaya! kaṣṭa āpattugaḷalliyū ārya kartavyavannu taḷḷadidda avanu parākramadiṁda yathāśakti hōrāḍi alli niṁtiddanu.
07008039a muhyatē mē manastāta kathā tāvannivartyatāṁ।
07008039c bhūyastu labdhasaṁjñastvā pariprakṣyāmi saṁjaya।।
saṁjaya! ayyā! nanna manassu mūrche hōguttide. idannu illiyē nillisu. saṁjñegaḷannu paḍeda naṁtara punaḥ kēḷuttēne.””
samāpti
iti śrī mahābhāratē drōṇa parvaṇi drōṇābhiṣēka parvaṇi dhr̥tarāṣṭraśōkē aṣṭamō'dhyāyaḥ।।
idu śrī mahābhāratadalli drōṇa parvadalli drōṇābhiṣēka parvadalli dhr̥tarāṣṭraśōka ennuva eṁṭanē adhyāyavu.