પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ભીષ્મ પર્વ
ભીષ્મવધ પર્વ
અધ્યાય 115
સાર
યુદ્ધનિલ્લિસિ પાંડવ-કૌરવ યોધરુ બિદ્દિદ્દ ભીષ્મન બળિ બંદુદુ (1-29). અર્જુનનુ ભીષ્મનિગॆ તલॆદિંબન્નુ ऒદગિસિદ્દુદુ (30-46). ઉત્તરાયણદ વરॆગॆ કાયુત્તેનॆંદુ હેળિ ભીષ્મનુ તન્ન ગાયગળિગॆ ચિકિત્સॆમાડલુ બંદ વૈદ્યરન્નુ હિંદॆ કળુહિસિદુદુ (47-56). કૃષ્ણ-યુધિષ્ઠિરર સંવાદ (57-65).
06115001 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ।
06115001a કથમાસંસ્તદા યોધા હીના ભીષ્મેણ સંજય।
06115001c બલિના દેવકલ્પેન ગુર્વર્થે બ્રહ્મચારિણા।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “સંજય! બલિ, દેવકલ્પ, હિરિયરિગાગિ બ્રહ્મચારિયાગિદ્દ ભીષ્મનિલ્લદે યોધરુ હેગિદ્દરુ?
06115002a તદૈવ નિહતાન્મન્યે કુરૂનન્યાંશ્ચ પાર્થિવાન્।
06115002c ન પ્રાહરદ્યદા ભીષ્મો ઘૃણિત્વાદ્દ્રુપદાત્મજે।।
દ્રુપદાત્મજનન્નુ ભીષ્મનુ દીનનાગિ હॊડॆયદે ઇદ્દાગલે નાનુ કુરુગળુ અન્ય પાર્થિવરૂ હતરાદરॆંદે ભાવિસિદ્દॆ.
06115003a તતો દુઃખતરં મન્યે કિમન્યત્પ્રભવિષ્યતિ।
06115003c યદદ્ય પિતરં શ્રુત્વા નિહતં મમ દુર્મતેઃ।।
ઇંદુ નન્ન તંદॆયુ હતનાદનॆંદુ કેળિદુદક્કિંત ઇન્નૂ હॆચ્ચિન દુઃખવાદરૂ ઈ દુર્મતિગॆ આગલુ હેગॆ સાધ્ય?
06115004a અશ્મસારમયં નૂનં હૃદયં મમ સંજય।
06115004c શ્રુત્વા વિનિહતં ભીષ્મં શતધા યન્ન દીર્યતે।।
સંજય! નન્ન ઈ હૃદયવુ ઉક્કિન સારદિંદॊડગૂડિરબેકુ. ભીષ્મનુ હતનાદનॆંદુ કેળિયૂ ઇદુ નૂરાગિ ऒડॆદુ હોગુત્તિલ્લવલ્લ!
06115005a પુનઃ પુનર્ન મૃષ્યામિ હતં દેવવ્રતં રણે।
06115005c ન હતો જામદગ્ન્યેન દિવ્યૈરસ્ત્રૈઃ સ્મ યઃ પુરા।।
હિંદॆ જામદગ્નિયિંદ દિવ્યાસ્ત્રગળિગૂ હતનાગિરદિદ્દ દેવવ્રતનુ રણદલ્લિ હતનાદનॆંદુ કેળિ પુનઃ પુનઃ સહનॆયન્નુ કળॆદુકॊળ્ળુત્તિદ્દેનॆ.
06115006a યદદ્ય નિહતેનાજૌ ભીષ્મેણ જયમિચ્છતા।
06115006c ચેષ્ટિતં નરસિંહેન તન્મે કથય સંજય।।
સંજય! ઇંદુ હતનાદ જયવન્નુ ઇચ્છિસિદ્દ નરસિંહ ભીષ્મનુ એનેનુ માડિદનॆંદુ નનગॆ હેળુ.”
06115007 સંજય ઉવાચ।
06115007a સાયાહ્ને ન્યપતદ્ ભૂમૌ ધાર્તરાષ્ટ્રાન્વિષાદયન્।
06115007c પાંચાલાનાં દદદ્ધર્ષં કુરુવૃદ્ધઃ પિતામહઃ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “કુરુવૃદ્ધ પિતામહનુ આ સાયંકાલ ધાર્તરાષ્ટ્રરન્નુ વિષાદગॊળિસિ પાંચાલરન્નુ સંતોષગॊળિસિ ભૂમિય મેલॆ બિદ્દનુ.
06115008a સ શેતે શરતલ્પસ્થો મેદિનીમસ્પૃશંસ્તદા।
06115008c ભીષ્મો રથાત્પ્રપતિતઃ પ્રચ્યુતો ધરણીતલે।।
રથદિંદ જારિ ધરણી તલદલ્લિ બિદ્દ ભીષ્મનુ મેદિનિગॆ તાગદહાગॆ શરતલ્પદ મેલॆ મલગિદનુ.
06115009a હા હેતિ તુમુલઃ શબ્દો ભૂતાનાં સમપદ્યત।
06115009c સીમાવૃક્ષે નિપતિતે કુરૂણાં સમિતિક્ષયે।।
કુરુગળ સીમાવૃક્ષદંતિદ્દ અવનુ બીળલુ “હા! હા!” ऎંદુ ભૂતગળ તુમુલ શબ્ધવુંટાયિતુ.
06115010a ઉભયોઃ સેનયો રાજન્ ક્ષત્રિયાન્ભયમાવિશત્।
06115010c ભીષ્મં શાંતનવં દૃષ્ટ્વા વિશીર્ણકવચધ્વજં।
06115010e કુરવઃ પર્યવર્તંત પાંડવાશ્ચ વિશાં પતે।।
વિશાંપતે! રાજન્! ऎરડૂ સેનॆગળ ક્ષત્રિયરન્નુ ભયવુ આવેશગॊંડિતુ. હરિદ કવચ ધ્વજગળ શાંતનવ ભીષ્મનન્નુ નોડિ કુરુગળૂ પાંડવરૂ અવનન્નુ સુત્તુવરॆદરુ.
06115011a ખં તમોવૃતમાસીચ્ચ નાસીદ્ભાનુમતઃ પ્રભા।
06115011c રરાસ પૃથિવી ચૈવ ભીષ્મે શાંતનવે હતે।।
શાંતનવ ભીષ્મનુ હતનાગલુ આકાશદલ્લિ અંધકારવુ કવિયિતુ. ભાનુમતનુ પ્રભાહીનનાદનુ. ભૂમિયૂ કૂડ ભયંકર શબ્ધમાડિતુ.
06115012a અયં બ્રહ્મવિદાં શ્રેષ્ઠો અયં બ્રહ્મવિદાં ગતિઃ।
06115012c ઇત્યભાષંત ભૂતાનિ શયાનં ભરતર્ષભં।।
“ઇવનુ બ્રહ્મવિદરલ્લિ શ્રેષ્ઠનુ. ઇવનુ બ્રહ્મવિદર ગતિ.” ऎંદુ મલગિદ્દ ભરતર્ષભન કુરિતુ ભૂતગળુ માતનાડિકॊળ્ળુત્તિદ્દવુ.
06115013a અયં પિતરમાજ્ઞાય કામાર્તં શંતનું પુરા।
06115013c ઊર્ધ્વરેતસમાત્માનં ચકાર પુરુષર્ષભઃ।।
“હિંદॆ ઈ પુરુષર્ષભનુ તંદॆ શંતનુવુ કામાર્તનાગિદ્દાનॆંદુ તિળિદુ તન્નન્નુ ઊર્ધ્વરેતસનન્નાગિ માડિકॊંડનુ.”
06115014a ઇતિ સ્મ શરતલ્પસ્થં ભરતાનામમધ્યમં।
06115014c ઋષયઃ પર્યધાવંત સહિતાઃ સિદ્ધચારણૈઃ।।
હીગॆ હેળુત્ત શરતલ્પસ્થનાગિદ્દ આ ભરતર પ્રમુખન કુરિતાગિ સિદ્ધ-ચારણર સહિત ઋષિગળુ ધાવિસિ બંદરુ.
06115015a હતે શાંતનવે ભીષ્મે ભરતાનાં પિતામહે।
06115015c ન કિં ચિત્પ્રત્યપદ્યંત પુત્રાસ્તવ ચ ભારત।।
ભારત! ભરતર પિતામહ શાંતનવ ભીષ્મનુ હતનાગલુ નિન્ન પુત્રરુ એનુ માડલૂ કૂડ તિળિયદાદરુ.
06115016a વિવર્ણવદનાશ્ચાસન્ગતશ્રીકાશ્ચ ભારત।
06115016c અતિષ્ઠન્વ્રીડિતાશ્ચૈવ હ્રિયા યુક્તા હ્યધોમુખાઃ।।
ભારત! કાંતિયુ તॊલગિ વિષણ્ણવદનરાદરુ. લજ્જિતરાગિ, નાચિકॆયિંદ તલॆયન્નુ કॆળમાડિ નિંતિદ્દરુ.
06115017a પાંડવાશ્ચ જયં લબ્ધ્વા સંગ્રામશિરસિ સ્થિતાઃ।
06115017c સર્વે દધ્મુર્મહાશંખાન્ હેમજાલપરિષ્કૃતાન્।।
પાંડવરાદરો જયવન્નુ ગળિસિ સંગ્રામદ અગ્રભાગદલ્લિ નિંતુ ऎલ્લરૂ સુવર્ણમય જાલગળિંદ અલંકૃત મહા શંખગળન્નુ ઊદિદરુ.
06115018a ભૃશં તૂર્યનિનાદેષુ વાદ્યમાનેષુ ચાનઘ।
06115018c અપશ્યામ રણે રાજન્ભીમસેનં મહાબલં।
06115018e આક્રીડમાનં કૌંતેયં હર્ષેણ મહતા યુતં।।
06115019a નિહત્ય સમરે શત્રૂન્મહાબલસમન્વિતાન્।
રાજન્! અનઘ! સમરદલ્લિ મહાબલસમન્વિત શત્રુગળન્નુ હનનગॊળિસિ અતિયાદ તૂર્યનિનાદગળુ વાદ્યગળુ મॊળગલુ રણદલ્લિ મહાબલ કૌંતેય ભીમસેનનુ મહા હર્ષદિંદ કૂડિદવનાગિ આટવાડુત્તિરુવુદુ કંડુબંદિતુ.
06115019c સમ્મોહશ્ચાપિ તુમુલઃ કુરૂણામભવત્તદા।।
06115020a કર્ણદુર્યોધનૌ ચાપિ નિઃશ્વસેતાં મુહુર્મુહુઃ।
06115020c તથા નિપતિતે ભીષ્મે કૌરવાણાં ધુરંધરે।
06115020e હાહાકારમભૂત્સર્વં નિર્મર્યાદમવર્તત।।
કુરુગળલ્લિયૂ કૂડ સમ્મોહદ તુમુલવુંટાયિતુ. કર્ણ-દુર્યોધનરૂ કૌરવર ધુરંધરરૂ ભીષ્મનુ બીળલુ પુનઃ પુનઃ સિટ્ટુસિરુ બિડુત્તિદ્દરુ. ऎલ્લકડॆ હાહાકારવॆદ્દિતુ. ऎલ્લરૂ લોકમર્યાદॆયન્નુ તॊરॆદુ વર્તિસતॊડગિદરુ.
06115021a દૃષ્ટ્વા ચ પતિતં ભીષ્મં પુત્રો દુઃશાસનસ્તવ।
06115021c ઉત્તમં જવમાસ્થાય દ્રોણાનીકં સમાદ્રવત્।।
ભીષ્મનુ બિદ્દુદન્નુ નોડિ નિન્ન પુત્ર દુઃશાસનનુ ઉત્તમ વેગદલ્લિ દ્રોણન સેનॆયત્ત ધાવિસિ હોદનુ.
06115022a ભ્રાત્રા પ્રસ્થાપિતો વીરઃ સ્વેનાનીકેન દંશિતઃ।
06115022c પ્રયયૌ પુરુષવ્યાઘ્રઃ સ્વસૈન્યમભિચોદયન્।।
અણ્ણનિંદ કળુહિસલ્પટ્ટ આ વીર પુરુષવ્યાઘ્રનુ તન્ન સેનॆયુ દુઃખિસુત્તિરલુ અદન્નુ પ્રચોદિસુત્તા હॊરટનુ.
06115023a તમાયાંતમભિપ્રેક્ષ્ય કુરવઃ પર્યવારયન્।
06115023c દુઃશાસનં મહારાજ કિમયં વક્ષ્યતીતિ વૈ।।
મહારાજ! બરુત્તિરુવ દુઃશાસનનન્નુ નોડિ એનાયિતુ હેળુ ऎંદુ કુરુગળુ અવનન્નુ સુત્તુવરॆદરુ.
06115024a તતો દ્રોણાય નિહતં ભીષ્મમાચષ્ટ કૌરવઃ।
06115024c દ્રોણસ્તદપ્રિયં શ્રુત્વા સહસા ન્યપતદ્રથાત્।।
આગ કૌરવનુ ભીષ્મનુ નિહતનાદુદન્નુ દ્રોણનિગॆ હેળિદનુ. આ અપ્રિયવાદુદન્નુ કેળિદ તક્ષણ દ્રોણનુ રથદિંદ કॆળગॆ બિદ્દનુ.
06115025a સ સંજ્ઞામુપલભ્યાથ ભારદ્વાજઃ પ્રતાપવાન્।
06115025c નિવારયામાસ તદા સ્વાન્યનીકાનિ મારિષ।।
આગ સંજ્ઞॆગળન્નુ હિંદॆ પડॆદુ પ્રતાપવાન ભારદ્વાજનુ તન્ન સેનॆગળુ યુદ્ધવન્નુ નિલ્લિસુવંતॆ માડિદનુ.
06115026a વિનિવૃત્તાન્કુરૂન્દૃષ્ટ્વા પાંડવાપિ સ્વસૈનિકાન્।
06115026c દૂતૈઃ શીઘ્રાશ્વસમ્યુક્તૈરવહારમકારયન્।।
કુરુગળુ વિનિવૃત્તરાદુદન્નુ કંડુ પાંડવરુ કૂડ શીઘ્રગ દૂતરન્નુ કળુહિસિ ऎલ્લ વલયગળલ્લિયૂ યુદ્ધવન્નુ નિલ્લિસુવંતॆ માડિદરુ.
06115027a વિનિવૃત્તેષુ સૈન્યેષુ પારંપર્યેણ સર્વશઃ।
06115027c વિમુક્તકવચાઃ સર્વે ભીષ્મમીયુર્નરાધિપાઃ।।
ऎરડુ સેનॆગળુ વિનિવૃત્તરાદ નંતર પરંપરॆયંતॆ ऎલ્લ નરાધિપરૂ કવચગળન્નુ બિચ્ચિટ્ટુ ભીષ્મન બળિ બંદરુ.
06115028a વ્યુપારમ્ય તતો યુદ્ધાદ્યોધાઃ શતસહસ્રશઃ।
06115028c ઉપતસ્થુર્મહાત્માનં પ્રજાપતિમિવામરાઃ।।
આગ નૂરારુ સહસ્રારુ યોધરુ યુદ્ધદિંદ હિંદિરુગિ અમરરુ પ્રજાપતિયન્નુ હેગો હાગॆ આ મહાત્મન બળિસારિદરુ.
06115029a તે તુ ભીષ્મં સમાસાદ્ય શયાનં ભરતર્ષભં।
06115029c અભિવાદ્ય વ્યતિષ્ઠંત પાંડવાઃ કુરુભિઃ સહ।।
મલગિદ્દ આ ભરતર્ષભ ભીષ્મન બળિબંદુ પાંડવરૂ કુરુગળૂ ऒટ્ટિગે અભિવંદિસિ નિંતુકॊંડરુ.
06115030a અથ પાંડૂન્કુરૂંશ્ચૈવ પ્રણિપત્યાગ્રતઃ સ્થિતાન્।
06115030c અભ્યભાષત ધર્માત્મા ભીષ્મઃ શાંતનવસ્તદા।।
કૈમુગિદુ મુંદॆ નિંતિદ્દ પાંડવરન્નૂ કુરુગળન્નૂ ઉદ્દેશિસિ ધર્માત્મ ભીષ્મ શાંતનવનુ હીગॆ હેળિદનુ:
06115031a સ્વાગતં વો મહાભાગાઃ સ્વાગતં વો મહારથાઃ।
06115031c તુષ્યામિ દર્શનાચ્ચાહં યુષ્માકમમરોપમાઃ।।
“મહાભાગરે! નિમગॆ સ્વાગત! મહારથરે! નિમગॆ સ્વાગત! અમરોપમરાગિરુવ નિમ્મ દર્શનદિંદ નાનુ તૃપ્તનાગિદ્દેનॆ.”
06115032a અભિનંદ્ય સ તાનેવં શિરસા લંબતાબ્રવીત્।
06115032c શિરો મે લંબતેઽત્યર્થં ઉપધાનં પ્રદીયતાં।।
ઈ રીતિ અવરન્નુ અભિનંદિસિ અવનુ તન્ન તલॆયુ જોલાડુત્તિરલુ “નન્ન શિરવુ જોલાડુત્તિદॆ. ઇદક્કॆ ઉપધાનવન્નુ નીડિ!” ऎંદુ હેળિદનુ.
06115033a તતો નૃપાઃ સમાજહ્રુસ્તનૂનિ ચ મૃદૂનિ ચ।
06115033c ઉપધાનાનિ મુખ્યાનિ નૈચ્છત્તાનિ પિતામહઃ।।
આગ નૃપરુ કોમલવૂ મૃદુવૂ આદ હલવુ તલॆદિંબુગળન્નુ તંદરુ. આદરॆ પિતામહનુ અવુગળ્યાવુદન્નૂ ઇષ્ટપડલિલ્લ.
06115034a અબ્રવીચ્ચ નરવ્યાઘ્રઃ પ્રહસન્નિવ તાન્નૃપાન્।
06115034c નૈતાનિ વીરશય્યાસુ યુક્તરૂપાણિ પાર્થિવાઃ।।
નરવ્યાઘ્રનુ નગુત્તા આ નૃપરિગॆ હેળિદનુ: “પાર્થિવરે! વીરશય્યॆગॆ ઇવુ તક્કુદાદવલ્લ!”
06115035a તતો વીક્ષ્ય નરશ્રેષ્ઠમભ્યભાષત પાંડવં।
06115035c ધનંજયં દીર્ઘબાહું સર્વલોકમહારથં।।
આગ સર્વલોકમહારથ દીર્ઘબાહુ પાંડવ નરશ્રેષ્ઠ ધનંજયનન્નુ વીક્ષિસિ હેળિદનુ:
06115036a ધનંજય મહાબાહો શિરસો મેઽસ્ય લંબતઃ।
06115036c દીયતાં ઉપધાનં વૈ યદ્યુક્તમિહ મન્યસે।।
“ધનંજય મહાબાહો! નન્ન ઈ શિરસ્સુ જોલાડુત્તિદॆ. ઇદક્કॆ યુક્તવાદુદુ એનॆંદુ નીનુ યોચિસુત્તીયો અંતહ તલॆદિંબન્નુ નીડુ!”
06115037a સ સંન્યસ્ય મહચ્ચાપમભિવાદ્ય પિતામહં।
06115037c નેત્રાભ્યામશ્રુપૂર્ણાભ્યાં ઇદં વચનમબ્રવીત્।।
અવનુ મહાચાપવન્નુ કॆળગિટ્ટુ, પિતામહનન્નુ નમસ્કરિસિ, કણ્ણુગળલ્લિ કણ્ણીરન્નુ તુંબિસિકॊંડુ ઈ માતન્નાડિદનુ:
06115038a આજ્ઞાપય કુરુશ્રેષ્ઠ સર્વશસ્ત્રભૃતાં વર।
06115038c પ્રેષ્યોઽહં તવ દુર્ધર્ષ ક્રિયતાં કિં પિતામહ।।
“કુરુશ્રેષ્ઠ! સર્વ શસ્ત્રભૃતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ! આજ્ઞાપિસુ! દુર્ધર્ષ! પિતામહ! નાનુ નિન્ન સેવક. એનુ માડલિ?”
06115039a તમબ્રવીચ્ચાંતનવઃ શિરો મે તાત લંબતે।
06115039c ઉપધાનં કુરુશ્રેષ્ઠ ફલ્ગુનોપનયસ્વ મે।
06115039e શયનસ્યાનુરૂપં હિ શીઘ્રં વીર પ્રયચ્છ મે।।
શાંતનવનુ અવનિગॆ હેળિદનુ: “મગૂ! નન્ન શિરવુ જોલાડુત્તિદॆ. કુરુશ્રેષ્ઠ! ફલ્ગુન! નનગॆ તલॆદિંબન્નુ માડિકॊડુ. વીર! ઈ શયનક્કॆ અનુરૂપવાદુદન્નુ શીઘ્રવાગિ નીડુ!
06115040a ત્વં હિ પાર્થ મહાબાહો શ્રેષ્ઠઃ સર્વધનુષ્મતાં।
06115040c ક્ષત્રધર્મસ્ય વેત્તા ચ બુદ્ધિસત્ત્વગુણાન્વિતઃ।।
પાર્થ! મહાબાહો! એકॆંદરॆ નીનુ સર્વધનુષ્મતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ. ક્ષત્રધર્મવન્નુ તિળિદિરુવॆ. બુદ્ધિસત્ત્વગુણાન્વિતનાગિરુવॆ.”
06115041a ફલ્ગુનસ્તુ તથેત્યુક્ત્વા વ્યવસાયપુરોજવઃ।
06115041c પ્રગૃહ્યામંત્ર્ય ગાંડીવં શરાંશ્ચ નતપર્વણઃ।।
ફલ્ગુનનાદરો હાગॆયે આગલॆંદુ હેળિ અવન હેળિકॆયન્નુ પૂરૈસલુ તॊડગિદનુ. ગાંડીવવન્નુ હિડિદુ નતપર્વણ શરગળન્નુ અભિમંત્રિસિદનુ.
06115042a અનુમાન્ય મહાત્માનં ભરતાનામમધ્યમં।
06115042c ત્રિભિસ્તીક્ષ્ણૈર્મહાવેગૈરુદગૃહ્ણાચ્ચિરઃ શરૈઃ।।
ભરતર પ્રમુખ આ મહાત્મન અનુમતિયન્નુ પડॆદુ મહાવેગદ મૂરુ તીક્ષ્ણ બાણગળિંદ અવન શિરવન્નુ મેલક્કॆત્તિસિદનુ.
06115043a અભિપ્રાયે તુ વિદિતે ધર્માત્મા સવ્યસાચિના।
06115043c અતુષ્યદ્ભરતશ્રેષ્ઠો ભીષ્મો ધર્માર્થતત્ત્વવિત્।।
અભિપ્રાયવન્નુ તિળિદુકॊંડ ધર્માત્મ સવ્યસાચિયિંદ ધર્માર્થતત્ત્વવિદુ ભરતશ્રેષ્ઠ ભીષ્મનુ સંતુષ્ટનાદનુ.
06115044a ઉપધાનેન દત્તેન પ્રત્યનંદદ્ધનંજયં।
06115044c કુંતીપુત્રં યુધાં શ્રેષ્ઠં સુહૃદાં પ્રીતિવર્ધનં।।
નીડિદ તલॆદિંબિગાગિ કુંતીપુત્ર યોધરલ્લિ શ્રેષ્ઠ, સુહૃદયર પ્રીતિવર્ધક ધનંજયનન્નુ પ્રતિનંદિસિદનુ:
06115045a અનુરૂપં શયાનસ્ય પાંડવોપહિતં ત્વયા।
06115045c યદ્યન્યથા પ્રવર્તેથાઃ શપેયં ત્વામહં રુષા।।
“પાંડવ! હાસિગॆગॆ તક્કુદાદ તલॆદિંબન્ને ऒદગિસિકॊટ્ટિદ્દીયॆ. બેરॆ એનન્નાદરૂ કॊટ્ટિદ્દરॆ સિટ્ટિનિંદ નાનુ નિન્નન્નુ શપિસુત્તિદ્દॆ.
06115046a એવમેતન્મહાબાહો ધર્મેષુ પરિનિષ્ઠિતં।
06115046c સ્વપ્તવ્યં ક્ષત્રિયેણાજૌ શરતલ્પગતેન વૈ।।
મહાબાહો! ધર્મદલ્લિ નિષ્ઠॆયન્નિટ્ટિરુવ ક્ષત્રિયરુ ઇદે રીતિય શરતલ્પદ મેલॆ મલગબેકુ.”
06115047a એવમુક્ત્વા તુ બીભત્સું સર્વાંસ્તાનબ્રવીદ્વચઃ।
06115047c રાજ્ઞશ્ચ રાજપુત્રાંશ્ચ પાંડવેનાભિ સંસ્થિતાન્।।
બીભત્સુવિગॆ હીગॆ હેળિ પાંડવર હત્તિર નિંતિદ્દ ऎલ્લ રાજરુ મત્તુ રાજપુત્રરિગॆ હેળિદનુ:
06115048a શયેયમસ્યાં શય્યાયાં યાવદાવર્તનં રવેઃ।
06115048c યે તદા પારયિષ્યંતિ તે માં દ્રક્ષ્યંતિ વૈ નૃપાઃ।।
“નૃપરે! ઈ હાસિગॆયન્નુ નોડિ. ઈ શય્યॆયલ્લિયે નાનુ રવિય આવર્તનદવરॆગॆ મલગિરુત્તેનॆ.
06115049a દિશં વૈશ્રવણાક્રાંતાં યદા ગંતા દિવાકરઃ।
06115049c અર્ચિષ્માન્પ્રતપઽલ્લોકાન્રથેનોત્તમતેજસા।
06115049e વિમોક્ષ્યેઽહં તદા પ્રાણાન્સુહૃદઃ સુપ્રિયાનપિ।।
યાવાગ વૈશ્રવણનિરુવ દિક્કિગॆ ઉત્તમ તેજસ્સિન રથદલ્લિ કિરણગળિંદ લોકગળન્નુ સુડુત્તા દિવાકરનુ હોગુત્તાનો આવાગ નાનુ સુહૃદવૂ સુપ્રિયવૂ આદ પ્રાણગળન્નુ બિડુત્તેનॆ.
06115050a પરિખા ખન્યતામત્ર મમાવસદને નૃપાઃ।
06115050c ઉપાસિષ્યે વિવસ્વંતમેવં શરશતાચિતઃ।
06115050e ઉપારમધ્વં સંગ્રામાદ્વૈરાણ્યુત્સૃજ્ય પાર્થિવાઃ।।
નૃપરે! નાનિરુવ ઇલ્લિ સુત્તલૂ કંદકવન્નુ તોડિરિ. નૂરારુ શરગળિંદ ચુચ્ચલ્પટ્ટ નાનુ ઇલ્લિયે વિવસ્વતનન્નુ ધ્યાનિસુત્તિરુત્તેનॆ. પાર્થિવરે! ઈગલાદરૂ નીવુ વૈરત્વવન્નુ બિસુટુ યુદ્ધદિંદ વિરતરાગિરિ!”
06115051a ઉપાતિષ્ઠન્નથો વૈદ્યાઃ શલ્યોદ્ધરણકોવિદાઃ।
06115051c સર્વોપકરણૈર્યુક્તાઃ કુશલાસ્તે સુશિક્ષિતાઃ।।
આગ શરીરદલ્લિ ચુચ્ચુકॊંડિરુવ બાણગળન્નુ તॆગॆયુવુદરલ્લિ કુશલરાદ સકલવિધદ ઉપકરણગળિંદલૂ યુક્તરાદ કુશલરૂ સુશિક્ષિતરૂ આદ વૈદ્યરુ બંદરુ.
06115052a તાન્દૃષ્ટ્વા જાહ્નવીપુત્રઃ પ્રોવાચ વચનં તદા।
06115052c દત્તદેયા વિસૃજ્યંતાં પૂજયિત્વા ચિકિત્સકાઃ।।
અવરન્નુ નોડિ જાહ્નવી પુત્રનુ ઈ માતુગળન્નુ હેળિદનુ: “ઈ ચિકિત્સકરિગॆ કॊડબેકાદુદન્નુ કॊટ્ટુ ગૌરવિસિ કળુહિસિકॊડિ.
06115053a એવંગતે ન હીદાનીં વૈદ્યૈઃ કાર્યમિહાસ્તિ મે।
06115053c ક્ષત્રધર્મપ્રશસ્તાં હિ પ્રાપ્તોઽસ્મિ પરમાં ગતિં।।
નાનુ ઈ અવસ્થॆયલ્લિરુવાગ વૈદ્યરિગॆ ઇલ્લિ યાવ કॆલસવૂ ઇલ્લ. ક્ષત્રધર્મવુ પ્રશંસॆમાડુવ ઉત્તમ ગતિયન્નુ નાનુ હॊંદિદ્દેનॆ.
06115054a નૈષ ધર્મો મહીપાલાઃ શરતલ્પગતસ્ય મે।
06115054c એતૈરેવ શરૈશ્ચાહં દગ્ધવ્યોઽંતે નરાધિપાઃ।।
મહીપાલરે! શરતલ્પગતનાગિરુવ નનગॆ ઇદુ ધર્મવાગુવુદિલ્લ. નરાધિપરે! ઈ બાણગળॊંદિગે અંત્યદલ્લિ દગ્ધનાગબેકॆંદુ ઇચ્ચિસુત્તેનॆ.”
06115055a તચ્ચ્રુત્વા વચનં તસ્ય પુત્રો દુર્યોધનસ્તવ।
06115055c વૈદ્યાન્વિસર્જયામાસ પૂજયિત્વા યથાર્હતઃ।।
અવન આ માતન્નુ કેળિ નિન્ન પુત્ર દુર્યોધનનુ યથાર્હવાગિ વૈદ્યરન્નુ ગૌરવિસિ કળુહિસિકॊટ્ટનુ.
06115056a તતસ્તે વિસ્મયં જગ્મુર્નાનાજનપદેશ્વરાઃ।
06115056c સ્થિતિં ધર્મે પરાં દૃષ્ટ્વા ભીષ્મસ્યામિતતેજસઃ।।
અમિતતેજસ્વિ ભીષ્મન પરમ ધર્મનિષ્ઠॆયન્નુ નોડિ નાના જનપદેશ્વરરુ વિસ્મયગॊંડરુ.
06115057a ઉપધાનં તતો દત્ત્વા પિતુસ્તવ જનેશ્વર।
06115057c સહિતાઃ પાંડવાઃ સર્વે કુરવશ્ચ મહારથાઃ।।
06115058a ઉપગમ્ય મહાત્માનં શયાનં શયને શુભે।
06115058c તેઽભિવાદ્ય તતો ભીષ્મં કૃત્વા ચાભિપ્રદક્ષિણં।।
જનેશ્વર! નિન્ન તંદॆગॆ તલॆદિંબન્નુ માડિકॊટ્ટુ પાંડવરુ મત્તુ કૌરવર સહિત ऎલ્લ મહારથરૂ શુભ શયનદલ્લિ મલગિદ્દ મહાત્મ ભીષ્મન બળિસારિ પ્રદક્ષિણॆગળન્નૂ માડિ અભિવંદિસિદરુ.
06115059a વિધાય રક્ષાં ભીષ્મસ્ય સર્વ એવ સમંતતઃ।
06115059c વીરાઃ સ્વશિબિરાણ્યેવ ધ્યાયંતઃ પરમાતુરાઃ।।
06115059e નિવેશાયાભ્યુપાગચ્છન્સાયાહ્ને રુધિરોક્ષિતાઃ।।
ભીષ્મનિગॆ ऎલ્લ કડॆગળિંદ રક્ષણॆય વ્યવસ્થॆયન્નુ માડિ સાયંકાલ રક્તસિક્તરાદ વીરરુ તમ્મ તમ્મ શિબિરગળન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળુત્તા પરમ આતુરદિંદ બિડારગળિગॆ તॆરળિદરુ.
06115060a નિવિષ્ટાન્પાંડવાંશ્ચાપિ પ્રીયમાણાન્મહારથાન્।
06115060c ભીષ્મસ્ય પતનાદ્ધૃષ્ટાનુપગમ્ય મહારથાન્।।
06115060e ઉવાચ યાદવઃ કાલે ધર્મપુત્રં યુધિષ્ઠિરં।।
ભીષ્મન પતનદિંદ હૃષ્ટરાગિ, પરમ પ્રીતરાગિદ્દ મહારથ પાંડવર બળિબંદુ યાદવનુ કાલક્કॆ તક્કંતॆ ધર્મપુત્ર યુધિષ્ઠિરનિગॆ હેળિદનુ:
06115061a દિષ્ટ્યા જયસિ કૌરવ્ય દિષ્ટ્યા ભીષ્મો નિપાતિતઃ।
06115061c અવધ્યો માનુષૈરેષ સત્યસંધો મહારથઃ।।
06115062a અથ વા દૈવતૈઃ પાર્થ સર્વશસ્ત્રાસ્ત્રપારગઃ।
06115062c ત્વાં તુ ચક્ષુર્હણં પ્રાપ્ય દગ્ધો ઘોરેણ ચક્ષુષા।।
“કૌરવ્ય! અદૃષ્ટવષાત્ વિજયિગાગિરુવॆ. અદૃષ્ટવષાત્ ભીષ્મનુ કॆળગુરુળિદનુ. પાર્થ! ઈ સત્યસંધ મહારથનુ, સર્વશસ્ત્રપારગનુ મનુષ્યરિંદ અથવા દેવતॆગળિંદ અવધ્ય. કેવલ દૃષ્ટિપાતદિંદલે ઇતરરન્નુ ધ્વંસમાડબલ્લ નિન્નન્નુ સમીપિસિદ અવનુ નિન્ન ઘોર દૃષ્ટિયિંદલે દગ્ધનાદનુ.”
06115063a એવમુક્તો ધર્મરાજઃ પ્રત્યુવાચ જનાર્દનં।
06115063c તવ પ્રસાદાદ્વિજયઃ ક્રોધાત્તવ પરાજયઃ।।
06115063e ત્વં હિ નઃ શરણં કૃષ્ણ ભક્તાનામભયંકરઃ।।
હીગॆ હેળિદ જનાર્દનનિગॆ ધર્મરાજનુ ઉત્તરિસિદનુ: “નિન્ન પ્રસાદદિંદ જય. નિન્ન ક્રોધદિંદ પરાજય. ભક્તરિગॆ અભયંકરનાગિરુવ કૃષ્ણ! નીને નમગॆ શરણ્ય.
06115064a અનાશ્ચર્યો જયસ્તેષાં યેષાં ત્વમસિ કેશવ।
06115064c રષ્કિતા સમરે નિત્યં નિત્યં ચાપિ હિતે રતઃ।
06115064e સર્વથા ત્વાં સમાસાદ્ય નાશ્ચર્યમિતિ મે મતિઃ।।
કેશવ! નીનુ યારવનાગિરુવॆયો અવરિગॆ જયવॊદગિદરॆ આશ્ચર્યવેનિલ્લ. સમરદલ્લિ નિત્યવૂ નીનુ નમગॆ રક્ષક. નિત્યવૂ નીનુ નમ્મ હિતરત. સર્વથા નિન્નન્નુ પડॆદિરુવાગ ઇદુ આશ્ચર્યવેનલ્લ ऎંદુ નનગન્નિસુત્તદॆ.”
06115065a એવમુક્તઃ પ્રત્યુવાચ સ્મયમાનો જનાર્દનઃ।
06115065c ત્વય્યેવૈતદ્યુક્તરૂપં વચનં પાર્થિવોત્તમ।।
હીગॆ હેળિદુદક્કॆ મુગુળ્નક્કુ જનાર્દનનુ “પાર્થિવોત્તમ! ઈ માતુ નિનગॆ યુક્તરૂપવે આગિદॆ” ऎંદુ ઉત્તરિસિદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ભીષ્મ પર્વણિ ભીષ્મવધ પર્વણિ ભીષ્મોપધાનદાને પંચદશાધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ભીષ્મ પર્વદલ્લિ ભીષ્મવધ પર્વદલ્લિ ભીષ્મોપધાનદાન ऎન્નુવ નૂરાહદિનૈદને અધ્યાયવુ.