പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ഭീഷ്മ പര്വ
ഭീഷ്മവധ പര്വ
അധ്യായ 105
സാര
ഭീഷ്മ-ദുര്യോധനര സംവാദ (1-27). ഭീഷ്മന പരാക്രമ (28-37).
06105001 ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച।
06105001a കഥം ശിഖംഡീ ഗാംഗേയമഭ്യധാവത്പിതാമഹം।
06105001c പാംചാല്യഃ സമരേ ക്രുദ്ധോ ധര്മാത്മാനം യതവ്രതം।।
ധൃതരാഷ്ട്രനു ഹേളിദനു: “ശിഖംഡി പാംചാല്യനു സമരദല്ലി ക്രുദ്ധനാഗി ഹേഗെ പിതാമഹ യതവ്രത ധര്മാത്മ ഗാംഗേയനന്നു എദുരിസിദനു?
06105002a കേഽരക്ഷന്പാംഡവാനീകേ ശിഖംഡിനം ഉദായുധം।
06105002c ത്വരമാണാസ്ത്വരാകാലേ ജിഗീഷംതോ മഹാരഥാഃ।।
ആയുധവന്നു എത്തിഹിഡിദ ശിഖംഡിയന്നു പാംഡവര സേനെയല്ലി യാവ മഹാരഥരു വിജയവന്നു ബയസി ത്വരെമാഡി ആ വരകാലദല്ലി രക്ഷിസിദരു?
06105003a കഥം ശാംതനവോ ഭീഷ്മഃ സ തസ്മിന്ദശമേഽഹനി।
06105003c അയുധ്യത മഹാവീര്യഃ പാംഡവൈഃ സഹസൃംജയൈഃ।।
ശാംതനവ ഭീഷ്മനു ആ ഹത്തനേ ദിവസ സൃംജയരൊഡനിരുവ മഹാവീര്യ പാംഡവരൊംദിഗെ ഹേഗെ യുദ്ധ മാഡിദനു?
06105004a ന മൃഷ്യാമി രണേ ഭീഷ്മം പ്രത്യുദ്യാതം ശിഖംഡിനം।
06105004c കച്ചിന്ന രഥഭംഗോഽസ്യ ധനുര്വാശീര്യതാസ്യതഃ।।
രണദല്ലി ഭീഷ്മനന്നു ശിഖംഡിയു സോലിസിദനു എന്നുവുദന്നു നനഗെ ഊഹിസലിക്കൂ സാധ്യവാഗുത്തില്ല. ആഗ അവന രഥവു തുംഡാഗിരലില്ല അഥവാ ധനുസ്സു മുരിദിരലില്ല താനേ?”
06105005 സംജയ ഉവാച।
06105005a നാശീര്യത ധനുസ്തസ്യ രഥഭംഗോ ന ചാപ്യഭൂത്।
06105005c യുധ്യമാനസ്യ സംഗ്രാമേ ഭീഷ്മസ്യ ഭരതര്ഷഭ।
06105005e നിഘ്നതഃ സമരേ ശത്രൂന് ശരൈഃ സന്നതപര്വഭിഃ।।
സംജയനു ഹേളിദനു: “ഭരതര്ഷഭ! സംഗ്രാമദല്ലി യുദ്ധ മാഡി സമരദല്ലി ശത്രുഗളന്നു സന്നതപര്വ ശരഗളിംദ സംഹരിസുത്തിദ്ദ ഭീഷ്മന ധനുസ്സൂ തുംഡാഗിരലില്ല മത്തു രഥവൂ മുരിദിരലില്ല.
06105006a അനേകശതസാഹസ്രാസ്താവകാനാം മഹാരഥാഃ।
06105006c രഥദംതിഗണാ രാജന് ഹയാശ്ചൈവ സുസജ്ജിതാഃ।
06105006e അഭ്യവര്തംത യുദ്ധായ പുരസ്കൃത്യ പിതാമഹം।।
രാജന്! പിതാമഹനന്നു മുംദിരിസികൊംഡു നിന്നവരാദ അനേക ശത സഹസ്ര മഹാരഥരു സുസജ്ജിതവാദ രഥ, ആനെ മത്തു കുദുരെഗള ഗണഗളൊംദിഗെ യുദ്ധക്കെ ധാവിസിദരു.
06105007a യഥാപ്രതിജ്ഞം കൌരവ്യ സ ചാപി സമിതിംജയഃ।
06105007c പാര്ഥാനാമകരോദ്ഭീഷ്മഃ സതതം സമിതിക്ഷയം।।
കൌരവ്യ! പ്രതിജ്ഞെമാഡിദ്ദംതെ സമിതിംജയ ഭീഷ്മനു സതതവൂ പാംഡവര സമിതിക്ഷയവന്നു മാഡുത്തിദ്ദനു.
06105008a യുധ്യമാനം മഹേഷ്വാസം വിനിഘ്നംതം പരാം ശരൈഃ।
06105008c പാംചാലാഃ പാംഡവൈഃ സാര്ധം സര്വ ഏവാഭ്യവാരയന്।।
ശരഗളിംദ ശത്രുഗളന്നു വധിസുത്താ യുദ്ധമാഡുത്തിദ്ദ ആ മാഹേഷ്വാസനന്നു പാംചാലരു പാംഡവരൊംദിഗെ എല്ലരൂ ആക്രമിസിദരു.
06105009a ദശമേഽഹനി സംപ്രാപ്തേ തതാപ രിപുവാഹിനീം।
06105009c കീര്യമാണാം ശിതൈര്ബാണൈഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।।
06105010a ന ഹി ഭീഷ്മം മഹേഷ്വാസം പാംഡവാഃ പാംഡുപൂര്വജ।
06105010c അശക്നുവന്രണേ ജേതും പാശഹസ്തമിവാംതകം।।
പാംഡുപൂര്വജ! ഹത്തനെയ ദിനവു പ്രാരംഭവാഗലു രിപുവാഹിനിയന്നു നൂരാരു സഹസ്രാരു നിശിത ബാണഗളന്നു തൂരി സുഡുത്തിദ്ദ മഹേഷ്വാസ ഭീഷ്മനന്നു പാംഡവരു പാശഹസ്ത അംതകനന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ രണദല്ലി ഗെല്ലലു അശക്തരാദരു.
06105011a അഥോപായാന്മഹാരാജ സവ്യസാചീ പരംതപഃ।
06105011c ത്രാസയന്രഥിനഃ സര്വാന്ബീഭത്സുരപരാജിതഃ।।
06105012a സിംഹവദ്വിനദന്നുച്ചൈര്ധനുര്ജ്യാം വിക്ഷിപന്മുഹുഃ।
06105012c ശരൌഘാന്വിസൃജന്പാര്ഥോ വ്യചരത്കാലവദ്രണേ।।
മഹാരാജ! ആഗ ഉപായദംതെ പരംതപ സവ്യസാചി ബീഭത്സു അപരാജിതനു സിംഹദംതെ ഗര്ജിസുത്താ ധനുസ്സന്നു പുനഃ പുനഃ എളെദു ടേംകരിസുത്താ സര്വ രഥിഗളന്നൂ നഡുഗിസുത്താ ശരൌഘഗളന്നു സൃഷ്ടിസുത്താ കാലനംതെ രണദല്ലി ചരിസിദനു.
06105013a തസ്യ ശബ്ദേന വിത്രസ്താസ്താവകാ ഭരതര്ഷഭ।
06105013c സിംഹസ്യേവ മൃഗാ രാജന്വ്യദ്രവംത മഹാഭയാത്।।
ഭരതര്ഷഭ! രാജന്! അവന ശബ്ധദിംദ നഡുഗിദ നിന്നവരു സിംഹനന്നു നോഡിദ ജിംകെഗളംതെ മഹാഭയദിംദ ഓഡിഹോദരു.
06105014a ജയംതം പാംഡവം ദൃഷ്ട്വാ ത്വത്സൈന്യം ചാഭിപീഡിതം।
06105014c ദുര്യോധനസ്തതോ ഭീഷ്മമബ്രവീദ്ഭൃശപീഡിതഃ।।
തന്ന സേനെയന്നു പാംഡവ ജയംതനു പീഡിസുത്തിരുവുദന്നു നോഡി ദുര്യോധനനു തുംബാ പീഡിതനാഗി ഭീഷ്മനിഗെ ഹേളിദനു:
06105015a ഏഷ പാംഡുസുതസ്താത ശ്വേതാശ്വഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
06105015c ദഹതേ മാമകാന്സര്വാന്കൃഷ്ണവര്ത്മേവ കാനനം।।
“അയ്യാ! ഈ പാംഡുസുത കൃഷ്ണസാരഥി ശ്വേതാശ്വനു അഗ്നിയു കാനനദംതെ നന്നവരെല്ലരന്നൂ സുഡുത്തിദ്ദാനെ.
06105016a പശ്യ സൈന്യാനി ഗാംഗേയ ദ്രവമാണാനി സര്വശഃ।
06105016c പാംഡവേന യുധാം ശ്രേഷ്ഠ കാല്യമാനാനി സംയുഗേ।।
ഗാംഗേയ! യോധരല്ലി ശ്രേഷ്ഠ! നോഡു! സംയുഗദല്ലി പാംഡവനിംദ വധിസല്പഡുത്തിരുവ സേനെഗളു എല്ലകഡെ ഓഡിഹോഗുത്തിവെ.
06105017a യഥാ പശുഗണാന്പാലഃ സംകാലയതി കാനനേ।
06105017c തഥേദം മാമകം സൈന്യം കാല്യതേ ശത്രുതാപന।।
ശത്രുതാപന! കാനനദല്ലി പാലകനു പശുഗണഗളന്നു ഹേഗെ കൊല്ലുത്താനോ ഹാഗെ നന്ന സൈന്യവൂ കൊല്ലല്പഡുത്തിദെ.
06105018a ധനംജയശരൈര്ഭഗ്നം ദ്രവമാണമിതസ്തതഃ।
06105018c ഭീമോ ഹ്യേഷ ദുരാധര്ഷോ വിദ്രാവയതി മേ ബലം।।
ധനംജയന ശരഗളിംദ ഭഗ്നവാഗി ഇല്ലി അല്ലി ഓഡിഹോഗുത്തിരുവ നന്ന സേനെയന്നു ഈ ദുരാധര്ഷ ഭീമനു ഓഡിസുത്തിദ്ദാനെ.
06105019a സാത്യകിശ്ചേകിതാനശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാംഡവൌ।
06105019c അഭിമന്യുശ്ച വിക്രാംതോ വാഹിനീം ദഹതേ മമ।।
സാത്യകി, ചേകിതാന, പാംഡവ മാദ്രീപുത്രരീര്വരു മത്തു വിക്രാംത അഭിമന്യുവു നന്ന സേനെയന്നു സുഡുത്തിദ്ദാരെ.
06105020a ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ്തഥാ ശൂരോ രാക്ഷസശ്ച ഘടോത്കചഃ।
06105020c വ്യദ്രാവയേതാം സഹസാ സൈന്യം മമ മഹാബലൌ।।
മഹാബല ധൃഷ്ടദ്യുമ്ന മത്തു രാക്ഷസ ഘടോത്കചരു വേഗദിംദ നന്ന സൈന്യവന്നു ഓഡിസുത്തിദ്ദാരെ.
06105021a വധ്യമാനസ്യ സൈന്യസ്യ സര്വൈരേതൈര്മഹാബലൈഃ।
06105021c നാന്യാം ഗതിം പ്രപശ്യാമി സ്ഥാനേ യുദ്ധേ ച ഭാരത।।
06105022a ഋതേ ത്വാം പുരുഷവ്യാഘ്ര ദേവതുല്യപരാക്രമ।
06105022c പര്യാപ്തശ്ച ഭവാന് ക്ഷിപ്രം പീഡിതാനാം ഗതിര്ഭവ।।
ഭാരത! പുരുഷവ്യാഘ്ര! ഈ മഹാബലരിംദ സൈന്യവെല്ലവൂ വധിസല്പഡുത്തിരലു നാനു യുദ്ധദല്ലി ദേവതുലപരാക്രമിയാദ നീനല്ലദേ അന്യ ഗതിയന്നൂ സ്ഥാനവന്നൂ കാണുത്തില്ല. നീനൊബ്ബനേ സാകു. ബേഗനെ പീഡിതരാഗുത്തിരുവവര ഗതിയാഗു!”
06105023a ഏവമുക്തോ മഹാരാജ പിതാ ദേവവ്രതസ്തവ।
06105023c ചിംതയിത്വാ മുഹൂര്തം തു കൃത്വാ നിശ്ചയമാത്മനഃ।
06105023e തവ സംധാരയന്പുത്രമബ്രവീച്ചംതനോഃ സുതഃ।।
മഹാരാജ! ഹീഗെ ഹേളലു നിന്ന പിത ദേവവ്രത ശംതനുസുതനു ഒംദു ക്ഷണ ആലോചിസി, തന്നല്ലിയേ നിശ്ചയ മാഡികൊംഡു, സമാധാനഗൊളിസുത്താ നിന്ന പുത്രനിഗെ ഹീഗെ ഹേളിദനു:
06105024a ദുര്യോധന വിജാനീഹി സ്ഥിരോ ഭവ വിശാം പതേ।
06105024c പൂര്വകാലം തവ മയാ പ്രതിജ്ഞാതം മഹാബല।।
“വിശാംപതേ! ദുര്യോധന! മഹാബല! ഇദന്നു തിളിദു സ്ഥിരനാഗു. ഹിംദെ നാനു നിനഗെ പ്രതിജ്ഞെമാഡിദ്ദെ.
06105025a ഹത്വാ ദശ സഹസ്രാണി ക്ഷത്രിയാണാം മഹാത്മനാം।
06105025c സംഗ്രാമാദ്വ്യപയാതവ്യമേതത്കര്മ മമാഹ്നികം।
06105025e ഇതി തത്കൃതവാംശ്ചാഹം യഥോക്തം ഭരതര്ഷഭ।।
ഭരതര്ഷഭ! പ്രതിദിനവൂ ഹത്തു സാവിര മഹാത്മ ക്ഷത്രിയരന്നു സംഹരിസി സംഗ്രാമദിംദ ഹിംദിരുഗുത്തേനെ എംദു. നാനു ഹേളിദംതെയേ ആ കെലസവന്നു നാനു മാഡി മുഗിസിദ്ദേനെ.
06105026a അദ്യ ചാപി മഹത്കര്മ പ്രകരിഷ്യേ മഹാഹവേ।
06105026c അഹം വാ നിഹതഃ ശേഷ്യേ ഹനിഷ്യേ വാദ്യ പാംഡവാന്।।
ഇംദു കൂഡ മഹാഹവദല്ലി മഹാകര്മവന്നു മാഡുത്തേനെ. ഇംദു നാനു നിഹതനാഗി മലഗുത്തേനെ അഥവാ പാംഡവരന്നു കൊല്ലുത്തേനെ.
06105027a അദ്യ തേ പുരുഷവ്യാഘ്ര പ്രതിമോക്ഷ്യേ ഋണം മഹത്।
06105027c ഭര്തൃപിംഡകൃതം രാജന്നിഹതഃ പൃതനാമുഖേ।।
പുരുഷവ്യാഘ്ര! രാജന്! ഊടവന്നു ഉംഡിദുദരിംദ നനഗെ നിന്ന മേലിരുവ മഹാ ഋണദിംദ ഇംദു സേനെയ മുംദെ സത്തു നന്നന്നു ബിഡുഗഡെഗൊളിസികൊള്ളുത്തേനെ.”
06105028a ഇത്യുക്ത്വാ ഭരതശ്രേഷ്ഠഃ ക്ഷത്രിയാന്പ്രതപം ശരൈഃ।
06105028c ആസസാദ ദുരാധര്ഷഃ പാംഡവാനാമനീകിനീം।।
ഹീഗെ ഹേളി ദുരാധര്ഷ ഭരതശ്രേഷ്ഠനു ക്ഷത്രിയരന്നു ശരഗളിംദ സുഡുത്താ പാംഡവര സേനെയന്നു തലുപിദനു.
06105029a അനീകമധ്യേ തിഷ്ഠംതം ഗാംഗേയം ഭരതര്ഷഭ।
06105029c ആശീവിഷവിവ ക്രുദ്ധം പാംഡവാഃ പര്യവാരയന്।।
ഭരതര്ഷഭ! സേനെയ മധ്യെ നാഗദ വിഷദംതെ ക്രുദ്ധനാഗി നിംതിദ്ദ ഗാംഗേയനന്നു പാംഡവരു സുത്തുവരെദരു.
06105030a ദശമേഽഹനി തസ്മിംസ്തു ദര്ശയന് ശക്തിമാത്മനഃ।
06105030c രാജന് ശതസഹസ്രാണി സോഽവധീത്കുരുനംദന।।
രാജന്! കുരുനംദന! ആ ഹത്തനെയ ദിന അവനു നൂരു സാവിരരന്നു കൊംദു തന്ന ശക്തിയന്നു പ്രദര്ശിസിദനു.
06105031a പംചാലാനാം ച യേ ശ്രേഷ്ഠാ രാജപുത്രാ മഹാബലാഃ।
06105031c തേഷാമാദത്ത തേജാംസി ജലം സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ।।
പാംചാലര കഡെയല്ലിദ്ദ ശ്രേഷ്ഠ രാജപുത്ര മഹാബലരന്നു ഇവനു സൂര്യനു നീരിനിംദ തേവാംശവന്നു ഹീരികൊള്ളുവംതെ ഹീരികൊംഡനു.
06105032a ഹത്വാ ദശ സഹസ്രാണി കുംജരാണാം തരസ്വിനാം।
06105032c സാരോഹാണാം മഹാരാജ ഹയാനാം ചായുതം പുനഃ।।
06105033a പൂര്ണേ ശതസഹസ്രേ ദ്വേ പദാതീനാം നരോത്തമഃ।
06105033c പ്രജജ്വാല രണേ ഭീഷ്മോ വിധൂമ ഇവ പാവകഃ।।
മഹാരാജ! തരസ്വിഗളാഗിദ്ദ ഹത്തു സാവിര ആനെഗളന്നു, പുനഃ ഹത്തു സാവിര ആരോഹിഗളൊംദിഗെ കുദുരെഗളന്നു, മത്തു എരഡു ലക്ഷ പദാതിഗളന്നു സംപൂര്ണവാഗി സംഹരിസി ആ നരോത്തമ ഭീഷ്മനു രണദല്ലി ധൂമവില്ലദ പാവകനംതെ പ്രജ്വലിസിദനു.
06105034a ന ചൈനം പാംഡവേയാനാം കേ ചിച്ചേകുര്നിരീക്ഷിതും।
06105034c ഉത്തരം മാര്ഗമാസ്ഥായ തപംതമിവ ഭാസ്കരം।।
ഉത്തരായണദ മാര്ഗദല്ലിരുവ ഭാസ്കരനംതെ സുഡുത്തിരുവ അവനന്നു പാംഡവേയരല്ലി യാരൂ കൂഡ നോഡലൂ ബയസുത്തിരലില്ല.
06105035a തേ പാംഡവേയാഃ സംരബ്ധാ മഹേഷ്വാസേന പീഡിതാഃ।
06105035c വധായാഭ്യദ്രവന്ഭീഷ്മം സൃംജയാശ്ച മഹാരഥാഃ।।
ആ മഹേഷ്വാസനിംദ പീഡിതരാദ ഭീഷ്മനന്നു സംരബ്ധ മഹാരഥ സൃംജയരൂ പാംഡവരൂ വധിസലെംദു ആക്രമണ മാഡിദരു.
06105036a സ യുധ്യമാനോ ബഹുഭിര്ഭീഷ്മഃ ശാംതനവസ്തദാ।
06105036c അവകീര്ണോ മഹാബാഹുഃ ശൈലോ മേഘൈരിവാസിതൈഃ।।
ബഹുസേനെഗളിംദ ആക്രമണിസല്പട്ട മഹാബാഹു ഭീഷ്മ ശാംതനവനു മേഘഗളിംദ മുത്തല്പട്ട ശൈലദംതെ തോരിദനു.
06105037a പുത്രാസ്തു തവ ഗാംഗേയം സമംതാത്പര്യവാരയന്।
06105037c മഹത്യാ സേനയാ സാര്ധം തതോ യുദ്ധമവര്തത।।
നിന്ന മഗനാദരോ ഗാംഗേയനന്നു എല്ല കഡെഗളിംദലൂ സുത്തുവരെദു ആ മഹാ സേനെയൊംദിഗെ യുദ്ധദല്ലി തൊഡഗിദനു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ഭീഷ്മ പര്വണി ഭീഷ്മവധ പര്വണി ഭീഷ്മദുര്യോധനസംവാദേ പംചാധികശതതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ഭീഷ്മ പര്വദല്ലി ഭീഷ്മവധ പര്വദല്ലി ഭീഷ്മദുര്യോധനസംവാദ എന്നുവ നൂരാഐദനേ അധ്യായവു.