ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
భీష్మ పర్వ
భీష్మవధ పర్వ
అధ్యాయ 100
సార
అర్జున-సుశర్మర యుద్ధ (1-15). ద్వంద్వయుద్ధగళు (16-26). సాత్యకి-భీష్మర యుద్ధ (27-37).
06100001 సంజయ ఉవాచ।
06100001a అర్జునస్తు నరవ్యాఘ్ర సుశర్మప్రముఖాన్నృపాన్।
06100001c అనయత్ప్రేతరాజస్య భవనం సాయకైః శితైః।।
సంజయను హేళిదను: “నరవ్యాఘ్ర! అర్జుననాదరో సుశర్మన నాయకత్వదల్లిద్ద నృపరన్ను నిశిత సాయకగళింద ప్రేతరాజన భవనక్కె కళుహిసిదను.
06100002a సుశర్మాపి తతో బాణైః పార్థం వివ్యాధ సంయుగే।
06100002c వాసుదేవం చ సప్తత్యా పార్థం చ నవభిః పునః।।
సుశర్మనూ కూడ సంయుగదల్లి బాణగళింద పార్థనన్ను మత్తు పునః ఏళరింద వాసుదేవనన్ను హాగూ ఎంభత్తరింద పార్థనన్ను హొడెదను.
06100003a తాన్నివార్య శరౌఘేణ శక్రసూనుర్మహారథః।
06100003c సుశర్మణో రణే యోధాన్ప్రాహిణోద్యమసాదనం।।
అవనన్ను శరౌఘగళింద తడెదు మహారథ శక్రసూనువు రణదల్లి సుశర్మన యోధరన్ను యమసాదనక్కె కళుహిసిదను.
06100004a తే వధ్యమానాః పార్థేన కాలేనేవ యుగక్షయే।
06100004c వ్యద్రవంత రణే రాజన్భయే జాతే మహారథాః।।
రాజన్! యుగక్షయదల్లి కాలనంతె పార్థనింద వధిసల్పట్ట ఆ మహారథరిగె భయవు హుట్టి పలాయన మాడిదరు.
06100005a ఉత్సృజ్య తురగాన్కే చిద్రథాన్కే చిచ్చ మారిష।
06100005c గజానన్యే సముత్సృజ్య ప్రాద్రవంత దిశో దశ।।
మారిష! కెలవరు కుదురెగళన్ను బిట్టు, కెలవరు రథగళన్ను బిట్టు, ఇన్ను కెలవరు ఆనెగళన్ను బిట్టు హత్తూ కడెగళల్లి ఓడతొడగిదరు.
06100006a అపరే తుద్యమానాస్తు వాజినాగరథా రణాత్।
06100006c త్వరయా పరయా యుక్తాః ప్రాద్రవంత విశాం పతే।।
విశాంపతే! ఇన్ను కెలవరు తమ్మొందిగె కుదురె, రథ, ఆనెగళన్ను కరెదుకొండు త్వరెమాడి రణదింద పలాయన మాడుత్తిద్దరు.
06100007a పాదాతాశ్చాపి శస్త్రాణి సముత్సృజ్య మహారణే।
06100007c నిరపేక్షా వ్యధావంత తేన తేన స్మ భారత।।
భారత! పదాతిగళు కూడ మహారణదల్లి శస్త్రగళన్ను బిసుటు ఇతరర మేలె అనుకంపవిల్లదే అల్లల్లి ఓడి హోగుత్తిద్దరు.
06100008a వార్యమాణాః స్మ బహుశస్త్రైగర్తేన సుశర్మణా।
06100008c తథాన్యైః పార్థివశ్రేష్ఠైర్న వ్యతిష్ఠంత సంయుగే।।
త్రైగర్త సుశర్మ మత్తు ఇతర పార్థివశ్రేష్ఠరు అవరన్ను బహళవాగి తడెదరూ సంయుగదల్లి అవరు నిల్లలిల్ల.
06100009a తద్బలం ప్రద్రుతం దృష్ట్వా పుత్రో దుర్యోధనస్తవ।
06100009c పురస్కృత్య రణే భీష్మం సర్వసైన్యపురస్కృతం।।
06100010a సర్వోద్యోగేన మహతా ధనంజయముపాద్రవత్।
06100010c త్రిగర్తాధిపతేరర్థే జీవితస్య విశాం పతే।।
విశాంపతే! ఆ సేనెయు పలాయన మాడుత్తిరువుదన్ను నోడి నిన్న మగ దుర్యోధనను రణదల్లి భీష్మనన్ను ముందిట్టుకొండు, సర్వసేనెగళన్ను కరెదుకొండు ఎల్లరన్నూ ఒట్టుగూడికొండు త్రిగర్తరాజన జీవవన్నుళిసలు ధనంజయన మేలెరగిదను.
06100011a స ఏకః సమరే తస్థౌ కిరన్బహువిధాం శరాన్।
06100011c భ్రాతృభిః సహితః సర్వైః శేషా విప్రద్రుతా నరాః।।
అవనొబ్బనే బహవిధద బాణగళన్ను బీరుత్తా తన్న సహోదరరొందిగె సమరదల్లి నింతిద్దను. ఉళిదవరెల్లరూ పలాయన మాడిద్దరు.
06100012a తథైవ పాండవా రాజన్సర్వోద్యోగేన దంశితాః।
06100012c ప్రయయుః ఫల్గునార్థాయ యత్ర భీష్మో వ్యవస్థితః।।
రాజన్! హాగెయే పాండవరూ కూడ సర్వసేనెగళిందొడగూడి కవచగళన్ను ధరిసి ఫల్గుననిగాగి భీష్మనిద్దల్లిగె బందరు.
06100013a జానంతోఽపి రణే శౌర్యం ఘోరం గాండీవధన్వనః।
06100013c హాహాకారకృతోత్సాహా భీష్మం జగ్ముః సమంతతః।।
గాండీవధన్వియ ఘోర శౌర్యవన్ను తిళిదిద్దరూ అవరు హాహాకారగైయుత్తా ఉత్సాహదింద హోగి భీష్మనన్ను సుత్తువరెదరు.
06100014a తతస్తాలధ్వజః శూరః పాండవానామనీకినీం।
06100014c చాదయామాస సమరే శరైః సన్నతపర్వభిః।।
ఆగ శూర తాలద్వజను సమరదల్లి పాండవర సేనెయన్ను సన్నతపర్వ శరగళింద ముచ్చిబిట్టను.
06100015a ఏకీభూతాస్తతః సర్వే కురవః పాండవైః సహ।
06100015c అయుధ్యంత మహారాజ మధ్యం ప్రాప్తే దివాకరే।।
మహారాజ! సూర్యను నడునెత్తియ మేలె బరలు కురుగళు ఎల్లరూ ఒందాగి పాండవరొందిగె యుద్ధమాడుత్తిద్దరు.
06100016a సాత్యకిః కృతవర్మాణం విద్ధ్వా పంచభిరాయసైః।
06100016c అతిష్ఠదాహవే శూరః కిరన్ బాణాన్ సహస్రశః।।
శూర సాత్యకియు కృతవర్మనన్ను ఐదు ఆయసగళింద హొడెదు సహస్రారు బాణగళన్ను హరడి యుద్ధదల్లి తొడగిదను.
06100017a తథైవ ద్రుపదో రాజా ద్రోణం విద్ధ్వా శితైః శరైః।
06100017c పునర్వివ్యాధ సప్తత్యా సారథిం చాస్య సప్తభిః।।
హాగెయే రాజ ద్రుపదను ద్రోణనన్ను నిశిత శరగళింద హొడెదు పునః అవనన్ను ఏళరింద మత్తు సారథియన్ను ఏళరింద హొడెదను.
06100018a భీమసేనస్తు రాజానం బాహ్లికం ప్రపితామహం।
06100018c విద్ధ్వానదన్మహానాదం శార్దూల ఇవ కాననే।।
భీమసేననాదరో ప్రపితామహ రాజా బాహ్లీకనన్ను హొడెదు కాననదల్లి సింహదంతె మహానాదగైదను.
06100019a ఆర్జునిశ్చిత్రసేనేన విద్ధో బహుభిరాశుగైః।
06100019c చిత్రసేనం త్రిభిర్బాణైర్వివ్యాధ హృదయే భృశం।।
చిత్రసేననింద అనేక ఆశుగగళింద హొడెయల్పట్ట ఆర్జునియు చిత్రసేనన హృదయవన్ను మూరు బాణగళింద చెన్నాగి హొడెదను.
06100020a సమాగతౌ తౌ తు రణే మహామాత్రౌ వ్యరోచతాం।
06100020c యథా దివి మహాఘోరౌ రాజన్బుధశనైశ్చరౌ।।
రాజన్! దివియల్లి మహాఘోరరాద బుధ-శనైశ్చరరంతె రణదల్లి సేరిద్ద ఆ మహాకాయరిబ్బరూ బెళగిదరు.
06100021a తస్యాశ్వాంశ్చతురో హత్వా సూతం చ నవభిః శరైః।
06100021c ననాద బలవన్నాదం సౌభద్రః పరవీరహా।।
పరవీరహ సౌభద్రను అవన నాల్కూ కుదురెగళన్నూ సూతనన్నూ ఒంభత్తు శరగళింద సంహరిసి జోరాగి కూగిదను.
06100022a హతాశ్వాత్తు రథాత్తూర్ణమవప్లుత్య మహారథః।
06100022c ఆరురోహ రథం తూర్ణం దుర్ముఖస్య విశాం పతే।।
విశాంపతే! అశ్వగళు హతరాగలు ఆ మహారథను తక్షణవే రథదింద ధుముకి దుర్ముఖన రథవన్నేరిదరు.
06100023a ద్రోణశ్చ ద్రుపదం విద్ధ్వా శరైః సన్నతపర్వభిః।
06100023c సారథిం చాస్య వివ్యాధ త్వరమాణః పరాక్రమీ।।
పరాక్రమీ ద్రోణను ద్రుపదనన్ను సన్నతపర్వ శరగళింద హొడెదు తక్షణవే అవన సారథియన్నూ హొడెదను.
06100024a పీడ్యమానస్తతో రాజా ద్రుపదో వాహినీముఖే।
06100024c అపాయాజ్జవనైరశ్వైః పూర్వవైరమనుస్మరన్।।
సేనాముఖదల్లి హాగె పీడెగొళగాద రాజా ద్రుపదను హిందిన వైరవన్ను స్మరిసికొండు వేగశాలి కుదురెగళ మేలేరి పలాయన మాడిదను.
06100025a భీమసేనస్తు రాజానం ముహూర్తాదివ బాహ్లికం।
06100025c వ్యశ్వసూతరథం చక్రే సర్వసైన్యస్య పశ్యతః।।
భీమసేననాదరో ముహూర్తదల్లియే ఎల్ల సేనెగళూ నోడుత్తిరువంతె రాజ బాహ్లీకన కుదురెగళు, సారథి మత్తు రథవన్ను ధ్వంస మాడిదను.
06100026a ససంభ్రమో మహారాజ సంశయం పరమం గతః।
06100026c అవప్లుత్య తతో వాహాద్బాహ్లికః పురుషోత్తమః।
06100026e ఆరురోహ రథం తూర్ణం లక్ష్మణస్య మహారథః।।
మహారాజ! ఆగ గాభరిగొండు అతీవ సంశయదింద పురుషోత్తమ బాహ్లీకను వాహనదింద కెళగె హారి తక్షణవే మహారథ లక్ష్మణన రథవన్నేరిదను.
06100027a సాత్యకిః కృతవర్మాణం వారయిత్వా మహారథః।
06100027c శరైర్బహువిధై రాజన్నాససాద పితామహం।।
రాజన్! కృతవర్మనన్ను తడెహిదిదు మహారథ సాత్యకియు బహువిధద శరగళింద పితామహనన్ను ఎదురిసిదను.
06100028a స విద్ధ్వా భారతం షష్ట్యా నిశితైర్లోమవాహిభిః।
06100028c ననర్తేవ రథోపస్థే విధున్వానో మహద్ధనుః।।
అవను భారతనన్ను అరవత్తు నిశిత లోమవాహిగళింద హొడెదను. అవను మహాధనుస్సన్ను అలుగాడిసుత్తా రథదల్లి నింతు నర్తిసువంతిద్దను.
06100029a తస్యాయసీం మహాశక్తిం చిక్షేపాథ పితామహః।
06100029c హేమచిత్రాం మహావేగాం నాగకన్యోపమాం శుభాం।।
అవన మేలె పితామహను హేమచిత్రద, మహావేగద, నాగకన్యెయంతె శుభవాగిద్ద మహా శక్తియన్ను ఎసెదను.
06100030a తామాపతంతీం సహసా మృత్యుకల్పాం సుతేజనాం।
06100030c ధ్వంసయామాస వార్ష్ణేయో లాఘవేన మహాయశాః।।
తన్న మేలె బీళలు బరుత్తిద్ద మృత్యువనంతిద్ద ఆ తేజస్సుళ్ళద్దన్ను వార్ష్ణేయను తక్షణవే కైచళకదింద ధ్వంసమాడిదను.
06100031a అనాసాద్య తు వార్ష్ణేయం శక్తిః పరమదారుణా।
06100031c న్యపతద్ధరణీపృష్ఠే మహోల్కేవ గతప్రభా।।
వార్ష్ణేయనన్ను తలుపదిద్ద ఆ పరమదారుణ శక్తియు ప్రభెయన్ను కళెదుకొండు మహా‌ఉల్కదంతె భూమియ మేలె బిద్దితు.
06100032a వార్ష్ణేయస్తు తతో రాజన్స్వాం శక్తిం ఘోరదర్శనాం।
06100032c వేగవద్గృహ్య చిక్షేప పితామహరథం ప్రతి।।
రాజన్! ఆగ వార్ష్ణేయనాదరో నోడలు ఘోరవాగిద్ద తన్నదే శక్తియన్ను హిడిదు వేగదింద పితామహన రథద మేలె ఎసెదను.
06100033a వార్ష్ణేయభుజవేగేన ప్రణున్నా సా మహాహవే।
06100033c అభిదుద్రావ వేగేన కాలరాత్రిర్యథా నరం।।
వార్ష్ణేయన భుజవేగదింద ప్రయాణిసిద అదు మహాహవదల్లి కాలరాత్రియంతె ధావిసి బందితు.
06100034a తామాపతంతీం సహసా ద్విధా చిచ్ఛేద భారత।
06100034c క్షురప్రాభ్యాం సుతీక్ష్ణాభ్యాం సాన్వకీర్యత భూతలే।।
బరుత్తిద్ద అదన్ను భారతను ఎరడు తీక్ష్ణ క్షురప్రగళింద తక్షణవే ఎరడాగి కత్తరిసి, నెలద మేలె బీళిసిదను.
06100035a చిత్త్వా తు శక్తిం గాంగేయః సాత్యకిం నవభిః శరైః।
06100035c ఆజఘానోరసి క్రుద్ధః ప్రహసన్ శత్రుకర్శనః।।
శక్తియన్ను గెద్దు శత్రుకర్శన గాంగేయను జోరాగి నక్కు సాత్యకియన్ను ఎదెయల్లి ఒంభత్తు శరగళింద హొడెదను.
06100036a తతః సరథనాగాశ్వాః పాండవాః పాండుపూర్వజ।
06100036c పరివవ్రూ రణే భీష్మం మాధవత్రాణకారణాత్।।
పాండుపూర్వజ! ఆగ మాధవను కష్టదల్లిద్దుదరింద పాండవరు రథ-ఆనె-కుదురెగళొందిగె రణదల్లి భీష్మనన్ను సుత్తువరెదరు.
06100037a తతః ప్రవవృతే యుద్ధం తుములం లోమహర్షణం।
06100037c పాండవానాం కురూణాం చ సమరే విజయైషిణాం।।
ఆగ సమరదల్లి విజయవన్ను బయసిద పాండవర మత్తు కురుగళ లోమహర్షణ తుముల యుద్ధవు నడెయితు.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే భీష్మ పర్వణి భీష్మవధ పర్వణి వార్ష్ణేయయుద్ధే శతతమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి భీష్మ పర్వదల్లి భీష్మవధ పర్వదల్లి వార్ష్ణేయయుద్ధ ఎన్నువ నూరనే అధ్యాయవు.