പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ഭീഷ്മ പര്വ
ഭീഷ്മവധ പര്വ
അധ്യായ 78
സാര
ഭീഷ്മനു അര്ജുനനന്നു എദുരിസി ഹോദുദു (1-13). ദ്രോണ-വിരാടര യുദ്ധ; വിരാടന മഗ ശംഖന വധെ (14-24). ശിഖംഡി-അശ്വത്ഥാമര യുദ്ധ; ശിഖംഡിയ പരാഭവ (25-35). സാത്യകി-അലംബുസര യുദ്ധ; സാത്യകിയു ഐംദ്രാസ്ത്രവന്നു പ്രയോഗിസിദുദു (36-43). ധൃഷ്ടദ്യുമ്ന-ദുര്യോധനര യുദ്ധ (44-50). കൃതവര്മ-ഭീമസേനര യുദ്ധ (51-57).
06078001 സംജയ ഉവാച।
06078001a തഥാ പ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ നിവൃത്തേ ച സുശര്മണി।
06078001c പ്രഭഗ്നേഷു ച വീരേഷു പാംഡവേന മഹാത്മനാ।।
06078002a ക്ഷുഭ്യമാണേ ബലേ തൂര്ണം സാഗരപ്രതിമേ തവ।
06078002c പ്രത്യുദ്യാതേ ച ഗാംഗേയേ ത്വരിതം വിജയം പ്രതി।।
06078003a ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനോ രാജന്രണേ പാര്ഥസ്യ വിക്രമം।
06078003c ത്വരമാണഃ സമഭ്യേത്യ സര്വാംസ്താനബ്രവീന്നൃപാന്।।
06078004a തേഷാം ച പ്രമുഖേ ശൂരം സുശര്മാണം മഹാബലം।
06078004c മധ്യേ സര്വസ്യ സൈന്യസ്യ ഭൃശം സംഹര്ഷയന്വചഃ।।
സംജയനു ഹേളിദനു: “ഹാഗെ നഡെയുത്തിരുവ സംഗ്രാമദിംദ സുശര്മനു നിവൃത്തനാഗലു, മഹാത്മ പാംഡവനിംദ വീരരു പ്രഭഗ്നരാഗലു, സാഗരദംതിദ്ദ നിന്ന സേനെയു ബേഗനേ ക്ഷോഭെഗൊള്ളലു, ഗാംഗേയനു ത്വരെമാഡി വിജയന ബളി ധാവിസി ബരലു, രണദല്ലി പാര്ഥന വിക്രമവന്നു നോഡി ത്വരെമാഡി ദുര്യോധനനു അല്ലി സൈന്യദ മധ്യദല്ലി സേരിദ്ദ നൃപരെല്ലരിഗെ, എല്ലരിഗൂ ഹര്ഷവാഗുവംതെ ഹേളിദനു:
06078005a ഏഷ ഭീഷ്മഃ ശാംതനവോ യോദ്ധുകാമോ ധനംജയം।
06078005c സര്വാത്മനാ കുരുശ്രേഷ്ഠസ്ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാത്മനഃ।।
“ഈ കുരുശ്രേഷ്ഠ ഭീഷ്മ ശാംതനവനു സംപൂര്ണ മനസ്സിനിംദ തന്ന ജീവവന്നേ തൊരെദു ധനംജയനൊഡനെ യുദ്ധമാഡലു ബയസിദ്ദാനെ.
06078006a തം പ്രയാംതം പരാനീകം സര്വസൈന്യേന ഭാരതം।
06078006c സമ്യത്താഃ സമരേ സര്വേ പാലയധ്വം പിതാമഹം।।
സമരദല്ലി ശത്രുസേനെയന്നു നുഗ്ഗുത്തിരുവ ഭാരത പിതാമഹനന്നു എല്ല സൈന്യഗളിംദ സുത്തുവരെദു എല്ലരൂ പാലിസിരി.”
06078007a ബാഢമിത്യേവമുക്ത്വാ തു താന്യനീകാനി സര്വശഃ।
06078007c നരേംദ്രാണാം മഹാരാജ സമാജഗ്മുഃ പിതാമഹം।।
ആഗലെംദു ഹേളി ആ സേനെയല്ലിദ്ദ സര്വ നരേംദ്രരൂ പിതാമഹനന്നു ഹിംബാലിസി ഹോദരു.
06078008a തതഃ പ്രയാതഃ സഹസാ ഭീഷ്മഃ ശാംതനവോഽര്ജുനം।
06078008c രണേ ഭാരതമായാംതമാസസാദ മഹാബലം।।
06078009a മഹാശ്വേതാശ്വയുക്തേന ഭീമവാനരകേതുനാ।
06078009c മഹതാ മേഘനാദേന രഥേനാതി വിരാജത।।
ആഗ വേഗദല്ലി ഹൊരടു ഭീഷ്മ ശാംതനവനു മഹാശ്വേതാശ്വഗളന്നു കട്ടിദ്ദ, ഭീമവാനരധ്വജവന്നു ഹൊംദിദ്ദ, മേഘനാദദംതെ ഗുഡുഗുത്തിദ്ദ മഹാ രഥദല്ലി വിരാജിസി തന്ന കഡെഗേ ബരത്തിദ്ദ മഹാബല ഭാരത അര്ജുനനന്നു എദുരിസിദനു.
06078010a സമരേ സര്വസൈന്യാനാനുപയാതം ധനംജയം।
06078010c അഭവത്തുമുലോ നാദോ ഭയാദ്ദൃഷ്ട്വാ കിരീടിനം।।
സമരദല്ലി ബരുത്തിദ്ദ കിരീടീ ധനംജയനന്നു നോഡി ഭയദിംദ സര്വസൈന്യഗളല്ലി തുമുല ഹാഹാകാരവുംടാഗുത്തിത്തു.
06078011a അഭീശുഹസ്തം കൃഷ്ണം ച ദൃഷ്ട്വാദിത്യമിവാപരം।
06078011c മധ്യംദിനഗതം സംഖ്യേ ന ശേകുഃ പ്രതിവീക്ഷിതും।।
കഡിവാണഗളന്നു കൈയല്ലി ഹിഡിദു മധ്നാഹ്നദ ഇന്നൊബ്ബ സൂര്യനംതിരുവ കൃഷ്ണനന്നു നോഡലു അവരു അശക്യരാദരു.
06078012a തഥാ ശാംതനവം ഭീഷ്മം ശ്വേതാശ്വം ശ്വേതകാര്മുകം।
06078012c ന ശേകുഃ പാംഡവാ ദ്രഷ്ടും ശ്വേതഗ്രഹമിവോദിതം।।
ഹാഗെയേ ബിളിയ കുദുരെഗള മത്തു ബിളിയ ബില്ലിന ഉദയിസുത്തിരുവ ശ്വേതഗ്രഹദംതിരുവ ഭീഷ്മ ശാംതനവനന്നു പാംഡവരു നോഡലു അശക്യരാദരു.
06078013a സ സര്വതഃ പരിവൃതസ്ത്രിഗര്തൈഃ സുമഹാത്മഭിഃ।
06078013c ഭ്രാതൃഭിസ്തവ പുത്രൈശ്ച തഥാന്യൈശ്ച മഹാരഥൈഃ।।
അവനു എല്ലകഡെഗളിംദ മഹാത്മ ത്രിഗര്തരിംദ മത്തു ഹാഗെയേ മഹാരഥരാദ നിന്ന സഹോദരരു മത്തു മക്കളിംദ സുത്തുവരെയല്പട്ടിദ്ദനു.
06078014a ഭാരദ്വാജസ്തു സമരേ മത്സ്യം വിവ്യാധ പത്രിണാ।
06078014c ധ്വജം ചാസ്യ ശരേണാജൌ ധനുശ്ചൈകേന ചിച്ഛിദേ।।
സമരദല്ലി ഭാരദ്വാജനാദരോ പത്രിഗളിംദ മത്സ്യനന്നു ഹൊഡെദനു മത്തു ശരഗളിംദ അവന ധ്വജവന്നൂ, ഒംദരിംദ ധനുസ്സന്നൂ കത്തരിസിദനു.
06078015a തദപാസ്യ ധനുശ്ചിന്നം വിരാടോ വാഹിനീപതിഃ।
06078015c അന്യദാദത്ത വേഗേന ധനുര്ഭാരസഹം ദൃഢം।
06078015e ശരാംശ്ചാശീവിഷാകാരാം ജ്വലിതാന്പന്നഗാനിവ।।
ആഗ വാഹിനീപതി വിരാടനു തുംഡാദ ബില്ലന്നു ബദിഗിട്ടു വേഗദിംദ ഇന്നൊംദു ദൃഢവാദ ഭാരവന്നു ഹൊരബല്ല ധനുസ്സന്നു മത്തു സര്പഗളംതെ പ്രജ്വലിസുത്തിരുവ, വിഷവന്നു കാരുത്തിരുവ ബാണഗളന്നു തെഗെദുകൊംഡനു.
06078016a ദ്രോണം ത്രിഭിഃ പ്രവിവ്യാധ ചതുര്ഭിശ്ചാസ്യ വാജിനഃ।
06078016c ധ്വജമേകേന വിവ്യാധ സാരഥിം ചാസ്യ പംചഭിഃ।
06078016e ധനുരേകേഷുണാവിധ്യത്തത്രാക്രുധ്യദ്ദ്വിജര്ഷഭഃ।।
അവനു ദ്രോണനന്നു മൂരരിംദ തിരുഗി ഹൊഡെദനു, നാല്കരിംദ അവന കുദുരെഗളന്നു, ഒംദരിംദ ധ്വജവന്നു മത്തു ഐദരിംദ സാരഥിയന്നു ഹൊഡെദനു. ഒംദരിംദ ധനുസ്സന്നു ചെന്നാഗി ഹൊഡെദിദ്ദുദരിംദ ദ്വിജര്ഷഭനു തുംബാ കുപിതനാദനു.
06078017a തസ്യ ദ്രോണോഽവധീദശ്വാം ശരൈഃ സന്നതപര്വഭിഃ।
06078017c അഷ്ടാഭിര്ഭരതശ്രേഷ്ഠ സൂതമേകേന പത്രിണാ।।
ഭരതശ്രേഷ്ഠ! ദ്രോണനു അവന കുദുരെഗളന്നു എംടു സന്നതപര്വ ശരഗളിംദ മത്തു സാരഥിയന്നു ഒംദു പത്രിയിംദ വധിസിദനു.
06078018a സ ഹതാശ്വാദവപ്ലുത്യ സ്യംദനാദ്ധതസാരഥിഃ।
06078018c ആരുരോഹ രഥം തൂര്ണം ശംഖസ്യ രഥിനാം വരഃ।।
കുദുരെഗളു-സാരഥിയു ഹതരാഗലു ആ രഥിഗളല്ലി ശ്രേഷ്ഠനു തക്ഷണവേ തന്ന രഥദിംദ ഹാരി ശംഖന രഥവന്നേരിദനു.
06078019a തതസ്തു തൌ പിതാപുത്രൌ ഭാരദ്വാജം രഥേ സ്ഥിതൌ।
06078019c മഹതാ ശരവര്ഷേണ വാരയാമാസതുര്ബലാത്।।
ആഗ ആ തംദെ-മഗ ഇബ്ബരൂ രഥദല്ലി നിംതു ഭാരദ്വാജനന്നു മഹാ ശരവര്ഷദിംദ ബലവംതവാഗി നില്ലിസിദരു.
06078020a ഭാരദ്വാജസ്തതഃ ക്രുദ്ധഃ ശരമാശീവിഷോപമം।
06078020c ചിക്ഷേപ സമരേ തൂര്ണം ശംഖം പ്രതി ജനേശ്വര।।
ജനേശ്വര! ആഗ സമരദല്ലി തക്ഷണവേ ഭാരദ്വാജനു ക്രുദ്ധനാഗി സര്പദ വിഷദംതിരുവ ശരവന്നു ശംഖന മേലെ പ്രയോഗിസിദനു.
06078021a സ തസ്യ ഹൃദയം ഭിത്ത്വാ പീത്വാ ശോണിതമാഹവേ।
06078021c ജഗാമ ധരണിം ബാണോ ലോഹിതാര്ദ്രീകൃതച്ഛവിഃ।।
ആഹവദല്ലി ആ ബാണവു അവന ഹൃദയവന്നു സീളി രക്തവന്നു കുഡിദു രക്ത മത്തു മാംസഗളിംദ ലേപനഗൊംഡു ഭൂമിയ മേലെ ബിദ്ദിതു.
06078022a സ പപാത രഥാത്തൂര്ണം ഭാരദ്വാജശരാഹതഃ।
06078022c ധനുസ്ത്യക്ത്വാ ശരാംശ്ചൈവ പിതുരേവ സമീപതഃ।।
ഭരദ്വാജന ശരനിംദ ഹതനാദ അവനു തക്ഷണവേ ധനുസ്സു-ശരഗളന്നു ബിട്ടു തന്ന തംദെയ സമീപദല്ലിരുവാഗലേ രഥദിംദ ബിദ്ദനു.
06078023a ഹതം സ്വമാത്മജം ദൃഷ്ട്വാ വിരാടഃ പ്രാദ്രവദ്ഭയാത്।
06078023c ഉത്സൃജ്യ സമരേ ദ്രോണം വ്യാത്താനനമിവാംതകം।।
തന്ന മഗനു ഹതനാദുദന്നു നോഡി വിരാടനു ബായികളെദ അംതകനംതിരുവ ദ്രോണനന്നു ബിട്ടു സമരദിംദ പലായന മാഡിദനു.
06078024a ഭാരദ്വാജസ്തതസ്തൂര്ണം പാംഡവാനാം മഹാചമൂം।
06078024c ദാരയാമാസ സമരേ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।।
ആഗ ഭാരദ്വാജനു സമരദല്ലി പാംഡവര മഹാസേനെയന്നു തക്ഷണവേ നൂരാരു സഹസ്രാരു സംഖ്യെഗളല്ലി സദെബഡിയതൊഡഗിദനു.
06078025a ശിഖംഡ്യപി മഹാരാജ ദ്രൌണിമാസാദ്യ സംയുഗേ।
06078025c ആജഘാന ഭ്രുവോര്മധ്യേ നാരാചൈസ്ത്രിഭിരാശുഗൈഃ।।
മഹാരാജ! ശിഖംഡിയു സംയുഗദല്ലി ദ്രൌണിയന്നു എദുരിസി അവന ഹുബ്ബുഗള മധ്യെ മൂരു ആശുഗ നാരാചഗളിംദ ഹൊഡെദനു.
06078026a സ ബഭൌ നരശാര്ദൂലോ ലലാടേ സംസ്ഥിതൈസ്ത്രിഭിഃ।
06078026c ശിഖരൈഃ കാംചനമയൈര്മേരുസ്ത്രിഭിരിവോച്ഛ്രിതൈഃ।।
ഹണെയല്ലി ചുച്ചികൊംഡിദ്ദ ആ മൂരു ബാണഗളിംദ ആ നരശാര്ദൂലനു കാംചനമയ മൂരു ശിഖരഗളിംദ കൂഡിദ മേരു പര്വതദംതെ പ്രകാശിസിദനു.
06078027a അശ്വത്ഥാമാ തതഃ ക്രുദ്ധോ നിമേഷാര്ധാച്ചിഖംഡിനഃ।
06078027c സൂതം ധ്വജമഥോ രാജംസ്തുരഗാനായുധം തഥാ।
06078027e ശരൈര്ബഹുഭിരുദ്ദിശ്യ പാതയാമാസ സംയുഗേ।।
രാജന്! ആഗ സംയുഗദല്ലി ക്രുദ്ധനാഗി അശ്വത്ഥാമനു നിമിഷാര്ധദല്ലി അനേക ശരഗളന്നു പ്രയോഗിസി ശിഖംഡിയ സൂതനന്നൂ, ധ്വജവന്നൂ, കുദുരെഗളന്നൂ, ആയുധഗളന്നൂ ബീളിസിദനു.
06078028a സ ഹതാശ്വാദവപ്ലുത്യ രഥാദ്വൈ രഥിനാം വരഃ।
06078028c ഖഡ്ഗമാദായ നിശിതം വിമലം ച ശരാവരം।
06078028e ശ്യേനവദ്വ്യചരത്ക്രുദ്ധഃ ശിഖംഡീ ശത്രുതാപനഃ।।
കുദുരെഗളു ഹതവാഗലു ആ രഥിഗളല്ലി ശ്രേഷ്ഠ ശത്രുതാപന ശിഖംഡിയു രഥദിംദ ഹാരി നിശിത വിമല ഖഡ്ഗ-ഗുരാണിഗളന്നു എത്തികൊംഡു ക്രുദ്ധനാഗി ഗിഡുഗനംതെ സംചരിസതൊഡഗിദനു.
06078029a സഖഡ്ഗസ്യ മഹാരാജ ചരതസ്തസ്യ സംയുഗേ।
06078029c നാംതരം ദദൃശേ ദ്രൌണിസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്।।
മഹാരാജ! ഖഡ്ഗവന്നു തിരുഗിസുത്താ സംയുഗദല്ലി സംചരിസിസുത്തിദ്ദ അവനന്നു കൊല്ലലു ദ്രൌണിഗെ അവകാശവേ കാണലില്ല. ആഗ അദ്ഭുതവായിതു.
06078030a തതഃ ശരസഹസ്രാണി ബഹൂനി ഭരതര്ഷഭ।
06078030c പ്രേഷയാമാസ സമരേ ദ്രൌണിഃ പരമകോപനഃ।।
ഭരതര്ഷഭ! ആഗ സമരദല്ലി പരമകുപിതനാദ ദ്രൌണിയു അനേക സഹസ്ര ബാണഗളന്നു പ്രയോഗിസിദനു.
06078031a താമാപതംതീം സമരേ ശരവൃഷ്ടിം സുദാരുണാം।
06078031c അസിനാ തീക്ഷ്ണധാരേണ ചിച്ഛേദ ബലിനാം വരഃ।।
ബലിഷ്ടരല്ലി ശ്രേഷ്ഠനാദ അവനു സമരദല്ലി സുദാരുണവാഗി ബീളുത്തിദ്ദ ആ ശരവൃഷ്ടിയന്നു തീക്ഷ്ണ ഖഡ്ഗദിംദ തുംഡരിസിദനു.
06078032a തതോഽസ്യ വിമലം ദ്രൌണിഃ ശതചംദ്രം മനോരമം।
06078032c ചര്മാച്ഛിനദസിം ചാസ്യ ഖംഡയാമാസ സംയുഗേ।
06078032e ശിതൈഃ സുബഹുശോ രാജംസ്തം ച വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ।।
രാജന്! ആഗ ദ്രൌണിയു നൂരുചംദ്രഗളിദ്ദ അവന മനോരമ ഖഡ്ഗ ഗുരാണിഗളന്നു സംയുഗദല്ലി കത്തരിസി അനേക നിശിത പത്രിഗളിംദ അവനന്നു ഹൊഡെദനു.
06078033a ശിഖംഡീ തു തതഃ ഖഡ്ഗം ഖംഡിതം തേന സായകൈഃ।
06078033c ആവിധ്യ വ്യസൃജത്തൂര്ണം ജ്വലംതമിവ പന്നഗം।।
ആഗ കൂഡലേ സായകഗളിംദ തുംഡാദ ഖഡ്ഗവന്നേ പ്രജ്വലിസുത്തിരുവ സര്പദംതെ ശിഖംഡിയു അവന മേലെ എസെദനു.
06078034a തമാപതംതം സഹസാ കാലാനലസമപ്രഭം।
06078034c ചിച്ഛേദ സമരേ ദ്രൌണിര്ദര്ശയന്പാണിലാഘവം।
06078034e ശിഖംഡിനം ച വിവ്യാധ ശരൈര്ബഹുഭിരായസൈഃ।।
കൂഡലേ തന്ന മേലെ ബീളുത്തിദ്ദ കാലാനലസമപ്രഭെയ അദന്നു സമരദല്ലി കത്തരിസി ദ്രൌണിയു തന്ന ഹസ്തലാഘവവന്നു പ്രദര്ശിസിദനു. മത്തു ശിഖംഡിയന്നു അനേക ആയസ ശരഗളിംദ ഗായഗൊളിസിദനു.
06078035a ശിഖംഡീ തു ഭൃശം രാജംസ്താഡ്യമാനഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
06078035c ആരുരോഹ രഥം തൂര്ണം മാധവസ്യ മഹാത്മനഃ।।
രാജന്! നിശിത ശരഗളിംദ ജോരാഗി ഹൊഡെയല്പട്ട ശിഖംഡിയാദരോ തക്ഷണവേ മഹാത്മ മാധവന (സാത്യകിയ) രഥവന്നേരിദനു.
06078036a സാത്യകിസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ രാക്ഷസം ക്രൂരമാഹവേ।
06078036c അലംബുസം ശരൈര്ഘോരൈര്വിവ്യാധ ബലിനം ബലീ।।
ആഗ ബലിഗളല്ലി ശ്രേഷ്ഠ സാത്യകിയാദരോ ആഹവദല്ലി ക്രുദ്ധനാഗി ക്രൂര രാക്ഷസ അലംബുസനന്നു ഘോര ശരഗളിംദ ഹൊഡെദനു.
06078037a രാക്ഷസേംദ്രസ്തതസ്തസ്യ ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭാരത।
06078037c അര്ധചംദ്രേണ സമരേ തം ച വിവ്യാധ സായകൈഃ।
06078037e മായാം ച രാക്ഷസീം കൃത്വാ ശരവര്ഷൈരവാകിരത്।।
ഭാരത! ആഗ രാക്ഷസേംദ്രനു അര്ധചംദ്രദിംദ അവന ധനുസ്സന്നു കത്തരിസിദനു മത്തു സമരദല്ലി അവനന്നു സായകഗളിംദ ഹൊഡെദനു. രാക്ഷസീ മായെയന്നു മാഡി അവനന്നു ശരവര്ഷഗളിംദ മുച്ചിദനു.
06078038a തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ശൈനേയസ്യ പരാക്രമം।
06078038c നാസംഭ്രമദ്യത്സമരേ വധ്യമാനഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।।
ആഗ സ്വല്പവൂ ഗാഭരിഗൊള്ളദേ സമരദല്ലി നിശിത ബാണഗളിംദ ഹോരാഡുവ ശൈനേയന പരാക്രമവന്നു നാവു നോഡിദെവു.
06078039a ഐംദ്രമസ്ത്രം ച വാര്ഷ്ണേയോ യോജയാമാസ ഭാരത।
06078039c വിജയാദ്യദനുപ്രാപ്തം മാധവേന യശസ്വിനാ।।
ഭാരത! വാര്ഷ്ണേയനു ഐംദ്രാസ്ത്രവന്നു ഹൂഡിദനു. ആ മാധവ യശസ്വിയു അദന്നു വിജയനിംദ പഡെദുകൊംഡിദ്ദനു.
06078040a തദസ്ത്രം ഭസ്മസാത്കൃത്വാ മായാം താം രാക്ഷസീം തദാ।
06078040c അലംബുസം ശരൈര്ഘോരൈരഭ്യാകിരത സര്വശഃ।
06078040e പര്വതം വാരിധാരാഭിഃ പ്രാവൃഷീവ ബലാഹകഃ।।
ആ അസ്ത്രവു രാക്ഷസീ മായെയന്നു ഭസ്മവാഗിസി, മഹാമേഘവു മളെസുരിസി പര്വതവന്നു മുച്ചിബിഡുവംതെ അലംബുസനന്നു എല്ല കഡെഗളിംദ ഘോര ശരഗളിംദ മുച്ചിബിട്ടിതു.
06078041a തത്തഥാ പീഡിതം തേന മാധവേന മഹാത്മനാ।
06078041c പ്രദുദ്രാവ ഭയാദ്രക്ഷോ ഹിത്വാ സാത്യകിമാഹവേ।।
ആഗ മഹാത്മ മാധവനിംദ പീഡിതനാഗി ഭയദിംദ ആ രാക്ഷസനു ആഹവദല്ലി സാത്യകിയന്നു ബിട്ടു പലായന മാഡിദനു.
06078042a തമജേയം രാക്ഷസേംദ്രം സംഖ്യേ മഘവതാ അപി।
06078042c ശൈനേയഃ പ്രാണദജ്ജിത്വാ യോധാനാം തവ പശ്യതാം।।
നിന്ന യോധരു നോഡുത്തിദ്ദംതെയേ യുദ്ധദല്ലി മഘവതനിഗൂ അജേയനാഗിദ്ദ ആ രാക്ഷസേംദ്രനന്നു ശൈനേയനു പ്രാണദിംദ ഗെദ്ദനു.
06078043a ന്യഹനത്താവകാംശ്ചാപി സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
06078043c നിശിതൈര്ബഹുഭിര്ബാണൈസ്തേഽദ്രവംത ഭയാര്ദിതാഃ।।
സത്യവിക്രമി സാത്യകിയു ജോരാഗി സിംഹനാദഗൈദനു മത്തു അനേക നിശിത ബാണഗളിംദ ഭയാര്ദിതരാദവരന്നു ഓഡിസിദനു.
06078044a ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദ്രുപദസ്യാത്മജോ ബലീ।
06078044c ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാരാജ തവ പുത്രം ജനേശ്വരം।
06078044e ചാദയാമാസ സമരേ ശരൈഃ സന്നതപര്വഭിഃ।।
മഹാരാജ! ജനേശ്വര! ഇദേ സമയദല്ലി ദ്രുപദാത്മജ ബലി ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു നിന്ന മഗനന്നു സമരദല്ലി സന്നതപര്വ ശരഗളിംദ ഹൊഡെയതൊഡഗിദനു.
06078045a സംചാദ്യമാനോ വിശിഖൈര്ധൃഷ്ടദ്യുമ്നേന ഭാരത।
06078045c വിവ്യഥേ ന ച രാജേംദ്ര തവ പുത്രോ ജനേശ്വരഃ।।
ഭാരത! രാജേംദ്ര! ധൃഷ്ടദ്യുമ്നന വിശിഖഗളിംദ ഗായഗൊംഡ നിന്ന പുത്ര ജനേശ്വരനു സ്വല്പവൂ വ്യഥിതനാഗലില്ല.
06078046a ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം ച സമരേ തൂര്ണം വിവ്യാധ സായകൈഃ।
06078046c ഷഷ്ട്യാ ച ത്രിംശതാ ചൈവ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്।।
അവനു സമരദല്ലി തക്ഷണവേ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനന്നു തൊംഭത്തു സായകഗളിംദ ഹൊഡെദനു. അദൊംദു അദ്ഭുതവാഗിത്തു.
06078047a തസ്യ സേനാപതിഃ ക്രുദ്ധോ ധനുശ്ചിച്ഛേദ മാരിഷ।
06078047c ഹയാംശ്ച ചതുരഃ ശീഘ്രം നിജഘാന മഹാരഥഃ।
06078047e ശരൈശ്ചൈനം സുനിശിതൈഃ ക്ഷിപ്രം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।।
മാരിഷ! ആ മഹാരഥ സേനാപതിയു ക്രുദ്ധനാഗി അവന ബില്ലന്നു കത്തരിസിദനു, ശീഘ്രവാഗി നാല്കൂ കുദുരെഗളന്നു സംഹരിസിദനു മത്തു ക്ഷിപ്രവാഗി ഏളു നിശിത ബാണഗളിംദ അവനന്നു ഹൊഡെദനു.
06078048a സ ഹതാശ്വാന്മഹാബാഹുരവപ്ലുത്യ രഥാദ്ബലീ।
06078048c പദാതിരസിമുദ്യമ്യ പ്രാദ്രവത്പാര്ഷതം പ്രതി।।
അശ്വഗളു ഹതരാഗലു മഹാബാഹു ബലിയു രഥദിംദ കെളഗെ ധുമുകി ഖഡ്ഗവന്നു എത്തി ഹിഡിദു കാല്നഡുഗെയല്ലിയേ പാര്ഷതന കഡെ ഓഡി ബംദനു.
06078049a ശകുനിസ്തം സമഭ്യേത്യ രാജഗൃദ്ധീ മഹാബലഃ।
06078049c രാജാനം സര്വലോകസ്യ രഥമാരോപയത്സ്വകം।।
ആഗ രാജനന്നു ബഹുവാഗി പ്രീതിസുത്തിദ്ദ മഹാബല ശകുനിയു ബംദു ആ സര്വലോകദ രാജനന്നു തന്ന രഥദ മേലേരിസികൊംഡനു.
06078050a തതോ നൃപം പരാജിത്യ പാര്ഷതഃ പരവീരഹാ।
06078050c ന്യഹനത്താവകം സൈന്യം വജ്രപാണിരിവാസുരം।।
ആഗ നൃപനന്നു പരാജയഗൊളിസി പരവീരഹ പാര്ഷതനു വജ്രപാണിയു അസുരരന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ നിന്നവര സേനെയന്നു സംഹരിസിദനു.
06078051a കൃതവര്മാ രണേ ഭീമം ശരൈരാര്ചന്മഹാരഥം।
06078051c പ്രച്ഛാദയാമാസ ച തം മഹാമേഘോ രവിം യഥാ।।
രണദല്ലി കൃതവര്മനു മഹാരഥ ഭീമനന്നു മഹാമേഘവു രവിയന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ ശരഗളന്നു സുരിസി മുച്ചിബിട്ടനു.
06078052a തതഃ പ്രഹസ്യ സമരേ ഭീമസേനഃ പരംതപഃ।
06078052c പ്രേഷയാമാസ സംക്രുദ്ധഃ സായകാന്കൃതവര്മണേ।।
ആഗ സമരദല്ലി പരംതപ ഭീമസേനനു നക്കു സംക്രുദ്ധനാഗി കൃതവര്മന മേലെ സായകഗളന്നു പ്രയോഗിസിദനു.
06078053a തൈരര്ദ്യമാനോഽതിരഥഃ സാത്വതഃ ശസ്ത്രകോവിദഃ।
06078053c നാകംപത മഹാരാജ ഭീമം ചാര്ചച്ചിതൈഃ ശരൈഃ।।
മഹാരാജ! അതിരഥ, ശസ്ത്രകോവിദ സാത്വതനു അവുഗളിഗെ നഡുഗദേ ഭീമനന്നു നിശിത ശരഗളിംദ ഗായഗൊളിസിദനു.
06078054a തസ്യാശ്വാംശ്ചതുരോ ഹത്വാ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
06078054c സാരഥിം പാതയാമാസ ധ്വജം ച സുപരിഷ്കൃതം।।
ഭീമസേന മഹാബലനു അവന നാല്കൂ കുദുരെഗളന്നു കൊംദു സുപരിഷ്കൃതവാഗിദ്ദ ധ്വജവന്നൂ സാരഥിയന്നൂ കെളഗുരുളിസിദനു.
06078055a ശരൈര്ബഹുവിധൈശ്ചൈനമാചിനോത്പരവീരഹാ।
06078055c ശകലീകൃതസര്വാംഗഃ ശ്വാവിദ്വത്സമദൃശ്യത।।
ആഗ പരവീരഹനു അനേക വിധദ ശരഗളിംദ അവനന്നു ഹൊഡെദനു. അവന എല്ല അംഗാംഗഗളൂ ക്ഷത-വിക്ഷതവാഗിദ്ദുദു കംഡുബംദിതു.
06078056a ഹതാശ്വാത്തു രഥാത്തൂര്ണം വൃഷകസ്യ രഥം യയൌ।
06078056c സ്യാലസ്യ തേ മഹാരാജ തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ।।
മഹാരാജ! കുദുരെഗളന്നു കളെദുകൊംഡ അവനു കൂഡലേ നിന്ന മഗനു നോഡുത്തിദ്ദംതെ നിന്ന ബാവ വൃഷകന രഥവന്നു ഹത്തിദനു.
06078057a ഭീമസേനോഽപി സംക്രുദ്ധസ്തവ സൈന്യമുപാദ്രവത്।
06078057c നിജഘാന ച സംക്രുദ്ധോ ദംഡപാണിരിവാംതകഃ।।
ഭീമസേനനൂ കൂഡ മഹാകോപദിംദ നിന്ന സൈന്യവന്നു ദംഡപാണി അംതകനംതെ സംക്രുദ്ധനാഗി സംഹരിസിദനു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ഭീഷ്മ പര്വണി ഭീഷ്മവധ പര്വണി ദ്വൈരഥേ അഷ്ഠസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ഭീഷ്മ പര്വദല്ലി ഭീഷ്മവധ പര്വദല്ലി ദ്വൈരഥ എന്നുവ എപ്പത്തെംടനേ അധ്യായവു.