pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
bhīṣma parva
bhīṣmavadha parva
adhyāya 77
sāra
bhīṣmanu duryōdhananige viśalyīkaraṇa auṣadhavannu koṭṭidudu (1-10). bhīṣmanu kaurava sēneyannu maṁḍala vyūhadalli racisidudu (11-20). pāṁḍava sēneya vajravyūha racane (21-23). dvaṁdvayuddhagaḷu (24-31). arjunaniṁda aiṁdrāstra prayōga (32-44).
06077001 saṁjaya uvāca।
06077001a athātmajaṁ tava punargāṁgēyō dhyānamāsthitaṁ।
06077001c abravīdbharataśrēṣṭhaḥ saṁpraharṣakaraṁ vacaḥ।।
saṁjayanu hēḷidanu: “āga ciṁtāmagnanāgidda ninna maganige punaḥ bharataśrēṣṭha gāṁgēyanu harṣavannuṁṭumāḍuva ī mātugaḷannāḍidanu:
06077002a ahaṁ drōṇaśca śalyaśca kr̥tavarmā ca sātvataḥ।
06077002c aśvatthāmā vikarṇaśca sōmadattō'tha saiṁdhavaḥ।।
06077003a viṁdānuviṁdāvāvaṁtyau bāhlikaḥ saha bāhlikaiḥ।
06077003c trigartarājaśca balī māgadhaśca sudurjayaḥ।।
06077004a br̥hadbalaśca kausalyaścitrasēnō viviṁśatiḥ।
06077004c rathāśca bahusāhasrāḥ śōbhamānā mahādhvajāḥ।।
06077005a dēśajāśca hayā rājansvārūḍhā hayasādibhiḥ।
06077005c gajēṁdrāśca madōdvr̥ttāḥ prabhinnakaraṭāmukhāḥ।।
06077006a padātāśca tathā śūrā nānāpraharaṇāyudhāḥ।
06077006c nānādēśasamutpannāstvadarthē yōddhumudyatāḥ।।
“rājan! nānu, drōṇa, śalya, sātvata kr̥tavarma, aśvatthāma, vikarṇa, sōmadatta, saiṁdhava, avaṁtiya viṁdānuvidaru, bāhlikaroṁdige bāhlika, balaśālī trigartarāja, sudurjaya māgadha, kausalya br̥hadbala, citrasēna, viviṁśati, mahādhvajagaḷiṁda śōbhisuva anēka sahasra rathagaḷu, kudure savārariṁda yuktavāda dēśīya kuduregaḷu, gaṁḍasthaladiṁda madōdakavannu surisuttiruva madōnmatta gajēṁdraru, nānā praharaṇāyudhagaḷannu hiḍidiruva nānādēśagaḷiṁda baṁdiruva śūra padātigaḷu - ivarellarū ninna saluvāgiyē yuddhamāḍalu siddharāgiddāre.
06077007a ētē cānyē ca bahavastvadarthē tyaktajīvitāḥ।
06077007c dēvānapi raṇē jētuṁ samarthā iti mē matiḥ।।
ivaralladē innū anya anēkaru ninagōskara jīvavannu biḍalu siddharāgiddāre. ivaru raṇadalli dēvategaḷannū gellalu samartharu eṁdu nanna abhiprāya.
06077008a avaśyaṁ tu mayā rājaṁstava vācyaṁ hitaṁ sadā।
06077008c aśakyāḥ pāṁḍavā jētuṁ dēvairapi savāsavaiḥ।
06077008e vāsudēvasahāyāśca mahēṁdrasamavikramāḥ।।
rājan! ādare nānu ninage hita vacanagaḷannu sadā hēḷuvudu avaśyaka. vāsudēvana sahāyavannu paḍediruva mattu vikramadalli mahēṁdrana samanāgiruva pāṁḍavarannu gellalu vāsavanoṁdige dēvategaḷū kūḍa aśakyaru.
06077009a sarvathāhaṁ tu rājēṁdra kariṣyē vacanaṁ tava।
06077009c pāṁḍavānvā raṇē jēṣyē māṁ vā jēṣyaṁti pāṁḍavāḥ।।
rājēṁdra! ādare sarvaprayatnadiṁdalū ninna mātannu nānu māḍuttēne. raṇadalli pāṁḍavarannu nānu gelluttēne. athavā pāṁḍavaru nannannu gelluttāre.”
06077010a ēvamuktvā dadau cāsmai viśalyakaraṇīṁ śubhāṁ।
06077010c ōṣadhīṁ vīryasaṁpannāṁ viśalyaścābhavattadā।।
hīge hēḷi avanige śubha viśalyakaraṇī auṣadhiyannu koṭṭanu. adariṁda avanu viśalyanāgi1 vīryasaṁpannanādanu.
06077011a tataḥ prabhātē vimalē svēnānīkēna vīryavān।
06077011c avyūhata svayaṁ vyūhaṁ bhīṣmō vyūhaviśāradaḥ।।
06077012a maṁḍalaṁ manujaśrēṣṭha nānāśastrasamākulaṁ।
06077012c saṁpūrṇaṁ yōdhamukhyaiśca tathā daṁtipadātibhiḥ।।
06077013a rathairanēkasāhasraiḥ samaṁtātparivāritaṁ।
06077013c aśvavr̥ṁdairmahadbhiśca r̥ṣṭitōmaradhāribhiḥ।।
manujaśrēṣṭha! vimala prabhātadalli vyūhaviśārada vīryavān bhīṣmanu tanna sēnegaḷannu tānē maṁḍala vyūhadalli racisidanu. ā vyūhavu nānāśastrasamākulavāgittu. yōdhamukhyariṁda, āne-padātigaḷiṁda, anēka sahasra rathagaḷiṁda, anēka aśvavr̥ṁdagaḷiṁda, r̥ṣṭi-tōmara dhārigaḷiṁda ellakaḍegaḷiṁdalū parivr̥tavāgi saṁpūrṇavāgittu.
06077014a nāgē nāgē rathāḥ sapta sapta cāśvā rathē rathē।
06077014c anvaśvaṁ daśa dhānuṣkā dhānuṣkē sapta carmiṇaḥ।।
āne ānegū ēḷu rathagaḷiddavu. ratha rathagaḷigū ēḷu aśvagaḷiddavu. prati aśvakkū hattu bilgārariddaru. prati bilgārarigū ēḷu kavacadhārigaḷiddaru.
06077015a ēvaṁvyūhaṁ mahārāja tava sainyaṁ mahārathaiḥ।
06077015c sthitaṁ raṇāya mahatē bhīṣmēṇa yudhi pālitaṁ।।
mahārāja! hīge mahārathara ninna mahā sainyavannu vyūhavannāgi racisi raṇadalli yuddhadalli adannu pālisalu bhīṣmanu niṁtanu.
06077016a daśāśvānāṁ sahasrāṇi daṁtināṁ ca tathaiva ca।
06077016c rathānāmayutaṁ cāpi putrāśca tava daṁśitāḥ।
06077016e citrasēnādayaḥ śūrā abhyarakṣan pitāmahaṁ।।
hattusāvira kuduregaḷu, aṣṭē saṁkhyeya ānegaḷu, hattu sāvira rathagaḷu, mattu citrasēnanē modalāda kavaca dharisida ninna makkaḷu pitāmahana rakṣaṇegiddaru.
06077017a rakṣyamāṇaśca taiḥ śūrairgōpyamānāśca tēna tē।
06077017c sannaddhāḥ samadr̥śyaṁta rājānaśca mahābalāḥ।।
ā śūrariṁda rakṣisalpaṭṭu mattu avarannu rakṣisuttā ā mahābala rājaru yuddha sannaddharādudu kāṇuttittu.
06077018a duryōdhanastu samarē daṁśitō rathamāsthitaḥ।
06077018c vyabhrājata śriyā juṣṭō yathā śakrastriviṣṭapē।।
duryōdhananādarō samaradalli kavacadhāriyāgi rathadalli kuḷitu triviṣṭaparoṁdige śakranaṁte śrīyiṁda tuṁbi beḷaguttiddanu.
06077019a tataḥ śabdō mahānāsītputrāṇāṁ tava bhārata।
06077019c rathaghōṣaśca tumulō vāditrāṇāṁ ca nisvanaḥ।।
bhārata! āga ninna putrara mahā śabdhavu kēḷibaṁditu. rathaghōṣa mattu vādyagaḷu moḷaguva tumulavāyitu.
06077020a bhīṣmēṇa dhārtarāṣṭrāṇāṁ vyūḍhaḥ pratyaṅmukhō yudhi।
06077020c maṁḍalaḥ sumahāvyūhō durbhēdyō'mitraghātināṁ।
06077020e sarvataḥ śuśubhē rājanraṇē'rīṇāṁ durāsadaḥ।।
bhīṣmaniṁda maṁḍalākāradalli racisalpaṭṭidda amitraghātī dhārtarāṣṭrara ā durbhēdya mahāsēneyu yuddakke paścimābhimukhavāgi horaṭitu. rājan! raṇadalli arigaḷige durāsadavāda ā sēneyu ellakaḍeyū suṁdaravāgi kāṇuttittu.
06077021a maṁḍalaṁ tu samālōkya vyūhaṁ paramadāruṇaṁ।
06077021c svayaṁ yudhiṣṭhirō rājā vyūhaṁ vajramathākarōt।।
paramadāruṇavāda ā maṁḍalavyūhavannu nōḍi rājā yudhiṣṭhiranu svayaṁ tānē vajravyūhavannu racisidanu.
06077022a tathā vyūḍhēṣvanīkēṣu yathāsthānamavasthitāḥ।
06077022c rathinaḥ sādinaścaiva siṁhanādamathānadan।।
hāge sainyada vyūhadalli yathāsthānagaḷalli vyavasthitarāgidda rathigaḷu mattu sādinaru siṁhanādagaidaru.
06077023a bibhitsavastatō vyūhaṁ niryayuryuddhakāṁkṣiṇaḥ।
06077023c itarētarataḥ śūrāḥ sahasainyāḥ prahāriṇaḥ।।
prahāri śūraru vyūhavannu bhēdisalu bayasi yuddhamāḍalu bayasi itarētarara sainyadoṁdige horaṭaru.
06077024a bhāradvājō yayau matsyaṁ drauṇiścāpi śikhaṁḍinaṁ।
06077024c svayaṁ duryōdhanō rājā pārṣataṁ samupādravat।।
bhāradvājanu matsyanannū, drauṇiyu śikhaṁḍiyannū, svayaṁ rājā duryōdhananu pārṣatanannū ākramaṇisidaru.
06077025a nakulaḥ sahadēvaśca rājanmadrēśamīyatuḥ।
06077025c viṁdānuviṁdāvāvaṁtyāvirāvaṁtamabhidrutau।।
rājan! nakula sahadēvaru madrēśanannu edurisidaru. avaṁtiya viṁdānuviṁdaru irāvaṁtanannu edurisidaru.
06077026a sarvē nr̥pāstu samarē dhanaṁjayamayōdhayan।
06077026c bhīmasēnō raṇē yattō hārdikyaṁ samavārayat।।
samaradalli ella nr̥parū dhanaṁjayanoḍane yuddhamāḍidaru. raṇadalli bhīmasēnanu hārdikyanannu ākramaṇisidanu.
06077027a citrasēnaṁ vikarṇaṁ ca tathā durmarṣaṇaṁ vibhō।
06077027c ārjuniḥ samarē rājaṁstava putrānayōdhayat।।
vibhō! rājan! ninna putrarāda citrasēna, vikarṇa mattu hāgeyē durmarṣaṇanannu ārjuniyu edurisi yuddhamāḍidanu.
06077028a prāgjyōtiṣaṁ mahēṣvāsaṁ haiḍiṁbō rākṣasōttamaḥ।
06077028c abhidudrāva vēgēna mattō mattamiva dvipaṁ।।
madisida āneyu madisidudannu hēgō hāge rākṣasōttama haiḍiṁbiyu prāgjyōtiṣada mahēṣvāsanannu vēgadiṁda ākramaṇisidanu.
06077029a alaṁbusastatō rājansātyakiṁ yuddhadurmadaṁ।
06077029c sasainyaṁ samarē kruddhō rākṣasaḥ samabhidravat।।
rājan! rākṣasa alaṁbusanu tanna sainyadoṁdige kruddhanāgi samaradalli yuddhadurmada sātyakiyannu edurisidanu.
06077030a bhūriśravā raṇē yattō dhr̥ṣṭakētumayōdhayat।
06077030c śrutāyuṣaṁ tu rājānaṁ dharmaputrō yudhiṣṭhiraḥ।।
raṇadalli bhūriśravanu dhr̥ṣṭakētuvoṁdige mattu śrutāyuṣanu rāja dharmaputra yudhiṣṭhiranoṁdige hōrāḍidanu.
06077031a cēkitānastu samarē kr̥pamēvānvayōdhayat।
06077031c śēṣāḥ pratiyayuryattā bhīmamēva mahārathaṁ।।
samaradalli cēkitānanu kr̥panannu edurisidanu. uḷidavaru mahāratha bhīmanannē edurisi hōrāḍidaru.
06077032a tatō rājasahasrāṇi parivavrurdhanaṁjayaṁ।
06077032c śaktitōmaranārācagadāparighapāṇayaḥ।।
āga śakti-tōmara-nārāca-gada-parighagaḷannu hiḍidu sahasrāru rājaru dhanaṁjayanannu suttuvaredaru.
06077033a arjunō'tha bhr̥śaṁ kruddhō vārṣṇēyamidamabravīt।
06077033c paśya mādhava sainyāni dhārtarāṣṭrasya saṁyugē।
06077033e vyūḍhāni vyūhaviduṣā gāṁgēyēna mahātmanā।।
āga arjunanu tuṁbā kruddhanāgi vārṣṇēyanige idannu hēḷidanu: “mādhava! saṁyugadalli vyūhaviduṣa mahātma gāṁgēyaniṁda vyūhagoṁḍiruva dhārtarāṣṭrana sainyagaḷannu nōḍu!
06077034a yuddhābhikāmān śūrāṁśca paśya mādhava daṁśitān।
06077034c trigartarājaṁ sahitaṁ bhrātr̥bhiḥ paśya kēśava।।
mādhava! kēśava! yuddha māḍalu bayasiruva kavacadhārigaḷāda śūrarannu nōḍu! sahōdararoṁdige trigartarājanannu nōḍu!
06077035a adyaitānpātayiṣyāmi paśyatastē janārdana।
06077035c ya imē māṁ yaduśrēṣṭha yōddhukāmā raṇājirē।।
janārdana! yaduśrēṣṭha! iṁdu nīnu nōḍuttiruvaṁte ī yuddhakāmigaḷannu raṇaraṁgadalli saṁharisuttēne.”
06077036a ēvamuktvā tu kauṁtēyō dhanurjyāmavamr̥jya ca।
06077036c vavarṣa śaravarṣāṇi narādhipagaṇānprati।।
hīge hēḷi kauṁtēyanu dhanussannu ṭēṁkarisi narādhipatigaṇagaḷa mēle śaravarṣagaḷannu surisidanu.
06077037a tē'pi taṁ paramēṣvāsāḥ śaravarṣairapūrayan।
06077037c taḍāgamiva dhārābhiryathā prāvr̥ṣi tōyadā।।
ā paramēṣvāsarū kūḍa mōḍagaḷu maḷeyiṁda sarōvaravannu tuṁbuvaṁte śaravarṣagaḷiṁda avanannu tuṁbidaru.
06077038a hāhākārō mahānāsīttava sainyē viśāṁ patē।
06077038c cādyamānau bhr̥śaṁ kr̥ṣṇau śarairdr̥ṣṭvā mahāraṇē।।
viśāṁpatē! āga ā ibbarū kr̥ṣṇarū mahāraṇadalli śaragaḷiṁda muccihōgidudannu nōḍi ninna sainyadalli doḍḍa hāhākāravuṁṭāyitu.
06077039a dēvā dēvarṣayaścaiva gaṁdharvāśca mahōragāḥ।
06077039c vismayaṁ paramaṁ jagmurdr̥ṣṭvā kr̥ṣṇau tathāgatau।।
hāgāda kr̥ṣṇaribbarannu nōḍi dēvategaḷū, dēvarṣigaḷū, gaṁdharvarū, mahōragarū parama vismitarādaru.
06077040a tataḥ kruddhō'rjunō rājannaiṁdramastramudīrayat।
06077040c tatrādbhutamapaśyāma vijayasya parākramaṁ।।
rājan! āga kruddhanāda arjunanu aiṁdrāstravannu prayōgisidanu. alli vijayana adbhuta parākramavannu nōḍidevu.
06077041a śastravr̥ṣṭiṁ parairmuktāṁ śaraughairyadavārayat।
06077041c na ca tatrāpyanirbhinnaḥ kaścidāsīdviśāṁ patē।।
viśāṁpatē! adu śatrugaḷu biṭṭa śaravr̥ṣṭiyannū śaraguṁpugaḷannū nirasanagoḷisitalladē adariṁda gāyagoḷḷadē idda yārū alliralilla.
06077042a tēṣāṁ rājasahasrāṇāṁ hayānāṁ daṁtināṁ tathā।
06077042c dvābhyāṁ tribhiḥ śaraiścānyānpārthō vivyādha māriṣa।।
māriṣa! pārthanu avara sahasrāru rājaru, kuduregaḷu mattu ānegaḷannu mattu anyarannu eraḍeraru athavā mūru mūru śaragaḷiṁda hoḍedanu.
06077043a tē hanyamānāḥ pārthēna bhīṣmaṁ śāṁtanavaṁ yayuḥ।
06077043c agādhē majjamānānāṁ bhīṣmastrātābhavattadā।।
pārthaniṁda pīḍisalpaṭṭa avaru bhīṣma śāṁtanavanallige hōdaru. agādha āḷadalli muḷuguttidda avarige āga bhīṣmanē trātanāgiddanu.
06077044a āpatadbhistu taistatra prabhagnaṁ tāvakaṁ balaṁ।
06077044c saṁcukṣubhē mahārāja vātairiva mahārṇavaḥ।।
mahārāja! bhirugāḷiyiṁda mahāsāgaravu allōlakallōlavāguvaṁte ninna sēneyu alli avariṁda pīḍitavāgi bhagnavāyitu.”
samāpti
iti śrī mahābhāratē bhīṣma parvaṇi bhīṣmavadha parvaṇi saptamayuddhadivasē saptasaptatitamō'dhyāyaḥ।।
idu śrī mahābhāratadalli bhīṣma parvadalli bhīṣmavadha parvadalli saptamayuddhadivasa ennuva eppattēḷanē adhyāyavu.
-
aṁgāṁgagaḷige cuccikoṁḍidda bāṇagaḷu sulabhavāgi horabiddavu mattu vēdaneyu horaṭuhōdavu. ↩︎