074 സംകുലയുദ്ധഃ

പ്രവേശ

।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।

ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത

ശ്രീ മഹാഭാരത

ഭീഷ്മ പര്വ

ഭീഷ്മവധ പര്വ

അധ്യായ 74

സാര

സംകുല യുദ്ധ (1-36).

06074001 സംജയ ഉവാച।
06074001a തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ മോഹാത്പ്രത്യാഗതസ്തദാ।
06074001c ശരവര്ഷൈഃ പുനര്ഭീമം പ്രത്യവാരയദച്യുതം।।

സംജയനു ഹേളിദനു: “ആഗ രാജാ ദുര്യോധനനു മൂര്ഛെയിംദ എച്ചെത്തു പുനഃ അച്യുത ഭീമനന്നു ശരവര്ഷഗളിംദ ആക്രമണിസിദനു.

06074002a ഏകീഭൂതാഃ പുനശ്ചൈവ തവ പുത്രാ മഹാരഥാഃ।
06074002c സമേത്യ സമരേ ഭീമം യോധയാമാസുരുദ്യതാഃ।।

പുനഃ നിന്ന മഹാരഥ പുത്രരു ഒംദാഗി സേരി സമരദല്ലി ഭീമനൊംദിഗെ യുദ്ധമാഡതൊഡഗിദരു.

06074003a ഭീമസേനോഽപി സമരേ സംപ്രാപ്യ സ്വരഥം പുനഃ।
06074003c സമാരുഹ്യ മഹാബാഹുര്യയൌ യേന തവാത്മജഃ।।

മഹാബാഹു ഭീമസേനനൂ കൂഡ സമരദല്ലി പുനഃ തന്ന രഥവന്നു പഡെദു അദന്നേരി നിന്ന മക്കളന്നു എദുരിസിദനു.

06074004a പ്രഗൃഹ്യ ച മഹാവേഗം പരാസുകരണം ദൃഢം।
06074004c ചിത്രം ശരാസനം സംഖ്യേ ശരൈര്വിവ്യാധ തേ സുതാന്।।

മഹാവേഗവുള്ള ബംഗാരദിംദ അലംകരിസല്പട്ട ദൃഢവാദ ബണ്ണദ ബില്ലന്നു ഹിഡിദു രണദല്ലി നിന്ന മക്കളന്നു ശരഗളിംദ ഹൊഡെദനു.

06074005a തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഭീമസേനം മഹാബലം।
06074005c നാരാചേന സുതീക്ഷ്ണേന ഭൃശം മര്മണ്യതാഡയത്।।

ആഗ രാജാ ദുര്യോധനനു മഹാബല ഭീമസേനനന്നു തീക്ഷ്ണ നാരാചഗളിംദ മര്മഗളിഗെ ചെന്നാഗി ഹൊഡെദനു.

06074006a സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസസ്തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
06074006c ക്രോധസംരക്തനയനോ വേഗേനോത്ക്ഷിപ്യ കാര്മുകം।।
06074007a ദുര്യോധനം ത്രിഭിര്ബാണൈര്ബാഹ്വോരുരസി ചാര്പയത്।
06074007c സ തഥാഭിഹതോ രാജാ നാചലദ്ഗിരിരാഡിവ।।

നിന്ന മഗനിംദ അതിയാഗി പെട്ടുതിംദ ആ മഹേഷ്വാസനു ക്രോധദിംദ കണ്ണുഗളന്നു കെംപുമാഡികൊംഡു വേഗദിംദ ധനുസ്സന്നു എത്തി ദുര്യോധനനന്നു മൂരുബാണഗളിംദ അവന ബാഹുഗളിഗൂ എദെഗൂ ഹൊഡെദനു. അവനിംദ പെട്ടുതിംദരൂ രാജനു അലുഗാഡദേ പര്വതദംതിദ്ദനു.

06074008a തൌ ദൃഷ്ട്വാ സമരേ ക്രുദ്ധൌ വിനിഘ്നംതൌ പരസ്പരം।
06074008c ദുര്യോധനാനുജാഃ സര്വേ ശൂരാഃ സംത്യക്തജീവിതാഃ।।
06074009a സംസ്മൃത്യ മംത്രിതം പൂര്വം നിഗ്രഹേ ഭീമകര്മണഃ।
06074009c നിശ്ചയം മനസാ കൃത്വാ നിഗ്രഹീതും പ്രചക്രമുഃ।।

സമരദല്ലി ക്രുദ്ധരാഗി പരസ്പരരന്നു ഹൊഡെയുത്തിദ്ദ അവരിബ്ബരന്നു നോഡി ജീവവന്നേ തൊരെയലു സിദ്ധരാഗിദ്ദ ദുര്യോധനന ശൂര തമ്മംദിരെല്ലരൂ ഭീമനന്നു ഹിഡിയുവ തമ്മ ഹിംദിന ഉപായദംതെ മനസ്സു മാഡി അവനന്നു സെരെഹിഡിയലു പ്രയത്നിസിദരു.

06074010a താനാപതത ഏവാജൌ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
06074010c പ്രത്യുദ്യയൌ മഹാരാജ ഗജഃ പ്രതിഗജാനിവ।।

മഹാരാജ! അവരു അവന മേലെ എരഗലു മഹാബല ഭീമസേനനു എദുരാളി ആനെയന്നു ഇന്നൊംദു ആനെയു ഹേഗോ ഹാഗെ എദുരിസി യുദ്ധ മാഡിദനു.

06074011a ഭൃശം ക്രുദ്ധശ്ച തേജസ്വീ നാരാചേന സമര്പയത്।
06074011c ചിത്രസേനം മഹാരാജ തവ പുത്രം മഹായശാഃ।।

തുംബാ ക്രുദ്ധനാദ ആ തേജസ്വിയു മഹായശസ്വി നിന്ന മഗ ചിത്രസേനനന്നു നാരാചഗളിംദ ഹൊഡെദനു.

06074012a തഥേതരാംസ്തവ സുതാംസ്താഡയാമാസ ഭാരത।
06074012c ശരൈര്ബഹുവിധൈഃ സംഖ്യേ രുക്മപുംഖൈഃ സുവേഗിതൈഃ।।

ഭാരത! ഹാഗെയേ നിന്ന ഇതര മക്കളന്നൂ വേഗവുള്ള അനേക വിധദ രുക്മപുംഖ ശരഗളിംദ ഹൊഡെദനു.

06074013a തതഃ സംസ്ഥാപ്യ സമരേ സ്വാന്യനീകാനി സര്വശഃ।
06074013c അഭിമന്യുപ്രഭൃതയസ്തേ ദ്വാദശ മഹാരഥാഃ।।
06074014a പ്രേഷിതാ ധര്മരാജേന ഭീമസേനപദാനുഗാഃ।
06074014c പ്രത്യുദ്യയുര്മഹാരാജ തവ പുത്രാന്മഹാബലാന്।।

മഹാരാജ! ആഗ ഭീമസേനനന്നു അനുസരിസി ഹോഗബേകെംദു ധര്മരാജനു അഭിമന്യുവിന നായകത്വദല്ലി കളുഹിസിദ്ദ ഹന്നെരഡു മഹാരഥരു തമ്മ എല്ല സേനെഗളൊംദിഗെ ബംദു നിന്ന മഹാബല പുത്രരന്നു എദുരിസി യുദ്ധമാഡിദരു.

06074015a ദൃഷ്ട്വാ രഥസ്ഥാംസ്താം ശൂരാന്സൂര്യാഗ്നിസമതേജസഃ।
06074015c സര്വാനേവ മഹേഷ്വാസാമ്ഭ്രാജമാനാം ശ്രിയാ വൃതാന്।।
06074016a മഹാഹവേ ദീപ്യമാനാന്സുവര്ണകവചോജ്ജ്വലാന്।
06074016c തത്യജുഃ സമരേ ഭീമം തവ പുത്രാ മഹാബലാഃ।।

ആ ശൂരര സൂര്യാഗ്നിസമതേജസ്സിന രഥഗളന്നൂ, ശ്രീയിംദ ആവൃതരാഗി ബെളഗുത്തിരുവ മത്തു മഹാഹവദല്ലി സുവര്ണകവചഗള ബെളകിനിംദ ബെളഗുത്തിരുവ ആ മഹേഷ്വാസരന്നൂ നോഡി നിന്ന മഹാബല പുത്രരു സമരദല്ലി അവനന്നു ത്യജിസിദരു.

06074017a താന്നാമൃഷ്യത കൌംതേയോ ജീവമാനാ ഗതാ ഇതി।
06074017c അന്വീയ ച പുനഃ സര്വാംസ്തവ പുത്രാനപീഡയത്।।

അവരു ജീവസഹിതരാഗി ഹൊരടുഹോദുദന്നു കൌംതേയനു സഹിസലില്ല. അവരന്നു ബെന്നട്ടിഹോഗി നിന്ന പുത്രരന്നു പുനഃ പീഡിസിദനു.

06074018a അഥാഭിമന്യും സമരേ ഭീമസേനേന സംഗതം।
06074018c പാര്ഷതേന ച സംപ്രേക്ഷ്യ തവ സൈന്യേ മഹാരഥാഃ।।
06074019a ദുര്യോധനപ്രഭൃതയഃ പ്രഗൃഹീതശരാസനാഃ।
06074019c ഭൃശമശ്വൈഃ പ്രജവിതൈഃ പ്രയയുര്യത്ര തേ രഥാഃ।।

ആഗ സമരദല്ലി ഭീമസേന മത്തു പാര്ഷതരൊഡനെ അഭിമന്യുവു ഇരുവുദന്നു നോഡി നിന്ന സേനെയല്ലിദ്ദ ദുര്യോധനനേ മൊദലാദ മഹാരഥരു ധന്നുസ്സുഗളന്നു ഹിഡിദു ഉത്തമ അശ്വഗളിംദ എളെയല്പട്ട രഥഗളല്ലി അവരിരുവല്ലിഗെ ധാവിസിദരു.

06074020a അപരാഹ്ണേ തതോ രാജന്പ്രാവര്തത മഹാന്രണഃ।
06074020c താവകാനാം ച ബലിനാം പരേഷാം ചൈവ ഭാരത।।

രാജന്! ഭാരത! ആഗ അപരാഹ്ണദല്ലി നിന്നവര മത്തു ബലശാലി ശത്രുഗള നഡുവെ മഹാ രണവായിതു.

06074021a അഭിമന്യുര്വികര്ണസ്യ ഹയാന് ഹത്വാ മഹാജവാന്।
06074021c അഥൈനം പംചവിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം സമാചിനോത്।।

അഭിമന്യുവു വികര്ണന മഹാവേഗദ കുദുരെഗളന്നു കൊംദു ഇപ്പത്തൈദു ക്ഷുദ്രകഗളിംദ അവനന്നു ഹൊഡെദനു.

06074022a ഹതാശ്വം രഥമുത്സൃജ്യ വികര്ണസ്തു മഹാരഥഃ।
06074022c ആരുരോഹ രഥം രാജംശ്ചിത്രസേനസ്യ ഭാസ്വരം।।

രാജന്! അശ്വവു ഹതവാഗലു മഹാരഥ വികര്ണനു ചിത്രസേനന ഹൊളെയുവ രഥവന്നു ഏരിദനു.

06074023a സ്ഥിതാവേകരഥേ തൌ തു ഭ്രാതരൌ കുരുവര്ധനൌ।
06074023c ആര്ജുനിഃ ശരജാലേന ചാദയാമാസ ഭാരത।।

ഭാരത! ഒംദേ രഥദല്ലി നിംതിദ്ദ ആ ഇബ്ബരു കുരുവര്ധന സഹോദരരന്നു ആര്ജുനിയു ശരജാലഗളിംദ മുച്ചിദനു.

06074024a ദുര്ജയോഽഥ വികര്ണശ്ച കാര്ഷ്ണിം പംചഭിരായസൈഃ।
06074024c വിവ്യധാതേ ന ചാകംപത്കാര്ഷ്ണിര്മേരുരിവാചലഃ।।

ആഗ ദുര്ജയ മത്തു വികര്ണരു കാര്ഷ്ണിയന്നു ഐദു ആയസഗളിംദ ഹൊഡെദരൂ കാര്ഷ്ണിയു മേരുവിനംതെ അലുഗാഡദേ അചലവാഗിദ്ദനു.

06074025a ദുഃശാസനസ്തു സമരേ കേകയാന്പംച മാരിഷ।
06074025c യോധയാമാസ രാജേംദ്ര തദദ്ഭുതമിവാഭവത്।।

മാരിഷ! രാജേംദ്ര! ദുഃശാസനനാദരോ സമരദല്ലി ഐവരു കേകയരൊംദിഗെ യുദ്ധമാഡതൊഡഗിദനു. അദു അദ്ഭുതവാഗിത്തു.

06074026a ദ്രൌപദേയാ രണേ ക്രുദ്ധാ ദുര്യോധനമവാരയന്।
06074026c ഏകൈകസ്ത്രിഭിരാനര്ചത്പുത്രം തവ വിശാം പതേ।।

വിശാംപതേ! ദ്രൌപദേയരു രണദല്ലി ക്രുദ്ധരാഗി നിന്ന മഗ ദുര്യോധനനന്നു സുത്തുവരെദു ഒബ്ബൊബ്ബരൂ മൂരു ബാണഗളിംദ ഹൊഡെദരു.

06074027a പുത്രോഽപി തവ ദുര്ധര്ഷോ ദ്രൌപദ്യാസ്തനയാന്രണേ।
06074027c സായകൈര്നിശിതൈ രാജന്നാജഘാന പൃഥക്പൃഥക്।।

രാജന്! നിന്ന മഗ ദുര്ധര്ഷനൂ കൂഡ രണദല്ലി ദ്രൌപദേയരന്നു പ്രത്യേക പ്രത്യേകവാഗി നിശിത സായകഗളിംദ ഹൊഡെദനു.

06074028a തൈശ്ചാപി വിദ്ധഃ ശുശുഭേ രുധിരേണ സമുക്ഷിതഃ।
06074028c ഗിരിപ്രസ്രവണൈര്യദ്വദ്ഗിരിര്ധാതുവിമിശ്രിതൈഃ।।

അവരിംദലൂ പെട്ടുതിംദ അവനു രക്തദിംദ തോയ്ദു ഗൈരികാദി ധാതുഗള സമ്മിശ്രണഗളിംദ കൂഡിദ ഝരിഗളിരുവ ഗിരിയംതെ ശോഭിസിദനു.

06074029a ഭീഷ്മോഽപി സമരേ രാജന്പാംഡവാനാമനീകിനീം।
06074029c കാലയാമാസ ബലവാന്പാലഃ പശുഗണാനിവ।।

രാജന്! ഭീഷ്മനൂ കൂഡ സമരദല്ലി ഗോപാലകനു ഹസുഗളന്നു തരുബുവംതെ പാംഡവര സേനെയന്നു തഡെദിദ്ദനു.

06074030a തതോ ഗാംഡീവനിര്ഘോഷഃ പ്രാദുരാസീദ്വിശാം പതേ।
06074030c ദക്ഷിണേന വരൂഥിന്യാഃ പാര്ഥസ്യാരീന്വിനിഘ്നതഃ।।

ആഗ വിശാംപതേ! രണഭൂമിയ ദക്ഷിണഭാഗദിംദ സേനെഗളന്നു സംഹരിസുത്തിദ്ദ പാര്ഥന ഗാംഡീവ നിര്ഘോഷവു കേളിബംദിതു.

06074031a ഉത്തസ്ഥുഃ സമരേ തത്ര കബംധാനി സമംതതഃ।
06074031c കുരൂണാം ചാപി സൈന്യേഷു പാംഡവാനാം ച ഭാരത।।

ഭാരത! അല്ലി സമരദല്ലി കുരുഗള മത്തു പാംഡവര സേനെഗളല്ലി എല്ല കഡെ സംഹൃതരാദവര മുംഡഗളു എദ്ദു നിംതിദ്ദവു.

06074032a ശോണിതോദം രഥാവര്തം ഗജദ്വീപം ഹയോര്മിണം।
06074032c രഥനൌഭിര്നരവ്യാഘ്രാഃ പ്രതേരുഃ സൈന്യസാഗരം।।

സൈന്യവെംബ സാഗരദല്ലി രക്തവേ നീരാഗിത്തു. ബാണഗളു സുളിയാഗിദ്ദവു. ആനെഗളു ദ്വീപഗളംതിദ്ദവു. കുദുരെഗളു അലെഗളാഗിദ്ദവു. രഥഗളു നരവ്യാഘ്രരു ദാടലു ബളസിദ നൌകെഗളംതിദ്ദവു.

06074033a ചിന്നഹസ്താ വികവചാ വിദേഹാശ്ച നരോത്തമാഃ।
06074033c പതിതാസ്തത്ര ദൃശ്യംതേ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।।

അല്ലി കൈഗളു കത്തരിസിദ, കവചഗളില്ലദ, ദേഹവേ ഇല്ലദ നൂരാരു സാവിരാരു നരോത്തമരു അല്ലി ബിദ്ദിരുവുദു കാണുത്തിത്തു.

06074034a നിഹതൈര്മത്തമാതംഗൈഃ ശോണിതൌഘപരിപ്ലുതൈഃ।
06074034c ഭൂര്ഭാതി ഭരതശ്രേഷ്ഠ പര്വതൈരാചിതാ യഥാ।।

ഭാരത! രക്തദിംദ തോയിസല്പട്ടു നിഹതവാദ മത്ത മാതംഗഗളു നെലദ മേലെ പര്വതഗളംതെ തോരുത്തിദ്ദവു.

06074035a തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ തവ തേഷാം ച ഭാരത।
06074035c ന തത്രാസീത്പുമാന്കശ്ചിദ്യോ യോദ്ധും നാഭികാംക്ഷതി।।

ഭാരത! അംതഹ അല്ലിയൂ നാവു ഒംദു പരമാദ്ഭുതവന്നു കംഡെവു. നിന്നവരല്ലിയാഗലീ അവരല്ലിയാഗലീ യുദ്ധവു ബേഡവെംദു ഹേളുവവരു യാരൂ ഇരലില്ല.

06074036a ഏവം യുയുധിരേ വീരാഃ പ്രാര്ഥയാനാ മഹദ്യശഃ।
06074036c താവകാഃ പാംഡവൈഃ സാര്ധം കാംക്ഷമാണാ ജയം യുധി।।

ഹീഗെ മഹായശസ്സന്നു ബയസുത്താ നിന്ന വീരരു യുദ്ധദല്ലി ജയവന്നേ ബയസി പാംഡവരൊംദിഗെ യുദ്ധമാഡിദരു.”

സമാപ്തി

ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ഭീഷ്മ പര്വണി ഭീഷ്മവധ പര്വണി സംകുലയുദ്ധേ ചതുഃസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ഭീഷ്മ പര്വദല്ലി ഭീഷ്മവധ പര്വദല്ലി സംകുലയുദ്ധ എന്നുവ എപ്പത്നാല്കനേ അധ്യായവു.