പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ഭീഷ്മ പര്വ
ഭീഷ്മവധ പര്വ
അധ്യായ 73
സാര
കുരുസേനെയന്നു നാശപഡിസുത്താ പദാതിയാഗിയേ സേനാമധ്യവന്നു സേരിദ്ദ ഭീമസേനനന്നു ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു ഹിംബാലിസി ഹോഗി തന്ന രഥദ മേലേരിസികൊംഡിദുദു (1-38). ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു പ്രമോഹാസ്ത്രദിംദ തന്നൊഡനെ യുദ്ധമാഡുത്തിദ്ദ ധാര്തരാഷ്ട്രരന്നു മൂര്ഛെഗൊളിസിദുദു (39-43). ദ്രോണപരാക്രമ (44-71).
06073001 സംജയ ഉവാച।
06073001a ആത്മദോഷാത്ത്വയാ രാജന്പ്രാപ്തം വ്യസനമീദൃശം।
06073001c ന ഹി ദുര്യോധനസ്താനി പശ്യതേ ഭരതര്ഷഭ।
06073001e യാനി ത്വം ദൃഷ്ടവാന്രാജന്ധര്മസംകരകാരിതേ।।
സംജയനു ഹേളിദനു: “രാജന്! നിന്നദേ ദോഷദിംദ ഈ തരഹദ വ്യസനവു നിനഗെ ബംദൊദഗിദെ. ഭരതര്ഷഭ! രാജന്! അധര്മദല്ലി മാഡിദവുഗളന്നു നീനു തിളിദുകൊംഡിദ്ദീയെ. ആദരെ അവുഗളു ദുര്യോധനനിഗെ കാണുത്തില്ല.
06073002a തവ ദോഷാത്പുരാ വൃത്തം ദ്യൂതമേതദ്വിശാം പതേ।
06073002c തവ ദോഷേണ യുദ്ധം ച പ്രവൃത്തം സഹ പാംഡവൈഃ।
06073002e ത്വമേവാദ്യ ഫലം ഭുംക്ഷ്വ കൃത്വാ കില്ബിഷമാത്മനാ।।
വിശാംപതേ! ഹിംദെ നിന്ന ദോഷദിംദലേ ആ ദ്യൂതവു നഡെയിതു. മത്തു നിന്ന ഈ ദോഷദിംദലേ പാംഡവരൊംദിഗെ യുദ്ധവൂ പ്രാരംഭവായിതു. നീനു സ്വയം തപ്പു മാഡി, ഇംദു അദര ഫലവന്നു ഭോഗിസുത്തിദ്ദീയെ.
06073003a ആത്മനാ ഹി കൃതം കര്മ ആത്മനൈവോപഭുജ്യതേ।
06073003c ഇഹ വാ പ്രേത്യ വാ രാജംസ്ത്വയാ പ്രാപ്തം യഥാതഥം।।
രാജന്! ഇഹലോകദല്ലിയാഗലീ പരലോകദല്ലിയാഗലീ താനു മാഡിദ കര്മഗള ഫലവന്നു താനേ അനുഭവിസബേകാഗുത്തദെ. അദരംതെ നിനഗൂ കൂഡ തക്ക ഫലവേ പ്രാപ്തവാഗിദെ.
06073004a തസ്മാദ്രാജന്സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ പ്രാപ്യേദം വ്യസനം മഹത്।
06073004c ശൃണു യുദ്ധം യഥാവൃത്തം ശംസതോ മമ മാരിഷ।।
ആദുദരിംദ മാരിഷ! രാജന്! സ്ഥിരവാഗിദ്ദുകൊംഡു ഈ മഹാ വ്യസനവന്നു സൈരിസികോ. നഡെദംതെ നാനു ഹേളുവ യുദ്ധദ കുരിതു കേളു.
06073005a ഭീമസേനസ്തു നിശിതൈര്ബാണൈര്ഭിത്ത്വാ മഹാചമൂം।
06073005c ആസസാദ തതോ വീരഃ സര്വാന്ദുര്യോധനാനുജാന്।।
ഭീമസേനനാദരോ നിശിതബാണഗളിംദ മഹാചമുവന്നു ഭേദിസി നംതര ആ വീരനു ദുര്യോധനന അനുജരെല്ലരന്നൂ എദുരിസിദനു.
06073006a ദുഃശാസനം ദുര്വിഷഹം ദുഃസ്സഹം ദുര്മദം ജയം।
06073006c ജയത്സേനം വികര്ണം ച ചിത്രസേനം സുദര്ശനം।।
06073007a ചാരുചിത്രം സുവര്മാണം ദുഷ്കര്ണം കര്ണമേവ ച।
06073007c ഏതാനന്യാംശ്ച സുബഹൂന്സമീപസ്ഥാന്മഹാരഥാന്।।
06073008a ധാര്തരാഷ്ട്രാന്സുസംക്രുദ്ധാന്ദൃഷ്ട്വാ ഭീമോ മഹാബലഃ।
06073008c ഭീഷ്മേണ സമരേ ഗുപ്താം പ്രവിവേശ മഹാചമൂം।।
സമരദല്ലി ഭീഷ്മനിംദ രക്ഷിസല്പട്ടിദ്ദ സമീപദല്ലിദ്ദ ദുഃശാസന, ദുര്വിഷഹ, ദുഃസ്സഹ, ദുര്മദ, ജയ, ജയത്സേന, വികര്ണ, ചിത്രസേന, സുദര്ശന, ചാരുചിത്ര, സുവര്മ, ദുഷ്കര്ണ, കര്ണ മൊദലാദ അനേക സംക്രുദ്ധ മഹാരഥ ധാര്തരാഷ്ട്രരന്നു നോഡി മഹാബല ഭീമനു മഹാചമുവന്നു പ്രവേശിസിദനു.
06073009a അഥാഹ്വയംത തേഽന്യോന്യമയം പ്രാപ്തോ വൃകോദരഃ।
06073009c ജീവഗ്രാഹം നിഗൃഹ്ണീമോ വയമേനം നരാധിപാഃ।।
ഹാഗെ നുഗ്ഗി ബരുത്തിരുവ വൃകോദരനന്നു സമീപിസി നമ്മ നരാധിപരു അന്യോന്യരല്ലി “ഇവനന്നു ജീവസഹിതവാഗിയേ സെരെഹിഡിയോണ!” എംദു മാതനാഡികൊംഡരു.
06073010a സ തൈഃ പരിവൃതഃ പാര്ഥോ ഭ്രാതൃഭിഃ കൃതനിശ്ചയൈഃ।
06073010c പ്രജാസംഹരണേ സൂര്യഃ ക്രൂരൈരിവ മഹാഗ്രഹൈഃ।।
ഹീഗെ നിശ്ചയമാഡികൊംഡ സഹോദരരു പ്രജാസംഹരണ കാലദല്ലി ക്രൂര മഹാഗ്രഹഗളു സൂര്യനന്നു സുത്തുവരെയുവംതെ പാര്ഥനന്നു സുത്തുവരെദരു.
06073011a സംപ്രാപ്യ മധ്യം വ്യൂഹസ്യ ന ഭീഃ പാംഡവമാവിശത്।
06073011c യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ മഹേംദ്രഃ പ്രാപ്യ ദാനവാന്।।
ദേവാസുരര യുദ്ധദല്ലി ദാനവരന്നു തലുപിദ മഹേംദ്രനിഗെ ഹേഗെ ഭീതിയുംടാഗലില്ലവോ ഹാഗെ വ്യൂഹദ മധ്യവന്നു പ്രവേശിസിദ പാംഡവനിഗെ ഭയവെംബുദേ ആഗലില്ല.
06073012a തതഃ ശതസഹസ്രാണി രഥിനാം സര്വശഃ പ്രഭോ।
06073012c ചാദയാനം ശരൈര്ഘോരൈസ്തമേകമനുവവ്രിരേ।।
ആഗ പ്രഭോ! നൂരാരു സഹസ്രാരു രഥിഗളു എല്ല കഡെഗളിംദലൂ ഘോര ശരഗളന്നു സുരിസുത്താ ഏകാംഗിയാഗിദ്ദ അവനന്നു ആക്രമിസിദരു.
06073013a സ തേഷാം പ്രവരാന്യോധാന് ഹസ്ത്യശ്വരഥസാദിനഃ।
06073013c ജഘാന സമരേ ശൂരോ ധാര്തരാഷ്ട്രാനചിംതയന്।।
ആദരെ സമരദല്ലി ആ ശൂരനു ധാര്തരാഷ്ട്രരന്നു ഗമനക്കെ തെഗെദുകൊള്ളദേ നിന്ന പക്ഷദ ശ്രേഷ്ഠ യോധരന്നൂ, രഥ-അശ്വ-ആനെ-പദാതിഗള സേനെഗളന്നൂ അപാര സംഖ്യെഗളല്ലി സംഹരിസിദനു.
06073014a തേഷാം വ്യവസിതം ജ്ഞാത്വാ ഭീമസേനോ ജിഘൃക്ഷതാം।
06073014c സമസ്താനാം വധേ രാജന്മതിം ചക്രേ മഹാമനാഃ।।
രാജന്! അവരു തന്നന്നു സെരെഹിഡിയലു വ്യവസ്ഥിതരാഗിദ്ദാരെംദു തിളിദ ഭീമസേനനു മഹാമനസ്കരാദ അവരെല്ലരന്നൂ വധിസലു മനസ്സു മാഡിദനു.
06073015a തതോ രഥം സമുത്സൃജ്യ ഗദാമാദായ പാംഡവഃ।
06073015c ജഘാന ധാര്തരാഷ്ട്രാണാം തം ബലൌഘമഹാര്ണവം।।
ആഗ പാംഡവനു ഗദെയന്നു ഹിഡിദു രഥദിംദിളിദു മഹാസാഗരദംതിദ്ദ ധാര്തരാഷ്ട്രര ആ സേനെയന്നു ധ്വംസമാഡിദനു.
06073016a ഭീമസേനേ പ്രവിഷ്ടേ തു ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോഽപി പാര്ഷതഃ।
06073016c ദ്രോണമുത്സൃജ്യ തരസാ പ്രയയൌ യത്ര സൌബലഃ।।
ഭീമസേനനു സേനെയന്നു പ്രവേശിസിദ നംതര പാര്ഷത ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു ദ്രോണനൊഡനെ യുദ്ധമാഡുവുദന്നു ബിട്ടു സൌബലനിദ്ദല്ലിഗെ അവസരദിംദ ബംദനു.
06073017a വിദാര്യ മഹതീം സേനാം താവകാനാം നരര്ഷഭഃ।
06073017c ആസസാദ രഥം ശൂന്യം ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ।।
നരര്ഷഭ! നിന്ന മഹാസേനെയന്നു സീളികൊംഡു ബംദ അവനു സംയുഗദല്ലി ഭീമസേനന ഖാലി രഥവന്നു നോഡിദനു.
06073018a ദൃഷ്ട്വാ വിശോകം സമരേ ഭീമസേനസ്യ സാരഥിം।
06073018c ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാരാജ ദുര്മനാ ഗതചേതനഃ।।
സമരദല്ലി ഭീമസേനന സാരഥി വിശോകനൊബ്ബനന്നേ നോഡി മഹാരാജ! ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു ദുഃഖിതനൂ ബുദ്ധിഗെട്ടവനൂ ആദനു.
06073019a അപൃച്ഛദ്ബാഷ്പസംരുദ്ധോ നിസ്വനാം വാചമീരയന്।
06073019c മമ പ്രാണൈഃ പ്രിയതമഃ ക്വ ഭീമ ഇതി ദുഃഖിതഃ।।
സുദീര്ഘവാഗി നിട്ടുസിരുബിഡുത്താ കണ്ണീരു തുംബിദവനാഗി ഗദ്ഗദ സ്വരദല്ലി “നന്ന പ്രാണഗളിഗിംതലൂ പ്രിയതമനാദ ഭീമനെല്ലി?” എംദു ദുഃഖിതനാഗി കേളിദനു.
06073020a വിശോകസ്തമുവാചേദം ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം കൃതാംജലിഃ।
06073020c സംസ്ഥാപ്യ മാമിഹ ബലീ പാംഡവേയഃ പ്രതാപവാന്।।
06073021a പ്രവിഷ്ടോ ധാര്തരാഷ്ട്രാണാമേതദ്ബലമഹാര്ണവം।
06073021c മാമുക്ത്വാ പുരുഷവ്യാഘ്ര പ്രീതിയുക്തമിദം വചഃ।।
ആഗ വിശോകനു ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനിഗെ കൈമുഗിദു ഹേളിദനു: “നന്നന്നു ഇല്ലിരിസി പ്രതാപവാന് ബലശാലി പാംഡവേയനു മഹാസാഗരദംതിരുവ ധാര്തരാഷ്ട്രര ഈ സേനെയന്നു പ്രവേശിസിദനു. പുരുഷവ്യാഘ്ര! അവനു നനഗെ ഈ പ്രീതിയുക്തവാദ മാതുഗളന്നാഡിദനു:
06073022a പ്രതിപാലയ മാം സൂത നിയംശാശ്വാന്മുഹൂര്തകം।
06073022c യാവദേതാന്നിഹന്മ്യാശു യ ഇമേ മദ്വധോദ്യതാഃ।।
“സൂത! നീനു മുഹൂര്തകാല ഈ അശ്വഗളന്നു തഡെഹിഡിദുകൊംഡു പ്രതിപാലിസു. നന്നന്നു വധിസലു ഉദ്യുക്തരാഗിരുവ ഇവരന്നു ഈഗലേ സംഹരിസി ബംദുബിഡുത്തേനെ.”
06073023a തതോ ദൃഷ്ട്വാ ഗദാഹസ്തം പ്രധാവംതം മഹാബലം।
06073023c സര്വേഷാമേവ സൈന്യാനാം സംഘര്ഷഃ സമജായത।।
06073024a തസ്മിംസ്തു തുമുലേ യുദ്ധേ വര്തമാനേ ഭയാനകേ।
06073024c ഭിത്ത്വാ രാജന്മഹാവ്യൂഹം പ്രവിവേശ സഖാ തവ।।
ആഗ ഗദെയന്നു ഹിഡിദു ഓഡി ബരുത്തിരുവ മഹാബലനന്നു നോഡി എല്ലര സേനെഗളൊംദിഗെ സംഘര്ഷവുംടായിതു. രാജന്! ഭയാനകവാദ തുമുല യുദ്ധവു നഡെയുത്തിരലു നിന്ന സഖനു മഹാവ്യൂഹവന്നു ഭേദിസി പ്രവേശിസിദനു.”
06073025a വിശോകസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോഽപി പാര്ഷതഃ।
06073025c പ്രത്യുവാച തതഃ സൂതം രണമധ്യേ മഹാബലഃ।।
വിശോകന മാതന്നു കേളി മഹാബല പാര്ഷത ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു രണമധ്യദല്ലി സൂതനിഗെ ഹേളിദനു:
06073026a ന ഹി മേ വിദ്യതേ സൂത ജീവിതേഽദ്യ പ്രയോജനം।
06073026c ഭീമസേനം രണേ ഹിത്വാ സ്നേഹമുത്സൃജ്യ പാംഡവൈഃ।।
“സൂത! രണദല്ലി ഭീമസേനനന്നു ബിട്ടു പാംഡവര സ്നേഹവന്നൂ കളെദുകൊംഡു ജീവിസിരുവുദരല്ലി പ്രയോജനവില്ല.
06073027a യദി യാമി വിനാ ഭീമം കിം മാം ക്ഷത്രം വദിഷ്യതി।
06073027c ഏകായനഗതേ ഭീമേ മയി ചാവസ്ഥിതേ യുധി।।
ഒബ്ബനേ ഹോഗിരുവ ഭീമനന്നു യുദ്ധദല്ലി ഹാഗെയേ ബിട്ടു ഭീമനില്ലദേ നാനു ഹിംദിരുഗിദരെ ക്ഷത്രിയരു നന്നന്നു ഏനെംദു ഹേളികൊംഡാരു?
06073028a അസ്വസ്തി തസ്യ കുര്വംതി ദേവാഃ സാഗ്നിപുരോഗമാഃ।
06073028c യഃ സഹായാന്പരിത്യജ്യ സ്വസ്തിമാനാവ്രജേദ്ഗൃഹാന്।।
സഹായകനന്നു ബിട്ടു താനു സുകുശലിയാഗി മനെഗെ ഹോഗുവവനിഗെ അഗ്നിയേ മൊദലാദ ദേവതെഗളു കെട്ടദ്ദന്നു മാഡുത്താരെ.
06073029a മമ ഭീമഃ സഖാ ചൈവ സംബംധീ ച മഹാബലഃ।
06073029c ഭക്തോഽസ്മാന്ഭക്തിമാംശ്ചാഹം തമപ്യരിനിഷൂദനം।।
നനഗെ ഭീമനു സഖനൂ ഹൌദു. അ മഹാബലനു സംബംധിയൂ ഹൌദു. അവനു നമ്മ ഭക്ത. നാവൂ ആ അരിനിശൂദനന ഭക്തരു.
06073030a സോഽഹം തത്ര ഗമിഷ്യാമി യത്ര യാതോ വൃകോദരഃ।
06073030c നിഘ്നംതം മാമരീന്പശ്യ ദാനവാനിവ വാസവം।।
ആദുദരിംദ നാനൂ കൂഡ വൃകോദരനു എല്ലി ഹോഗിദ്ദാനോ അല്ലിഗെ ഹോഗുത്തേനെ. വാസവനു ദാനവരന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ നാനു അരിഗളന്നു സംഹരിസുവുദന്നു നോഡു!”
06073031a ഏവമുക്ത്വാ തതോ വീരോ യയൌ മധ്യേന ഭാരതീം।
06073031c ഭീമസേനസ്യ മാര്ഗേഷു ഗദാപ്രമഥിതൈര്ഗജൈഃ।।
ഹീഗെ ഹേളി വീരനു ഗദെഗളിംദ ആനെഗളന്നു സംഹരിസി ഹോഗിദ്ദ ഭീമസേനന മാര്ഗദല്ലിയേ ഹോഗി ഭാരതീ സേനെയ മധ്യക്കെ ബംദനു.
06073032a സ ദദര്ശ തതോ ഭീമം ദഹംതം രിപുവാഹിനീം।
06073032c വാതം വൃക്ഷാനിവ ബലാത്പ്രഭംജംതം രണേ നൃപാന്।।
അല്ലി രിപുവാഹിനിയന്നു ദഹിസുത്തിദ്ദ, ഭിരുഗാളിയു മരഗളന്നു ഭഗ്നഗൊളിസുവംതെ രണദല്ലി നൃപരന്നു ബലവാഗി ധ്വംസിസുത്തിദ്ദ ഭീമനന്നു നോഡിദനു.
06073033a തേ ഹന്യമാനാഃ സമരേ രഥിനഃ സാദിനസ്തഥാ।
06073033c പാദാതാ ദംതിനശ്ചൈവ ചക്രുരാര്തസ്വരം മഹത്।।
സമരദല്ലി അവനിംദ വധിസല്പഡുത്തിദ്ദ രഥിഗളു, അശ്വാരോഹിഗളു, പദാതിഗളു മത്തു ആനെഗളു ജോരാഗി ആര്തസ്വരദല്ലി കൂഗുത്തിദ്ദരു/വു.
06073034a ഹാഹാകാരശ്ച സംജജ്ഞേ തവ സൈന്യസ്യ മാരിഷ।
06073034c വധ്യതോ ഭീമസേനേന കൃതിനാ ചിത്രയോധിനാ।।
മാരിഷ! ആ ചിത്രയോധി യുദ്ധകുശലി ഭീമസേനനിംദ വധിസല്പഡുത്തിദ്ദ നിന്ന സേനെയല്ലി ദൊഡ്ഡ ഹാഹാകാരവെദ്ദിതു.
06073035a തതഃ കൃതാസ്ത്രാസ്തേ സര്വേ പരിവാര്യ വൃകോദരം।
06073035c അഭീതാഃ സമവര്തംത ശസ്ത്രവൃഷ്ട്യാ സമംതതഃ।।
ആഗ അസ്ത്രഗളല്ലി പരിണിതരാദവരു എല്ലരൂ ഭയപഡദേ വൃകോദരനന്നു സുത്തുവരെദു ശസ്ത്രവൃഷ്ടിയിംദ എല്ല കഡെഗളിംദലൂ ആക്രമിസിദരു.
06073036a അഭിദ്രുതം ശസ്ത്രഭൃതാം വരിഷ്ഠം സമംതതഃ പാംഡവം ലോകവീരൈഃ।
06073036c സൈന്യേന ഘോരേണ സുസംഗതേന ദൃഷ്ട്വാ ബലീ പാര്ഷതോ ഭീമസേനം।।
06073037a അഥോപഗച്ഛച്ചരവിക്ഷതാംഗം പദാതിനം ക്രോധവിഷം വമംതം।
06073037c ആശ്വാസയന്പാര്ഷതോ ഭീമസേനം ഗദാഹസ്തം കാലം ഇവാംതകാലേ।।
ധാവിസിബംദു ശസ്ത്രഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠനാദ, ലോകവീരരിംദ എല്ലകഡെഗളിംദ മുത്തല്പട്ട പാംഡവനന്നു, ഘോര സേനെയൊംദിഗെ ചെന്നാഗി യുദ്ധമാഡുത്തിദ്ദ ബലീ ഭീമസേനനന്നു നോഡി പാര്ഷതനു അംഗാംഗളല്ലി ഗായഗൊംഡിദ്ദ, ക്രോധവിഷവന്നു കാരുത്താ നെലദ മേലെയേ നിംതു യുദ്ധമാഡുത്തിദ്ദ അംതകാലദല്ലി കാലനംതെ ഗദെയന്നു ഹിഡിദിദ്ദ ഭീമസേനനിഗെ ആശ്വാസനെ നീഡിദനു.
06073038a നിഃശല്യമേനം ച ചകാര തൂര്ണം ആരോപയച്ചാത്മരഥം മഹാത്മാ।
06073038c ഭൃശം പരിഷ്വജ്യ ച ഭീമസേനം ആശ്വാസയാമാസ ച ശത്രുമധ്യേ।।
ആ മഹാത്മനു തക്ഷണവേ ഭീമസേനനന്നു തന്ന രഥദ മേലേരിസികൊംഡു അവന അംഗാംഗളെല്ലവന്നൂ ചുച്ചിദ്ദ ബാണഗളന്നു തെഗെദു ഗാംഢവാഗി ആലംഗിസി ശത്രുഗള മധ്യദല്ലി അവനന്നു സംതൈസിദനു.
06073039a ഭ്രാതൄനഥോപേത്യ തവാപി പുത്രസ് തസ്മിന്വിമര്ദേ മഹതി പ്രവൃത്തേ।
06073039c അയം ദുരാത്മാ ദ്രുപദസ്യ പുത്രഃ സമാഗതോ ഭീമസേനേന സാര്ധം।
06073039e തം യാത സര്വേ സഹിതാ നിഹംതും മാ വോ രിപുഃ പ്രാര്ഥയതാമനീകം।।
ആ മഹാ വിമര്ദന കാര്യവു നഡെയുത്തിരലു നിന്ന പുത്രനു സഹോദരരന്നു സമീപിസി ഹേളിദനു: “ഈ ദുരാത്മാ ദ്രുപദന മഗനു ഭീമസേനന നെരവിഗെ ബംദുബിട്ടനല്ല! ഇവനന്നു എല്ലരൂ ഒട്ടിഗേ സംഹരിസലു ആക്രമണിസോണ. ഈ ശത്രുവു നമ്മ സേനെഗെ ഹാനിയന്നുംടുമാഡദംതെ നോഡികൊള്ളബേകു.”
06073040a ശ്രുത്വാ തു വാക്യം തമമൃഷ്യമാണാ ജ്യേഷ്ഠാജ്ഞയാ ചോദിതാ ധാര്തരാഷ്ട്രാഃ।
06073040c വധായ നിഷ്പേതുരുദായുധാസ്തേ യുഗക്ഷയേ കേതവോ യദ്വദുഗ്രാഃ।।
അവന മാതുഗളന്നു കേളി, ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനന്നു സഹിസികൊള്ളദേ, ഹിരിയണ്ണന ആജ്ഞെയിംദ ചോദിതരാദ ധാര്തരാഷ്ട്രരു യുഗക്ഷയദദല്ലി ഉഗ്ര ധൂമകേതുഗളംതെ ആയുധഗളന്നെത്തികൊംഡു അവനന്നു വധിസലു അവന മേലെ എരഗിദരു.
06073041a പ്രഗൃഹ്യ ചിത്രാണി ധനൂംഷി വീരാ ജ്യാനേമിഘോഷൈഃ പ്രവികംപയംതഃ।
06073041c ശരൈരവര്ഷന്ദ്രുപദസ്യ പുത്രം യഥാംബുദാ ഭൂധരം വാരിജാലൈഃ।।
ആ വീരരു ചിത്ര ധനുസ്സുഗളന്നു ഹിഡിദു രഥചക്രനേമിഗള ഗഡ-ഗഡാശബ്ധദിംദ ഭൂമിയന്നു നഡുഗിസുത്താ മേഘഗളു പര്വതദ മേലെ മളെഗരെയുവംതെ ദ്രുപദന മഗനന്നു ബാണഗളിംദ മുച്ചിദരു.
06073041e നിഹത്യ താംശ്ചാപി ശരൈഃ സുതീക്ഷ്ണൈര് ന വിവ്യഥേ സമരേ ചിത്രയോധീ।।
06073042a സമഭ്യുദീര്ണാംശ്ച തവാത്മജാംസ്തഥാ നിശാമ്യ വീരാനഭിതഃ സ്ഥിതാന്രണേ।
ആദരെ ആ ചിത്രയോധി വീരനു അവര സുതീക്ഷ്ണ ശരഗളു മേലെ ബീളുത്തിദ്ദരൂ സമരദല്ലി വിചലിതനാഗദേ നിന്ന മക്കള ബാണഗളന്നു തന്നദേ ബാണഗളിംദ കത്തരിസി രണദല്ലി നിംതനു.
06073042c ജിഘാംസുരുഗ്രം ദ്രുപദാത്മജോ യുവാ പ്രമോഹനാസ്ത്രം യുയുജേ മഹാരഥഃ।।
06073042e ക്രുദ്ധോ ഭൃശം തവ പുത്രേഷു രാജന് ദൈത്യേഷു യദ്വത്സമരേ മഹേംദ്രഃ।।
രാജന്! നിന്ന പുത്രര മേലെ തുംബാ ക്രുദ്ധനാഗി അവരന്നു കൊല്ലലു ദ്രുപദാത്മജ യുവക മഹാരഥനു ദൈത്യര മേലെ സമരദല്ലി മഹേംദ്രനു ഹേഗോ ഹാഗെ പ്രമോഹനാസ്ത്രവന്നു ഹൂഡിദനു.
06073043a തതോ വ്യമുഹ്യംത രണേ നൃവീരാഃ പ്രമോഹനാസ്ത്രാഹതബുദ്ധിസത്ത്വാഃ।
06073043c പ്രദുദ്രുവുഃ കുരവശ്ചൈവ സര്വേ സവാജിനാഗാഃ സരഥാഃ സമംതാത്।
06073043e പരീതകാലാനിവ നഷ്ടസംജ്ഞാന് മോഹോപേതാംസ്തവ പുത്രാന്നിശമ്യ।।
ആഗ രണദല്ലി നരവീരരു പ്രമോഹനാസ്ത്രദിംദ ഹൊഡെയല്പട്ടു ബുദ്ധിസത്ത്വഗളന്നു കളെദുകൊംഡു പ്രജ്ഞാഹീനരാദരു. ആയുസ്സന്നു കളെദുകൊംഡവരംതെ പ്രജ്ഞാഹീനരാഗി ബിദ്ദിരുവ നിന്ന പുത്രരന്നു നോഡി കുരുഗളെല്ലരൂ കുദുരെ-ആനെ-രഥഗളൊംദിഗെ എല്ലകഡെ പലായനമാഡതൊഡഗിദരു.
06073044a ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
06073044c ദ്രുപദം ത്രിഭിരാസാദ്യ ശരൈര്വിവ്യാധ ദാരുണൈഃ।।
ഇദേ സമയദല്ലി ശസ്ത്രഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠനാദ ദ്രോണനു ദ്രുപദനന്നു എദുരിസി അവനന്നു മൂരു ദാരുണ ശരഗളിംദ ഹൊഡെദനു.
06073045a സോഽതിവിദ്ധസ്തദാ രാജന്രണേ ദ്രോണേന പാര്ഥിവഃ।
06073045c അപായാദ്ദ്രുപദോ രാജന്പൂര്വവൈരമനുസ്മരന്।।
രാജന്! ദ്രോണന പ്രഹാരദിംദ ബഹുവാഗി ഗായഗൊംഡ ദ്രുപദനു ഹിംദിന വൈരവന്നു സ്മരിസുത്താ രണദിംദ ബഹുദൂര ഹൊരടുഹോദനു.
06073046a ജിത്വാ തു ദ്രുപദം ദ്രോണഃ ശംഖം ദധ്മൌ പ്രതാപവാന്।
06073046c തസ്യ ശംഖസ്വനം ശ്രുത്വാ വിത്രേസുഃ സര്വസോമകാഃ।।
ദ്രുപദനന്നു ഗെദ്ദു പ്രതാപവാന് ദ്രോണനു ശംഖവന്നു ഊദിദനു. അവന ശംഖസ്വനവന്നു കീളി സര്വ സോമകരൂ നഡുഗിദരു.
06073047a അഥ ശുശ്രാവ തേജസ്വീ ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
06073047c പ്രമോഹനാസ്ത്രേണ രണേ മോഹിതാനാത്മജാംസ്തവ।।
ആഗ തേജസ്വീ ശസ്ത്രഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠ ദ്രോണനു നിന്ന മക്കളു രണദല്ലി പ്രമോഹനാസ്ത്രദിംദ മൂര്ഛിതരാഗിദ്ദാരെംദു കേളിദനു.
06073048a തതോ ദ്രോണോ രാജഗൃദ്ധീ ത്വരിതോഽഭിയയൌ രണാത്।
06073048c തത്രാപശ്യന്മഹേഷ്വാസോ ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാന്।
06073048e ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം ച ഭീമം ച വിചരംതൌ മഹാരണേ।।
ആഗ രാജഗൃദ്ധീ ദ്രോണനു ത്വരെമാഡി ആ രണക്കെ ധാവിസിദനു. അല്ലി പ്രതാപവാന് മഹേഷ്വാസ ഭാരദ്വാജനു മഹാരണദല്ലി സംചരിസുത്തിരുവ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനന്നൂ ഭീമനന്നൂ നോഡിദനു.
06073049a മോഹാവിഷ്ടാംശ്ച തേ പുത്രാനപശ്യത്സ മഹാരഥഃ।
06073049c തതഃ പ്രജ്ഞാസ്ത്രമാദായ മോഹനാസ്ത്രം വ്യശാതയത്।।
മോഹാവിഷ്ടരാഗിദ്ദ നിന്ന പുത്രരന്നു നോഡി ആ മഹാരഥനു പ്രജ്ഞാസ്ത്രവന്നു ബളസി മോഹനാസ്ത്രവന്നു നാശഗൊളിസിദനു.
06073050a അഥ പ്രത്യാഗതപ്രാണാസ്തവ പുത്രാ മഹാരഥാഃ।
06073050c പുനര്യുദ്ധായ സമരേ പ്രയയുര്ഭീമപാര്ഷതൌ।।
ആഗ ഹിംദെ പ്രാണവന്നു പഡെദ നിന്ന പുത്ര മഹാരഥരു പുനഃ സമരദല്ലി ഭീമ-പാര്ഷതരൊംദിഗെ യുദ്ധ മാഡതൊഡഗിദരു.
06073051a തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ പ്രാഹ സമാഹൂയ സ്വസൈനികാന്।
06073051c ഗച്ഛംതു പദവീം ശക്ത്യാ ഭീമപാര്ഷതയോര്യുധി।।
ആഗ യുധിഷ്ഠിരനു തന്ന സൈനികരന്നു ഒട്ടുഗൂഡിസി കരെദു ഹേളിദനു: “നീവു ഒട്ടു ശക്തിയിംദ യുദ്ധദല്ലി ഭീമ-പാര്ഷതരിഗെ സഹായമാഡി.
06073052a സൌഭദ്രപ്രമുഖാ വീരാ രഥാ ദ്വാദശ ദംശിതാഃ।
06073052c പ്രവൃത്തിമധിഗച്ഛംതു ന ഹി ശുധ്യതി മേ മനഃ।।
സൌഭദ്രനേ മൊദലാദ ഹന്നെരഡു മംദി വീര രഥരു കവചഗളന്നു ധരിസി അവരിദ്ദല്ലിഗെ ഹോഗി. ഇല്ലവാദരെ നന്ന മനസ്സു നിശ്ചിംതവാഗിരലാരദു.”
06073053a ത ഏവം സമനുജ്ഞാതാഃ ശൂരാ വിക്രാംതയോധിനഃ।
06073053c ബാഢമിത്യേവമുക്ത്വാ തു സര്വേ പുരുഷമാനിനഃ।
06073053e മധ്യംദിനഗതേ സൂര്യേ പ്രയയുഃ സര്വ ഏവ ഹി।।
ഹീഗെ അനുജ്ഞാതരാദ ശൂര വിക്രാംതയോധിഗളു ഹാഗെയേ ആഗലെംദു ഹേളി ആ എല്ല പുരുഷമാനിനരൂ സൂര്യനു മധ്യാകാശദല്ലി ബരലു തെരളിദരു.
06073054a കേകയാ ദ്രൌപദേയാശ്ച ധൃഷ്ടകേതുശ്ച വീര്യവാന്।
06073054c അഭിമന്യും പുരസ്കൃത്യ മഹത്യാ സേനയാ വൃതാഃ।।
06073055a തേ കൃത്വാ സമരേ വ്യൂഹം സൂചീമുഖമരിംദമാഃ।
06073055c ബിഭിദര്ധാര്തരാഷ്ട്രാണാം തദ്രഥാനീകമാഹവേ।।
അരിംദമ കേകയരു, ദ്രൌപദേയരു, മത്തു വീര്യവാന് ധൃഷ്ടകേതുവു അഭിമന്യുവന്നു മുംദെ മാഡികൊംഡു മഹാസേനെയിംദ ആവൃതരാഗി സമരദല്ലി സൂചീമുഖവെംബ വ്യൂഹവന്നു രചിസികൊംഡു ആഹവദല്ലി ധാര്തരാഷ്ട്രര രഥസേനെയന്നു ഭേദിസിദരു.
06073056a താന്പ്രയാതാന്മഹേഷ്വാസാനഭിമന്യുപുരോഗമാന്।
06073056c ഭീമസേനഭയാവിഷ്ടാ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നവിമോഹിതാ।।
06073057a ന സംധാരയിതും ശക്താ തവ സേനാ ജനാധിപ।
06073057c മദമൂര്ചാന്വിതാത്മാനം പ്രമദേവാധ്വനി സ്ഥിതാ।।
ജനാധിപ! അഭിമന്യുവന്നു മുംദിട്ടുകൊംഡു ആ മഹേഷ്വാസരു ബരലു ഭീമസേനനിംദ ഭയാവിഷ്ടരാഗിദ്ദ മത്തു ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനിംദ വിമോഹിതരാഗിദ്ദ നിന്ന സേനെയു തഡെദുകൊള്ളലാരദേ മത്തേരിദ അഥവാ മുര്ഛിതരാദവരംതെ കൂഗാഡുത്താ നിംതിത്തു.
06073058a തേഽഭിയാതാ മഹേഷ്വാസാഃ സുവര്ണവികൃതധ്വജാഃ।
06073058c പരീപ്സംതോഽഭ്യധാവംത ധൃഷ്ടദ്യുമ്നവൃകോദരൌ।।
സുവര്ണവികൃത ധ്വജഗളന്നു ഹൊംദിദ്ദ ആ മഹേഷ്വാസരു ധൃഷ്ടദ്യുമ്ന വൃകോദരരിഗെ സഹായ മാഡലു ധാവിസി ബംദരു.
06073059a തൌ ച ദൃഷ്ട്വാ മഹേഷ്വാസാനഭിമന്യുപുരോഗമാന്।
06073059c ബഭൂവതുര്മുദാ യുക്തൌ നിഘ്നംതൌ തവ വാഹിനീം।।
ബെംഗാവലാഗി ബംദ അഭിമന്യുപുരോഗമ മഹേഷ്വാസരന്നു നോഡി നിന്ന സേനെയന്നു സംഹരിസുവല്ലി നിരതരാഗിദ്ദ അവരിബ്ബരൂ സംതോഷഗൊംഡരു.
06073060a ദൃഷ്ട്വാ ച സഹസായാംതം പാംചാല്യോ ഗുരുമാത്മനഃ।
06073060c നാശംസത വധം വീരഃ പുത്രാണാം തവ പാര്ഷതഃ।।
അവരിഗെ സഹായുകനാഗി ബരുത്തിദ്ദ ഗുരു ദ്രോണനന്നു നോഡി പാംചാല്യ പാര്ഷത വീരനു നിന്ന മക്കളന്നു വധിസലു മനസ്സു മാഡലില്ല.
06073061a തതോ രഥം സമാരോപ്യ കേകയസ്യ വൃകോദരം।
06073061c അഭ്യധാവത്സുസംക്രുദ്ധോ ദ്രോണമിഷ്വസ്ത്രപാരഗം।।
ആഗ വൃകോദരനന്നു കേകയന രഥദ മേലേരിസി സുസംക്രുദ്ധനാദ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നനു അസ്ത്രപാരഗ ദ്രോണനന്നു എദുരിസിദനു.
06073062a തസ്യാഭിപതതസ്തൂര്ണം ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാന്।
06073062c ക്രുദ്ധശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന ധനുഃ ശത്രുനിഷൂദനഃ।।
അവനു തമ്മ മേലെ ബേഗനെ ബീളുത്തിദ്ദുദന്നു നോഡി പ്രതാപവാന് ശത്രുനിഷൂദന ഭാരദ്വാജനു ക്രുദ്ധനാഗി അവന ബില്ലന്നു ഒംദേ ഒംദു ഭല്ലദിംദ തുംഡരിസിദനു.
06073063a അന്യാംശ്ച ശതശോ ബാണാന്പ്രേഷയാമാസ പാര്ഷതേ।
06073063c ദുര്യോധനഹിതാര്ഥായ ഭര്തൃപിംഡമനുസ്മരന്।।
അന്നവിട്ട സ്വാമിയന്നു സ്മരിസുത്താ ദുര്യോധനന ഹിതക്കാഗി പാര്ഷതന മേലെ അന്യ നൂരാരു ബാണഗളന്നു പ്രയോഗിസിദനു.
06073064a അഥാന്യദ്ധനുരാദായ പാര്ഷതഃ പരവീരഹാ।
06073064c ദ്രോണം വിവ്യാധ സപ്തത്യാ രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।।
ആഗ ഇന്നൊംദു ബില്ലന്നു എത്തികൊംഡു പരവീരഹ പാര്ഷതനു ദ്രോണനന്നു ഏളു ശിലാശിത രുക്മപുംഖഗളിംദ ഹൊഡെദനു.
06073065a തസ്യ ദ്രോണഃ പുനശ്ചാപം ചിച്ഛേദാമിത്രകര്ശനഃ।
06073065c ഹയാംശ്ച ചതുരസ്തൂര്ണം ചതുര്ഭിഃ സായകോത്തമൈഃ।।
06073066a വൈവസ്വതക്ഷയം ഘോരം പ്രേഷയാമാസ വീര്യവാന്।
06073066c സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ।।
അമിത്രകര്ശന ദ്രോണനു പുനഃ അവന ചാപവന്നു കത്തരിസിദനു മത്തു നാല്കു ഉത്തമ സായകഗളിംദ ബേഗനേ അവന നാല്കു കുദുരെഗളന്നു ഘോര വൈവസ്വതക്ഷയക്കെ കളുഹിസിദനു. വീര്യവാനനു ഭല്ലദിംദ അവന സാരഥിയന്നു മൃത്യുലോകക്കെ കളുഹിസിദനു.
06073067a ഹതാശ്വാത്സ രഥാത്തൂര്ണമവപ്ലുത്യ മഹാരഥഃ।
06073067c ആരുരോഹ മഹാബാഹുരഭിമന്യോര്മഹാരഥം।।
അശ്വഗളു ഹതഗൊള്ളലു തക്ഷണവേ ആ മഹാരഥനു രഥദിംദ ഹാരി മഹാബാഹു അഭിമന്യുവിന മഹാരഥവന്നേരിദനു.
06073068a തതഃ സരഥനാഗാശ്വാ സമകംപത വാഹിനീ।
06073068c പശ്യതോ ഭീമസേനസ്യ പാര്ഷതസ്യ ച പശ്യതഃ।।
ആഗ ഭീമസേന പാര്ഷതരു നോഡുത്തിദ്ദംതെയേ രഥ-ആനെ-കുദുരെഗളൊംദിഗെ സേനെയു നഡുഗുത്തിരുവുദു കംഡുബംദിതു.
06073069a തത്പ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണേനാമിതതേജസാ।
06073069c നാശക്നുവന്വാരയിതും സമസ്താസ്തേ മഹാരഥാഃ।।
അമിതതേജസ്വി ദ്രോണനിംദ സദെബഡിയല്പഡുത്തിദ്ദ സേനെയന്നു നോഡി ആ മഹാരഥരു എഷ്ടേ പ്രയത്നിസിദരൂ അവനന്നു തഡെയലു ശക്യരാഗലില്ല.
06073070a വധ്യമാനം തു തത്സൈന്യം ദ്രോണേന നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
06073070c വ്യഭ്രമത്തത്ര തത്രൈവ ക്ഷോഭ്യമാണ ഇവാര്ണവഃ।।
ദ്രോണന നിശിത ശരഗളിംദ വധിസല്പഡുത്തിദ്ദ ആ സേനെയു അല്ലോലകല്ലോലവാദ മഹാ സാഗരദംതെ അല്ലല്ലിയേ സുത്തി സുത്തി ബരുത്തിത്തു.
06073071a തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ച തത്സൈന്യം ജഹൃഷേ ച ബലം തവ।
06073071c ദൃഷ്ട്വാചാര്യം ച സംക്രുദ്ധം ദഹംതം രിപുവാഹിനീം।
06073071e ചുക്രുശുഃ സര്വതോ യോധാഃ സാധു സാധ്വിതി ഭാരത।।
ആ രീതിയല്ലിദ്ദ അവരന്നു കംഡു നിന്ന സേനെയവരു ബഹള ഹര്ഷിതരാദരു. ക്രുദ്ധനാഗി ശത്രുസേനെയന്നു സുഡുത്തിദ്ദ ആചാര്യനന്നു നോഡി എല്ലകഡെഗളിംദ യോധരു “സാധു! സാധു!” എംദു കൂഗിദരു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ഭീഷ്മ പര്വണി ഭീഷ്മവധ പര്വണി സംകുലയുദ്ധേ ദ്രോണപരാക്രമേ ത്രിസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ഭീഷ്മ പര്വദല്ലി ഭീഷ്മവധ പര്വദല്ലി സംകുലയുദ്ധദല്ലി ദ്രോണപരാക്രമ എന്നുവ എപ്പത്മൂരനേ അധ്യായവു.