ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
భీష్మ పర్వ
భీష్మవధ పర్వ
అధ్యాయ 64
సార
బ్రహ్మభూతస్తవ (1-10). “దేవరాద నర-నారాయణరన్ను అపమానిసి నాశవాగుత్తీయె” ఎందు హేళి భీష్మను దుర్యోధననన్ను కళుహిసిదుదు (11-18).
06064001 భీష్మ ఉవాచ।
06064001a శృణు చేదం మహారాజ బ్రహ్మభూతస్తవం మమ।
06064001c బ్రహ్మర్షిభిశ్చ దేవైశ్చ యః పురా కథితో భువి।।
భీష్మను హేళిదను: “మహారాజ! హిందె భువియల్లి బ్రహ్మర్షి-దేవతెగళు హేళిద ఈ బ్రహ్మభూతస్తవవన్ను కేళు.
06064002a సాధ్యానామపి దేవానాం దేవదేవేశ్వరః ప్రభుః।
06064002c లోకభావనభావజ్ఞ ఇతి త్వాం నారదోఽబ్రవీత్।
06064002e భూతం భవ్యం భవిష్యం చ మార్కండేయోఽభ్యువాచ హ।।
“నీను సాధ్యర, దేవతెగళ దేవదేవేశ్వర ప్రభు మత్తు లోకభావన భావజ్ఞనెందు నారదను హేళిదను. భూత, భవ్య, భవిష్యవెందు మార్కండేయను హేళిదను.
06064003a యజ్ఞానాం చైవ యజ్ఞం త్వాం తపశ్చ తపసామపి।
06064003c దేవానామపి దేవం చ త్వామాహ భగవాన్భృగుః।।
నీను యజ్ఞగళ యజ్ఞ, తాపసర తపస్సు, మత్తు దేవతెగళిగూ దేవనెందు భగవాన్ భృగువు హేళిదను.
06064003e పురాణే భైరవం రూపం విష్ణో భూతపతేతి వై।।
06064004a వాసుదేవో వసూనాం త్వం శక్రం స్థాపయితా తథా।
06064004c దేవదేవోఽసి దేవానాం ఇతి ద్వైపాయనోఽబ్రవీత్।।
పురాణదల్లి భైరవ రూపనెందూ, విష్ణు-భూతపతియెందూ, వసుగళల్లి వాసుదేవనెందూ, శక్రన స్థాపకనెందూ, దేవతెగళ దేవర దేవనెందూ ద్వైపాయనను హేళిదను.
06064005a పూర్వే ప్రజానిసర్గేషు దక్షమాహుః ప్రజాపతిం।
06064005c స్రష్టారం సర్వభూతానామంగిరాస్త్వాం తతోఽబ్రవీత్।।
హిందె ప్రజాసృష్టియ కాలదల్లి నీనే ప్రజాపతి దక్షనెందూ, సర్వభూతగళ సృష్టారనెందూ అంగిరసను హేళిదను.
06064006a అవ్యక్తం తే శరీరోత్థం వ్యక్తం తే మనసి స్థితం।
06064006c దేవా వాక్సంభవాశ్చేతి దేవలస్త్వసితోఽబ్రవీత్।।
అవ్యక్తవాదుదు నిన్న శరీరదింద మేలెద్దు బంతెందూ వ్యక్తవాదుదు నిన్న మనస్సినల్లియే నెలెసిరువుదెందూ, నిన్న మాతినింద దేవతెగళు సంభవిసిదరెందూ దేవలను హేళిదను.
06064007a శిరసా తే దివం వ్యాప్తం బాహుభ్యాం పృథివీ ధృతా।
06064007c జఠరం తే త్రయో లోకాః పురుషోఽసి సనాతనః।।
నిన్న శిరవు దివవన్ను వ్యాపిసిదె. ఎరడూ బాహుగళు పృథ్వియన్ను ధరిసివె. నిన్న జఠరదల్లి మూరూ లోకగళివె. సనాతన పురుషను నీనె.
06064008a ఏవం త్వామభిజానంతి తపసా భావితా నరాః।
06064008c ఆత్మదర్శనతృప్తానాం ఋషీణాం చాపి సత్తమః।।
హీగె తపస్సినింద భావితరాద నరరు, ఆత్మదర్శనతృప్తరాద ఋషిగళూ సత్తమరూ తిళిదుకొండిద్దారె.
06064009a రాజర్షీణాముదారాణామాహవేష్వనివర్తినాం।
06064009c సర్వధర్మప్రధానానాం త్వం గతిర్మధుసూదన।।
మధుసూదన! ఉదారరాద, యుద్ధదింద పలాయన మాడదిరువ, సర్వధర్మ ప్రధానరాద రాజర్షిగళ గతియు నీను.”
06064010a ఏష తే విస్తరస్తాత సంక్షేపశ్చ ప్రకీర్తితః।
06064010c కేశవస్య యథాతత్త్వం సుప్రీతో భవ కేశవే।।
మగూ! ఈ రీతి విస్తారవాద కేశవన యథాతత్త్వవన్ను సంక్షిప్తవాగి హేళిద్దేనె. కేశవనొడనె సుప్రీతనాగు.””
06064011 సంజయ ఉవాచ।
06064011a పుణ్యం శ్రుత్వైతదాఖ్యానం మహారాజ సుతస్తవ।
06064011c కేశవం బహు మేనే స పాండవాంశ్చ మహారథాన్।।
సంజయను హేళిదను: “మహారాజ! ఈ పుణ్య ఆఖ్యానవన్ను కేళి నిన్న మగను కేశవనన్నూ మహారథ పాండవరన్నూ మహాత్మరెందు అభిప్రాయపట్టను.
06064012a తమబ్రవీన్మహారాజ భీష్మః శాంతనవః పునః।
06064012c మాహాత్మ్యం తే శ్రుతం రాజన్కేశవస్య మహాత్మనః।।
06064013a నరస్య చ యథాతత్త్వం యన్మాం త్వం పరిపృచ్ఛసి।
06064013c యదర్థం నృషు సంభూతౌ నరనారాయణావుభౌ।।
06064014a అవధ్యౌ చ యథా వీరౌ సంయుగేష్వపరాజితౌ।
06064014c యథా చ పాండవా రాజన్నగమ్యా యుధి కస్య చిత్।।
మహారాజ! భీష్మ శాంతనవను పునః అవనిగె హేళిదను: “రాజన్! నీను నన్నన్ను కేళిదుదక్కె మహాత్మ కేశవన మత్తు నరన యథాతత్త్వ మహాత్మెయన్ను మత్తు యావ కారణక్కాగి ఆ నర-నారాయణరిబ్బరూ నరరల్లి అవతరిసిద్దారె, హేగె ఆ వీరరిబ్బరూ యుద్ధదల్లి అపరాజితరాగిద్దరూ అవధ్యరూ ఆగిద్దారె, మత్తు హేగె పాండవరు యుద్ధదల్లి యారిందలూ అగమ్యరు ఎన్నువుదన్ను నీను కేళిదె.
06064015a ప్రీతిమాన్ హి దృఢం కృష్ణః పాండవేషు యశస్విషు।
06064015c తస్మాద్బ్రవీమి రాజేంద్ర శమో భవతు పాండవైః।।
యశస్విగళాద పాండవరల్లి కృష్ణను దృఢ ప్రీతియన్నిట్టిద్దానె. ఆదుదరింద రాజేంద్ర! నినగె హేళుత్తిద్దేనె. పాండవరొందిగె శాంతియిరలి.
06064016a పృథివీం భుంక్ష్వ సహితో భ్రాతృభిర్బలిభిర్వశీ।
06064016c నరనారాయణౌ దేవావవజ్ఞాయ నశిష్యసి।।
బలశాలిగళాద, వశిగళాద సహోదరరొందిగె పృథ్వియన్ను భోగిసు. దేవరాద నర-నారాయణరన్ను అపమానిసి నాశవాగుత్తీయె.”
06064017a ఏవముక్త్వా తవ పితా తూష్ణీమాసీద్విశాం పతే।
06064017c వ్యసర్జయచ్చ రాజానం శయనం చ వివేశ హ।।
విశాంపతే! హీగె హేళి నిన్న తందె పితామహను సుమ్మనాదను. రాజనన్ను కళుహిసి, శయనవన్ను ప్రవేశిసిదను.
06064018a రాజాపి శిబిరం ప్రాయాత్ప్రణిపత్య మహాత్మనే।
06064018c శిశ్యే చ శయనే శుభ్రే తాం రాత్రిం భరతర్షభ।।
భరతర్షభ! రాజనూ కూడ మహాత్మనిగె నమస్కరిసి శిబిరక్కె హోదను. శుభ్ర హాసిగెయల్లి రాత్రియన్ను కళెదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే భీష్మ పర్వణి భీష్మవధ పర్వణి విశ్వోపాఖ్యానే చతుఃషష్ఠితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి భీష్మ పర్వదల్లి భీష్మవధ పర్వదల్లి విశ్వోపాఖ్యాన ఎన్నువ అరవత్నాల్కనే అధ్యాయవు.