प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
भीष्म पर्व
भीष्मवध पर्व
अध्याय 61
सार
“यावुदरिंद पांडुसुतरु अवध्यरागिद्दारॆ? मत्तु यावुदरिंद नन्न सुतरु वध्यरागिद्दारॆ?” ऎंदु धृतराष्ट्रनु संजयनन्नु प्रश्निसिदुदु (1-13). “पार्थरु आरंभदिंदलू सदा ऎल्ल कार्यगळन्नू धर्मदिंदले माडिकॊंडु बंदिद्दारॆ… ऎल्लि धर्मवो अल्लि जय” ऎंदु हेळि संजयनु दुर्योधन-भीष्मर संवादद कुरितु हेळलु प्रारंभिसिदुदु (14-25). “एनन्नु आश्रयिसि कौंतेयरु नम्मन्नु पदे पदे जयिसुत्तिद्दारॆ?” ऎंदु दुर्योधननु भीष्मनन्नु केळिदुदु (26-29). भीष्मनु दुर्योधननिगॆ ब्रह्मनु माडिद विष्णुस्तुतियन्नु हेळिदुदु (30-70).
06061001 धृतराष्ट्र उवाच।
06061001a भयं मे सुमहज्जातं विस्मयश्चैव संजय।
06061001c श्रुत्वा पांडुकुमाराणां कर्म देवैः सुदुष्करं।।
धृतराष्ट्रनु हेळिदनु: “संजय! देवतॆगळिगू दुष्कर्मवाद पांडुकुमारर कर्मवन्नु केळि ननगॆ महा भयवू विस्मयवू उंटागिदॆ.
06061002a पुत्राणां च पराभवं श्रुत्वा संजय सर्वशः।
06061002c चिंता मे महती सूत भविष्यति कथं त्विति।।
संजय! ऎल्ला कडॆ पुत्रर पराभववन्नु केळि ननगॆ महा चिंतॆयागुत्तिदॆ. सूत! मुंदॆ एनागबहुदु?
06061003a ध्रुवं विदुरवाक्यानि धक्ष्यंति हृदयं मम।
06061003c यथा हि दृश्यते सर्वं दैवयोगेन संजय।।
संजय! विदुरनाडिद मातुगळे खंडितवागि नन्न हृदयवन्नु सुडुत्तिवॆ. ऎल्लवू दैवयोगदिंदले आगुत्तिदॆ ऎंदु तोरुत्तिदॆ.
06061004a यत्र भीष्ममुखान् शूरानस्त्रज्ञान्योधसत्तमान्।
06061004c पांडवानामनीकानि योधयंति प्रहारिणः।।
योधसत्तमराद, शूरराद, अस्त्रज्ञराद, भीष्ममुख्यरन्नु पांडवर सेनॆगळ प्रहारिगळु युद्धमाडुत्तिद्दारल्ल!
06061005a केनावध्या महात्मानः पांडुपुत्रा महाबलाः।
06061005c केन दत्तवरास्तात किं वा ज्ञानं विदंति ते।
06061005e येन क्षयं न गच्छंति दिवि तारागणा इव।।
महात्म महाबल पांडुपुत्ररु हेगॆ अवध्यरादरु? अय्या! अवरिगॆ यारु वरवन्नित्तरु? अथवा याव ज्ञानवन्नु अवरु तिळिदुकॊंडिद्दारॆ? यावुदरिंद अवरु दिवियल्लिरुव तारागणदंतॆ क्षयवन्नु हॊंदुत्तिल्ल?
06061006a पुनः पुनर्न मृष्यामि हतं सैन्यं स्म पांडवैः।
06061006c मय्येव दंडः पतति दैवात्परमदारुणः।।
पांडवरिंद नन्न सैन्यवु पुनः पुनः हतवागुत्तदॆ ऎन्नुवुदन्नु सहिसिकॊळ्ळलागुत्तिल्ल. दैवदिंदागि नन्न मेलॆये परम दारुण दंडवु बीळलिक्किदॆ.
06061007a यथावध्याः पांडुसुता यथा वध्याश्च मे सुताः।
06061007c एतन्मे सर्वमाचक्ष्व यथातत्त्वेन संजय।।
यावुदरिंद पांडुसुतरु अवध्यरागिद्दारॆ? मत्तु यावुदरिंद नन्न सुतरु वध्यरागिद्दारॆ? इदॆल्लवन्नू यथातत्त्ववागि ननगॆ हेळु संजय!
06061008a न हि पारं प्रपश्यामि दुःखस्यास्य कथं चन।
06061008c समुद्रस्येव महतो भुजाभ्यां प्रतरन्नरः।।
भुजगळिंदले महा समुद्रवन्नु दाटुवॆनॆंब नरनिगॆ हेगो हागॆ ननगॆ ई दुःखद दडॆयु ऎल्लियू काणुत्तिल्ल.
06061009a पुत्राणां व्यसनं मन्ये ध्रुवं प्राप्तं सुदारुणं।
06061009c घातयिष्यति मे पुत्रान्सर्वान्भीमो न संशयः।।
मक्कळिगॆ खंडितवागियू सुदारुण व्यसनवु प्राप्तवागिदॆ ऎंदु ननगन्निसुत्तदॆ. नन्न पुत्ररॆल्लरन्नू भीमनु कॊल्लुत्तानॆ ऎन्नुवुदरल्लि संशयविल्ल.
06061010a न हि पश्यामि तं वीरं यो मे रक्षेत्सुतान्रणे।
06061010c ध्रुवं विनाशः समरे पुत्राणां मम संजय।।
संजय! रणदल्लि नन्न मक्कळन्नु रक्षिसबल्ल वीरनन्नु नानु काणॆ. संजय! समरदल्लि नन्न पुत्रर विनाशवु निश्चितवादुदु.
06061011a तस्मान्मे कारणं सूत युक्तिं चैव विशेषतः।
06061011c पृच्छतोऽद्य यथातत्त्वं सर्वमाख्यातुमर्हसि।।
सूत! अदर युक्ति मत्तु विशेष कारणवन्नु इंदु नानु केळुत्तिद्देनॆ. ऎल्लवन्नू इद्द हागॆ विवरिसि हेळबेकु.
06061012a दुर्योधनोऽपि यच्चक्रे दृष्ट्वा स्वान्विमुखान्रणे।
06061012c भीष्मद्रोणौ कृपश्चैव सौबलेयो जयद्रथः।।
06061012e द्रौणिर्वापि महेष्वासो विकर्णो वा महाबलः।।
रणदल्लि तन्नवरु विमुखरागुत्तिरुवुदन्नु नोडि दुर्योधननादरो एनु माडिदनु? भीष्म, द्रोण, कृप, सौबलेय, जयद्रथ, महेष्वास द्रौणि, अथवा महाबल विकर्णरु एनु माडिदरु?
06061013a निश्चयो वापि कस्तेषां तदा ह्यासीन्महात्मनां।
06061013c विमुखेषु महाप्राज्ञ मम पुत्रेषु संजय।।
संजय! महाप्राज्ञ! नन्न मक्कळु विमुखरागुत्तिद्दाग आ महात्मर निश्चयवु एनागित्तु?”
06061014 संजय उवाच।
06061014a शृणु राजन्नवहितः श्रुत्वा चैवावधारय।
06061014c नैव मंत्रकृतं किं चिन्नैव मायां तथाविधां।
06061014e न वै विभीषिकां कां चिद्राजन्कुर्वंति पांडवाः।।
संजयनु हेळिदनु: “राजन्! सावधानचित्तनागि केळु. केळि अर्थमाडिको. राजन्! पांडवरु यावुदे मंत्रगळन्नागली, मायॆगळन्नागली माडुत्तिल्ल. अवरु यावुदे रीतिय हॆदरिकॆयन्नुंटुमाडुव कृत्यवन्नू माडुत्तिल्ल.
06061015a युध्यंति ते यथान्यायं शक्तिमंतश्च सम्युगे।
06061015c धर्मेण सर्वकार्याणि कीर्तितानीति भारत।
06061015e आरभंते सदा पार्थाः प्रार्थयाना महद्यशः।।
अवरु यथान्यायवागि युद्धमाडुत्तिद्दारॆ. मत्तु संयुगदल्लि शक्तिमंतरागिद्दारॆ कूड. भारत! पार्थरु आरंभदिंदलू सदा ऎल्ल कार्यगळन्नू धर्मदिंदले माडिकॊंडु बंदिद्दारॆ. अवरु महा यशस्सन्ने बयसुत्ता बंदिद्दारॆ.
06061016a न ते युद्धान्निवर्तंते धर्मोपेता महाबलाः।
06061016c श्रिया परमया युक्ता यतो धर्मस्ततो जयः।
06061016e तेनावध्या रणे पार्था जययुक्ताश्च पार्थिव।।
धर्मोपेतराद, परम श्रीयिंद युक्तराद आ महाबलरु युद्धदिंद पलायन माडुवुदिल्ल. ऎल्लि धर्मवो अल्लि जय. पार्थिव! इदरिंदागि रणदल्लि पार्थरु अवध्यरु मत्तु जयशालिगळु.
06061017a तव पुत्रा दुरात्मानः पापेष्वभिरताः सदा।
06061017c निष्ठुरा हीनकर्माणस्तेन हीयंति सम्युगे।।
निन्न पुत्ररु दुरात्मरु. सदा पापगळल्लि सदा निरतरागिरुववरु. निष्ठुररु. हीन कर्मिगळु. इदरिंदले अवरु संयुगदल्लि कळॆदुकॊळ्ळुत्तिद्दारॆ.
06061018a सुबहूनि नृशंसानि पुत्रैस्तव जनेश्वर।
06061018c निकृतानीह पांडूनां नीचैरिव यथा नरैः।।
जनेश्वर! निन्न पुत्ररु नीच नररंतॆ पांडवर मेलॆ अनेक क्रूरकर्मगळन्नू मोसकृत्यगळन्नू ऎसगिद्दारॆ.
06061019a सर्वं च तदनादृत्य पुत्राणां तव किल्बिषं।
06061019c सापह्नवाः सदैवासन्पांडवाः पांडुपूर्वज।
06061019e न चैनान्बहु मन्यंते पुत्रास्तव विशां पते।।
पांडुपूर्वज! निन्न पुत्रर तप्पुगळॆल्लवन्नू अनादरिसि पांडवरु सदैव तमगॆ बंदिरुव आपत्तुगळिंद तप्पिसिकॊळ्ळुवुदरल्लिये निरतरागिद्दरु. विशांपते! इंथवरन्नु निन्न मक्कळु हॆच्चागि गौरविसलिल्ल.
06061020a तस्य पापस्य सततं क्रियमाणस्य कर्मणः।
06061020c संप्राप्तं सुमहद्घोरं फलं किंपाकसन्निभं।
06061020e स तद्भुंक्ष्व महाराज सपुत्रः ससुहृज्जनः।।
महाराज! सततवू अवनु माडुत्तिद्द पाप कर्मगळु तंदिरुव कॆट्टुहोद अडुगॆयंतिरुव ई महाघोर फलवन्नु नीनु मक्कळु सुहृदयरॊंदिगॆ भोगिसुत्तिद्दीयॆ.
06061021a नावबुध्यसि यद्राजन्वार्यमाणः सुहृज्जनैः।
06061021c विदुरेणाथ भीष्मेण द्रोणेन च महात्मना।।
राजन्! अवरन्नु तडॆयलु सुहृज्जनराद महात्म विदुर, भीष्म, द्रोणरन्नु नीनु मनस्सिगॆ तॆगॆदुकॊळ्ळलिल्ल.
06061022a तथा मया चाप्यसकृद्वार्यमाणो न गृह्णसि।
06061022c वाक्यं हितं च पथ्यं च मर्त्यः पथ्यमिवौषधं।
06061022e पुत्राणां मतमास्थाय जितान्मन्यसि पांडवान्।।
हागॆये नानू कूड पापकृत्यदिंद तडॆयुवाग अदन्नु स्वीकरिसलिल्ल. मृत्युमुखनागिरुव मनुष्यनु हेगॆ पथ्य औषधवन्नु तॆगॆदुकॊळ्ळुवुदिल्लवो हागॆ नीनु पथ्यवाद हित वाक्यवन्नु स्वीकरिसलिल्ल. मक्कळ मातन्नु केळिकॊंडु पांडवरन्नु गॆद्दायितु ऎंदु तिळिदुकॊंडिद्दॆ.
06061023a शृणु भूयो यथातत्त्वं यन्मां त्वं परिपृच्छसि।
06061023c कारणं भरतश्रेष्ठ पांडवानां जयं प्रति।
06061023e तत्तेऽहं कथयिष्यामि यथाश्रुतमरिंदम।।
नीनु ननगॆ केळिदुदन्नु यथातत्त्ववागि पुनः केळु. भरतश्रेष्ठ! अरिंदम! पांडवर जयक्कॆ कारणवन्नु हेळुत्तेनॆ. अदन्नु केळु.
06061024a दुर्योधनेन संपृष्ट एतमर्थं पितामहः।
06061024c दृष्ट्वा भ्रातॄन्रणे सर्वान्निर्जितान्सुमहारथान्।।
06061025a शोकसम्मूढहृदयो निशाकाले स्म कौरवः।
06061025c पितामहं महाप्राज्ञं विनयेनोपगम्य ह।
06061025e यदब्रवीत्सुतस्तेऽसौ तन्मे शृणु जनेश्वर।।
इदर अर्थवन्ने दुर्योधननु पितामहनल्लि केळिद्दनु. रणदल्लि सुमहारथराद सर्व भ्रातृगळू सोतिद्दुदन्नु नोडि शोकसम्मूढ हृदयनागि कौरवनु निशाकालदल्लि महाप्राज्ञ पितामहनल्लि विनयदिंद होगि निन्न मगनु एनु हेळिदनॆन्नुवुदन्नु नन्निंद केळु जनेश्वर!
06061026 दुर्योधन उवाच।
06061026a त्वं च द्रोणश्च शल्यश्च कृपो द्रौणिस्तथैव च।
06061026c कृतवर्मा च हार्दिक्यः कांबोजश्च सुदक्षिणः।।
06061027a भूरिश्रवा विकर्णश्च भगदत्तश्च वीर्यवान्।
06061027c महारथाः समाख्याताः कुलपुत्रास्तनुत्यजः।।
दुर्योधननु हेळिदनु: “नीनु, द्रोण, शल्य, कृप, मत्तु हागॆये द्रौणि, हार्दिक्य कृतवर्म, कांबोज सुदक्षिण, भूरिश्रव, विकर्ण, वीर्यवान् भगदत्त ऎल्लरू महारथरॆंदु ख्यातरागिरुविरि. कुलपुत्ररु मत्तु देहवन्नु त्यजिसिदवरु.
06061028a त्रयाणामपि लोकानां पर्याप्ता इति मे मतिः।
06061028c पांडवानां समस्ताश्च न तिष्ठंति पराक्रमे।।
मूरुलोकगळन्नु गॆल्ललु नीवु साकॆंदु नन्न अभिप्राय. आदरू नीवॆल्लरू ऒट्टिगे पांडवर पराक्रमवन्नु ऎदुरिसि निल्ललागुत्तिल्ल.
06061029a तत्र मे संशयो जातस्तन्ममाचक्ष्व पृच्छतः।
06061029c यं समाश्रित्य कौंतेया जयंत्यस्मान्पदे पदे।।
इदरल्लि ननगॆ संशयवु हुट्टिदॆ. नानु केळिदुदक्कॆ हेळु. एनन्नु आश्रयिसि कौंतेयरु नम्मन्नु पदे पदे जयिसुत्तिद्दारॆ?”
06061030 भीष्म उवाच 06061030a शृणु राजन्वचो मह्यं यत्त्वां वक्ष्यामि कौरव।
06061030c बहुशश्च ममोक्तोऽसि न च मे तत्त्वया कृतं।।
भीष्मनु हेळिदनु: “कौरव! राजन्! नन्न मातन्नु केळु. यथावत्तागि हेळुत्तेनॆ. अनेक बारि इदन्नु नानु निनगॆ हेळिद्देनॆ. आदरॆ नीनु अदरंतॆ माडलिल्ल.
06061031a क्रियतां पांडवैः सार्धं शमो भरतसत्तम।
06061031c एतत् क्षममहं मन्ये पृथिव्यास्तव चाभिभो।।
भरतसत्तम! विभो! पांडवरॊंदिगॆ संधि माडिको. इदरिंद निनगू ई पृथ्विगू ऒळ्ळॆयदागुत्तदॆयॆंदु नन्न अभिप्राय.
06061032a भुंजेमां पृथिवीं राजन्भ्रातृभिः सहितः सुखी।
06061032c दुर्हृदस्तापयन्सर्वान्नंदयंश्चापि बांधवान्।।
राजन्! दुहृदयरन्नु बेगॆगॊळिसि ऎल्ल बांधवरन्नू आनंदिसि भ्रातृगळॊंदिगॆ ई पृथ्वियन्नु सुखियागि भोगिसु.
06061033a न च मे क्रोशतस्तात श्रुतवानसि वै पुरा।
06061033c तदिदं समनुप्राप्तं यत्पांडूनवमन्यसे।।
मगू! हिंदॆ इदन्नु नानु कूगि हेळिद्दॆ. आग नीनु नन्नन्नु केळलिल्ल. पांडवरिगॆ माडिद अपमानवु निनगॆ ई परिस्थितियन्नु तंदुकॊट्टिदॆ.
06061034a यश्च हेतुरवध्यत्वे तेषामक्लिष्टकर्मणां।
06061034c तं शृणुष्व महाराज मम कीर्तयतः प्रभो।।
महाराज! प्रभो! आ अक्लिष्टकर्मिगळ अवध्यत्वद कारणवन्नु नानु हेळुत्तेनॆ. केळु.
06061035a नास्ति लोकेषु तद्भूतं भविता नो भविष्यति।
06061035c यो जयेत्पांडवान्संख्ये पालितां शार्ङ्गधन्वना।।
शार्ङ्गधन्वनिंद पालितराद पांडवरन्नु युद्धदल्लि गॆल्लुवंथहुदु लोकगळल्लि इल्ल, हिंदॆयू इरलिल्ल मत्तु मुंदॆ कूड इरुवुदिल्ल.
06061036a यत्तु मे कथितं तात मुनिभिर्भावितात्मभिः।
06061036c पुराणगीतं धर्मज्ञ तच्चृणुष्व यथातथं।।
धर्मज्ञ! मगू! मुनिगळु भावितात्मरु ननगॆ हेळिद ई पुराणगीतॆयन्नु हेगॆ केळिद्दॆनो हागॆ केळु.
06061037a पुरा किल सुराः सर्वे ऋषयश्च समागताः।
06061037c पितामहमुपासेदुः पर्वते गंधमादने।।
हिंदॆ ऎल्ल सुररू ऋषिगळू पितामहनन्नु उपासिसलु गंधमादन पर्वतदल्लि सेरिद्दरु.
06061038a मध्ये तेषां समासीनः प्रजापतिरपश्यत।
06061038c विमानं जाज्वलद्भासा स्थितं प्रवरमंबरे।।
अवर मध्यॆ कुळितिद्द प्रजापतियु मेलॆ अंबरदल्लि उरियुत्तिरुवंतॆ हॊळॆयुत्तिद्द विमानवन्नु नोडिदनु.
06061039a ध्यानेनावेद्य तं ब्रह्मा कृत्वा च नियतोऽंजलिं।
06061039c नमश्चकार हृष्टात्मा परमं परमेश्वरं।।
ध्यानदिंद अवनन्नु तिळिद ब्रह्मनु हृष्टात्मनागि आ परम परमेश्वरनन्नु नियतनागि कैमुगिदु नमस्करिसिदनु.
06061040a ऋषयस्त्वथ देवाश्च दृष्ट्वा ब्रह्माणमुत्थितं।
06061040c स्थिताः प्रांजलयः सर्वे पश्यंतो महदद्भुतं।।
ब्रह्मनु मेलॆद्दुदन्नु नोडि ऎल्ल ऋषिगळू देवतॆगळू कैमुगिदु निंतु आ महा अद्भुतवन्नु नोडिदरु.
06061041a यथावच्च तमभ्यर्च्य ब्रह्मा ब्रह्मविदां वरः।
06061041c जगाद जगतः स्रष्टा परं परमधर्मवित्।।
ब्रह्मविदरल्लि श्रेष्ठ, परम धर्मविदु, जगत्तिन सृष्टा ब्रह्मनु आ परमनन्नु यथाविधियागि अर्चिसिदनु.
06061042a विश्वावसुर्विश्वमूर्तिर्विश्वेशो विष्वक्सेनो विश्वकर्मा वशी च।
06061042c विश्वेश्वरो वासुदेवोऽसि तस्माद् योगात्मानं दैवतं त्वामुपैमि।।
“विश्वावसु-प्रपंचक्कॆ अक्षयवागिरुव ऐश्वर्यने! विश्वमूर्ति -प्रपंचवे मूर्तियागिरुववने! विश्वेश! विष्वक्सेन - ऎल्लॆडॆयल्लियू एकैक सेनानिये! विश्वकर्म-विश्ववन्नु सृष्टिसिदवने! वशी - ब्रह्मांडवन्नू वशदल्लिट्टुकॊंडिरुववने! विश्वेश्वर! वासुदेवनागिद्दीयॆ. आदुदरिंद योगस्वरूपनाद देवतॆयागिरुवॆ. निनगॆ नानु शरणागुत्तेनॆ.
06061043a जय विश्व महादेव जय लोकहिते रत।
06061043c जय योगीश्वर विभो जय योगपरावर।।
विश्व! महादेव! निनगॆ जयवागलि. लोकहितरतने! निनगॆ जयवागलि. योगीश्वर! विभो! निनगॆ जयवागलि. योगपरावर! निनगॆ जयवागलि.
06061044a पद्मगर्भ विशालाक्ष जय लोकेश्वरेश्वर।
06061044c भूतभव्यभवन्नाथ जय सौम्यात्मजात्मज।।
पद्मगर्भ! विशालाक्ष! लोकेश्वरेश्वर! निनगॆ जयवागलि. भूतभव्यभवन्नाथ! सौम्यात्मजात्मज! निनगॆ जयवागलि.
06061045a असंख्येयगुणाजेय जय सर्वपरायण।
06061045c नारायण सुदुष्पार जय शार्म्गधनुर्धर।।
असंख्येयगुणाजेय! सर्वपरायण! निनगॆ जयवागलि. नारयण! सुदुष्टार! शाङ्रधनुर्धर! निनगॆ जयवागलि.
06061046a सर्वगुह्यगुणोपेत विश्वमूर्ते निरामय।
06061046c विश्वेश्वर महाबाहो जय लोकार्थतत्पर।।
सर्वगुह्यगुणोपेत! विश्वमूर्ते! निरामय! विश्वेश्वर! महाबाहो! लोकार्थतत्पर! निनगॆ जयवागलि.
06061047a महोरग वराहाद्य हरिकेश विभो जय।
06061047c हरिवास विशामीश विश्वावासामिताव्यय।।
महोरग! वराहाद्य! हरिकेश! विभो! हरिवास! विशामीश! विश्वावासा! अमित! अव्यय! निनगॆ जयवागलि.
06061048a व्यक्ताव्यक्तामितस्थान नियतेंद्रिय सेंद्रिय।
06061048c असंख्येयात्मभावज्ञ जय गंभीर कामद।।
व्यक्त! अव्यक्त! अमितस्थान! नियतेंद्रिय! सेंद्रिय! असंख्येयात्म! भावज्ञ! गंभीर! कामद! निनगॆ जयवागलि.
06061049a अनंत विदितप्रज्ञ नित्यं भूतविभावन।
06061049c कृतकार्य कृतप्रज्ञ धर्मज्ञ विजयाजय।।
अनंत! विदितप्रज्ञ! नित्य! भूतविभावन! कृतकार्य! कृतप्रज्ञ! धर्मज्ञ! विजय! निनगॆ जयवागलि.
06061050a गुह्यात्मन्सर्वभूतात्मन्स्फुटसंभूतसंभव।
06061050c भूतार्थतत्त्व लोकेश जय भूतविभावन।।
गुह्यात्मन्! सर्वभूतात्मन्! स्फुटसंभूतसंभव! भूतार्थतत्त्व! लोकेश! भूतविभावन! निनगॆ जयवागलि!
06061051a आत्मयोने महाभाग कल्पसंक्षेपतत्पर।
06061051c उद्भावन मनोद्भाव जय ब्रह्मजनप्रिय।।
आत्मयोनिये! महाभाग! कल्पसंक्षेपतत्पर! उद्भावन! मनोद्भाव! ब्रह्मजनप्रिय! निनगॆ जयवागलि!
06061052a निसर्गसर्गाभिरत कामेश परमेश्वर।
06061052c अमृतोद्भव सद्भाव युगाग्ने विजयप्रद।।
06061053a प्रजापतिपते देव पद्मनाभ महाबल।
06061053c आत्मभूत महाभूत कर्मात्मं जय कर्मद।।
निसर्गसर्गाभिरत! कामेश! परमेश्वर! अमृतोद्भव! सद्भाव! युगाग्ने! विजयप्रद! प्रजापतिपते! देव! पद्मनाभ! महाबल! आत्मभूत! महाभूत! कर्मात्म! कर्मद! निनगॆ जयवागलि!
06061054a पादौ तव धरा देवी दिशो बाहुर्दिवं शिरः।
06061054c मूर्तिस्तेऽहं सुराः कायश्चंद्रादित्यौ च चक्षुषी।।
06061055a बलं तपश्च सत्यं च धर्मः कामात्मजः प्रभो।
06061055c तेजोऽग्निः पवनः श्वास आपस्ते स्वेदसंभवाः।।
06061056a अश्विनौ श्रवणौ नित्यं देवी जिह्वा सरस्वती।
06061056c वेदाः संस्कारनिष्ठा हि त्वयीदं जगदाश्रितं।।
धरादेविये निन्न ऎरडु पादगळु, दिक्कुगळे बाहुगळु, दिविये शिर. नाने निन्न मूर्ति. सुररु काय. चंद्रादित्यरु कण्णुगळु. तपस्से बल. सत्यवे धर्म. प्रभो! कामनु मग. अग्नियु तेजस्सु. वायुवु श्वास. निन्न बॆवरिनिंद हुट्टिदुदे आपवु. अश्विनियरिब्बरु निन्न ऎरडु किविगळु. देवि सरस्वतियु नित्यवू निन्न नालिगॆयल्लिद्दाळॆ. संस्कारनिष्टवाद वेदगळु मत्तु ई जगत्तू निन्नल्लिये नॆलॆगॊंडिवॆ.
06061057a न संख्यान्न परीमाणं न तेजो न पराक्रमं।
06061057c न बलं योगयोगीश जानीमस्ते न संभवं।।
योगयोगीश! आदरॆ अवरु निन्न संख्यगळन्नागली, परिमाणवन्नागली, तेजस्सन्नागली, पराक्रमवन्नागली, बलवन्नागली, आगमवन्नागली तिळियरु.
06061058a त्वद्भक्तिनिरता देव नियमैस्त्वा समाहिताः।
06061058c अर्चयामः सदा विष्णो परमेशं महेश्वरं।।
विष्णो! देव! निन्नल्लि भक्तिनिरतरागि निन्न नियमगळल्लिये समाहितरागि सदा परमेश महेश्वरनाद निन्नन्नु अर्चिसुत्तेवॆ.
06061059a ऋषयो देवगंधर्वा यक्षराक्षसपन्नगाः।
06061059c पिशाचा मानुषाश्चैव मृगपक्षिसरीसृपाः।।
06061060a एवमादि मया सृष्टं पृथिव्यां त्वत्प्रसादजं।
06061060c पद्मनाभ विशालाक्ष कृष्ण दुःस्वप्ननाशन।।
पद्मनाभ! विशालाक्ष! कृष्ण! दुःस्वप्ननाशन! निन्न प्रसाददिंदले हुट्टिद नानु पृथ्वियल्लि ऋषिगळन्नू, देव-गंधर्व-यक्ष-राक्षस-पन्नग-पिशाच-मनुष्य-मृग-पक्षि-सरीसृपगळे मॊदलादवुगळन्नु नानु सृष्टिसिदॆ.
06061061a त्वं गतिः सर्वभूतानां त्वं नेता त्वं जगन्मुखं।
06061061c त्वत्प्रसादेन देवेश सुखिनो विबुधाः सदा।।
सर्वभूतगळ गतियु नीनु. नेतनू नीनॆ. जगन्मुखनू नीनॆ. देवेश! निन्न प्रसाददिंद विबुधरु सदा सुखिगळागिरुत्तारॆ.
06061062a पृथिवी निर्भया देव त्वत्प्रसादात्सदाभवत्।
06061062c तस्माद्भव विशालाक्ष यदुवंशविवर्धनः।।
06061063a धर्मसंस्थापनार्थाय दैतेयानां वधाय च।
06061063c जगतो धारणार्थाय विज्ञाप्यं कुरु मे प्रभो।।
देव! निन्न प्रसाददिंद पृथ्वियु सदा निर्भयवागिदॆ. आदुदरिंद विशालाक्ष! यदुवंशविवर्धननागु. धर्मसंस्थापनॆगागि, दैतेयर वधॆगागि, जगत्तन्नु पॊरॆयलिक्कागि, प्रभो! नन्न विज्ञापनॆयन्नु माडु.
06061064a यदेतत्परमं गुह्यं त्वत्प्रसादमयं विभो।
06061064c वासुदेव तदेतत्ते मयोद्गीतं यथातथं।।
विभो! वासुदेव! निन्न परम गुट्टन्नु निन्न प्रसाददिंद हेगिदॆयो हागॆ हाडिद्देनॆ.
06061065a सृष्ट्वा संकर्षणं देवं स्वयमात्मानमात्मना।
06061065c कृष्ण त्वमात्मनास्राक्षीः प्रद्युम्नं चात्मसंभवं।।
कृष्ण! स्वयं नीने निन्निंद देव संकर्षणनन्नु सृष्टिसि आत्मसंभवनाद प्रद्युम्ननन्नु नीने निन्निंद सृष्टिसिदॆ.
06061066a प्रद्युम्नाच्चानिरुद्धं त्वं यं विदुर्विष्णुमव्ययं।
06061066c अनिरुद्धोऽसृजन्मां वै ब्रह्माणं लोकधारिणं।।
प्रद्युम्ननिंद नीनु अव्यय विष्णुवॆंदॆनिसिकॊंडिरुव अनिरुद्धनन्नु सृष्टिसिदॆ. अनिरुद्धनु लोकधारि ब्रह्मनागिरुव नन्नन्नु सृष्टिसिदनु.
06061067a वासुदेवमयः सोऽहं त्वयैवास्मि विनिर्मितः।
06061067c विभज्य भागशोऽत्मानं व्रज मानुषतां विभो।।
विभो! निन्निंदले विनिर्मितनाद नानु वासुदेवमयनागिरुवॆनु. हीगॆ निन्नन्नु भागगळन्नागि विंगडिसिकॊंडु मनुष्यरल्लि हुट्टु.
06061068a तत्रासुरवधं कृत्वा सर्वलोकसुखाय वै।
06061068c धर्मं स्थाप्य यशः प्राप्य योगं प्राप्स्यसि तत्त्वतः।।
अल्लि सर्वलोकसुखक्कागि असुरवधॆयन्नु माडि धर्मवन्नु स्थापिसि यशस्सन्नु पडॆदु तत्वतः योगवन्नु हॊंदु.
06061069a त्वां हि ब्रह्मर्षयो लोके देवाश्चामितविक्रम।
06061069c तैस्तैश्च नामभिर्भक्ता गायंति परमात्मकं।।
अमितविक्रम! लोकदल्लि ब्रह्मर्षिगळु मत्तु देवतॆगळु निन्नदे परमात्मक नामगळन्नु भक्तियिंद हाडुत्तारॆ.
06061070a स्थिताश्च सर्वे त्वयि भूतसंघाः कृत्वाश्रयं त्वां वरदं सुबाहो।
06061070c अनादिमध्यांतमपारयोगं लोकस्य सेतुं प्रवदंति विप्राः।।
सुबाहो! सर्व भूतसंघगळू वरदनाद निन्नन्ने आश्रयवन्नागि माडिकॊंडु निन्नल्लिये नॆलॆसिवॆ. विप्ररु निन्नन्ने आदिमध्यांतरगळिल्लदवनु, अपार योगि मत्तु लोकद सेतुवॆंदु वर्णिसुत्तारॆ.””
समाप्ति
इति श्री महाभारते भीष्म पर्वणि भीष्मवध पर्वणि विश्वोपाख्याने एकषष्ठितमोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि भीष्म पर्वदल्लि भीष्मवध पर्वदल्लि विश्वोपाख्यान ऎन्नुव अरवत्तॊंदने अध्यायवु.