praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
bhīṣma parva
bhagavadgītā parva
adhyāya 25
sāra
06025001 arjuna uvāca|
06025001a jyāyasī cetkarmaṇaste matā buddhirjanārdana|
06025001c tatkiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava||
arjunanu hel̤idanu: “janārdana! keśava! karmakkiṃta jñānave śreṣṭhavèṃdu ninna abhiprāyavādarè ghoravāda karmadalli nannannekè tòḍagisuvè?
06025002a vyāmiśreṇaiva vākyena buddhiṃ mohayasīva me|
06025002c tadekaṃ vada niścitya yena śreyo'hamāpnuyāṃ||
òmmè karma, òmmè jñāna ivugal̤annu bèrèsi tòḍakāgi mātanāḍi nanna buddhiyanne maṃkāgisiddīyè. nanagè śreyaskaravāda òṃde mārgavannu niścayisi hel̤u.”
06025003 śrībhagavānuvāca|
06025003a loke'smindvividhā niṣṭhā purā proktā mayānagha|
06025003c jñānayogena sāṃkhyānāṃ karmayogena yogināṃ||
śrībhagavaṃtanu hel̤idanu: “anagha! nānu mòdale hel̤idaṃtè ī lokadalli èraḍu vidhada niṣṭhègal̤ivè: sāṃkhyarigè jñānayoga mattu yogigal̤igè karmayoga.
06025004a na karmaṇāmanāraṃbhānnaiṣkarmyaṃ puruṣo'śnute|
06025004c na ca samnyasanādeva siddhiṃ samadhigacchati||
karmagal̤annu māḍade iruvudariṃda manuṣyanigè karmagal̤iṃda mukti dòrèyuvudilla. kevala sanyāsadiṃda siddhiyu dòrèyuvudilla.
06025005a na hi kaścit kṣaṇamapi jātu tiṣṭhatyakarmakṛt|
06025005c kāryate hyavaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijairguṇaiḥ||
yākèṃdarè yārū òṃdu kṣaṇavū kūḍa karmavannu māḍade iralāranu. prakṛtiyiṃda janisida guṇagal̤u avaśyavāgi èllariṃdalū karmavannu māḍisuttavè.
06025006a karmeṃdriyāṇi saṃyamya ya āste manasā smaran|
06025006c iṃdriyārthānvimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyate||
karmeṃdriyagal̤annu saṃyamadalliṭṭukòṃḍu manassinalli iṃdriyagal̤a vastugal̤a kuritu smarisuttiruva vimūḍhātmanannu mithyācāri èṃdu hel̤uttārè.
06025007a yastviṃdriyāṇi manasā niyamyārabhate'rjuna|
06025007c karmeṃdriyaiḥ karmayogamasaktaḥ sa viśiṣyate||
arjuna! yāru iṃdriyagal̤annu manassiniṃda niyaṃtrisi karmayogadalli āsaktanāgi karmeṃdriyagal̤iṃda karmamāḍuttāno avanu viśeṣavènisikòl̤l̤uttānè.
06025008a niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hyakarmaṇaḥ|
06025008c śarīrayātrāpi ca te na prasidhyedakarmaṇaḥ||
ninagè niyojisida karmagal̤annu māḍu. yākèṃdarè karmavannu māḍade iruvudakkiṃta karmavannu māḍuvudu hèccinadu. akarmaṇadiṃda śarīrayātrèyū asādhyavāguttadè.
06025009a yajñārthātkarmaṇo'nyatra loko'yaṃ karmabaṃdhanaḥ|
06025009c tadarthaṃ karma kauṃteya muktasaṃgaḥ samācara||
yajñārthavallada karmagal̤iṃda manuṣyanu karmabaṃdhanakkòl̤agāguttānè. ādudariṃda kauṃteya! phalagal̤igè aṃṭikòl̤l̤ade karmagal̤annu māḍu.
06025010a sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ|
06025010c anena prasaviṣyadhvameṣa vo'stviṣṭakāmadhuk||
hiṃdè yajñadòṃdigè prajègal̤annu sṛṣṭisida prajāpatiyu hel̤idanu: “idariṃda immaḍigòl̤l̤i. ide nimma iṣṭagal̤annu pūraisuttadè.
06025011a devānbhāvayatānena te devā bhāvayaṃtu vaḥ|
06025011c parasparaṃ bhāvayaṃtaḥ śreyaḥ paramavāpsyatha||
idariṃda devatègal̤annu bhāvayisi. ā devatègal̤u nimmannu bhāvayisali. paraspararannu bhāvayisikòṃḍu parama śreyassannu paḍèyiri.
06025012a iṣṭānbhogān hi vo devā dāsyaṃte yajñabhāvitāḥ|
06025012c tairdattānapradāyaibhyo yo bhuṃkte stena eva saḥ||
yajñadiṃda bhāvitarāda devatègal̤u nimagè iṣṭagal̤annū bogagal̤annū nīḍuttārè. avariṃda paḍèdudannu avarige kòḍade bhogisuvavanu kal̤l̤ane tāne.
06025013a yajñaśiṣṭāśinaḥ saṃto mucyaṃte sarvakilbiṣaiḥ|
06025013c bhuṃjate te tvaghaṃ pāpā ye pacaṃtyātmakāraṇāt||
yajñaśiṣṭavannu sevisuvavaru sarva kilbiṣagal̤iṃda muktarāguttārè. ādarè tamagāgiye aḍugèmāḍuva pāpigal̤u pāpavannèsaguttārè.
06025014a annādbhavaṃti bhūtāni parjanyādannasaṃbhavaḥ|
06025014c yajñādbhavati parjanyo yajñaḥ karmasamudbhavaḥ||
annadiṃda bhūtagal̤āguttavè. parjanyadiṃda annavuṃṭāguttadè. yajñadiṃda parjanyavāguttadè. karmadiṃdale yajñavāguttadè.”
06025015a karma brahmodbhavaṃ viddhi brahmākṣarasamudbhavaṃ|
06025015c tasmātsarvagataṃ brahma nityaṃ yajñe pratiṣṭhitaṃ||
karmavu brahmodbhavavèṃdu til̤i. brahmavu akṣaradiṃda huṭṭidè. ādudariṃda sarvagatanāda nityanāda brahmanu yajñadalli pratiṣṭhitanāgiddānè.
06025016a evaṃ pravartitaṃ cakraṃ nānuvartayatīha yaḥ|
06025016c aghāyuriṃdriyārāmo moghaṃ pārtha sa jīvati||
pārtha! hīgè tirugisalpaṭṭa cakravannu illi yāru anusarisuvudillavo aṃthaha iṃdriyagal̤òḍanè āṭavāḍuttiruva pāpajīviyu vyarthavāgi jīvisuttānè.
06025017a yastvātmaratireva syādātmatṛptaśca mānavaḥ|
06025017c ātmanyeva ca saṃtuṣṭastasya kāryaṃ na vidyate||
yāru ātmanòṃdige ānaṃdisuttāno ātmaniṃdale tṛptanāgiruttāno mattu ātmanalliye saṃtuṣṭanāgiruttāno a mānavanigè kāryavènnuvude illa.
06025018a naiva tasya kṛtenārtho nākṛteneha kaścana|
06025018c na cāsya sarvabhūteṣu kaścidarthavyapāśrayaḥ||
avanigè karmavannu māḍuvudaralli athavā karmavannu māḍuvude iruvudaralli èṃdū arthavilla. avanigè sarvabhūtagal̤alliyū yāvarītiya avalaṃbanèyū iruvudilla.
06025019a tasmādasaktaḥ satataṃ kāryaṃ karma samācara|
06025019c asakto hyācarankarma paramāpnoti pūruṣaḥ||
ādudariṃda yāvāgalū asaktanāgi māḍabekāda karmavannu māḍu. ekèṃdarè asaktanāgi karmamāḍuva puruṣanu atyuttamavādudannu paḍèyuttānè.
06025020a karmaṇaiva hi saṃsiddhimāsthitā janakādayaḥ|
06025020c lokasaṃgrahamevāpi saṃpaśyankartumarhasi||
karmadiṃdale janakādigal̤u saṃsiddhigè prayatnisidaru. lokasaṃgrahavannu guriyāgiṭṭukòṃḍū karmagal̤annu māḍabekāguttadè.
06025021a yadyadācarati śreṣṭhastattadevetaro janaḥ|
06025021c sa yatpramāṇaṃ kurute lokastadanuvartate||
śreṣṭhanādavanu enenu ācaraṇègal̤annu māḍuttāno avugal̤anne itara janarū māḍuttārè. avanu yāvudannu pramāṇavèṃdu èttihiḍiyuttāno adanne lokavu anusarisuttadè.
06025022a na me pārthāsti kartavyaṃ triṣu lokeṣu kiṃ cana|
06025022c nānavāptamavāptavyaṃ varta eva ca karmaṇi||
pārtha! mūru lokagal̤alliyū nānu māḍabekāda kartavyavòṃdū illa. nānu paḍèyade iddudu athavā paḍèyabekāgiddudu enū illa. ādarū nānu karmācaraṇè māḍuttenè.
06025023a yadi hyahaṃ na varteyaṃ jātu karmaṇyataṃdritaḥ|
06025023c mama vartmānuvartaṃte manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ||
pārtha! òṃdu vel̤è yāvāgalādarū nānu ī karmagal̤annu ayāsagòl̤l̤ade muṃduvarisikòṃḍu hogalillavèṃdādarè manuṣyaru èllarītiyalliyū nannannu anusarisuttārè.
06025024a utsīdeyurime lokā na kuryāṃ karma cedahaṃ|
06025024c saṃkarasya ca kartā syāṃ upahanyāmimāḥ prajāḥ||
nānu karmagal̤annu māḍade iddarè ī lokagal̤u kusidubīl̤uttavè. saṃkarada kartanāguttenè mattu ī prajègal̤a nāśavāguttadè.
06025025a saktāḥ karmaṇyavidvāṃso yathā kurvaṃti bhārata|
06025025c kuryādvidvāṃstathāsaktaścikīrṣurlokasaṃgrahaṃ||
bhārata! avidvāṃsaru hegè saktarāgi karmagal̤annèsaguttāro hāgè lokasaṃgrahavannu bayasi vidvāṃsanādavanu asaktanāgi karmagal̤annu māḍabeku.
06025026a na buddhibhedaṃ janayedajñānāṃ karmasaṃgināṃ|
06025026c joṣayetsarvakarmāṇi vidvānyuktaḥ samācaran||
karmakkè aṃṭikòṃḍiruva ajñānigal̤alli buddhibhedavannu huṭṭisabāradu. til̤idavanu yuktanāgiddu karmagal̤annu māḍikòṃḍu avaru èlla karmagal̤annū māḍuvaṃtè māḍabeku.
06025027a prakṛteḥ kriyamāṇāni guṇaiḥ karmāṇi sarvaśaḥ|
06025027c ahaṃkāravimūḍhātmā kartāhamiti manyate||
prakṛtiya guṇagal̤e èllarītiyalliyū karmagal̤annu māḍisuttavè. ahaṃkārada vimūḍhātmanu nānu māḍuttenè èṃdu til̤iyuttānè.
06025028a tattvavittu mahābāho guṇakarmavibhāgayoḥ|
06025028c guṇā guṇeṣu vartaṃta iti matvā na sajjate||
ādarè mahābāho! guṇa mattu karmagal̤a vibhajanèya tatvavannu til̤idavanu guṇagal̤u1 guṇagal̤a2 melè vartisuttivè èṃdu til̤idu aṃṭikòl̤l̤uvudilla.
06025029a prakṛterguṇasammūḍhāḥ sajjaṃte guṇakarmasu|
06025029c tānakṛtsnavido maṃdān kṛtsnavinna vicālayet||
prakṛtiya guṇagal̤alli mul̤ugiruvavaru guṇagal̤iṃduṃṭāda karmagal̤igè aṃṭikòṃḍiruttārè. èllavannū til̤iyade iruva ā maṃdarannu èllavannū til̤idiruvavanu vicalisabāradu.
06025030a mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā|
06025030c nirāśīrnirmamo bhūtvā yudhyasva vigatajvaraḥ||
èlla karmagal̤annū nanagè òppisi ādhyātmacetasanāgi, phalada asèyannu tòrèdu, nannatanavannu tòrèdavanāgi vigatajvaranāgi yuddhamāḍu.
06025031a ye me matamidaṃ nityamanutiṣṭhaṃti mānavāḥ|
06025031c śraddhāvaṃto'nasūyaṃto mucyaṃte te'pi karmabhiḥ||
nanna ī matavannu nityavū yāva mānavanu śraddhāvaṃtanāgi anasūyanāgi anuṣṭhānamāḍuttāno avanū kūḍa karmagal̤iṃda muktanāguttānè.
06025032a ye tvetadabhyasūyaṃto nānutiṣṭhaṃti me mataṃ|
06025032c sarvajñānavimūḍhāṃstānviddhi naṣṭānacetasaḥ||
ādarè nanna ī matavannu tiraskarisi idaraṃtè naḍèdukòl̤l̤avudiruva vimūḍha acetasara sarvajñānavū naṣṭavèṃdu til̤i.
06025033a sadṛśaṃ ceṣṭate svasyāḥ prakṛterjñānavānapi|
06025033c prakṛtiṃ yāṃti bhūtāni nigrahaḥ kiṃ kariṣyati||
jñāniyū kūḍa tanna prakṛtiya prakāra naḍèdukòl̤l̤uttānè. ādudariṃda bhūtagal̤u prakṛtiyanne anusarisuttavè. nigrahavu enu māḍuttadè?
06025034a iṃdriyasyeṃdriyasyārthe rāgadveṣau vyavasthitau|
06025034c tayorna vaśamāgacchettau hyasya paripaṃthinau||
iṃdriya iṃdriyakkū adara viṣayavastuvina kuritāda rāga dveṣagal̤u vyavasthitagòṃḍivè. avèraḍara madhyè silukikòl̤l̤abāradu. ekèṃdarè avèraḍū avana pratispardhigal̤u.
06025035a śreyānsvadharmo viguṇaḥ paradharmāt svanuṣṭhitāt|
06025035c svadharme nidhanaṃ śreyaḥ paradharmo bhayāvahaḥ||
guṇayuktavāgilladiddarū svadharmavanne cènnāgi anuṣṭhānakkè taruvudu paradharmakkiṃta òl̤l̤èyadu. svadharmadalliddukòṃḍu sāyuvudu śreya. paradharmavu bhayavannu taṃdòḍḍuttadè.”
06025036 arjuna uvāca|
06025036a atha kena prayukto'yaṃ pāpaṃ carati pūruṣaḥ|
06025036c anicchannapi vārṣṇeya balādiva niyojitaḥ||
arjunanu hel̤idanu: “vārṣṇeya! hāgiddarè puruṣanu yāvudariṃda pracodanègòṃḍu tanna iṣṭada viruddhavāgi balātkāradiṃda māḍisalpaṭṭidèyo ènnuvaṃtè pāpavannu èsaguttānè?”
06025037 śrībhagavānuvāca|
06025037a kāma eṣa krodha eṣa rajoguṇasamudbhavaḥ|
06025037c mahāśano mahāpāpmā viddhyenamiha vairiṇaṃ||
śrī bhagavaṃtanu hel̤idanu: “rajoguṇasamudbhavavāda ī kāma mattu krodhagal̤u mahābhakṣakaru mattu mahāpāpigal̤u. ive vairigal̤èṃdu til̤i.
06025038a dhūmenāvriyate vahniryathādarśo malena ca|
06025038c yatholbenāvṛto garbhastathā tenedamāvṛtaṃ||
bèṃkiyu hògèyiṃda muccikòṃḍiruvaṃtè, kannaḍiyu kòl̤èyiṃda muccikòṃḍaṃtè bhrūṇavu garbhadiṃda āvṛtagòṃḍiruvaṃtè idu adariṃda āvṛtagòṃḍidè.
06025039a āvṛtaṃ jñānametena jñānino nityavairiṇā|
06025039c kāmarūpeṇa kauṃteya duṣpūreṇānalena ca||
kauṃteya! jñānigal̤a nityavairiyāda kāmarūpada tṛptiyannuvude illada ī bèṃkiyiṃdale jñānavu āvṛtavāgiruttadè.
06025040a iṃdriyāṇi mano buddhirasyādhiṣṭhānamucyate|
06025040c etairvimohayatyeṣa jñānamāvṛtya dehinaṃ||
iṃdriyagal̤u, manassu mattu buddhiyu idara adhiṣṭhānavèṃdu hel̤uttārè. ivugal̤iṃdale idu jñānakkè musuku hāki dehiyannu vimohagòl̤isuttadè.
06025041a tasmāttvamiṃdriyāṇyādau niyamya bharatarṣabha|
06025041c pāpmānaṃ prajahihyenaṃ jñānavijñānanāśanaṃ||
ādudariṃda bharatarṣabha! mòdalu iṃdriyagal̤annu niyaṃtrisi pāpavannèsaguva jñāna vijñānagal̤annu nāśapaḍisuva idannu tòrè.
06025042a iṃdriyāṇi parāṇyāhuriṃdriyebhyaḥ paraṃ manaḥ|
06025042c manasastu parā buddhiryo buddheḥ paratastu saḥ||
iṃdriyagal̤u śreṣṭhavèṃdu hel̤uttārè. iṃdriyagal̤igiṃtalū śreṣṭhavādaddu manassu. manassigiṃtalū śreṣṭhavādaddu buddhi. buddhigiṃtalū śreṣṭhavādaddu avanu.
06025043a evaṃ buddheḥ paraṃ buddhvā saṃstabhyātmānamātmanā|
06025043c jahi śatruṃ mahābāho kāmarūpaṃ durāsadaṃ||
mahābāho! hīgè buddhigiṃtalū śreṣṭhavādudannu til̤idukòṃḍu atmanannu ātmanalli tòḍagisikòṃḍu, jayisalu kaṣṭakaravāda kāmarūpada ī śatruvannu jayisu.”
samāpti
iti śrī mahābhārate bhīṣma parvaṇi bhagavadgītā parvaṇi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde karmayogo nāma tṛtīyo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli bhīṣma parvadalli bhagavadgītā parvadalli śrīmadbhagavadgītā upaniṣattinalli brahmavidyèya yogaśāstradalli śrīkṛṣṇārjunasaṃvādadalli karmayogavèṃba mūrane adhyāyavu.
bhīṣma parvaṇi paṃcaviṃśo'dhyāyaḥ||
bhīṣma parvadalli ippattaidane adhyāyavu.