023 श्रीकृष्णार्जुनसंवादे अर्जुनविशादयोगः

प्रवेश

।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।

श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित

श्री महाभारत

भीष्म पर्व

भगवद्गीता पर्व

अध्याय 23

सार

06023001 1धृतराष्ट्र उवाच।
06023001a धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सवः।
06023001c मामकाः पांडवाश्चैव किमकुर्वत संजय2।।

धृतराष्ट्रनु हेळिदनु: “संजय! धर्मक्षेत्र3 कुरुक्षेत्रदल्लि युद्धमाडलु उत्सुकरागि सेरिद्द नन्नवरु मत्तु पांडवरु एनु माडिदरु?”

06023002 संजय उवाच।
06023002a दृष्ट्वा तु पांडवानीकं व्यूढं दुर्योधनस्तदा।
06023002c आचार्यमुपसंगम्य राजा वचनमब्रवीत्।।

संजयनु हेळिदनु: “आग पांडव सेनॆयु युद्धव्यूहदल्लि रचिसिकॊंडिद्दुदन्नु नोडिद राजा दुर्योधननु आचार्यन बळिबंदु हेळिदनु:

06023003a पश्यैतां पांडुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूं।
06023003c व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता।।

“आचार्य! पांडुपुत्रर ई महा सेनॆयन्नु निन्न शिष्य द्रुपदपुत्रनु बुद्धिवंतिकॆयिंद व्यूहदल्लि रचिसिदुदन्नु नोडु!

06023004a अत्र शूरा महेष्वासा भीमार्जुनसमा युधि।
06023004c युयुधानो विराटश्च द्रुपदश्च महारथः।।
06023005a धृष्टकेतुश्चेकितानः काशिराजश्च वीर्यवान्।
06023005c पुरुजित्कुंतिभोजश्च शैब्यश्च नरपुंगवः।।
06023006a युधामन्युश्च विक्रांत उत्तमौजाश्च वीर्यवान्।
06023006c सौभद्रो द्रौपदेयाश्च सर्व एव महारथाः।।

अल्लि युद्धदल्लि शूरराद महेष्वास भीमार्जुनरिद्दारॆ, युयुधान4, विराट, महारथि द्रुपद, धृष्टकेतु5, चेकितान6, वीर्यवान् काशिराज, पुरुजित7, कुंतिभोज, नरपुंगव शैब्य, विक्रांत युधामन्यु, वीर्यवान् उत्तमौजस्सु8, सौभद्र, द्रौपदिय मक्कळु - ऎल्लरू महारथिगळे इद्दारॆ.

06023007a अस्माकं तु विशिष्टा ये तान्निबोध द्विजोत्तम।
06023007c नायका मम सैन्यस्य संज्ञार्थं तान्ब्रवीमि ते।।

द्विजोत्तम! नम्मल्लिरुव विशिष्ट नायकरन्नू तिळिदुको! निन्न सूचनॆगागि नानु हेळुत्तेनॆ.

06023008a भवान्भीष्मश्च कर्णश्च कृपश्च समितिंजयः।
06023008c अश्वत्थामा विकर्णश्च सौमदत्तिस्तथैव च।।

नीनु, भीष्म, कर्ण, युद्धदल्लि सदा जयवन्ने हॊंदुव कृप, अश्वत्थाम, विकर्ण, मत्तु सौमदत्ति.

06023009a अन्ये च बहवः शूरा मदर्थे त्यक्तजीविताः।
06023009c नानाशस्त्रप्रहरणाः सर्वे युद्धविशारदाः।।

इन्नू इतर बहळ मंदि शूररु, नाना शस्त्रगळन्नु प्रहरमाडबल्लवरु, ऎल्ला युद्ध विशारदरु ननगागि तम्म जीवनवन्नु मुडुपागिट्टिद्दारॆ.

06023010a अपर्याप्तं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितं।
06023010c पर्याप्तं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितं।।

भीष्मनिंद रक्षिसल्पट्ट नम्म सेनॆयु पर्याप्तवागिल्ल. आदरॆ भीमन9 रक्षणॆयल्लिरुव अवर सेनॆयु पर्याप्तवागिदॆ10.

06023011a अयनेषु च सर्वेषु यथाभागमवस्थिताः।
06023011c भीष्ममेवाभिरक्षंतु भवंतः सर्व एव हि।।

ईग नीवॆल्लरू निम्म निम्म स्थानगळल्लि निंतु ऎल्ल कडॆगळिंदलू भीष्मनन्नु रक्षिसबेकु.”

06023012a तस्य संजनयन् हर्षं कुरुवृद्धः पितामहः।
06023012c सिंहनादं विनद्योच्छैः शंखं दध्मौ प्रतापवान्।।

अवनिगॆ हर्षवन्नुंटुमाडलोसुग प्रतापवान् कुरुवृद्ध पितामहनु सिंहनाद माडि जोरागि शंखवन्नु ऊदिदनु.

06023013a ततः शंखाश्च भेर्यश्च पणवानकगोमुखाः।
06023013c सहसैवाभ्यहन्यंत स शब्धस्तुमुलोऽभवत्।।

अदे समयदल्लि ऒंदे समनॆ शंखगळु, भेरिगळु, पणवानकगळु, मत्तु गोमुखगळु मॊळगिदवु. आ शब्धवु ऎल्ल कडॆयू तुंबितु.

06023014a ततः श्वेतैर्हयैर्युक्ते महति स्यंदने स्थितौ।
06023014c माधवः पांडवश्चैव दिव्यौ शंखौ प्रदध्मतुः।।

आग बिळिय कुदुरॆगळन्नु कट्टिद्द महारथदल्लि निंतिद्द माधव-पांडवरू कूड दिव्य शंखगळन्नु ऊदिदरु.

06023015a पांचजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनंजयः।
06023015c पौंड्रं दध्मौ महाशंखं भीमकर्मा वृकोदरः।।
06023016a अनंतविजयं राजा कुंतीपुत्रो युधिष्ठिरः।
06023016c नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ।।
06023017a काश्यश्च परमेष्वासः शिखंडी च महारथः।
06023017c धृष्टद्युम्नो विराटश्च सात्यकिश्चापराजितः।।
06023018a द्रुपदो द्रौपदेयाश्च सर्वशः पृथिवीपते।
06023018c सौभद्रश्च महाबाहुः शंखान्दध्मुः पृथक् पृथक्।।

हृषीकेश11नु पांचजन्यवन्नू, धनंजयनु देवदत्तवन्नू, भीमकर्मि वृकोदरनु पौंढ्रवॆंब महाशंखवन्नू, कुंतीपुत्र राज युधिष्ठिरनु अनंतविजयवन्नू, नकुलनु सुघोषवन्नू, सहदेवनु पणिपुष्पकवन्नू ऊदिदरु. हागॆये महा धनुस्सन्नु हिडिदिद्द काशीराज, महारथि शिखंडि, धृष्टद्युम्न, विराट, सोलरियद सात्यकि, द्रुपद, द्रौपदिय मक्कळु मत्तु सर्व पृथ्वीपतिगळू, महाबाहु सौभद्र अभिमन्युवू बेरॆ बेरॆयागि तम्म तम्म शंखगळन्नु ऊदिदरु.

06023019a स घोषो धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदारयत्।
06023019c नभश्च पृथिवीं चैव तुमुलो व्यनुनादयन्।।

लोकवन्ने तुंबिद आ शंखघोषवु पृथिव्याकाशगळल्लि मार्दनिगॊंडु कौरवर ऎदॆगळन्नु नडुगिसितु.

06023020a अथ व्यवस्थितान्दृष्ट्वा धार्तराष्ट्रान्कपिध्वजः।
06023020c प्रवृत्ते शस्त्रसंपाते धनुरुद्यम्य पांडवः।।
06023021a हृषीकेशं तदा वाक्यमिदमाह महीपते।
06023021c सेनयोरुभयोर्मध्ये रथं स्थापय मेऽच्युत।।

महीपते! शस्त्रगळन्नु हिडिदु कदन कुतूहलिगळागि तन्न ऎदिरु निंत धार्तराष्ट्र कौरवरन्नु नोडि कपिध्वज अर्जुननु बिल्लन्नॆत्ति हिडिदु सर्वेंद्रिय नियामकनाद श्रीकृष्णनिगॆ ई मातन्नु हेळिदनु: “अच्युत! ऎरडू सेनॆगळ नडुवॆ नन्न रथवन्नु ऒय्दु निल्लिसु.

06023022a यावदेतान्निरीक्षेऽहं योद्धुकामानवस्थितान्।
06023022c कैर्मया सह योद्धव्यमस्मिन्रणसमुद्यमे।।

ई रणरंगदल्लि युद्धमाडलु सिद्धरादवरन्नू, यारु नन्नॆदुरु युद्धमाडलु उत्सुकरागि निंतिद्दारॆ ऎन्नुवुदन्नु नानॊम्मॆ नोडुत्तेनॆ.

06023023a योत्स्यमानानवेक्षेऽहं य एतेऽत्र समागताः।
06023023c धार्तराष्ट्रस्य दुर्बुद्धेर्युद्धे प्रियचिकीर्षवः।।

दुर्बुद्धि दुर्योधननिगॆ ऒळ्ळॆयदन्नु माडलॆंदु इल्लिगैतंद युद्धकुतूहलिगळु यारॆंबुदन्नु ऒम्मॆ नोडुत्तेनॆ.”

06023024a एवमुक्तो हृषीकेशो गुडाकेशेन भारत।
06023024c सेनयोरुभयोर्मध्ये स्थापयित्वा रथोत्तमं।।
06023025a भीष्मद्रोणप्रमुखतः सर्वेषां च महीक्षितां।
06023025c उवाच पार्थ पश्यैतान्समवेतान्कुरूनिति।।

भारत! गुडाकेश12 अर्जुननु हीगॆ हेळलु, हृषीकेशनु रथवन्नु ऎरडू सेनॆगळ नडुवॆ भीष्म-द्रोणरे मॊदलाद सर्व महीक्षितर मुंदॆ तंदु निल्लिसि “पार्थ! सेरिरुव ई कुरुगळन्नु नोडु!” ऎंदनु.

06023026a तत्रापश्यत् स्थितान्पार्थः पितॄनथ पितामहान्।
06023026c आचार्यान्मातुलान् भ्रातॄन्पुत्रान्पौत्रान्सखींस्तथा।।
06023027a श्वशुरान्सुहृदश्चैव सेनयोरुभयोरपि।

आ ऎरडू सेनॆगळल्लि तंदॆगॆ समानरादवरु, अज्जंदिरु, गुरुगळु, सोदर मावंदिरु, ऒडहुट्टिदवरु, मक्कळु, मॊम्मक्कळु, गॆळॆयरु, मावंदिरु, मत्तु सुहृदयरु निंतिरुवुदन्नु पार्थनु कंडनु13.

06023027c तान्समीक्ष्य स कौंतेयः सर्वान्बंधूनवस्थितान्।।
06023028a कृपया परयाविष्टो विषीदन्निदमब्रवीत्।

अल्लि सेरिद्द आ ऎल्ल बंधुगळन्नू नोडिद कौंतेयनु करुणॆयुंटागि नॊंदुकॊंडु ई मातुगळन्नाडिदनु:

06023028c दृष्ट्वेमान्स्वजनान् कृष्ण युयुत्सून्समवस्थितान्।।
06023029a सीदंति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति।
06023029c वेपथुश्च शरीरे मे रोमहर्षश्च जायते।।

“कृष्ण! इल्लि युद्धक्कागि कलॆत ई स्वजनरन्नु कंडु नन्न अवयवगळॆल्ल सडिलागुत्तिवॆ. बायि ऒणगुत्तिदॆ. मै नडुगुत्तिदॆ. नविरेळुत्तिदॆ.

06023030a गांडीवं स्रंसते हस्तात्त्वक्चैव परिदह्यते।
06023030c न च शक्नोम्यवस्थातुं भ्रमतीव च मे मनः।।

गांडीव धनुस्सु कैयिंद जारुत्तिदॆ. चर्म सुडुत्तिदॆ. निल्लुवुदक्कू त्राणविल्ल. मनस्सु गाबरिगॊंडिदॆ.

06023031a निमित्तानि च पश्यामि विपरीतानि केशव।
06023031c न च श्रेयोऽनुपश्यामि हत्वा स्वजनमाहवे।।

केशव! कॆट्ट शकुनगळु काणुत्तिवॆ. ई युद्धदल्लि स्वजनरन्नु कॊंदरॆ एनु श्रेयस्सो काणॆ.

06023032a न कांक्षे विजयं कृष्ण न च राज्यं सुखानि च।
06023032c किं नो राज्येन गोविंद किं भोगैर्जीवितेन वा।।

गोविंद! कृष्ण! ननगॆ इदरिंद दॊरॆयुव विजयवू बेड. राज्यवू बेड. सुखवू बेड. ई राज्यदिंदागली भोगगळिंदागली, बदुकिनिंदागली नमगॆ आगबेकागिद्देनिदॆ?

06023033a येषामर्थे कांक्षितं नो राज्यं भोगाः सुखानि च।
06023033c त इमेऽवस्थिता युद्धे प्राणांस्त्यक्त्वा धनानि च।।
06023034a आचार्याः पितरः पुत्रास्तथैव च पितामहाः।
06023034c मातुलाः श्वशुराः पौत्राः स्यालाः संबंधिनस्तथा।।

राज्य, भोग, सुखगळन्नु नावु यारिगागि कोरुत्तिद्देवो आ गुरुगळु, पितृगळु, मक्कळु, पितामहरु, मातुलरु, मावंदिरु, मॊम्मक्कळु, मैदुनरु मत्तु इतर संबंधिकरॆल्लरू इल्लि युद्दोद्यमिगळागि बंदिद्दारॆ.

06023035a एतान्न हंतुमिच्छामि घ्नतोऽपि मधुसूदन।
06023035c अपि त्रैलोक्यराज्यस्य हेतोः किं नु महीकृते।।

मधुसूदन! इवरु नन्नन्नु कॊल्लुवंतिद्दरू नानु अवरन्नु कॊल्ललारदवनु मूरुलोकद ऒडॆतन सिगुवहागिद्दरू ई भूमिय ऒडॆतनद आसॆयिंद कॊंदेने?

06023036a निहत्य धार्तराष्ट्रान्नः का प्रीतिः स्याज्जनार्दन।
06023036c पापमेवाश्रयेदस्मान् हत्वैतानाततायिनः14।।

जनार्दन! ई कौरवरन्नु कॊल्लुवुदरिंद नमगागुव संतोषवेनु? पातकिगळागिद्दरू ई बंधुगळन्नु कॊंदु नमगॆ पापवे गंटु बिद्दीतु15!

06023037a तस्मान्नार्हा वयं हंतुं धार्तराष्ट्रान्सबांधवान्।
06023037c स्वजनं हि कथं हत्वा सुखिनः स्याम माधव।।

माधव! बंधुगळाद कौरवरन्नु कॊल्लुवुदु सरियल्ल. नम्मवरन्ने कॊंदु नावु हेगॆ सुखिगळादेवु?

06023038a यद्यप्येते न पश्यंति लोभोपहतचेतसः।
06023038c कुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रोहे च पातकं।।
06023039a कथं न ज्ञेयमस्माभिः पापादस्मान्निवर्तितुं।
06023039c कुलक्षयकृतं दोषं प्रपश्यद्भिर्जनार्दन।।

इवरादरो दुरासॆयिंद बुद्धिगॆट्टु मित्रद्रोहदिंदागुव पापवन्नू कुलनाशदिंदागुव दोषवन्नू तिळियदवरागिद्दारॆ. कुलक्षयदिंदागुव केडन्नु तिळियबल्ल नमगादरू ई पापदिंद निवृत्तरागबेकॆंदु तिळियबारदेकॆ जनार्दन!

06023040a कुलक्षये प्रणश्यंति कुलधर्माः सनातनाः।
06023040c धर्मे नष्टे कुलं कृत्स्नमधर्मोऽभिभवत्युत।।

कुलवु नाशवागलु सनातन कुलधर्मगळु नाशवागुत्तवॆ. धर्मवु नष्टवागलु कुलवन्नॆल्ल अधर्मवे आवरिसिबिडुवुदु.

06023041a अधर्माभिभवात् कृष्ण प्रदुष्यंति कुलस्त्रियः।
06023041c स्त्रीषु दुष्टासु वार्ष्णेय जायते वर्णसंकरः।।

कृष्ण! अधर्मवे बॆळॆदाग कुलस्त्रीयरु कॆडुवरु. स्त्रीयरु शीलभ्रष्टॆयरागि कॆट्टाग जातिगळ बॆरकॆयागुवुदु.

06023042a संकरो नरकायैव कुलघ्नानां कुलस्य च।
06023042c पतंति पितरो ह्येषां लुप्तपिंडोदकक्रियाः।।

ई वर्णसांकर्यवु कुलघातकरन्नू कुलवन्नू कूडिये नरकक्कॆ बीळिसुवुदु. अंथवर पितृगळु पिंडप्रदानविल्लदवरू जलतर्पणविल्लदवरू आगि नरकक्कॆ बीळुवरु.

06023043a दोषैरेतैः कुलघ्नानां वर्णसंकरकारकैः।
06023043c उत्साद्यंते जातिधर्माः कुलधर्माश्च शाश्वताः।।

जातिय बॆरकॆगॆ कारणराद कुलघातकर ई दोषगळिंदागि बहुकालदिंद अनुसरिसिकॊंडु बंद कालधर्मगळू, जातिधर्मगळु कॆट्टु होगुववु.

06023044a उत्सन्नकुलधर्माणां मनुष्याणां जनार्दन।
06023044c नरके नियतं वासो भवतीत्यनुशुश्रुम।।

जनार्दन! कुलधर्मवन्नु कॆडिसिकॊंड मनुष्यरिगॆ नरकवासवु तप्पिद्दल्लवॆंबुदन्नु केळिद्देवॆ.

06023045a अहो बत महत्पापं कर्तुं व्यवसिता वयं।
06023045c यद्राज्यसुखलोभेन हंतुं स्वजनमुद्यताः।।

राज्यद लाभदिंद दॊरॆयबहुदाद सुखद लोभदिंद स्वजनरन्नु कॊल्ललु मुंदागिरुव नावु दॊड्डदॊंदु पापकार्यवन्नु माडलु हॊरटिद्दीवल्ल! अय्यो!

06023046a यदि मामप्रतीकारमशस्त्रं शस्त्रपाणयः।
06023046c धार्तराष्ट्रा रणे हन्युस्तन्मे क्षेमतरं भवेत्।।

प्रतीकारवन्नु माडद, शस्त्रवन्नु हिडियद नन्नन्नु आयुधपाणिगळाद कौरवरे कॊंदुबिट्टरॆ ऎष्टो क्षेमवादीतु!16

06023047a एवमुक्त्वार्जुनः संख्ये रथोपस्थ उपाविशत्।
06023047c विसृज्य सशरं चापं शोकसंविग्नमानसः।।

हीगॆ हेळि दुःखदिंद कदडिद मनस्सुळ्ळ अर्जुननु बिल्लु बाणगळन्नु बिसुटु रथदल्लि कुळितुबिट्टनु.17

समाप्ति

इति श्री महाभारते भीष्म पर्वणि भगवद्गीता पर्वणि श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे अर्जुनविशादयोगो नाम प्रथमोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि भीष्म पर्वदल्लि भगवद्गीता पर्वदल्लि श्रीमद्भगवद्गीत उपनिषत्तिनल्लि ब्रह्मविद्यॆय योगशास्त्रदल्लि श्रीकृष्णार्जुनसंवाददल्लि अर्जुनविशादयोगवॆंब मॊदलने अध्यायवु. भीष्म पर्वणि त्रयोविंशोऽध्यायः।।
भीष्म पर्वदल्लि इप्पत्मूरने अध्यायवु.


  1. भगवद्गीतापर्ववु भीष्मपर्वद 14नॆय अध्यायदिंदले प्रारंभवागिद्दरू, सांप्रदायिकवाद “भगवद्गीतॆ”यु ई 23नॆय अध्यायदिंद प्रारंभवागुत्तदॆ. मूलवागि व्यासरु भगवद्गीतापर्ववॆंदु भीष्मपर्वद 14 रिंद 40ने अध्यायद वरॆगिन 36 अध्यागळिगॆ हॆसरन्निट्टिद्दरू, श्री शंकररे मॊदलाद मताचार्यरु ऒट्टु 700 श्लोकगळन्नुळ्ळ ई 23रिंद 40ने अध्यायद वरॆगिन ऒट्टु 18 अध्यायगळिगॆ मात्र “भगवद्गीता” ऎंब हॆसरन्नित्तिद्दारॆ. ई भागक्कॆ श्री मधुसूदनसरस्वतिगळु पार्थाय प्रतिबोधितां - मॊदलाद ऒंभत्तु प्रार्थना श्लोकगळन्नू माडिद्दारॆ. मुंदॆ अंगन्यास, करन्यास, पारायणक्रम ऎल्लवू बॆळॆयुत्ता होगिदॆ. भगवद्गीतॆय प्रतियॊंदु अद्यायद कॊनॆयल्लियू श्रीमद्भगवद्गीतासु उपनिषत्सु ब्रह्म विद्यायां योगशास्त्रे श्री कृष्णार्जुनसंवादे…ऎंबुदागि इदॆ. इदू कूड श्री शंकर भाष्यदिंद रूढियल्लिदॆ. भगवंतनु हेळिद्दिदरिंद इदु भगवद्गीतॆ. उपनिषत्तुगळ सारवे आगिरुवुदरिंद “गीतोपनिषत्तु” ऎंब हॆसरन्नू पडॆदिदॆ. ब्रह्मवस्तुविन कुरिते हेळुवुदरिंद “ब्रह्मविद्यॆ”यॆंदू करॆयल्पट्टिदॆ. श्री शंकराचार्यर भाष्यगळन्नु प्रस्थानत्रय - उपनिषत्तुगळु, भगवद्गीतॆ, ब्रह्मसूत्र - भाष्यगळॆंदु करॆयुत्तारॆ. प्रस्थानवॆंदरॆ तत्ववन्नु तिळियुवुदक्कॆ इरुव मार्गगळु. वेदद अरण्यकवॆंब भागदल्लिये बलुमट्टिगॆ इरुव उपनिषत्तुगळु आत्मज्ञानवन्नु नीडिदरॆ, भगवद्गीतॆयु उपनिषत्तुगळन्ने आधारवन्नागिट्टुकॊंडु कर्म, योग, भक्ति ऎंब साधनगळिगू आत्मज्ञानवॆंब साध्यक्कू इरुव संबंधवन्नु विशदगॊळिसुत्तदॆ. ब्रह्मसूत्रवु उपनिषत्तु मत्तु भगवद्गीतॆयल्लि प्रतिपादितवाद तत्वगळन्नु तर्क-न्यायगळ मूलक गॊत्तुपडिसुत्तदॆ. हीगॆ उपनिषत्तुगळल्लि सामान्यवागि प्रतिपादिसल्पट्टिरुव विषयवन्नु भगवद्गीतॆ-ब्रह्मसूत्रगळु विशेषरीतियल्लि निर्धरिसिरुवुदरिंद वेदांतसिद्धांतवन्नु संपूर्णवागि तिळियबेकादरॆ ई मूरन्नू क्रमवागि तिळिदुकॊळ्ळबेकागुत्तदॆ. ई क्रमदल्लि गीताप्रस्थानवु ऎरडनॆयदागिदॆ. श्री शंकराचार्यर मतदल्लि “ज्ञानदिंदले मुक्ति; आ मुक्तियॆंबुदु शरीरवु बिद्दुहोद बळिक आगुवुदल्ल, ज्ञानवादकूडले बदुकिरुवागले दॊरकुवंतहुदु. ज्ञानक्कॆ तन्न फलवाद मुक्तियन्नु कॊडुवुदक्कॆ कर्मद नॆरवेनू बेकिरुवुदिल्ल. “सर्वकर्मसंन्यासपूर्वकवाद ज्ञाननिष्ठॆयन्नु संपादिसिकॊळ्ळुवुदरिंदले संसारवु समूलवागि नाशवागुत्तदॆ; वर्णाश्रमधर्मरूपवागिरुव कर्मवु अभ्युदयवन्नु कॊडुत्तदॆ, देवादि स्थानगळन्नु पडॆयलु साधनवागिरुत्तदॆ; आदरॆ ईश्वरार्पणबुद्धियिंद कर्मगळन्नु माडिदरॆ सत्त्वशुद्धादिगळ मूलक मुक्तिगू परम साधनवागुत्तदॆ. कर्मरूपवाद प्रवृत्तिधर्म, ज्ञानवैराग्यरूपवाद निवृत्तिधर्म, वासुदेवनॆंब परब्रह्म – इवुगळन्नु तिळिसुवुदे गीतॆय उद्देशवु.” कुरुक्षेत्रद युद्धभूमियल्लि अर्जुन मत्तु कृष्णर नडुवॆ नडॆद ई दीर्घ (18 अध्यायगळन्नॊळगॊंड) संवादवन्नु भगवद्गीता ऎंदु करॆयुत्तारॆ. शंकराचार्यरे ई हदिनॆंटु अध्यायगळिगॆ अर्जुन विषाद योग मॊदलाद शीर्षिकॆगळन्नु कॊट्टिद्दारॆ . ई शीर्षिकॆगळु मूल महाभारतदल्लि इल्ल. मधुसूदन सरस्वतियरु भगवद्गीतॆय 18 अध्यायगळन्नु 6 अध्यायगळ मूरु भागगळन्नागि विंगडिसिद्दारॆ: मॊदल 6 अध्यायगळु कर्मयोगद कुरितु, मध्यद 6 अध्यायगळु भक्ति योग मत्तु कॊनॆय 6 अध्यायगळु ज्ञानयोगद कुरितागिवॆ ऎंदु. मॊदलनॆय 6 अध्यायगळु त्वं, ऎरडनॆय 6 अध्यायगळु तत् मत्तु कॊनॆय 6 अध्यायगळु असि – हीगॆ तत्त्वमसि ऎंब वेदवाक्यवन्नू हेळुत्तवॆ ऎंदु कॆलवरु हेळुत्तारॆ. ↩︎

  2. गीतॆयु ब्रह्मविद्यॆयन्नु प्रतिपादिसुवुदागिरुवुदरिंद ई श्लोकक्कॆ केवल आध्यात्मपरवाद अर्थवू इदॆ. “धर्मक्षेत्रवू कुरुक्षेत्रवू आद मनुष्य शरीरदल्लि युयुत्सुगळागिरुव ममतादि दुर्वृत्तिगळू, धर्मादि सद्वृत्तिगळू एनु माडिदवु?” इल्लि मामकाः ऎन्नुवुदक्कॆ ममता-नन्नदु ऎंब भावनॆ. ममेति कायंतीति ममकाः। त एव मामकाः। पांडवाः ऎंदरॆ स्वच्छवाद सद्वृत्तिगळु ऎंदर्थ. पंडा आत्मविषया बुद्धिः। ऎंदु भगवत्पादरु वाख्यान माडिरुत्तारॆ. कौ रौतीति कुरुः। भूमियल्लि शब्ध माडुवुदु कुरु अर्थात् प्राणि. अदर क्षेत्र शरीर. प्राणिय शरीर. कुरुक्षेत्रं कुचस्थाने प्रयागं हृत्सरोरुहे। शरीरिय कुचस्थानगळिगू कुरुक्षेत्रवॆंदु हॆसरु ऎंदु ज्ञानयोगकांडदल्लि हेळिदॆ. धर्मक्षेत्रवॆंदरॆ धर्मानुष्ठानक्कॆ अधिकृतवाद शरीर; अदु मनुष्य शरीरवे आगिदॆ. इतर प्राणिगळ शरीरगळू देवता शरीरगळू केवल भोगक्षेत्रगळागिद्दु धर्मप्रदवाद कर्मगळन्नु माडलु आ शरीरगळिगॆ साध्यविल्ल. मनुष्य शरीरक्कॆ मात्र ई अधिकारविदॆ. आदुदरिंद धर्मक्षेत्र-कुरुक्षेत्र शब्धगळिंद इल्लि धार्मिकवाद मनुष्य शरीरद परिग्रहवागिदॆ. ↩︎

  3. धर्म मत्तु अधर्मगळ नडुविन युद्धवु नडॆयलिरुव युद्धभूमि ऎंदु हेळबहुदु. मुंदॆ शल्यपर्वद सारस्वतपर्वदल्लि बरुव कुरुक्षेत्र महात्मॆय प्रकार राजा कुरुवु तन्न तपस्सिनिंद आ क्षेत्रवन्नु धर्मक्षेत्रवन्नागिसिद्दनु. Adharma is born of ignorance. अविद्यॆयन्नु सूचिसुव अंधराज धृतराष्ट्रन मग दुर्योधननु स्वभावतः अधर्मियागिद्दनु – तन्न दायादिगळाद पांडवर मेलिन द्वेष-असूयॆगळिंद चिक्कवयस्सिनिंदले अवरन्नु कॊल्ललु अनेक प्रयत्नगळन्नु माडिदनु. अविद्यॆयिंद अधर्मवुंटागुत्तदॆ. The veil of ignorance prevents us from recognizing the innate divinity of everything. ↩︎

  4. सात्यकि . ↩︎

  5. शिशुपालन मग. मुंदॆ १४ने दिनद युद्धदल्लि द्रोणनिंद हतनादवनु. ↩︎

  6. वृष्णिवंशद क्षत्रिय. ↩︎

  7. कुंतिय सोदर; द्रोणनिंद हतनादवनु. ↩︎

  8. युधामन्यु मत्तु उत्तमौजसरु पांचाल्यरु; अर्जुनन चक्ररक्षकरु; अश्वत्थामनिंद हतरादवरु. ↩︎

  9. भीमनु वज्रव्यूहद मुंदिद्दु अदन्नु कापाडिकॊंडिद्दनु. पांडव सेनॆगॆ आग धृष्टद्युम्नने सेनापतियागिद्दरू ‘भीमाभिरक्षितं’ ऎंदु हेळलागिदॆ. ↩︎

  10. ई श्लोकदल्लिरुव पर्याप्तं मत्तु अपर्याप्तं शब्धगळु ऎरडुविधवाद अर्थगळन्नु कॊडुत्तवॆ. संस्कृत-कन्नड शब्धकोशदल्लि अपर्याप्तं ऎंबुदक्कॆ अपारवाद, अपरिमितवाद, अळतॆयन्नु मीरिद ऎंब अर्थगळिवॆ. साकागद, कडिमॆयाद, असंपूर्णवाद, असमर्थवाद, शक्तियिल्लद - ऎंब अर्थगळू इवॆ. भीष्मनिंद रक्षितवाद नम्म सैन्यवु अपरिमितवागिदॆ; भीमनिंद रक्षितवाद पांडवर सैन्यवू परिमितवागिदॆ - ऎंदू ई श्लोकक्कॆ अर्थैसबहुदागिदॆ. अपर्याप्तं ऎंदरॆ साकागद ऎंब अर्थवन्ने प्रतिपादिसुत्ता श्री रामानुजरु ई श्लोकक्कॆ हीगॆ व्याख्यान माडिरुत्तारॆ: दुर्योधनः स्वयमेव भीमाभिरक्षितं पांडवानां बलं, आत्मीयं च भीष्माभिरक्षितं बलवलोक्य आत्मविजये तस्य बलस्य पर्याप्ततां आत्मीयस्य बलस्य तद्विजये चापर्याप्ततामाचार्याय निवेद्य निर्विषण्णोऽभूत्। इतर अनुवादगळु ई रीति इवॆ: (1) नम्म सैन्यवु समर्थ अथवा अपरिमित; पांडवरदु असमर्थ अथवा परिमित - ब्रह्मानंदगिरि. (2) नम्म सैन्यवु तक्कष्टिल्लवादरू भीष्म रक्षित; अवरदु तक्कष्टिद्दरू भीमरक्षितवागिदॆ; आदुदरिंद नम्मदु जयक्कॆ साकु - शंकरानंद (3) नम्म सैन्यवन्नु पांडवरु सुत्तुगट्टलाररु; नावु अवरन्नु मुत्तबहुदु - नीलकंठ (4) भीष्मरु उभय पक्षपातिगळादुदरिंद नम्म सैन्यवु समर्थवल्ल - श्रीधर. ↩︎

  11. हृषीक ऎंदरॆ इंद्रियगळिगॆ, ईश ऎंदरॆ ऒडॆयनादवनु हृषीकेश. हृष्टवागि निमिरि निंतिरुव तलॆगूदलुळ्ळवनॆंदू कॆलवरु अर्थैसिद्दारॆ. ↩︎

  12. गुडाक ऎंदरॆ निद्रॆ, ईश ऎंदरॆ ऒडॆयनादवनु. गुडाकेशनु निद्रॆयन्नु नियंत्रणदल्लिट्टुकॊंडवनु ऎंदर्थ. पॊदॆयंतह तलॆगूदलुळ्ळवनॆंदू कॆलवरु अर्थैसिद्दारॆ. ↩︎

  13. आदरॆ अर्जुननु आ समयदल्लि हदिमूरु वर्षगळु तम्मॆल्लरन्नू काडिसिद परमवैरि दुर्योधननन्नु काणलिल्ल. सहोदरनाद दुर्योधननन्नु कंडनु. ↩︎

  14. मनॆगॆ बॆंकियिट्टवनु, विषवन्नु हाकिदवनु, शस्त्रवन्नॆत्ति हॊडॆयुवुदक्कॆ बरुववनु, इतरर भूमियन्नु हॆंडतियन्नू अपहरिसुववनु – आततायि (मनुस्मृति). ↩︎

  15. आततायिनमायांतं हन्यादेवाविचारयन्। नाततायिवधे दोषो हंतुर्भवति कश्चन।। अर्थात् आततायियु सिक्कॊडनॆये यावुदन्नू विचारिसदे वधिसबेकु. आततायिय वधॆयल्लि याव दोषवू इल्ल (मनुस्मृति). आदरॆ इल्लि अर्जुननु आततायि कौरवरन्नु कॊल्लुवुदु पापवॆंदु तिळियुत्तानॆ. ↩︎

  16. दृष्ट्वेमं ऎंब श्लोकार्धदिंद यदि मां ऎंब श्लोकांत्यदवरॆगिन 18 1/2 श्लोकगळु भगवद्गीतॆय अवतारक्कॆ मूल श्लोकगळागिवॆ. अर्जुनन ई विषादसंदर्भवु श्रीकृष्णनु माडिद ज्ञानयोग-कर्मयोग-भक्तियोगगळ उपदेशक्कॆ कारणवादुदरिंद अर्जुनन ई विषादवन्नू कूड आचार्यरु योगवॆंदे हॆसरिसिद्दारॆ. हिंदॆ बहळबारि युद्धमाडिद्द अर्जुननिगॆ ईगले एकॆ ई रीतिय विषादवुंटायितु? अर्जुननिगॆ ऎदुरागि निंतिद्दवरु इंदु अवनिगॆ - मॊदलिन युद्धसंदर्भगळल्लि कंडुबंदिद्दंतॆ - शत्रुगळागि काणलिल्ल. ऎरडु कडॆगळल्लि पितृ, पितामह, आचार्य, मातुल, भ्रातृ, पुत्र-पौत्ररन्नु अवनु कंडनु. युद्धद समयदल्लि ममकारक्कॊळगादाग गॊंदलक्कीडागुवुदु स्वाभाविकवे! अवन शरीरगळल्लि कंडुबरुव विकारगळु स्वाभाविकवागिवॆ. नूरारु मंदिगॆ शस्त्रचिकित्सॆ माडुव वैद्यनु तन्न मगनिगॆ शस्त्रचिकित्सॆ माडलार. बेरॆय वैद्यरिंद माडिसुत्तानॆ. ताने माडलु होदरॆ कैनडुगुवुदु स्वाभाविक. दुंबियु कट्टिगॆयन्ने कॊरॆयबल्लदु. आदरॆ कमलदॊळगॆ सायंकालवागुत्तले सेरिकॊंड दुंबियु कमलद मॊग्गन्नु कॊरॆदुकॊंडु हॊरबरुव सामर्थ्यविद्दरू ममतॆयिंद हागॆ माडदे सूर्योदयवागि कमलवु अरळिद नंतरवे हॊरबरुत्तदॆ! ↩︎

  17. 21नॆय अध्यायदल्लि युद्धसन्नद्धवागिद्द दुर्योधनन महासेनॆयन्नु नोडि युधिष्ठिरनु विषादगॊंडिद्दाग अर्जुनने अवनिगॆ धर्ममार्गदल्लिरुव तमगॆ विजयवु सिद्धवॆंदू, श्रीकृष्णनिरुवल्लि विजयवु निश्चितवॆंदू हेळि समाधानमाडिद प्रसंगविदॆ. आदरॆ इल्लि स्वयं ताने विषादगॊंडिरुवुदु आश्चर्य! ↩︎